Kỷ yếu Hội thảo Khoa học: “An ninh Sinh viên trong thời kỳ Chuyển đổi số”
231
TRAO ĐỔI VỀ AN NINH SINH VIÊN TRONG THỜI KỲ
CHUYỂN ĐỔI SỐ
Trung tá, ThS. Phạm Văn Tự
Trường Đại học An ninh nhân dân
Email: phamtu.dhan@gmail.com
THÔNG TIN
TÓM TẮT
Từ khóa:
chuyển đổi số, bảo
vệ thông tin cá nhân, năng
lực số, rủi ro sinh viên,…
Keywords:
Digital
transformation, personal
information protection,
digital competency, student
risks,...
Sự phát triển ngày càng sâu rộng của khoa
học công nghệ đã mở ra kỷ nguyên số Trong tất cả
các lĩnh vực, điều đó đặt ra yêu cầu về nhận thức và
kỹ năng chuyển đổi số cho con người. Để đào tạo ra
nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ cho phát
triển đất nước cần có sự đào tạo, phát triển cho sinh
viên trong giai đoạn hiện nay có được hành trang
phục vụ cho quá trình chuyển đổi số của quốc gia.
Nâng cao năng lực số là nhu cầu tất yếu trong đào
tạo nguồn nhân lực. Năng lực số là phát triển các kỹ
năng để sinh viên thích ứng với môi trường chuyển
đổi số và có kỹ năng lao động trong thời đại cách
mạng công nghệ 4.0. Trong thời đại kỹ thuật số phồn
thịnh ngày nay, đảm bảo an toàn và bảo vệ thông tin
cá nhân trở thành một thách thức không thể phớt lờ.
Cùng với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ
và mạng internet, các mối đe dọa an ninh số cũng
ngày càng tinh vi và phức tạp hơn: thông tin bị đánh
cắp, bị đọc lén hay bị thay đổi; thiết bị học tập bị hư
hỏng, sự cố làm gián đoạn quá trình học tập; rủi ro
bị chiếm đoạt tài sản, trục lợi trên mạng;…
ABSTRACT
The increasingly extensive development of
science and technology has opened up the digital
era. In all fields, it requires awareness and digital
transformation skills for people. To train high-
quality human resources to serve the country's
development, it is necessary to have training and
development for students in the current period to be
Kỷ yếu Hội thảo Khoa học: “An ninh Sinh viên trong thời kỳ Chuyển đổi số”
232
equipped to serve the country's digital
transformation process. Improving digital capacity
is an indispensable need in human resource training.
Digital competency is to develop skills for students
to adapt to the digital transformation environment
and have labor skills in the era of the 4.0 technology
revolution. In today's prosperous digital age,
ensuring the safety and protection of personal
information has become a challenge that cannot be
ignored. Along with the rapid development of
technology and the internet, digital security threats
are also becoming more sophisticated and complex:
information is stolen, read or changed; Learning
equipment is damaged or incidents disrupt the
learning process; risk of property appropriation,
online profiteering;...
Sự phát triển ngày càng sâu rộng của khoa học công nghệ đã mở ra kỷ nguyên số
Trong tất cả các lĩnh vực, điều đó đặt ra yêu cầu về nhận thức và kỹ năng chuyển đổi số
cho con người. Để đào tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ cho phát triển đất
nước cần có sự đào tạo, phát triển cho sinh viên trong giai đoạn hiện nay có được hành
trang phục vụ cho quá trình chuyển đổi số của quốc gia. Nhìn nhận vấn đề này thể hiện
ở việc sinh viên phải có khả năng thích ứng và làm chủ công nghệ, tham gia tích cực
vào quá trình chuyển đổi số và linh hoạt trước mọi biến đổi của công nghệ. Chuyển đổi
số là bước phát triển tiếp theo của tin học hóa, có được nhờ sự tiến bộ vượt bậc của
những công nghệ mới mang tính đột phá, nhất là công nghệ số. Chuyển đổi số là quá
trình thay đổi tổng thể và toàn diện của cá nhân, tổ chức về cách sống, cách làm việc và
phương thức sản xuất dựa trên các công nghệ số. Chuyển đổi số là một trong những mục
tiêu được quan tâm hàng đầu của chính phủ cũng như các Bộ, ban ngành. Chuyển đổi
số đang ngày một thay đổi nhận thức của những nhà lãnh đạo, những người có khả năng
quyết định hướng đi và khả năng chuyển đổi thành công của Chính phủ, cơ quan, đơn
vị, doanh nghiệp, tổ chức. Bộ máy chính quyền của nhiều quốc gia sau khi nhận ra tầm
quan trọng của chuyển đổi số trong việc gia tăng hiệu quả hoạt động và đảm bảo an ninh
quốc gia, đã lập tức bước vào một “cuộc đua” mới trong việc áp dụng chuyển đổi số.
