Vào WTO, th gi
ế ớ ẽ
i s mua gì c a chúng ta? ủ
ủ ẽ ầ ạ ặ ấ ả ả t Nam s bán d u thô, g o, hàng may m c, th y h i ả ệ ế i? M t góc nhìn khác v WTO c a Ti n t c các m t hàng còn l ặ ủ ộ ề ạ (VietNamNet) - Sau khi vào WTO, Vi s n d ng thô, và mua... t sĩ Lu t h c Lê N t. ạ ậ ọ ế
"L tàu" WTO hay chuy n "tái ông m t ng a"? ệ
ự
ỡ
ấ
ng phát bi u: ươ ủ ễ ệ ượ ữ ư ữ ậ ị ộ ự ễ t Nam Nguy n Đình L c nh : m t đi nh ng qui đ nh lu t pháp t ấ ệ ự ữ ế ấ ả ừ ệ ệ ậ t. ể “Trong quá ng đoàn đàm phán WTO c a Vi Nguyên tr ưở i nghĩa, trình h i nh p, chúng ta còn có nh ng cái đ ố ậ khó th c thi, gây khó d cho vi c làm ăn c a doanh nghi p; m t đi cách làm ăn trì tr , d a d m, ệ ự ấ ệ ẫ ủ t c trách; m t đi nh ng cán b l i bi ng, kém năng l c; m t đi nh ng doanh nghi p làm ăn ộ ườ ữ ệ ấ ắ ỗ Do đó, h i nh p càng nhanh thì dân càng m ng, và vi c gia kém hi u qu , liên t c thua l ”. ộ ụ nh p WTO là đi u nên làm càng s m càng t ề ậ ớ ố
c nh tranh
ể
ạ
ở
nh ng m t hàng gì? ặ
ữ
t Nam có th Vào WTO, Vi ệ (Minh h a: Tu i Tr ) ẻ ọ
ổ
ự ướ ề ạ ổ ệ ệ ỗ i c a Vi ế ủ ẽ i s mua gì Song th c ra, vi c xây d ng nhà n ự ệ ừ nhu c u th c t nghi p thua l xu t phát t ầ ấ làm, v i đi u ki n Chính ph Vi ệ ệ ề ớ WTO, th gi ế ớ ẽ c pháp quy n, v i h th ng pháp lý minh b ch, xoá s các doanh ớ ệ ố ả t Nam. Không vào WTO ngay thì chúng ta cũng ph i ự ạ ủ ra ph i là: khi tham gia vào ả ủ nh ng m t hàng gì? ặ ở ữ t Nam đ quy t tâm. Câu h i c a WTO l ỏ ủ t Nam có th c nh tranh chúng ta? Nói cách khác: Vi ệ ể ạ ở
ớ ữ ẩ ỉ ướ ạ Năng l c c nh tranh c a Vi ượ ủ ứ ư ự ệ ấ ẫ ạ i d ng thô, còn nh ng hàng hoá có hàm t Nam theo ứ ủ ệ ạ ụ ủ ứ ả Th t ra, chúng ta m i ch xu t kh u đ c hàng hoá d ậ ấ l ng ch t xám cao thì v n ch a đ s c c nh tranh. ượ báo cáo c a World Economic Forum trong nh ng năm qua liên t c gi m (hi n đang đ ng th ữ 81).
ng: sau khi vào WTO, Vi ượ ệ ẽ ặ ầ i! ộ ả ả ấ ả t c các m t hàng còn l ặ t Nam s bán d u thô, g o, hàng may m c, th y ủ ạ ặ ạ Song, ngo i tr hàng may m c, các m t ạ ừ ặ i không ph thu c vào vi c có tham gia vào WTO hay không. Nói m t cách hình t h i s n d ng thô, và mua t ạ hàng xu t kh u còn l ẩ ạ ấ ụ ệ ộ
ạ ệ ệ ạ ớ l ế ạ ủ ằ ượ ạ ắ ả ng lai. Nh v y, câu h i bây gi ươ ệ c v i Trung t Nam thì hi n ch a c nh tranh đ ư ủ i cho r ng, vào WTO là nh m đ n kh năng c nh tranh c a không ph i là vào hay không vào WTO, ư ậ ế ả ỏ ờ Bên c nh đó, hàng may m c, giày da c a Vi ặ Qu c.ố Các chuyên gia kinh t t Nam trong t hàng Vi mà khi nào thì nên vào.
ệ ậ ư ạ t Nam s ph i m c a m t s ngành đ ở ử ộ ố ế ệ ẽ t Nam” ngày 28/11/2005 trên t p chí Wall Street Journal, Lu t s Fred c ượ ố ả ễ ả ở ữ ề ệ ả ộ Trong bài “WTO và Vi , thì Vi Burke cho r ng n u mu n vào WTO bây gi ằ ờ b o h nh tài chính, vi n thông và cam k t th c thi quy n s h u trí tu m t cách hi u qu ế ự ư h n.ơ Nh ng thách th c này tho t nhìn có v l n, song th c ra không ph i v y. ẻ ớ ệ ộ ả ậ ữ ứ ự ạ
ề ự ở ữ ệ ợ ả ấ t Nam. ệ ề ố ớ ề ự ự ể ề ễ ọ ỹ c phát tri n ti m l c khoa h c k thu t c a Vi ầ ế ệ ậ ố ớ ệ ế ượ ệ ỏ ố ệ ộ ố ệ ủ ể ạ ạ c ngoài. ớ Đ i v i vi c th c thi quy n s h u trí tu , đây không ph i là v n đ khó, vì đi u này phù h p v i Đ i v i lĩnh v c vi n thông cũng chi n l ậ ủ ễ v y.ậ Hi n nay, các gia đình có thu nh p trung bình h u h t đã có máy đi n tho i. H không d ạ ọ gì b s đi n tho i đang có c a VNPT đ đăng ký thuê bao m t s đi n tho i m i c a nhà cung ớ ủ c p d ch v vi n thông n ụ ễ ấ ướ ị
ng tài chính. Khi đó t ấ ị ườ ẽ ẫ ế ộ ề ấ ế ở ử ị ườ ộ ng n x u c a các doanh nghi p nhà n t ki m và ch t l ả ệ ả ng d ch v , và ng ụ ợ ấ i th các doanh nghi p nhà n c làm ăn kém hi u qu ; và đi u này s ố ượ ể ủ ệ t y u s d n đ n cu c đua ấ ế i thua cu c có th là các ngân hàng qu c ố ể ấ i pháp cho v n ướ ẽ ệ c. Gi ả ướ ề V n đ khó nh t có th là vi c m c a th tr ệ ấ ể lãi su t ti ấ ượ ệ doanh, do hi n ph i gánh s l ệ đ này có th là cho gi ả ể d n đ n n n th t nghi p. ệ ạ ề ẫ ế ấ
ề ế ệ ấ đó nên tìm vi c làm khác s m ch ng nào t ể ắ ộ ở ớ ư i lao đ ng i th t nghi p đi làm ệ ế ở ả c sau gì cũng ph i ướ t ch ng đó. V n đ là ề ừ ể ệ ấ ọ ớ c n i làm vi c m i, h có th ơ c không? Tuy nhiên, đây ch a ch c đã là đi u x u, vì n u các doanh nghi p này tr gi ừ ố nh ng ng đâu, và n u h không ki m đ ượ ọ ườ kh i nghi p đ tr thành m t doanh nghi p v a và nh (SME) đ ượ ệ i th , thì ng ả ữ ở ườ ấ ể ở ệ ế ừ ệ ộ ỏ
ư ậ ạ ơ ự ạ ả t Nam, ch y u là các doanh nghi p SME, sao cho h ể ủ ế ề ệ ả ủ ệ ệ ố Nh v y, đi u đáng lo ng i h n c là ph i làm sao đ nâng cao năng l c c nh tranh cho các doanh nghi p ngoài qu c doanh c a Vi ọ đ s c h i nh p. ộ ậ ủ ứ
ệ ị ườ ở ộ ậ ớ t Nam s m gia nh p WTO trên lý thuyêt có th m r ng th tr ự ng cho các doanh c th m nh, khác h n các doanh nghi p Trung ệ ể ế ạ ượ ệ ẳ Vi c Vi ệ nghi p SME, nh ng chúng ta ch a xây d ng đ ư Qu c tr c khi h gia nh p WTO. ố ư ọ ướ ậ
ướ ệ ớ ộ ng c đ v ng. ủ ữ các ch , các hi u t p hoá c n ph i có th i gian đ chuy n sang làm ngh khác ề ươ ể ầ ở ợ c ngoài l n át. Hi n nay, các doanh nghi p SME v a m i phát tri n, h c n m t th tr ọ ầ ừ ệ Ti u th ờ ệ ạ ể n c khi hình th c buôn bán c a h b các h th ng bán l tr ẻ ướ ủ ướ ng trong n ị ườ ể ấ ể ả ệ ố ọ ị ứ
