439
ỨNGDNGCHÍNHQUYỀNSỐTRONGCẢITHIỆNMÔI
TNGKINHDOANHCẤPTỈNH:
NGHIÊNCUTRƯỜNGHPTỈNHNGHỆAN
HồThịHoàngLương,NgôVănChung
Email:luonghth@nau.edu.vn
Ngàytòasoạnnhậnđượcbàibáo:30/09/2025
Ngàyphảnbiệnđánhgiá:30/10/2025
Ngàybàibáođượcduyệtđăng:17/11/2025
DOI:10.59266/houjs.2025.963
Tómtắt:Trongbốicảnhcạnhtranhthuhútđầungàycànggaygắt,cảithiệnmôi
trườngkinhdoanhtrởthànhưutiênchiếnlượccủacácđịaphương.Chínhquyềnsố,với
khảnăngsốhóaquytrìnhvàcungcấpdịchvụcôngtrựctuyến,đóngvaitròthenchốttrong
đơngiảnhóathủtục,nângcaominhbạchvàgiảmchiphíchodoanhnghiệp.TạiViệtNam,
ChươngtrìnhChuyểnđổisốquốcgiađếnnăm2025,địnhhướng2030xácđịnhđâylàđộng
lựcquantrọngthúcđẩynănglựccạnhtranhcấptỉnh.Trêncơsởdữliệuthứcấp(PCI,PAPI,
PARIndex2018-2024)vàkhảosát385doanhnghiệptạiNghệAn,nghiêncứuđánhgiátác
độngcủachínhquyềnsốđếnmôitrườngkinhdoanhquabốnkhíacạnh:minhbạchthôngtin,
chiphíthờigian,khảnăngtiếpcậndịchvụcôngvàmứcđộhàilòngcủadoanhnghiệp.Kết
quảchothấychínhquyềnsốđãcảithiệnrõrệtcácyếutốnày,đặcbiệtvềtínhminhbạchvà
rútngắnthờigianxửlýthủtục,songvẫntồntạihạnchếvềliênthôngdữliệuvànănglực
nhânlựcsố.Nghiêncứuđềxuấtcácgiảiphápchínhsáchnhằmtốiưuhóaứngdụngchính
quyềnsố,hướngtớimôitrườngkinhdoanhminhbạch,hiệuquảvàbềnvững.
Từkhóa:chínhquyềnsố,môitrườngkinhdoanh,chuyểnđổisố,PCI,NghệAn
1TrườngĐạihọcNghệAn
I.Giớithiệu
Trongbốicảnhhộinhậpkinhtếtoàn
cầuvàcuộcCáchmạngcôngnghiệp4.0,
môi trườngkinh doanh trở thành yếu tố
cốtlõitrongnângcaonănglựccạnhtranh
cấpđịaphương.Cảithiệnmôitrườngkinh
doanhkhôngchỉthúcđẩythuhútđầutư
trc tiếp nước ngoài (FDI) mà còn tạo
điềukiệnchodoanhnghiệpnộiđịaphát
trin, đónggóptíchcựcvàotăngtrưởng
việc làm. Nhiều nghiên cứu quốc tế
khẳngđịnh,cảicáchthủtụchànhchính
minhbạchthôngtincóthểgiảmtới30%
chiphítuânthủchodoanhnghiệp,quađó
giatăngđángkểdòngvốnđầutư(World
Bank,2020).
440
Tại Việt Nam, chất lượng môi
trường kinh doanh giữa các địa phương
còn chênh lệch đáng kể. Theo Báo cáo
PCI 2024, điểm trung vị cả nước đạt
67,67/100,trong khiHải Phòng dẫnđầu
với 74,84 điểm, Quảng Ninh đạt 73,20
điểm, cònNghệAnchỉ đạt 66,48điểm,
xếp thứ 44/63 tỉnh, thànhphố (VCCI &
USAID,2025).BáocáoPAPI2024cũng
ghi nhận Nghệ An đạt 43,07/80 điểm,
thấp hơn mứctrung bình quốc gia(43,6
điểm), phản ánh hiệu quả quản trị công
nh chính còn hạn chế, đặc biệt về
trách nhiệm giải trình (CECODES, RTA
&UNDP,2025).Trongkhiđó,PARIndex
2024củaNghệAnđạt89/100điểm(xếp
27/63),chothấycảithiệntíchcựcnhưng
vẫnchưađộtphásovớicác địaphương
dẫnđầunhưHảiPhòng(96,17điểm)(Bộ
Nộivụ,2025).
