Khi trẻ tiêu chảy do bất
dung nạp Lactose
Tiêu chảy là bệnh rất
phổ biến ở trẻ nhưng
nếu không được chăm
sóc và điều trị đúng
cách sẽ dẫn đến nguy
cơ suy dinh dưỡng và
nhiễm trùng, thậm chí
gây tử vong ở trẻ. Để
giúp các bậc phụ
huynh có thể hiểu rõ
hơn về bệnh tiêu chảy
cũng như cách chăm
sóc bé tốt hơn trong
giai đoạn này, chúng
tôi đã có cuộc trò chuyện với Thạc sỹ - Bác sỹ
Nguyễn Thị Yến, Phó Trưởng khoa Dinh dưỡng
Lâm sàng, Bệnh viện Nhi Trung Ương quanh vấn
đề này.
Xin bác sĩ cho biết, có phải trẻ bị tiêu chảy là do giữ
vệ sinh không kỹ?
Thật ra, tiêu chảy không phải đơn thuần do giữ vệ
sinh không kỹ, mà có nhiều nguyên nhân: nhiễm vi
khuẩn hoặc virus (Rotavirus…) hoặc các ký sinh trùng
hoặc do trẻ không dung nạp hay dị ứng với một số
chất trong chế độ ăn của trẻ… Bất dung nạp thường
gặp nhất là bất dung nạp lactose, đặc biệt là trẻ bị suy
dinh dưỡng hoặc điều trị tiêu chảy cấp không đúng
thường làm giảm lượng men lactase ở nhung mao
ruột. Đây là một trong những nguyên nhân rất phổ
biến làm cho tình trạng tiêu chảy kéo dài hoặc trở
thành tiêu chảy mạn tính.
Dấu hiệu nhận biết trẻ tiêu chảy do bất dung nạp
lactose?
Lactose là dạng đường chủ yếu có trong sữa và các
sản phẩm từ sữa và được tiêu hóa trong ruột nhờ sự
trợ giúp của men lactase. Nếu không có hoặc thiếu
hụt men này cơ thể sẽ không dung nạp được lactose.
Lượng lactose dư thừa được chuyển thành axit lactic
nên khi ăn sữa có đường này trẻ sẽ mắc các triệu
chứng như: chướng bụng, sôi bụng, tiêu chảy, đi
phân chua, hăm đỏ da quanh hậu môn. Mức độ nặng
nhẹ của các triệu chứng thường tùy thuộc vào lượng
lastose ăn vào nhiều hay ít…
Nguyên nhân nào khiến trẻ không dung nạp lactose?
Có 3 nguyên nguyên nhân dẫn đến bất dung nạp
lactose:
Nguyên phát: Đây là nguyên nhân thường gặp nhất
của bất dung nạp lactose do thiếu lactase tương đối,
xuất hiện ở trẻ em vào những độ tuổi khác nhau trong
những nhóm chủng tộc khác nhau.
Thứ phát: Do tổn thương ruột non sau viêm dạ dày
ruột do siêu vi (Rotavirus), trẻ bị bất dung nạp lactose
thoáng qua, có thể hồi phục sau khi vấn đề bệnh viêm
dạ dày ruột đã được giải quyết; hoặc trẻ bị tiêu chảy
kéo dài dẫn đến niêm mạc ruột tổn thương, men
lactase không sản sinh đủ nên cơ thể trẻ không thể
hấp thu được lactose dẫn đến triệu chứng bất dung
nạp lactose. Khi ấy sẽ khiến cho tình trạng tiêu chảy
kéo dài dẫn đến trẻ bị suy dinh dưỡng; mà khi trẻ bị
suy dinh dưỡng thì lượng men lactase càng giảm, vì
vậy suy dinh dưỡng và tiêu chảy là vòng lẩn quẩn khó
giải quyết.
Bẩm sinh: Nguyên nhân này rất hiếm gặp, biểu hiện
ngay sau sanh do rối loạn nhiễm sắc thể, gây ngăn
cản sản xuất men lactase.
Ảnh: Shutterstock
Điều trị như thế nào?
Thường khi bé bị tiêu chảy, nhiều bậc cha mẹ nghĩ
ngay đến chuyện cho trẻ dùng kháng sinh, hạn chế
các thực phẩm giàu dưỡng chất, không cho trẻ uống
sữa. Đây là quan niệm hết sức sai lầm vì như vậy sẽ
làm cho trẻ nhanh chóng thiếu hụt các chất dinh
dưỡng, bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.
Đối với trường hợp trẻ bị tiêu chảy do không dung
nạp lactose, biện pháp hết sức quan trọng là loại trừ
các thực phẩm có chứa lactose, sử dụng sữa đặc chế
không có lactose (lactofree) cho đến khi trẻ ngưng
tiêu chảy hẳn.
Khoảng 1-2 tuần, khi ruột hồi phục, men lactase được
sản xuất đầy đủ thì có thể trở lại chế độ ăn trước đó,
ngay cả khi trẻ bị tiêu chảy do các nguyên nhân khác
việc sử dụng sữa lactofree cùng với các thức ăn khác
theo tuổi vẫn là biện pháp hữu hiệu để làm tiêu chảy
giảm nhanh. Việc sử dụng sữa lactofree được xem là
giải pháp dinh dưỡng giúp trẻ vượt qua giai đoạn tiêu
chảy nhưng vẫn đảm bảo cung cấp nguồn dinh
dưỡng đủ để trẻ phục hồi sức khỏe một cách nhanh
chóng.
Ngoài ra, cần lưu ý bổ sung canxi trong chế độ ăn
của trẻ ở giai đoạn này vì chế độ ăn không có lactose
sẽ ngăn cản sự hấp thu canxi.