Kỷ yếu Hội thảo Khoa học: “An ninh Sinh viên trong thời kỳ Chuyển đổi số”
233
Nâng cao năng lực số cho sinh viên trong thời kỳ chuyển đổi số:
Năng lực số vẫn còn là 1 khái niệm tương đối mới mẻ và chưa được nhiều người
biết đến ở Việt Nam. Tuy nhiên, nâng cao năng lực số là nhu cầu tất yếu trong đào tạo
nguồn nhân lực. Năng lực số là phát triển các kỹ năng để sinh viên thích ứng với môi
trường chuyển đổi số và có kỹ năng lao động trong thời đại cách mạng công nghệ 4.0.
Khung năng lực số có thể dựa trên 1 số tiêu chí sau:
- Vận hành thiết bị và phần mềm;
- Khaithác thông tin và dữ liệu;
- Giao tiếp và hợp tác trong môi trường số;
- An toàn và an ninh số;
- Sáng tạo nội dung số;
- Sáng tạo nội dung số;
- Học tập và phát triển kỹ năng số;
- Sử dụng năng lực số cho nghề nghiệp.
Sinh viên cần có nhận thức và sự chủ động tận dụng các cơ hội học tập, trao đổi
cũng như tự hoàn thiện bản thân để có được năng lực số tốt hơn. Đó có thể là sự thông
thạo, nhanh nhạy hơn trong việc sử lý các công cụ số như: máy tính cá nhân, điện thoại
thông minh, mạng xã hội và các nền tảng ứng dụng. Tư duy phản biện để đánh giá lượng
thông tin khổng lồ, đó cũng thể là năng lực duy trì những tương tác an toàn và tích cực,
tham gia vào các cộng đồng số để hướng đến sự cân bằng cho cá nhân và toàn xã hội
trên nền tảng của cái nhìn đa chiều và năng lực thấu cảm tôn trọng người khác. Quan
trọng hơn là phục vụ cho việc học tập và phát triển sự nghiệp của mình trong tương lai.
Sinh viên hòa nhập vào hệ sinh thái chuyển đổi số của nhà trường. Sinh viên với
việc ứng dụng công nghệ số vào mọi mặt đời sống, tích cực hòa nhập trải nghiệm, xây
dựng thói quen, hành vi liên quan đến các công nghệ số từ cuộc sống hàng ngày vào quá
trình học tập, nghiên cứu cũng như làm việc; hòa nhập một cách thoải mái vào các hệ
sinh thái chuyển đổi số mà nhà trường hay các cơ quan, doanh nghiệp, các đơn vị công
tác sau này.
Sinh viên trong quá trình nâng cao năng lực số cần có sự cá nhân hóa, có lộ trình:
Công nghệ số là lĩnh vực mới, phát triển nhanh và đầy thách thức, khó khăn. Vì vậy,
mỗi sinh viên phải tự có lỗ lực phát triển năng lực số theo từng bước. Từ cơ bản đến
nâng cao để có thể hoàn thiện bản thân. Phát triển năng lực số không chỉ dựa trên kỹ
năng công nghệ mà còn là nhận thức về giá trị số trong đời sống xã hội, đồng nghĩa là
phải hiểu và tự biết chăm sóc sức khỏe thể chất cũng như tinh thần của mình trong quá
trình sử dụng các nền tảng này. Hạn chế sự lạm dụng, cân nhắc các yếu tố an toàn, quyền
riêng tư và lợi ích của xã hội, quốc gia.
