Vai trò của luật sư trong thị trường chứng khoán
Thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam mới hình thành năm 2000, nhưng
chỉ sau một thời gian ngắn trì trệ và lắng đọng ban đầu, thị trường đã phát
triển nhanh chóng. Việc nhiều công ty tài chính và quỹ đầu tư nước ngoài đầu
tư TTCK Việt Nam, đã tạo niềm tin cho các nhà đầu tư trong nước.
Mặt khác, sự tăng trưởng kinh tế của Việt Nam luôn ở mức cao đã thúc đẩy
các nhà đầu tư trong nước đầu tư vào thị trường này. Họ không phải là những
nhà đầu tư có tổ chức như các quỹ đầu tư, các công ty tài chính hay công ty
chứng khoán, vì vậy việc tham gia TTCK của họ mang nặng cảm tính hơn là
một sự cân nhắc có tính toán, phân tích. Trong khi đó TTCK VN đang trong
quá trình hình thành, môi trường đầu tư chưa hoàn thiện. Chính môi trường
này đã tác động không nhỏ đến sự thành bại của các nhà đầu tư, khả năng rủi
ro xảy ra rất cao đối với họ. Theo báo cáo viên, Pháp luật chứng khoán đương
đại hình thành đầu tiên ở Mỹ, sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 1929, Mỹ
đã thông qua hai bộ luật hiện nay vẫn còn hiệu lực là Luật Chứng khoán Mỹ
1933 và Luật về TTCK Mỹ 1934. Luật 1933 liên quan chủ yếu đến việc phát
hành chứng khoán và quy định mọi hình thức phát hành chứng khoán phải
được đăng ký (thời gian đầu là tại Ủy ban Thương mại Liên bang và kể từ
năm 1934 đến nay là Ủy ban chứng khoán Mỹ). Luật năm 1934 thành lập Ủy
ban chứng khoán Mỹ, tập trung quy định về việc giao dịch chứng khoán trên
TTCK sau khi phát hành.
Nguyên tắc theo đó “quản lý” TTCK thuộc thẩm quyền của một cơ quan
hành chính độc lập đã được áp dụng gần như tại tất cả các quốc gia có thị
trường chứng khoán. Đây là mô hình được quy định trong pháp luật của hầu
hết các nước. Tại Pháp, Ủy ban chứng khoán (COB) được thành lập tiếp sau
báo cáo của một ủy ban được thành lập theo sáng kiến của Tổng Thống
Gorges Pompidou. Nhiệm vụ của COB là phụ trách việc bảo vệ và thông tin
cho khách hàng và đảm bảo hoạt động của các thị trường tài chính.
Năm 2003 theo sáng kiến của Laurent Fabuis, Cơ quan Quản lý thị trường tài
chính (AMF) được thành lập thay thế cho COB, Hội đồng các thị trường tài
chính(CMF) và Hội đồng kỷ luật quản lý tài chính. Cũng như Ủy ban chứng
khoán Mỹ (SEC), Cơ quan Quản lý thị trường tài chính Pháp (AMF) đã từng
chịu trách nhiệm về việc quản lý mọi mặt các thị trường tài chính đặc biệt là
đảm bảo thông tin và tính toàn vẹn của thị trường.
Tại Pháp, các chủ thể tham gia trong việc phát hành chứng khoán đều có luật
sư đại diện và luật sư đảm nhận các nhiệm vụ khác nhau khi đại diện cho các
chủ thể khác nhau.
+ Luật sư của tổ chức phát hành có các nhiệm vụ:
- Soạn thảo các tài liệu chào bán (Bản cáo bạch và International offering
circular hay International offering memorandum). Khi chứng khoán phát
hành là chứng khoán nợ (trái phiếu) hay các chứng khoán lai tạp (trái phiếu
có khả năng chuyển đổi…), các điều khoản và điều kiện về chứng khoán do
luật sư ngân hàng soạn thảo.
- Quản lý quan hệ với các cơ quan quản lý thị trường và với thị trường trên
đó chứng khoán được phát hành.
- Soạn thảo các tài liệu về công ty phát hành theo quy định.
- Đàm phán về “hợp đồng bảo lãnh phát hành”, hợp đồng này phải được ký
kết giữa tổ chức phát hành và các ngân hàng bảo lãnh phát hành.