Năm2024,NghệAnthuhút1,74tỷ
USD vốn FDI, nằm trong nhóm 10 tỉnh
dẫn đầu cả nước. Tỉnh hiện có 12.766
doanh nghiệp hoạt động, trong đó trên
95% là doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ
(CụcThốngkêNghệAn,2025).Quymô
doanhnghiệpcònhạnchếđặtrayêucầu
cấp thiết vềmột môi trường kinhdoanh
minhbạch,thuậnlợivàchiphíthấp,trong
đóchínhquyềnsốđượcxemlàcôngcụ
độtphánhằmđơngiảnhóathủtụchành
chính,giảmchiphígiaodịchvàtăngniềm
tincủadoanhnghiệp.
Chính phủ Việt Nam đã ban hành
nhiều chính sách chiến lược như Nghị
quyết52-NQ/TW(2019),Quyếtđịnh749/
QĐ-TTg(2020)vềChươngtrìnhChuyển
đổi số quốc gia và Nghị quyết 71/NQ-
CP(2025).TạiNghệAn,cácđịnhhướng
y được cụthểhóa quaKế hoạch 171/
KH-UBNDvàKếhoạch348/KH-UBND
(2025),hướngđếnthúcđẩychínhquyền
số gắn với nâng cao PCI, PAPI, PAR
Index. Tuy nhiên, việc ứng dụng chính
quyềnsốtạiNghệAnvẫnchủyếuởmức
nềntảng,chưatạorachuyểnbiếnmạnhvề
cảithiệnmôitrườngkinhdoanh.Từthực
tếđó,nghiêncứuđặtrabacâuhỏichính:
(i) Chính quyền số được ứng dụng như
thế nào trong cải thiện môi trường kinh
doanh tại NghệAn? (ii) Các yếu tố của
chínhquyềnsốtácđộngrasaođếnminh
bạch,chiphíthờigianvàmứcđộhàilòng
củadoanhnghiệp?(iii)Nhữnggiảipháp
ocầnthiết đểtốiưuhóatácđộngcủa
chính quyền số, hướng đến môi trường
kinhdoanhbềnvữngvàcạnhtranhhơn?
Mục tiêu của nghiên cứu là phân
tíchtácđộngcủachínhquyềnsốđếnmôi
trường kinh doanh cấp tỉnh thông qua
nghiêncứutrườnghợpNghệAn,dựatrên
dữ liệu thứ cấp (PCI, PAPI, PAR Index
giaiđoạn2018-2024)kếthợpvớikhảosát
385doanhnghiệp.Kếtquảkhôngchỉbổ
sungbằngchứngđịnhlượngvềmốiquan
hệ giữa chính quyền số môi trường
kinhdoanh,màcònđềxuấthàmýchính
ch thực tiễn nhằm nâng cao hiệu quả
chuyểnđổisốtrongquảntrịcông,quađó
ngnănglựccạnhtranhvàthuhútđầutư
choNghệAnnóiriêngvàcácđịaphương
ViệtNamnóichung.
II. sở lý thuyết và phương
phápnghiêncứu
2.1.Mộtsốkháiniệm
Trong hơn hai thập niên qua, khái
niệmvềquảntrịcônggắnvớicôngnghệ
sốđãcósựthayđổicănbản.Bathuậtngữ
thường được đềcập nhiều nhất là chính
phủđiệntử(e-government),chuyểnđổisố
(digitaltransformation)vàchínhquyềnsố
441
(digitalgovernment).Cáckháiniệmnày
cómốiliênhệchặtchẽnhưnghàmývà
phạmvilạikhácbiệt,phảnánhquátrình
tiếnhóatừứngdụngcôngnghệtrongcung
cấpdịchvụcôngđếntáicấutrúctoàndiện
môhìnhquảntr.