ộ ố ể ể ớ ỏ ầ c khi ch u đ ng sóng gió c nh tranh t ệ ớ c ngoài. Các nghi p ch nh c n đ th i gian đ phát tri n quan h v i khách hàng l n và có m t s ủ v n nh t đ nh tr ướ ố ủ ờ ự ệ ấ ị n ừ ướ ạ ị
ả ẩ ẩ ả ị ị ỉ ư ế ệ ệ ướ ướ ệ ứ ể ậ ầ ỏ ị c ph i ti n ả ế c c n xác ầ c s c c nh ạ nâng cao. Vào WTO c n ph i có chu n b . Công tác chu n b không ph i ch là vi c Nhà n ầ c đàm phán nh th nào, mà còn là vi c các doanh nghi p trong n hành chi n l ế ượ đ nh rõ r ng vi c gia nh p WTO là xu th không th tránh kh i, và c n nâng cao đ ằ ế ệ c khi h i nh p; ch không ph i h i nh p đi đã, r i ch s c c nh tranh s t tranh tr ả ộ ướ ờ ứ ượ ẽ ự ứ ậ ậ ạ ộ ồ
c và các doanh nghi p Vi ờ ẩ ỗ ự ủ ả ướ c h i dành cho các doanh nghi p SME c a Vi ệ t t Nam ờ ơ ộ ư ằ ủ ệ ệ ệ t nh bây gi Th i gian chu n b là bao lâu tùy thu c vào n l c c a c Nhà n ộ ị Nam. Song có th nói r ng ch a bao gi i t l ạ ố ể ờ . ư
ệ ộ ờ ệ t Dĩ nhiên, không có nghĩa là chúng ta nên kéo dài c h i này m t th i gian n a, song vi c Vi Nam không gia nh p đ ơ ộ c WTO năm 2005 cũng là m t chuy n “tái ông m t ng a”. ộ ữ ự ượ ệ ậ ấ
Vào mà không chu n b k - cái giá s đ t h n? ị ỹ
ẽ ắ ơ
ẩ
ướ ể ả ộ ơ c vào cu c ch i WTO, là th i đi m quý giá cho Trong kho ng 1 - 2 năm tr ướ ộ các doanh nghi p v a và nh nâng cao kh năng c nh tranh c a mình đ đón ch m t cu c c khi chúng ta b ả ỏ ờ ộ ờ ể ừ ủ ệ ạ
ng h c h i ph ớ ấ ươ ọ ỏ ế ả ị ữ ệ ng pháp qu n lý chuyên nghi p, ti p th chuyên ủ ạ ự ệ ng hi u, đào t o đ i ngũ nhân viên đ ộ ươ ệ đ u m i. C th là: tăng c ụ ể ườ nghi p, xây d ng ch tín v i khách hàng, xây d ng th ớ ự ữ t m và có trình đ ngo i ng . ầ ạ ộ
ể ừ ấ ầ ổ ế ự ư ứ ấ c đ a vào ngân hàng. Nhà n Ki n th c v ế c c n m nh d n u đãi thu ạ ư ả ủ ướ ầ ạ ỉ ồ ả ấ ơ Nên chăng các ngân hàng, nh t là các ngân hàng c ph n, chuy n t ứ trên tài s n th ch p sang hình th c cho vay d a trên dòng l u kim (cash flow)? ứ qu n lý r i ro ph i nhanh chóng đ ư ượ ả t ỏ ố th t thu thu trong 2 năm t ự hình th c cho vay d a ề ế ả i đa cho các doanh nghi p v a và nh (có doanh thu c năm ít h n 10 t đ ng), ch p nh n ậ ấ ừ khu v c này. ự ệ i ớ ở ế
ể ự ả ớ ả ạ ượ c Lu t C nh tranh, ạ ậ Ngoài ra, c quan qu n lý c nh tranh ph i s m ra đ i đ có th th c thi đ b o v đ i tiêu dùng và các doanh nghi p v a và nh . ơ c ng ệ ượ ờ ể ừ ườ ệ ả ỏ
ng các doanh nghi p v a và nh đ u t ệ ướ ừ i Vi ỏ ầ ư ạ ấ ủ và thông minh là đi m r t m nh c a ng ể ố ẻ ế ổ ậ ậ ầ c c n có nh ng đ nh h ướ t Nam - đó là con ng ệ ể ộ ộ ạ vào m t m nh ặ ệ t ườ Sau đó, tuỳ t ng khu ừ ng khác ữ ổ ậ ướ ệ ộ ướ ầ ị c nên h V m t chính sách, Nhà n ề ặ c a Vi ườ Dân s tr i. ủ Nam. Đ h i nh p, vi c đ u tiên là ph c p ti ng Anh và ph c p Internet. v c (lao đ ng trình đ cao và trình đ trung bình) mà Nhà n ộ ự nhau.
i Vi ộ ư ầ ạ ấ ẩ ộ ố ớ ướ ẩ ậ ệ ứ ế ệ ồ t Nam tr Khi ng i Vi ườ ạ ở ờ ườ ướ ệ t Nam c ngoài đ h c t p và ki m thu nh p và kh i nghi p, đ ng th i giáo d c đ o đ c, văn ở ộ thành m t ướ ệ t ỏ ộ ể ọ ậ i Vi ườ ắ ụ t đã tr ệ ừ ệ c ngoài. ầ ề Đ i v i lao đ ng trình đ trung bình, c n đ y m nh xu t kh u lao đ ng và đ a ng ra n c khi ra n hoá, văn minh cho ng c ng đ ng đông dân kh p năm châu, h s là đ u c u đ các doanh nghi p v a và nh Vi ầ ọ ẽ ộ Nam v n ra th gi i. ồ ươ ế ớ
ầ ạ ườ ụ ể c trong khu v c ít nh t là v ch ớ ướ ố ớ ướ ộ ộ c s m đu i k p các n ổ ị ng trình đào t o, sau đó là v ạ ề ấ ứ ướ ề ệ ng pháp và ch ng trình gi ng d y. Tr ả ớ ấ ườ ng nên t o ra các v ạ ế ệ ể ở ườ ủ ư ng trong Đ i v i lao đ ng trình đ cao, c n t o ra c nh tranh trong ngành giáo d c đ các tr ạ n ề ươ ự c trong ngành giáo d c ph i g n v i đi u ki n c i ti n ọ Ngân sách nhà n nghiên c u khoa h c. ả ế ả ắ ụ ng nào không ch u thay đ i nh t quy t ph i b c t ph ả ị ắ ị ạ ổ ươ ươ gi m ngân sách. n m doanh nghi p (incubator) ườ ươ ườ ả ế thành ch doanh nghi p, cũng nh các trung tâm xúc ti n đ sinh viên ra tr ể ng đ i h c và các doanh nghi p v a và nh . th ỏ ọ ươ Sau đó, trong các tr ng có th tr ng m i hoá nghiên c u khoa h c gi a các tr ứ ệ ạ ọ ườ ữ ừ ệ ạ
t Nam. H là nh ng ng ườ ữ ệ ọ ọ i đang t o ra đa s công ăn vi c làm ố t Nam - dù thành i Vi ộ ủ t Nam. S ng h c a ự ủ Doanh nghi p v a và nh là ng i Vi ừ ệ ỏ ệ ấ ạ H là ng công hay th t b i. ạ doanh nghi p v a và nh đ i v i Nhà n ệ ườ ỏ ố ớ ừ l i s ườ ẽ ở ạ Vi ở ệ ờ ế h t. ệ ơ ướ c hi n nay là c n h n bao gi ầ ệ
ậ ể . ờ ườ ệ ị ườ ộ ị ự c coi là th i đi m các doanh nghi p SME đ ng v ng trên th ị ữ t r ng càng ế ằ ế ạ Nên nh ,ớ ứ ố ế Bi ng qu c t ẫ Th i đi m gia nh p WTO hãy đ ng n i đ a và xây d ng đ tr ượ vào sau giá ph i tr càng đ t. ắ Tuy nhiên, bài h c Mexico và Bangladesh v n còn đó. vào mà không chu n b e r ng ượ ể ờ c th m nh đ c nh tranh trên th tr ể ạ ọ cái giá ph i tr s còn đ t h n ả ả ẩ ả ả ẽ ắ ơ ! ằ ị
• TS. Lê N tế
"Ch a th y thành viên nào c a WTO xin ra c !" 04:56' 10/01/2006 (GMT+7)
ư
ủ
ấ
ả