- Soạn thảo văn bản pháp lý về công bố thông tin, nhằm thông tin cho tổ chức
phát hành về các quy định và nguyên tắc phải được tuân thủ về công bố thông
tin, tiếp thị, truyền thông… liên quan đến việc phát hành.
- Đọc lại văn bản pháp lý về nghiên cứu tài chính nhằm ấn định các hạn chế
áp dụng đối với việc phổ biến các báo cáo nghiên cứu của các nhà phân tích
tài chính.
+ Luật sư của các cổ đông có nhiệm vụ:
- Đọc lại và bình luận các tài liệu chào bán chứng khoán.
+ Luật sư của ngân hàng thường có các nhiệm vụ:
- Đọc lại và bình luận các tài liệu chào bán chứng khoán
- Soạn thảo các điều khoản và điều kiện về chứng khoán khi chứng khoán
phát hành là các chứng khoán nợ hay chứng khoán lai tạp.
- Soạn thảo và đàm phán hợp đồng bảo lãnh phát hành vì lợi ích của các ngân
hàng.
- Đọc lại văn bản pháp lý về công bố thông tin
- Đọc lại văn bản pháp lý về nghiên cứu tài chính…
Qua nội dung trao đổi, thảo luận tại khóa bồi dưỡng, chúng ta thấy rằng tại
Pháp luật sư giữ vai trò quan trọng trong TTCK, là người chịu trách nhiệm về
mặt pháp lý cho các chủ thể tham gia TTCK. Tuy nhiên, đối với VN thì vai
trò của luật sư còn mờ nhạt vì TTCK VN còn quá mới mẻ, ít luật sư quan tâm
tìm hiểu về thị trường nầy; và đa số nhà đầu tư là nhà đầu nhỏ lẻ nên chưa
thấy cần thiết phải có luật sư tham gia để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp
cho việc đầu tư của mình.
(sưu tầm)
(SUNLAW FIRM: Bài viết được đăng tải nhằm mục đích giáo dục, phổ
biến, tuyên truyền pháp luật và chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước
không nhằm mục đích thương mại. Thông tin nêu trên chỉ có giá trị tham
khảo vì vậy Quý khách khi đọc thông tin này cần tham khảo ý kiến luật sư,
chuyên gia tư vấn trước khi áp dụng vào thực tế.)
Luật sư phải được tranh tụng bình đẳng với viện kiểm sát
Luật sư có quyền chất vấn viện kiểm sát
Nhiều ý kiến cho rằng, vai trò của luật sư hiện nay vẫn chưa được nhìn nhận
đúng, đặc biệt trong quá trình tố tụng, tham gia xét xử các vụ án?
Vấn đề này so với trước đây đã tiến bộ nhiều, tuy nhiên cũng còn hạn chế.
Chúng tôi sẽ phải kiến nghị để sửa luật trong thời gian tới. Ví dụ, theo Nghị
quyết 08 thì hội đồng xét xử chỉ căn cứ kết quả tranh tụng tại phiên tòa để ra
quyết định giải quyết vụ án.
Hiện nay tại các phiên tòa, sau khi thẩm vấn xong, chuẩn bị kết thúc thì viện
kiểm sát đưa ra phần luận tội, lúc đó luật sư mới tiến hành tranh luận.
Vì đây là phần rất quan trọng để thẩm tra, xác định lại từng chi tiết mà cáo
trạng hồ sơ đã nêu, đồng thời nên gọi phần “xét hỏi” là phần thẩm định tại
phiên tòa. Khi tòa thẩm định lại thì viện kiểm sát phải chứng minh, xác định
lại từng chi tiết mà cáo trạng hồ sơ đã nêu. Nếu thấy có điều gì chưa ổn, luật
sư sẽ có thể chất vấn lại viện kiểm sát.
Chính phần xét hỏi là phần rất quan trọng, thường chiếm tới 70% thời gian
của quá trình xét xử. Tôi cho rằng luật sư phải được tranh tụng bình đẳng với
viện kiểm sát từ lúc khai mạc phiên tòa cho tới trước lúc nghị án. Hội đồng
xét xử chỉ đóng vai trò là trọng tài nêu vấn đề và lắng nghe tranh luận của hai
bên.