Chính phủ điện tử(e-government)
là khái niệm xuất hiện sớm nhất. Theo
OECD (2003), chính phủ điện t được
hiểu việc sử dụng công nghệ thông
tin và truyền tng (ICT), đặc biệt là
Internet,đểnângcaohiệuquả,tínhminh
bạch và khả ng tiếp cận của dịch vụ
công. United Nations E-Government
Survey (UNDESA, 2020) cũng nhấn
mạnh chính phủ điện tử như một chiến
lược nhằmsốhóaquytrìnhhànhchính
vàcungcấpdịchvụcôngtrựctuyến,qua
đó giảm chi phí giao dịch mở rộng
cơhộitiếpcậnchongườidândoanh
nghiệp. Tuy nhn, nhiều nghiên cứu
thựcnghiệmchỉrarằngchínhphủđiện
tửthườngdừngởviệcsốhóathủtụchiện
hữu,íttạorathayđổinbảntrongmô
hìnhquảntrịcông,đồngthờicónguycơ
giatăngkhoảngcáchsốgiữacácnhóm
dâncư(Heeks,2006).
Chuyển đổi số (digital transfor-
mation) có phạm vi rộng và bao trùm
toàn bộ nềnkinh tế -xãhội, đây làquá
trìnhkhôngchỉdừnglạiởviệcsốhóaquy
trình,màcònđòihỏithayđổivềmôhình
tổchức,nănglựcquảnlý,vàcơchếtạo
giátrị.Mergel,EdelmannvàHaug(2019)
nhấn mạnh rằng trong khu vực công,
chuyển đổi số gắn liền với tích hợp dữ
liệuvàcôngnghệo toànbộ chutrình
chínhsách,từthiếtkế,triểnkhaiđếnđánh
giá.Vial(2019)bổsungrằngchuyểnđổi
sốthườngtácđộngđếnvănhóatổchức,
ng lực lãnh đạo vàcách thức đổimới
ngtạo,quađóđịnhhìnhlạiquanhệgiữa
nhànước,doanhnghiệpvàcôngdân.
Chínhquyềnsố(digitalgovernment)
mangtínhhệthốnghơnsovớichínhphủ
điện tử. OECD (2014) khẳng định rằng
chínhquyềnsốkhôngchỉđơnthuầnng
dụngICTđểcảithiệnhiệuquảhoạtđộng,
còntíchhợpcôngnghệsốvàdữliệu
o toàn bộ chu trình quản trị công, từ
hoạchđịnhchínhsách,thựcthiđếngiám
t,vớimụctiêutốiđahóagiátrịcông.
o cáo mới nhất của UNDESA (2022)
nhấnmạnhđặctrưng“dữliệunhưtàisản
chiếnlược”,thúcđẩyđổimớisángtạovà
sựthamgiachủđộngcủacôngdânthông
quanềntảngsố.
Nhưvậychínhphủđiệntửđặtnền
móngchoviệcứngdụngICTtrongquản
trcông;chuyểnđổisốmởrộngphạmvi
ứngdụngsangtoànbộđờisốngkinhtế-
hội;vàchínhquyềnsốđạidiệnchomô
hìnhquảntrịcônghiệnđại,trongđódữ
liệu,côngnghệvàsựthamgiacủacông
n trở thành trụ cột trung tâm để nâng
caonănglựccạnhtranhvàcủngcốniềm
tinxãhộivàobộmáyhànhchính.