TS. Lê N t trong bài: " i s ủ Vào WTO, th gi ế ", đ c gi ộ ứ ả ủ ể Giang Lê l ả ừ ế ỏ ẽ ủ ứ ớ Giang Lê ch ng minh: ữ ả ủ ộ ấ c đang x p hàng đ đ c vào". (VietNamNet) - Trái v i quan đi m c a tác gi ớ mua gì c a chúng ta? WTO 10 năm n a thì các DN v a và nh c a VN s đ s c c nh tranh v i DN n ngoài?". Đ c gi b i còn r t nhi u n ề ấ ế ớ ẽ ả i đ t câu h i: "Có gì đ m b o n u đ ng ngoài ạ ặ ả ướ c ỏ ủ ạ "Ch a th y có thành viên nào c a WTO xin ra, ư ể ượ ứ ế ướ ở
Núp sau b o h - DN không th thành "ng i l n"! ộ ể ả ườ ớ
ễ ỏ ấ ứ ừ ấ ươ ố c gi ữ i bài vi ng đoàn đàm phán BTA Nguy n Đình Cách đây vài ngày khi đ c bài ph ng v n nguyên tr ưở ọ ng tôi đã r t khâm ph c v quan ch c có cái nhìn r t sáng su t này. Tôi đã m ng cho đ t ấ L ấ ị ụ nh ng tr ng trách cao h n i nh ông L n ơ c có nh ng ng ng và th m mong ông s đ ữ ư ữ c. B i v y tôi không th không ph n h i l đ giúp dân giúp n ế ủ ở ậ ọ ế t c a TS. Lê N t. ẽ ượ ồ ạ ươ ướ ể ườ ướ ầ ể ả
ế ủ ư ệ ờ ứ ể ấ ệ ư ủ ệ ỏ ạ ừ ế ở ử ạ ớ t Nam ch a đ ọ n ra th gi ế ạ ệ t nam ch a có m t th m nh canh tranh nào đ có th v ể ươ ẩ ế ớ ặ ư ế ể ể ữ ấ ờ ỉ t Nam ch a nên gia nh p WTO trong th i đi m ể t nh sau: Vi Bài c a TS. Lê N t có th tóm t ậ ư ắ ủ này vì hai lý do. Th nh t h th ng doanh nghi p v a và nh (SME) c a Vi ệ ố m nh đ c nh tranh v i các đ i công ty đa qu c gia n u chúng ta m c a cho h vào ngay lúc ể ạ ố này. Th hai Vi i trong ứ th i đi m này. Nghĩa là n u gia nh p WTO chúng ta s ch có th xu t kh u nh ng m t hàng có ẽ ể ả giá tr gia tăng th p nh khoáng s n, d u thô, nông s n. ộ ậ ả ư ầ ấ ị
t c a TS. Lê N t đ t ra câu h i: "Vào WTO, Vi
t Nam có th c nh tranh
ế ặ
ỏ
ệ
ể ạ
ở
ữ nh ng
Bài vi ế ủ m t hàng gì?". ặ
ế ế ư ế t Nam đ nh ng doanh nghi p này l n m nh tr ệ ị ủ ừ ủ ầ ể ữ ệ ệ ỏ ủ ầ ổ ậ ớ ầ ự ữ ệ ỏ ủ ừ ệ ớ Ki n ngh c a TS. Lê N t là Chính ph c n có chính sách khuy n khích và u đãi cho các doanh c khi gia nh p nghi p v a và nh c a Vi ậ ạ ướ ự ạ WTO. Ngoài ra cũng c n xây d ng nh ng khuôn kh lu t pháp c n thi t đ đ m b o s c nh ả ế ể ả t Nam v i các công ty đa qu c gia tranh công b ng gi a các doanh nghi p v a và nh c a Vi ố ằ khi chúng ta gia nh p WTO. ữ ậ
ạ ấ ế ướ ầ ạ ệ ồ ọ ệ ư ả ệ ả ỏ ủ t c các lo i hình doanh nghi p c a Vi ề ự ạ ớ ạ ữ ừ ố Tr doanh nghi p v a và nh c a Vi ừ gi a t ữ ấ ả r ng gia nh p WTO chính là cách t ằ Nam phát tri n và cũng chính là cách t c h t, xin nh n m nh tôi hoàn toàn đ ng ý là chúng ta c n t o m i đi u ki n cho h th ng ệ ố ạ t Nam phát tri n cũng nh đ m b o s c nh tranh lành m nh ể t Nam. Tuy nhiên, khác v i TS. Lê N t, tôi cho ệ ệ t nh t đ giúp cho nh ng doanh nghi p v a và nh c a Vi ệ t ệ t Nam nâng cao s c c nh tranh c a mình. ủ ấ ể t nh t đ Vi ế ỏ ủ ủ ấ ể ệ ậ ể ứ ạ ố
ậ ủ ế ế nh ng bài ế ề c đang phát tri n trong h n 50 năm qua. Phát tri n h th ng các rút ra t ể ừ ữ ệ ố ủ ơ ả ề ướ ự ể ọ Th t ra đây không ph i là ý ki n c a tôi mà là ý ki n c a nhi u nhà kinh t h c th c ti n c a nhi u n ỏ doanh nghi p v a và nh . ủ ừ ễ ệ
i th hai, nhi u n c đang phát tri n mà đi n hình là các n ề ế ứ ướ ể ể ế ớ ổ c châu M ướ ẩ ạ ế ủ ị ữ ế ầ ng đ u nh ng năm 50 c a th k tr ả ậ ế ỷ ướ ầ ề ướ ưở ế ả ố ủ ướ ế ớ ư ệ ể ế ệ ể ỹ Sau chi n tranh Th gi La tinh đã theo đu i chính sách “import substitution” (t m d ch là “thay th nh p kh u”) do hai c. Chính nhà kinh t Raul Presbish và Hans Singer đ x ử ng c a TS. Lê N t, nghĩa là c n ph i đóng c a sách này v căn b n cũng g n gi ng nh ý t ề ầ c có đi u ki n phát tri n cho đ n khi các i bên ngoài đ các doanh nghi p trong n v i th gi ề ớ doanh nghi p đó đ s c c nh tranh v i các công ty đa qu c gia. ệ ủ ứ ạ ố ớ
trên l p lu n r ng nh ng doanh nghi p trong n ế ữ ậ ậ ằ ướ ư ệ ơ c nh là các đ a bé s sinh ứ ạ c b m (government) bao b c đ có th l n m nh ố ẹ ể ớ ể ọ ượ Hai nhà kinh t (infant industries) c n ph i có th i gian đ ầ tr ờ i ngoài vào. c khi m c a cho ng ở ử ả ườ ướ
ế ế ể ố ủ ư ả ộ Đi m khác bi ấ mu n nhà n ệ ằ v a và nh ( u đãi thu ) trong khi hai nhà kinh t ế ừ ế nói trên là TS. Lê N t t duy nh t trong ý ki n c a TS. Lê N t và hai nhà kinh t ế ệ c b o v (b ng cách ch a gia nh p WTO v i) và giúp đ cho các doanh nghi p ậ ỡ ệ ớ nói trên mu n b o v các doanh nghi p l n. ệ ế ệ ướ ỏ ư ả ố
ể ả ử ề khác (nh Anne Krugger, c b o h các “infant ộ ượ ẽ ạ ằ l n mà s mãi mãi c n s che tr và tr giúp c a nhà n Chính sách đóng c a đ b o v “quân ta” này đã b nhi u nhà kinh t ệ ế Helen Huges, Hans Andtz) ch trích m nh m . H v ch ra r ng n u đ ỉ ế indusrties” này s không bao gi ợ ờ ớ ị ọ ạ ầ ư ả ủ ướ c. ự ẽ ẽ ở
qu c t ệ ố ế ư ệ ố ấ ề ệ ử ụ ệ ệ ằ l ấ ổ - IMF) đ a ra m t khái ni m r t n i ộ c s d ng trong r t nhi u lĩnh v c ngoài kinh t . Bà ế ề ự ả c s không ch u c i ị ướ ẽ nh ng u đãi i b ng l c t ư ữ ộ ừ c u đãi và b o v , các doanh nghi p trong n ở ể ữ ạ ổ ượ ả ỉ ể Anne Krugger (hi n là Phó giám đ c Quĩ Ti n t ti ng là “rent seeking” - sau này đã đ ế Krugger cho r ng khi đ cách đ nâng cao tính c nh tranh mà ch tìm cách xoay x đ gi và tr giúp c a nhà n ượ ư ạ ướ c. ủ ợ