Kỷ yếu Hội thảo Khoa học: “An ninh Sinh viên trong thời kỳ Chuyển đổi số”
234
An ninh sinh viên trong thời kỳ chuyển đổi số và giáo dục an ninh số:
Trong thời đại kỹ thuật số phồn thịnh ngày nay, đảm bảo an toàn và bảo vệ thông
tin cá nhân trở thành một thách thức không thể phớt lờ. Cùng với sự phát triển nhanh
chóng của công nghệ và mạng internet, các mối đe dọa an ninh số cũng ngày càng tinh
vi và phức tạp hơn. Các cuộc tấn công mạng và việc xâm nhập vào hệ thống thông tin
cá nhân, doanh nghiệp và tổ chức đã trở thành mối đe dọa ngày càng tinh vi. Giáo dục
an ninh số giúp chúng ta hiểu và ứng phó với những mối đe dọa này, từ việc bảo vệ
thông tin cá nhân cho đến việc đảm bảo an toàn của hệ thống mạng. Đó là lý do tại sao
giáo dục an ninh số trở thành một yếu tố quan trọng không thể thiếu trong thế giới kỹ
thuật số ngày nay.
Giáo dục An ninh số trong thời kỳ chuyển đổi số không chỉ đơn thuần là việc
hướng dẫn cách tạo mật khẩu mạnh hay cài đặt phần mềm chống virus mà đó là một quá
trình liên tục, cung cấp kiến thức và kỹ năng cần thiết để nhận biết, đối phó và phòng
ngừa các mối đe dọa an ninh trong không gian số. Giáo dục An ninh số giúp chúng ta
hiểu rõ về các loại tấn công mạng, xâm nhập hệ thống, lừa đảo trực tuyến và vi phạm
quyền riêng tư. Giáo dục an ninh số trong thời kỳ chuyển đổi số cũng đóng vai trò quan
trọng trong việc phát triển tư duy an ninh và khả năng phản biện. Chúng ta học cách suy
nghĩ một cách phản xạ và đánh giá các tình huống an ninh số, từ việc phân tích email
độc hại đến nhận diện các trang web giả mạo, giúp sinh viên trở nên tự tin hơn trong
việc sử dụng công nghệ mà không gặp nguy hiểm và đồng thời, có khả năng bảo vệ
thông tin cá nhân và dữ liệu quan trọng của mình.
Một số rủi ro sinh viên có thể gặp phải trong quá trình chuyển đổi số và những
vấn đề cần lưu ý:
Việc áp dụng công nghệ vào giáo dục là điều tất yếu vì có rất nhiều lợi ích từ nó,
nhưng nếu quá lạm dụng hoặc sử dụng sai mục đích có thể gây ra những rủi ro:
- Thông tin bị đánh cắp, bị đọc lén hay bị thay đổi: tin tặc có thể thâm nhập vào
các ứng dụng trao đổi thông tin để đánh cắp các thông tin quan trọng, tài liệu mật mà
sinh viên không hề biết;
- Thiết bị học tập bị hư hỏng, sự cố làm gián đoạn quá trình học tập: trong quá
trình sử dụng đồ điện tử có tỉ lệ lỗi nhất định hoặc không hoạt động khiến cho việc học
tập trở nên khó khăn;
- Rủi ro bị chiếm đoạt tài sản, trục lợi trên mạng: việc áp dụng công nghệ vào
giáo dục cũng có liên quan đến các khía cạnh tài chính, như cần mua tài liệu để học
nhưng bị lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.