2.2.Phươngphápnghiêncứu
2.2.1.Giảthuyếtnghiêncứu
Dựatrêntổnghợplýthuyếtvàcác
nghiêncứuthựcnghiệmquốctế,nghiên
cứuxácđịnhsáunhântốcốtlõicủachính
quyềnsốcóthểtácđộngtíchcựcđếnmôi
trường kinh doanh cấp tỉnh, gồm: (i) hạ
tầngsố,(ii)dịchvụcôngtrựctuyến,(iii)
quản trị dữ liệu vàdữliệu mở, (iv) tích
hợp hệ thống liên thông dữ liệu, (v)
khungpháp lý và chính sách số, (vi)
nglựclãnhđạovànhânlựcsố.
H1:Hạtầngsốpháttriểntácđộng
tíchccđếnmôitrườngkinhdoanh.
442
Hạtầngkỹthuậtsố(viễnthông,dữ
liệu, điện toánđám mây, anninh mạng)
nềntảngchovậnnhchínhquyềnsố,
giúpgiảmchiphígiaodịchvànângcao
nglựckếtnốithôngtin(OECD,2014).
H2: Dịch vụ công trực tuyến tác
độngtíchcựcđếnmôitrườngkinhdoanh.
Dịch vụ công trực tuyến cấp độ
3-4giúprútngắnthờigianxửlýthủtục,
giảm chi phí tuân thủ và chi phí không
chính thức, qua đó tăng tính minh bạch
(UNDESA,2022).
H3:Quảntrịdữliệuvàdữliệumở
tác động tích cực đến môi trường kinh
doanh.
Dữliệumởgiúpdoanhnghiệptiếp
cận thông tin quy hoạch, đất đai, chính
chvàgiảmrủirogiaodịch;đồngthời
ng cao ng suất niềm tin đầu tư
(Chenetal.,2024).
H4:Tíchhợphệthốngvàliênthông
dữliệutácđộngtíchcựcđếnmôitrường
kinhdoanh.
nh liên thông giữa cáccấp hành
chínhgiúploạibỏtrùnglặpthôngtin,rút
ngắnquytrìnhvànângcaohiệuquảquản
tr(OECD,2021).
H5:Khungpháplývàchínhsáchsố
rõràng,ổnđịnhtácđộngtíchcựcđếnmôi
trườngkinhdoanh.
Cảicáchthểchếgắnvớisốhóathủ
tụcgiúpgiảmchiphítuânthủvàthuhút
đầutư(WorldBank,2020).
H6:Nănglựclãnhđạovànhânlực
sốtácđộngtíchcựcđếnmôitrườngkinh
doanh.
Camkếtlãnhđạovàđộingũcông
chức có kỹ năng số là yếu tố thenchốt
đảmbảothànhcôngcủachínhquyềnsố
(Mergel,Edelmann&Haug,2019).
c giả thuyết này phản ánh kỳ
vọng rằng việc triển khai đồng bộ sáu
thànhtốcủachínhquyềnsốsẽgópphần
cảithiệntínhminhbạch,chiphíthờigian,
khảnăngtiếpcậndịchvụcôngvàmứcđộ
ilòngcủadoanhnghiệptạiđịaphương.
2.2.2.Thiếtkếnghiêncứu
Nghiên cứu kết hợp phương pháp
địnhtínhvàđịnhlượng,sửdụngdữliệu
thứcấptừcácbộchỉsốPCI,PAPIvàPAR
Indexgiaiđoạn2018-2024,cùngdữliệu
sơcấp thuthập qua khảo sát 385doanh
nghiệp đang hoạt động tại Nghệ An là
nhómđốitượngtrựctiếptrảinghiệmtác
độngcủachínhquyềnsốđếnmôitrường
kinhdoanh.
Cỡ mẫu được xác định theo công
thức của Krejcie và Morgan (1970) và
khuyếnnghịcủaHairetal.(2021)trong
môhìnhPLS-SEM.Vớitổngthể12.766
doanh nghiệp, cỡ mẫu tối thiểu là 373;
nghiêncứuthuthập400phiếu,trongđó
385hợplệ,đảmbảođộtincậythống.
Phươngphápchọnmẫuphântầngkếthợp
thuậntiệnđượcápdụngđểđảmbảotính
đạidiệnvềlĩnhvực,quymôvàthờigian
hoạtđộng.