c là t ệ ệ ầ ả ị ướ ố ế t, k t Do v y, cho dù ý đ nh ban đ u c a chính sách b o v các doanh nghi p trong n ậ qu đ t đ ủ ượ c. c s hoàn toàn trái ng ả ạ ượ ẽ
Ai "ngán" gia nh p WTO nh t? ậ ấ
c a châu M La tinh ự ế ở ử ế ủ ỏ ỹ phát tri n kinh t ể ử n a sau c a th k 20 đã ch ng t ế ỷ ướ ủ ữ ủ ầ ứ ổ ầ ụ ủ ộ chính sách Th c t c theo đu i chính sách này “đóng c a” c a Presbish và Singer hoàn toàn sai l m. Nh ng n ế ỷ ớ (trong đó có Mexico là m t ví d c a TS. Lê N t đã nêu ra) đã loay hoay g n n a th k v i ử ế nh ng cu c kh ng ho ng và suy thoái. ủ ữ ả ộ
ể ổ c m c a và h ướ ố ng ra bên ngoài đã phát tri n v ượ ậ ồ ộ ộ ể ư Ấ ộ c phát tri n. Đ n hôm nay, không còn ai bi ử ế ượ ế c khi thay đ i chi n l ư ộ ượ ủ Ấ ệ ả ộ Trong khi đó, nh ng con h châu Á mà đi n hình là Hàn Qu c, Đài loan, Singapore, H ng kông ữ t b c. Ngay trong n i b châu Á, v i chi n l ở ử ế ượ ớ ộ c áp d ng chính sách đóng c a nh n Đ , Bangladesh, Indonesia cũng m t m t nh ng n ấ ụ ướ ữ t đ n xe th i gian khá dài tr ổ ờ ế ế ể ướ h i “Made in India” nh ng đó đã t ng là m t ngành công nghi p c a n Đ đ c b o h g n 50 ộ ầ ừ ơ ộ ở ử năm đ r i v n là m t “infant industry” và đã ch t khi n Đ m c a. ể ồ ẫ Ấ ế ộ
ằ ế ả ầ ệ ệ ề ả ế ề ệ ấ ữ ệ ả ệ ệ ư ậ ữ ế ệ ủ c ngoài? Hay trong 10 năm đó các doanh nghi p này s t p h p nhau l ệ ợ S có ý ki n cho r ng, “import substitution” là b o v các doanh nghi p l n, còn TS. Lê N t cho ệ ớ ả ẽ r ng c n b o v các doanh nghi p v a và nh . V b n ch t thì vi c b o v và u đãi đ u có ư ả ỏ ừ ằ ỏ Có gì đ m b o r ng nh ng h u qu nh nhau cho c doanh nghi p l n và doanh nghi p nh . ả ằ ả ệ ớ ớ t Nam s đ s c c nh tranh v i n u chúng ta đ ng ngoài WTO 10 năm n a thì các SME c a Vi ạ ẽ ủ ứ các doanh nghi p n ạ i ẽ ậ ướ i đ m nh đ ti p t c “rent seeking”? thành nh ng hi p h i, nh ng nhóm quy n l ộ ữ ề ợ ủ ạ ả ứ ệ ệ ể ế ụ ữ
t đã b quên m t m ng l n trong n n kinh t t Nam là các doanh ế ỏ ơ ộ ả ế ệ Quan tr ng h n, bài vi nghi p l n, các t ng công ty nhà n ổ ọ ệ ớ ớ c đã và đang đ ượ Vi ề ẽ c b o h m nh m . ộ ạ ả ướ
ế ứ ủ ể c b o v nh TS. Lê N t đ xu t, mà c ỏ ượ ế ề ệ ấ ừ ư ệ ệ c đang làm ăn thua l t Nam không vào WTO đ tránh s c nh tranh c a các doanh nghi p n ự ạ ệ ả ỉ ệ ớ ệ ệ ớ ị ủ ẩ ớ ộ ữ ậ ỏ c ướ Th nh t, n u Vi ấ ả ngoài thì không ch các doanh nghi p v a và nh đ và tràn lan tham nhũng. các doanh nghi p l n, các doanh nghi p nhà n ỗ ướ Nh ng doanh nghi p l n này, v i các quan h chính tr c a mình, có th s v n đ ng đ y lùi cái ể ẽ ậ ệ m c gia nh p WTO xa h n n a, ch ng ph i đ giúp cho nh ng đàn em v a và nh đâu mà đ ể ữ ừ ả ể ọ h ti p t c đ c quy n ki m l i cho b n thân h . ợ ộ ữ ố ọ ế ụ ẳ ả ơ ế ề
Vi ạ ộ ệ ệ ả ơ ử ỏ ọ ở ệ ự ấ ậ Hãy th h i m t trong các nhà s n xu t xe h i hi n đang có nhà máy ho t đ ng ộ xem h có thích thú gì cái ý t hàng không xem có mu n b n t Nam ng ra nh p WTO không? Hay hãy th h i ông đi n l c, hay ông c ngoài vào c nh tranh hay không? ử ỏ Ch c ch n là không! ắ ưở ị ướ ạ ắ ố
Và đó chính là đi u mà Anne Krugger đã c nh báo. ề ả
ệ ế ệ ệ ớ ạ ướ ể ự ệ ả t Nam không vào WTO và các doanh nghi p l n, doanh nghi p nhà n ộ ở ế ẽ ề ậ ừ ừ ệ ệ ỏ c v n Th hai, n u Vi ẫ ứ ti p t c làm ăn kém hi u qu thì chính đây s là m t tr ng i cho s hình thành và phát tri n các ế ụ doanh nghi p v a và nh . TS. Lê N t khi đ c p đ n các doanh nghi p v a và nh đã không ế ch ra nh ng doanh nghi p lo i này s ho t đ ng trong nh ng lĩnh v c nào. ẽ ạ ộ ỏ ệ ữ ữ ự ạ ỉ
ậ ừ ệ ỏ ị ự ề ở ể ấ ằ ệ ộ ố ữ ấ ụ ủ ạ ệ ớ ẩ ữ ừ ạ ị và ít ch u s c ép c nh tranh t ế ệ ớ ẳ ế ụ ầ ứ ế ữ ệ ể ầ ủ ế Th t ra đi u này không khó, ai cũng có th th y r ng nh ng doanh nghi p v a và nh ch y u khu v c d ch v và công nghi p nh cung c p m t s ch ng lo i hàng tiêu dùng có t p trung ẹ ậ giá tr gia tăng không cao và m t s s n ph m là đ u vào cho các ngành công nghi p l n. Khi ầ ộ ố ả ị ữ bên ngoài thì nh ng nh ng doanh nghi p l n ti p t c trì tr ệ doanh nghi p l n đó ch ng c n lo nghĩ đ n vi c liên k t phát tri n nh ng nhà cung c p đ u vào ấ ẻ cho mình v i giá r . ệ ớ ớ
ụ ể ắ ơ bên ngoài, t l ầ Vi ở ệ ậ ấ ỷ ệ ộ ị ấ ấ ấ Vi ơ ở ệ ừ ộ t Nam đa ph n là nh p linh ki n t ả ệ ệ ừ ệ ả ấ ả ả ố ộ ị ướ ộ ệ t Nam. Hi n nay các nhà máy s n xu t (đúng h n là l p ráp) xe Xin l y m t ví d đi n hình ả n i đ a r t th p. Tình hình này cũng h i đã t ng x y ra trong ngành công nghi p xe máy cách đây h n ch c năm. Nh ng khi làn sóng xe ư ụ ơ c ph i tìm cách gi m giá thành máy Trung qu c tràn vào thì các nhà máy s n xu t xe trong n b ng cách n i đ a hóa các linh ki n xe máy. Và đó chính là m t cú hích cho các doanh nghi p ệ ằ v a và nh trong lĩnh s n xu t linh ki n xe máy. ả ừ ệ ấ ỏ
Vi t Nam có nhi u m t hàng đ bán! ệ ề ể ặ
t Nam, theo TS. Lê N t vi ạ ế ằ ủ ệ ệ ả ả t r ng: “Sau khi vào WTO, Vi ấ ả ủ ặ ạ hàng may m c, các m t hàng xu t kh u còn l ặ ạ ừ ế ạ ấ ẽ t Nam s ạ t c các m t hàng còn l i! ặ i không ph thu c vào vi c có ộ ụ ệ ạ ẩ Th m nh c nh tranh c a Vi ế ạ bán d u thô, g o, hàng may m c, th y h i s n d ng thô, và mua t ầ Song, ngo i tr ặ tham gia vào WTO hay không”.