An ninh sinh viên trong thời kỳ chuyển đổi số cần lưu ý:
Kỷ yếu Hội thảo Khoa học: “An ninh Sinh viên trong thời kỳ Chuyển đổi số”
235
+ Đảm bảo an toàn và bảo mật thông tin trong giáo dục số là một vấn đề quan
trọng, đặc biệt khi ngày càng có nhiều dữ liệu quan trọng được chia sẻ và lưu trữ trực
tuyến.
+ Chính sách và quy định bảo mật: Các tổ chức giáo dục nên có chính sách và
quy định rõ ràng về bảo mật thông tin, bao gồm việc xác định trách nhiệm và quy trình
xử lý sự cố liên quan đến bảo mật.
+ Giáo dục và tập huấn về an ninh mạng: Đào tạo giáo viên, học sinh và nhân
viên về các nguy cơ an ninh mạng, cách phòng chống và khắc phục khi xảy ra sự cố,
giúp nâng cao ý thức và kỹ năng bảo vệ thông tin cá nhân và tổ chức.
+ Cập nhật và bảo trì phần mềm: Đảm bảo rằng tất cả các phần mềm, ứng dụng
và hệ điều hành được cập nhật định kỳ và có các bản vá bảo mật để giảm thiểu nguy cơ
bị tấn công.
+ Sử dụng mã hóa dữ liệu: Mã hóa dữ liệu quan trọng khi lưu trữ và truyền tải
giúp ngăn chặn việc truy cập trái phép và đảm bảo tính bảo mật của thông tin.
+ Quản lý truy cập: Hạn chế và kiểm soát quyền truy cập vào dữ liệu nhạy cảm,
chỉ cho phép những người có liên quan và được ủy quyền mới có thể truy cập.
+ Xác thực đa yếu tố: Sử dụng xác thực đa yếu tố (MFA) để đảm bảo rằng chỉ
những người dùng hợp lệ mới có thể truy cập vào hệ thống và dữ liệu.
+ Sao lưu dữ liệu: Thường xuyên sao lưu dữ liệu quan trọng và lưu trữ ở nhiều
nơi khác nhau để đảm bảo an toàn và phục hồi dữ liệu khi cần thiết.
+ Đánh giá và kiểm tra an ninh thông tin: Thực hiện đánh giá và kiểm tra an ninh
hệ thống thông tin định kỳ để phát hiện và khắc phục các lỗ hổng bảo mật, cũng như
đảm bảo việc tuân thủ các chính sách và quy định bảo mật.
+ Hợp tác với các tổ chức chuyên nghiệp: Cộng tác với các tổ chức chuyên nghiệp
về an ninh mạng để nhận được hỗ trợ, tư vấn và giải pháp phù hợp với nhu cầu và nguồn
lực của tổ chức giáo dục.
+ Bằng cách thực hiện các biện pháp trên, các tổ chức giáo dục có thể bảo vệ
thông tin và dữ liệu quan trọng của mình, đồng thời tạo ra một môi trường học tập trực
tuyến an toàn và tin cậy cho giáo viên và học sinh.
+ An ninh sinh viên trong thời kỳ chuyển đổi số là một vấn đề quan trọng. Để
bảo vệ thông tin cá nhân và dữ liệu của sinh viên trong môi trường số hóa, sinh viên
cần: đặt mật khẩu mạnh mẽ (Sử dụng mật khẩu mạnh cho tài khoản của bạn và đảm bảo
thay đổi chúng định kỳ, không nên sử dụng mật khẩu dễ đoán như ngày sinh hoặc số
điện thoại); cập nhật phần mềm (đảm bảo rằng máy tính và thiết bị luôn được cập nhật
phiên mới nhất); cài đặt và duy trì phần mềm diệt virus và phần mềm chống malware để
bảo vệ khỏi các mối đe dọa trực tuyến; cẩn thận với email (hãy cẩn trọng khi mở email
hoặc tệp đính kèm từ nguồn không rõ); sử dụng kết nối an toàn (sử dụng mạng Wi-Fi