Thang đo được xây dựng từ các
nghiên cứu trước, được hiệu chỉnh phù
hợpvớibốicảnhViệtNam.Dữliệuđược
xử lý bằngSmartPLS 4.0 theo ba bước:
(i) kiểmđịnhđộ tincậyvà giá trịthang
đo (Cronbach’s Alpha, EFA, CFA); (ii)
đánh giá mô hình đo lường (validity,
reliability); (iii) kiểm định mô hình cấu
trúc(PLS-SEM).
Phương pháp PLS-SEM được lựa
chọn do phù hợp với mô hình có nhiều
biếntiềmẩn,mẫutrungbình,vàdữliệu
khôngphânphốichuẩn(Hairetal.,2021).
443
nh1.Môhìnhnghiêncuđềxuất
Môhìnhhồiquyvớicáchệsốchuẩn
hóaxâydựngtừmôhìnhnghiêncứucần
kiểmđịnhlà:
BE=β1*DI+β2*OPS+β3*DGOD+
β4*SI+β5*LPF+β6*LDW+ei
III.Kếtquảnghiêncuvàthảoluận
3.1. Thực trạng môi trường kinh
doanhcấptỉnhởNghệAn
Môi trường kinh doanh của Nghệ
Antronggiaiđon2018-2024cósựcải
thiện nhất định nng vẫn n khoảng
cách so với trung bình cả nước và các
địa pơng dẫn đầu. Điều này thể hiện
rõquababộchỉsốquantrọng:PCI(Chỉ
số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh), PAPI
(Chỉsốhiệuquảquảntrịvàhànhchính
công), và PAR Index (Chỉ số cải cách
hànhchính).
Bảng1.TổnghợpcácchỉsốmôitrườngkinhdoanhcủaNghệAngiaiđoạn2018-2024
Năm PCI
(điểm/100)
Xếphạng
PCI
PAPI
(điểm/80)
Xếphạng
PAPI
PAR
(điểm/100)
Xếphạng
PAR
2018 63,50 46/63 42,20 38/63 86,30 30/63
2019 64,08 43/63 42,85 35/63 87,05 31/63
2020 64,73 42/63 43,00 34/63 87,70 29/63
2021 65,12 40/63 43,12 32/63 88,12 28/63
2022 65,20 42/63 43,15 33/63 88,45 28/63
2023 65,72 44/63 43,02 34/63 88,62 29/63
2024 66,48 44/63 43,07 35/63 89,00 27/63
Nguồn:NhómtácgiảtổnghợptừsốliệucủaVCCI&USAID(2024);
UNDP,CECODES,RTA(2024);BộNộivụ(2024)
Phân tích bảng trên cho thấy PCI
của Nghệ An có xu ớng tăng dần từ
63,50điểmnăm2018lên66,48điểmnăm
2024, song thứ hạng vẫn duy trì quanh
nhóm40-45,thấphơnmứctrungvịtoàn
quốc (67,67 điểm). Trong khi đó, PAPI
dao động quanhmức 43 điểm, thấphơn
nhẹsovớitrungbìnhcảnước(43,6điểm),
phảnánhchấtlượngquảntrịcôngcònhạn
chế, đặc biệt ở các tiêu chí trách nhiệm
giải trình và thủ tục hành chính. Ngược
lại, chỉ số PAR Index đạt 89 điểm m
2024,xếpthứ27/63vàcaohơntrungbình
cảnước(88,37điểm),chothấynhữngnỗ
lựccảicáchhànhchínhđãcókếtquảtích
cực.Tuynhiên,NghệAnvẫncáchkháxa
nhómdẫnđầunhưHảiPhòng(PCI:74,84
điểm,PAR:96,17điểm),thểhiệnkhoảng
cáchvềchấtlượngthểchế,dịchvụcông
nănglựcquảntrịsố.
Nhìn chung, dữ liệu thứ cấp cho
thấyNghệAnđãđạtđượctiếnbộtrong