ạ ặ ự ẹ ạ ữ ủ ế ệ ế ạ ề ề ệ ầ ầ ố ố ị ậ ẹ ủ ệ ệ ạ Th c ra, may m c nói riêng và các lo i hàng hóa tiêu dùng trong lĩnh v c công nghi p nh nói ệ ự t Nam. Nh ng ngành chung (dày dép, xe đ p, bàn gh ) đã và đang là nh ng th m nh c a Vi ữ t Nam không này không c n nhi u v n và công ngh cao trong khi c n nhi u nhân công mà Vi ệ i, nh ng thi u. Đúng là hàng tiêu dùng c a Trung qu c đang tràn ng p các siêu th trên th gi ư ủ ế ớ t Nam (xe đ p, pin) nh ng v ki n phá giá m t s s n ph m công nghi p nh c a Vi ở ộ ố m t s ộ ố ả n ự ự ẩ c cho th y chúng ta th c s có th m nh c nh tranh trong lĩnh v c này. ế ạ ụ ệ ấ ế ữ ướ ự ạ
t Nam không s s canh tranh c a Trung Qu c. Th nh t là chi n l ủ ợ ự ứ ấ ộ ọ ủ t Nam s đón nh n m t làn sóng đ u t i kinh doanh qu c t ầ ư ướ ệ ớ c kinh ế ượ ố c ngoài. Trong vài tu n g n đây, ầ ầ c ngoài r t l n ấ ớ ố vào Trung Qu c n ầ ư ướ ộ ậ ắ ầ n ớ ầ ư ẽ ả ủ ề ả ố Có hai lý do Vi ệ doanh “không b h t tr ng vào m t r ” c a các nhà đ u t ỏ ế ứ cho r ng Vi gi ằ ố ế vì nhi u công ty đa qu c gia mu n dàn tr i r i ro nên b t đ u gi m b t đ u t ố (xem Business Week và Asia Pulse).
m t nhà máy s n xu t máy in laser l n nh t th gi ế ớ ấ ầ i hay Intel quy t đ nh đ u ế ị Vi c Canon đ u t t ộ ư ầ ư ộ ệ vào m t nhà máy s n xu t chip ả ấ ả Vi ở ệ ớ ấ ụ t Nam là m t ví d . ộ
ả ế ư ể ả ư ệ ậ ầ ệ t ế ệ ố (retailer) không ẻ ẫ ổ Ngay c ngành d t may cũng v y, k c khi Trung Qu c g n nh chi m u th tuy t đ i, Vi Nam, Campuchia, Bangladesh, Th nhĩ kỳ v n xu t đ mu n mua hàng t ố c hàng vì các nhà bán l ấ ượ ố m t ngu n duy nh t là Trung Qu c. ừ ộ ấ ồ ố
ứ ự ạ ệ ớ ể ặ ộ ữ ư ệ ẫ ả ộ ố Th hai là s đa d ng hàng hóa. V i các m t hàng tiêu dùng thì không có nhãn hi u nào gi ng nhãn hi u nào và m t nhà s n xu t năng đ ng luôn có đ a ra nh ng m u mã m i đ tránh b ị c nh tranh t ạ ơ nh ng nhà s n xu t l n h n. ả ớ ấ ấ ớ ừ ữ
Vi
ệ
t Nam s "th ng" ẽ
ắ
ở
nh ng s n ph m công nghi p nh ! ẹ
ữ
ệ
ẩ
ả
ả ự ế ủ ớ ệ các nhà s n xu t xe đ p c a Vi ấ ạ ệ ệ ầ ấ ố ấ ạ ạ ạ ể ở i Vi ể ẻ ấ ự t Nam đã r t thành công khi không đ i đ u tr c ố ầ ệ t Nam đ y đ u óc ầ ườ ả Hà n i và Sài gòn b n cũng có th “ng i” th y mùi kinh ử ớ r t g n gũi v i ế ấ ộ ộ ủ ầ Trên th c t di n v i xe đ p Trung Qu c mà chuy n sang s n xu t xe đ p đi n. Ng kinh doanh, đi b t c ngõ h m nào ấ ứ doanh (entrepreneurship), đây là nhân xét c a James Riedle, m t nhà kinh t Vi t nam cách đây g n 10 năm. ệ ầ
ớ ả ữ ắ ừ i. Và Vi ể ệ ệ ầ ấ ượ ẽ t Nam ra th gi ế ớ ệ ằ ể ể ấ ạ ng h n, đ có nhi u c h i h c h i h n. c “r ng” hàng tiêu dùng V i nh ng kh năng nh v y, chúng ta ch c ch n s lách qua đ ắ ư ậ t Nam c n vào “Made in China” đ xu t hàng công nghi p nh c a Vi ẹ ủ WTO đ ít ra cũng có m t xu t phát đi m c nh tranh ngang b ng Trung Qu c, đ tránh nh ng ữ ể ộ v ki n phá giá không đáng có, đ b n hàng tin t ụ ệ ố ơ ộ ọ ỏ ơ ể ạ ưở ể ề ơ
"Còn nhi u n c x p hàng ch vào WTO" ề ướ ờ ế
c s c c nh tranh tr ế ướ ứ ạ ậ ậ ế ằ ồ t r ng “c n nâng cao đ ạ ầ c khi h i nh p; ch không ph i h i ả ộ ứ ộ ả nâng cao”. Đúng là chúng ta lúc nào cũng c n ph i Tuy nhiên n u c núp ứ ứ ế ạ ớ TS. Lê N t vi ượ ầ nh p đi đã, r i ch s c c nh tranh s t ẽ ự ờ ứ nâng cao tính c nh tranh ch không ph i đ i đ n lúc vào WTO m i làm. sau s b o h thì li u chúng ta có nâng cao đ c s c c nh tranh hay không? ả ợ ế ượ ự ả ứ ệ ạ ộ
Câu tr l i c a Anne Krugger nh đã nói trên là không. ả ờ ủ ư ở
ậ ệ ườ ổ ằ ờ ứ ồ ẽ ạ ậ ủ ậ lý thuy t “l ị ạ ự i c súy cho vi c gia nh p WTO không bao gi ậ ế i, l p lu n căn b n c a vi c gia nh p WTO nói riêng hay c ợ ả ừ c nào cũng có l ệ ế ằ ướ ấ ầ ờ ả ặ c nào cũng s ế ng có l ố ng m i t ươ ộ ấ ứ ướ ướ ạ ế ạ ơ ấ ủ ạ ự ể ủ ả ể ấ ợ ố ị cho r ng c gia nh p ậ Thêm vào đó, nh ng ng ứ ữ ổ đã r i s tăng s c c nh tranh. Trái l i th so sánh” (comparative do (free trade) nói chung là t vũ cho m u d ch t ậ ợ i advantage) ra đ i cách đây g n 200 năm. Lý thuy t này cho r ng b t kỳ n ế ng đ i) riêng c a mình nên s có kh năng c nh tranh đ c thù khi tham gia vào m t th (t ộ ẽ ế ươ ẽ do. N u bi hi p đ nh th t khai thác th m nh c a mình, b t c n ế ị ệ gia tăng t c đ phát tri n và có th chuy n d ch c c u s n xu t theo h i nh t cho ấ ể mình.
ộ ể ụ ế ể ậ c, Đài Loan có hoàn c nh r t gi ng Vi t Nam hi n t ữ ệ ả ấ ố ệ ẩ ấ ế ả ặ ệ ở ử ữ , và bây gi ẩ ả ẹ ẩ ướ ệ ệ ữ ồ ế ớ ỏ ủ ệ ể ể Đài Loan là m t đi n hình c a vi c v n d ng lý thuy t comparative advantage đ phát tri n. ệ ủ ạ Trong nh ng năm 50 c a th k tr i - ế ỷ ướ ủ nghèo, đông dân, kinh t ch y u d a vào nông nghi p. V i chính sách m c a ra bên ngoài, ự ớ ủ ế ế nh ng s n ph m nông nghi p, đ n nh ng m t hàng tiêu xu t kh u c a Đài Loan đã đi lên t ệ ừ ủ dùng công nghi p nh nh d t may, r i đ n các s n ph m đi n t ộ ố ả là m t s s n ư ệ ệ ử ờ ng ra bên ngoài nh v y đã giúp cho ph m công ngh cao có giá tr gia tăng l n. Chính sách h ẩ ư ậ ị h th ng các doanh nghi p v a và nh c a Đài Loan phát tri n, là n n t ng c a c n n kinh t ế ủ ừ ệ ố ở ử c a Đài Loan sau này. Và Đài Loan đã không đ i đ n khi h có đ s c c nh tranh m i m c a. ủ ề ả ạ ả ề ớ ợ ế ủ ứ ọ
ng nói: "Ch a có n ươ ệ ướ c ng là bên ờ ế ệ i k t - Cái giá c a vi c gia nh p WTO, ông Nguy n Đình L ễ ậ c n b xung thêm vào câu nói c a ông L ẽ ầ ủ ư ươ c vào". Thay cho l ủ t vì gia nh p WTO”. Có l nào nói b thi ậ ị c nh đó, "còn r t nhi u n ướ ấ ạ ổ c đang x p hàng đ đ ể ượ ề ế
xã h i (bao g m c ộ ự ế ướ ề ậ ầ ệ ế ộ ả t Nam (Campuchia, Mông c , Cu ổ ậ ậ c có đi u ki n kinh t ệ ồ ổ khác cũng c n nhìn nh n là nhi u n M t th c t ề khuôn kh lu t pháp) cũng ch b ng hay th m chí còn kém Vi ỉ ằ ba) hi n đã là thành viên c a t ch c này. ủ ổ ứ ệ
ả Ch a th y có thành viên nào c a WTO xin ra c ! ủ ư ấ
• Giang Lê
c đang làm khó Vi
ạ ứ
ộ ố ướ
ệ t
Đ i s Ngô Quang Xuân: “M t s n Nam”
ế ớ
ươ
ng m i th gi ạ ể ư
ậ ổ ứ
i (WTO) Ngô ch c này i không ớ
ườ
TT - Đ i s VN t i T ch c Th ạ ổ ứ ạ ứ Quang Xuân nh n đ nh vi c VN ch a th gia nh p t ệ ị ậ ng t Hong Kong tháng m i hai t i h i ngh b tr ở ị ộ ưở ạ ộ do các nguyên nhân ch quan. ủ
ế
ấ
ạ ứ ớ
ự ả ớ
ạ ứ
ớ ệ
ấ
ả ờ i
Theo đ i s , di n bi n m i nh t cho th y khó khăn trên bàn ấ đàm phán v i M và Úc hi n là l c c n l n nh t. Đ i s Ngô Quang Xuân tr l ph ng v n c a
i Hà N i.
ễ ỹ ấ ủ Tu i Trổ
ẻ hôm qua t
ạ
ỏ
ộ
i Hong Kong khai m c. Tr
ạ
ướ
c đây, d lu n ư ậ ạ ứ i Hong Kong. Đ i s có
ạ
* Th a đ i s , b y tu n n a là h i ngh t ầ ữ ư ạ ứ ả ộ v n cho r ng VN nhi u kh năng đ ằ ẫ ả ề t VN hi n đ ng th cho bi ệ ứ ở ế ể
ị ạ c k t n p vào WTO t ượ ế ạ đâu trong sân ch i WTO? ơ
ạ ứ
ộ
ị
ứ c công nh n, nh t là các
c h u h t các n ế
ượ ầ
ướ
ủ
ấ
ậ
- Đ i s Ngô Quang Xuân: Sau 10 phiên đàm phán chính th c và m t phiên trù b , các c g ng trong đàm phán c a VN đã đ ố ắ c có yêu c u đàm phán v i VN. n ướ
ầ
ớ
ề
ấ
ơ
ố
ố ượ
ệ ng công vi c
T i Geneva n i WTO đóng đô, nhi u đ i tác đánh giá r t cao kh i l ạ kh ng l ữ ổ
mà VN đã th c hi n nh ng năm qua. ệ
ự
ồ
ọ
ơ
ậ ằ
ẽ
ạ
ả
ng m i, đóng góp vào ti n b chung c a các vòng đàm
ở ử ộ
ươ
ủ
ế
ạ
ng m i. S tham gia c a VN vào WTO không ch có l
i cho VN mà còn
ủ
ợ
ỉ
i ích cho các n
c.
Quan tr ng h n, h nhìn nh n r ng VN đang c i cách, m c a m nh m và tích c c ự ọ do th tham gia thúc đ y t ẩ ự phán th ự ạ ươ i l mang l ạ ợ
ướ
ế ậ
ị
ng, d b các lo i tr c p, gi m đáng k m c thu quan, tôn tr ng các qui đ nh,
ạ ườ
ng, chúng ta đã tuyên b d b m i rào c n ti p c n th ố ỡ ỏ ọ ị ế
ả ọ
ả
i hu qu c.
T i bàn đàm phán đa ph ươ tr ỡ ỏ ạ ợ ấ nguyên t c c a WTO nh đ i x qu c gia, đ i x t ắ ủ
ể ứ ố ử ố
ư ố ử ố
ệ
ố
ứ ế
ữ
ố
ớ
ố ế
ượ
ư
ng đ c dài và r t x ng đáng gia nh p câu l c b th
VN cũng đã ký chính th c k t thúc đàm phán v i 21 đ i tác, trong đó có nh ng đ i tác c coi là khó khăn nh EU, Nh t, Canada… Có th nói chúng ta đã ti n m t th ộ ậ ườ b ạ ộ ươ ấ ứ ướ
ng m i l n nh t hành tinh này. ấ
ể ạ ớ
ậ
ng, VN hoàn toàn có th đ
ườ
ể ượ c
ế ạ i h i ngh
Hong Kong tháng m i hai t
i.
Còn xét c di n bi n t ả ễ gia nh p WTO t ạ ộ
i WTO và theo logic thông th ườ
ị ở
ậ
ớ
* Nh ng đi u này l
i không th x y ra. Th a đ i s , đâu là l c c n?
ư
ề
ạ
ư ạ ứ
ự ả
ể ả
ờ
ố ế
ả ấ
ề
ể
ề
ố
trông đ i ợ trên, lý do hoàn toàn không ph i do chúng ta
ể ể ự
ư
ệ
ả t qua nhi u khó khăn c trong và
ượ
ề
ả
- Vào th i đi m này có th nói đi u chúng ta và c r t nhi u đ i tác qu c t đã không th th c hi n. Nh tôi nói ở thi u n l c. Chúng ta đã làm vi c h t mình, đã v ệ ế ế ngoài n
ỗ ự c. ướ
c và sau phiên đàm phán chính th c l n 10 v a qua, d lu n t
ư ậ ạ i bàn đàm phán đa ph
ứ ầ ớ
ừ ộ
ươ
ế
ặ ạ ặ
ặ
ằ i Geneva cho r ng Tr ướ ng, M ch a s n sàng k t thúc đàm phán v i VN. M t m t, t ỹ ư ẵ M ti p t c đ a ra các đòi h i quá cao đ i v i VN, m t khác ngày càng đ t ra nhi u ề ố ớ ỹ ế ụ ư ỏ ng v i VN. v n đ m i trong đàm phán song ph ớ ề ớ ấ
ươ
ể ằ
ỹ ể
ủ
ể
ả
Theo tôi, phía M hi u rõ kh năng c a VN và cũng hi u r ng VN không th đáp ng ứ các yêu c u mà M m i đ a ra.
ỹ ớ ư
ầ
i Geneva, phía M nêu lý do không th hoàn thành
ạ
ể
ế
ớ
ậ
ỹ ủ ụ ộ ộ ặ ủ
ệ ế i vi c k t i tháng ạ
ậ
ộ
ườ
ề
i quy t v n có cách thu x p.
Cũng t s m các th t c n i b đ c thù liên quan t ớ thúc đàm phán và ng h VN gia nh p WTO t m i hai t ớ cho r ng n u s n lòng gi ế ẵ ằ
i. Đi u này các chuyên gia và các nhà quan sát ế ẫ
ế
ả
VN đã ti n hành đàm phán gia nh p WTO m i năm ườ qua. Các n c thành viên ướ ộ ấ đ u đánh giá cao thái đ r t ề tích c c và xây d ng c a ủ ự ự c h t VN. Tr ướ ế là quy tế tâm chính tr c a VN r t cao. ị ủ
ấ
i cho r ng đàm phán th
ườ
ẻ ớ ạ
ươ
ằ
ề ươ ng ệ
ấ ố
ợ
ồ
ế ủ Qua quá trình đàm phán, chúng tôi chia s v i ý ki n c a nhi u ng ng m i nói chung và ề WTO nói riêng không ch thu n túy các v n đ th ầ ỉ m i mà còn bao g m s t ng h p các m i quan h chính ự ổ tr - xã h i.
ạ ị
ộ
ằ
ớ
ế
ỹ ư
ố
ằ ề
ộ ố ớ
ế ằ
ọ
ư
ậ ả
ớ
, chúng ta luôn bám Th haiứ sát di n bi n c a các vòng ế ủ ễ ế ng m i th đàm phán th ạ ươ i nh m xem xét nghiêm gi túc yêu c u c a các đ i tác, ố ầ ủ ng án đó đ a ra các ph t ươ ừ đàm phán linh ho t. ạ
M t s ý ki n cho r ng M ch a mu n k t thúc đàm phán v i VN vì nhi u lý do khác. H cho r ng trong b i ố c nh EU, Nh t B n… đã k t thúc đàm phán v i VN, ế ả vi c M ti p t c làm khó trên bàn đàm phán là thái đ ộ ỹ ế ụ ệ thi uế thi n chí.
ệ
ớ
ệ
ỹ
ng,
ẩ
ng (BTA) và VN đang c
Cũng có nhi u d lu n phân tích Vi ề ư ậ ng m i song ph đ nh th ị
ệ t - M đã có Hi p ố
ươ
ươ
ạ
Th baứ , đoàn đàm phán ph iố h p v i các b ngành liên ộ ợ quan làm vi c kh n tr ươ ệ không k ngày đêm.
ể
ữ
ế
ắ
ơ ở ỉ
ấ
ớ
ớ
ỹ
g ng th c hi n các cam k t trong BTA, là c s khá v ng ch c trong quan h th ệ ươ ng ệ ự ắ c. Đ n nay, VN cũng m i ch ký duy nh t BTA v i M do v y phía m i gi a hai n ạ ậ ướ ữ M cũng không c n v i vàng. ầ ỹ
ế ộ
ng gác l
ủ ươ
ứ ả
ự
ệ
ạ
ỹ
ườ
ệ
ỹ
i quá kh , c i thi n quan h v i M trên m i lĩnh v c. Là ọ ệ ớ t- M và hi n đang đóng góp ệ ỹ
i quan tâm theo dõi quá trình phát tri n quan h Vi ồ
ệ ế
ệ
ề
ớ
Chúng ta ch tr ng ể vào quá trình đàm phán, tôi đ ng tình v i nhi u ý ki n cho r ng vi c M không tích ằ c c đi đ n k t thúc đàm phán v i VN là hành đ ng trái chi u. ự
ề
ế
ế
ộ
ớ
ư ạ ứ
ư ế
ỹ
* Th a đ i s , tuy nhiên không ch riêng v i M mà chúng ta cũng còn ch a k t thúc ớ ỉ đàm phán v i m t vài đ i tác khác? ộ
ớ
ố
ố
ớ
ề ớ
ế
i Geneva là s khó khăn
ẽ ớ ư ậ ạ
ớ ọ
ấ ạ
ự
ề
ể
- Trong các đ i tác còn l i, v i New Zealand, Honduras, Mexico và CH Dominican, ạ chúng ta không còn nhi u v n đ l n. Tôi tin chúng ta s nhanh chóng k t thúc đàm ề phán v i h . Đi u đáng ng c nhiên và khó hi u v i d lu n t trong đàm phán v i Úc.
ớ
ự ớ
ệ
ợ
i ta ch ng th y lý do xác đáng nào đ Úc
ể
i h i ngh
VN và Úc có quan h song ph di n đàn khu v c và qu c t ự tr thành l c c n VN gia nh p WTO t ự ả
ng r t t ươ ấ ố . V y nên ng ố ế ậ ậ
t, VN luôn h p tác tích c c v i Úc trên các ườ ạ ộ
ấ ẳ Hong Kong. ị ở
ễ ở
* Theo đ i s , v y đâu là k ch b n gia nh p WTO kh thi nh t? ả
ạ ứ ậ
ậ
ấ
ả
ị
ậ
ị
ứ ậ ủ
ế
ể
ậ
ờ
ướ ế c h t mang l ướ ế
c ti n vô cùng quan tr ng ọ ố i ích qu c i l ạ ợ
- Chúng ta đã nh n th c và xác đ nh rõ gia nh p WTO là b ậ cho ti n trình h i nh p c a VN. Th i đi m gia nh p tr ộ gia cho chúng ta.
ng ngay tr
ươ
ị
ặ
ị
ự ế
ươ
ế
V i tình hình hi n nay, chúng ta s n l c k t thúc đàm phán song ph ướ c ệ ớ ẽ ỗ ự ế h i ngh Hong Kong ho c bên l h i ngh . Chúng ta cũng s s m k t thúc đàm phán đa ế ề ộ ộ ẽ ớ ậ là VN s gia nh p ng đ chu n b th t c k t n p. Theo tôi, ph ph ng án th c t ẽ ị ủ ụ ế ạ ẩ ể ươ WTO tr ế c khi vòng Doha k t thúc. Mà theo quan sát chung thì vòng Doha s đi đ n ẽ ướ ngã ngũ trong năm 2006.
* Xin c m n đ i s . ạ ứ ả ơ
"L tàu" WTO: nguyên nhân không t
m t phía
ỡ
ừ ộ
ị ộ ưở ạ ạ ộ ư ế ạ ướ ượ
(VietNamNet) - Hôm nay, H i ngh B tr khai m c t danh sách các n th n, VN đã l
ộ chuy n tàu mà đích đ n đã đ ng WTO đã i Hongkong nh ng VN không có tên trong ẳ c k t n p. Nhìn m t cách th ng c xác l p. ậ c đ ế ượ ỡ ế ắ
ể ằ ỉ ộ ầ ậ ế ỏ , chuy n l ố ư ẳ Phát bi u trên báo chí, không ch m t l n, các nhà đàm phán ậ i thích r ng, nguyên nhân làm ch m ti n trình gia nh p gi ả đòi h i quá đáng và c a VN là do đ i tác đã đ a ra nh ng ữ ư ủ làm khó VN. Nh ng th c t tàu này có h n ch do ỉ ệ ỡ ự ế m t phía? ộ
ệ
ậ
ộ
Đi u ki n gia nh p WTO ngày m t khó khăn ề h n.ơ
Đ i tác đã đòi h i quá cao? ố ỏ
ỹ ố ớ ụ ể ỏ ủ ậ ớ ố Không th ph nh n, nh ng đòi h i c a đ i tác, c th là M đ i v i VN là cao so v i tình hình th c t ữ . ủ c a n n kinh t ề ể ự ế ủ ế
ở ử ứ ế ả ẩ ố c ngoài, th m chí trong m t s lĩnh v c đ c coi là "nh y c m" nh vi n thông, ngân ụ ể ướ ư ễ ự ạ ả C th , VN ph i c t gi m thu nh p kh u xu ng m c 10%, nhanh chóng m c a cho các công ty n ượ hàng, phân ph i l u thông, IT, d ch v văn hoá... ậ ộ ố ị ả ắ ậ ố ư ụ
ố ớ ỹ ư ữ ệ ề ầ ả ơ Tuy nhiên, vi c M đ a ra nh ng yêu c u kh t khe h n đ i v i VN không ph i là đi u n m ằ ắ ngoài d đoán. ự
ng, nguyên Tr ề ệ i doanh nghi p trong ố c đ ng tình v i vi c quy h t trách nhi m cho đ i ệ ớ ệ ớ ế ồ ấ ằ ể Không nhi u chuyên gia và gi n ướ tác. ệ ố ệ ế ẫ ạ ứ i k : ề ố ỵ ủ
ệ ứ ệ ễ ợ ố ẩ ư ế ế i thích thuy t ấ c nh ng gi ữ ượ ả Ông Nguy n Đình L ưở ng ươ ễ đoàn đàm phán BTA cũng nói r ng: Trong đàm phán, nh t là đàm phán đ xây d ng ự i quan h đ i tác làm ăn lâu dài, vi c đ l ổ ỗ cho nhau khi đàm phán v n đang ti p di n ễ là đi u t ộ ự ỗ ự "K t thúc đàm phán là m t s n l c ế c a ai bên. Hai bên làm vi c v i nhau ủ ớ ổ ỗ th đ i tác và h p tác. Đ l v i t i ớ ư ế ố ở cho m t bên t c là đ y đ i tác tr ộ thành đ i thố ứ ủ". Bà Ph m Chi Lan, thành viên Ban nghiên c u Th ng cho r ng: "Đàm phán thì đúng" là chuy n 2ệ t ằ ướ c nay không ai hình dung đàm phán bên, nh ng tr ướ ư i cho vi c bên ngoài gây s c ép c . d dàng đ đ l ả ể ổ ỗ Ai cũng bi ồ t đ i tác khó nh t là ai, nh th nào r i? ế ố Mình ch a đ a ra đ ư ư ph c, đ căn c nên cũng khó". ứ ủ ụ
ủ ị ươ ỹ ệ ả ậ t, bà Virginia Foote l p lu n: i nói là bên kia đòi h i quá đáng, v y t ư ậ "N u bên này b o bên ế i sao chúng ta không ậ ạ ỏ ng m i M - Vi Còn Ch t ch H i đ ng th ộ ồ ạ kia ch a n l c h t mình, bên kia l ạ ế ỗ ự nói: Nào, chúng ta ti p t c th o lu n". ậ ế ụ ả
t Nam không tho mãn. V phía M cũng v y. Không có gì hoàn ữ ể ệ ề ề ậ ả ỹ "Có nh ng v n đ có th Vi ấ h o cả ả", bà Virginia Foote bình lu nậ
ng m i Qu c t c a Tr ư ươ ố ế ủ ạ ọ t ngã c a WTO: "càng đ n sau, càng vào mu n, cái giá ph i tr càng đ t". Ông Simon Evenett, Giáo s Th lu t ch i nghi ơ ủ ệ ậ ạ ế ng Đ i h c Oxford, nói th ng, đó là ườ ộ ả ả ẳ ắ
L dĩ nhiên, VN có quy n t ch i và đ ng ngoài WTO. Nh ng đó l i là m t câu chuy n khác. ề ừ ẽ ứ ư ố ạ ệ ộ
Ph i th y đ c đi m k t thúc trên bàn tho thu n ấ ả ượ ế ể ậ ả
ộ ế ầ ớ ủ ỹ ễ ủ ươ ệ ỉ c đi m k t thúc trên bàn tho thu n. M t chuyên gia đàm phán c a VN bình lu n r ng, v i nh ng di n ti n g n đây trên bàn đàm ậ ằ ữ phán song ph t - M và nh ng phát bi u trên báo chí c a các nhà đàm phán VN là ch ể cho th y phía VN v n ch a th y đ ế ấ ng Vi ẫ ữ ượ ư ể ả ậ ấ
ườ ạ ố ấ giai đo n cu i, các nhà đàm phán có th và ph i nhìn th y ả , nguyên Tr ồ ả ướ ề ế ể ng đoàn đàm phán BTA ưở ng, khi đàm phán "Thông th tr ế ể Nguy n Đình L ng nói. ở c đi m k t thúc, r i c hai bên cùng ti n v phía đích" ễ ươ
c a Fulbright ế ủ ậ ữ : Sau khi nói chuy n v i nh ng ớ nh n xét i tham gia đàm phán c a VN, ông không th y m t chi n l ộ ủ ấ ệ c nào trong vi c đ nh hình tho ệ ị ế ượ ả Nh GS Airi Kokko, chuyên gia kinh t ng thu n cu i cùng. ố ư ườ ậ
t c các đ i tác là đàm phán trên t ng lĩnh ừ ố ổ c mà VN đang theo đu i và áp d ng v i t ớ ấ ả ủ ế ượ c Chi n l ế ượ v c m t (item by item). Tuy nhiên, theo nh n xét c a các chuyên gia n ộ ướ ự nh th không phù h p v i cách ti p c n c a M và không th hi n s ch đ ng c a VN. ự ế ư ế c ngoài, m t chi n l ộ ủ ủ ộ ụ ậ ủ ể ệ ậ ớ ợ ỹ
ự ạ ọ ộ ươ ượ ế , ng th c tho thu n tr n gói (package). H xem xét c gói cam ng m i M ), trong m i cu c th ọ ệ ươ ươ ứ ạ ả ỹ ậ ậ ỹ ng l ọ ng v kinh t ề ả Theo bà Barshefsky (c u Đ i di n Th n ướ k t ch không ch p nh n đàm phán theo t ng ngành m t. ế c M luôn ti p c n theo ph ế ấ ứ ừ ậ ộ
ự ế ừ ậ ậ , đàm phán c a VN nhi u khi là nh ng chi n thu t, ủ ữ ề ế M t ng i trong cu c thì th a nh n th c t ườ ộ thay vì m t chi n l c rõ ràng. ộ ộ ế ượ
ụ i đ đòi nh ng cái mà bi ữ t ch c là ắ ạ ể ờ ố ế ượ ư ứ ế ờ ạ ậ ả ư ộ ự ể ắ ộ ị M t ví d , ta đã b phí bao nhiêu năm tr i, t n bao ti n đi l ề ỏ ộ ụ c nh đòi duy trì m c thu nh p kh u hi n hành, đòi b o l u th i h n áp d ng s không đòi đ ệ ẩ ậ ẽ m t s quy đ nh có tính b t bu c trong WTO nh Hi p đ nh ki m d ch đ ng th c v t SPS, Hi p ệ ộ ố ị ư ệ ị đ nh đ nh giá h i quan CVA... ả ị ị
i h n 100 phân ngành. S m t bao nhiêu ẽ ấ ớ ơ ự ụ ị ả c tho thu n trên hàng trăm ngành m t? Ch tính riêng lĩnh v c d ch v , VN đã ph i đàm phán t th i gian đ hai phía bàn b c và đ t đ ạ ạ ượ ỉ ờ ể ả ậ ộ
ạ ư ế ể ế ờ ẽ ệ ằ ẽ ề ể ổ t thòi ngành nào đ đ i l y u đãi trong ngành quan tr ng h n. xong. Bà Ph m Chi Lan cho r ng, n u đàm phán theo ki u này s dây d a không bi Đi u quan tr ng h n, s khó có cái nhìn t ng th và toàn di n đ đánh giá xem u tiên ngành ơ nào, ch p nh n thi ệ t bao gi ư ơ ể ể ổ ấ ư ọ ậ ấ ọ
WTO là "siêu th l n" ị ớ
i thích m t cách c n k : ệ ề ộ ặ ẽ "Khó mà đ t đ ậ ạ ượ i M nói v m t vài lĩnh v c c th , chúng ta ả ế ỉ ớ c tho thu n v i ự ả ụ ể ề ộ ỹ ườ trình đi t V chuy n này, G.S Ari Kokko gi cách ti p c n t ng ngành m t. N u ch nghe ng ế i tho thu n cu i cùng. s không có l ớ ẽ ậ ừ ộ ộ ả ậ ố
ộ ậ ố ớ ự ế ỗ ị ề ộ ố ng và Qu c h i" ủ ướ t Nam gia nh p WTO: Cánh ậ ả Cu c đàm phán vì v y b kéo dài. Đ i v i m i lĩnh v c, thay vì ký k t thì đoàn đàm phán VN ph i quay v nhà đ báo cáo Th t ể Vi ệ ấ c a nào khó m nh t? ử ở ề ướ c vào m t c a hàng ộ ử ộ Hà N i ở ư ớ ư Tôi c n v xin ý ắ cách là khách hàng đ u tiên, và b t ả ầ ầ ề ặ ợ ầ ế ớ ẽ ả ị h i ể ồ "Đi u này gi ng nh tôi b ố vào lúc 11h sáng, v i t đ u m c c . Sau khi tho thu n, tôi nói: ậ ả ki n v mình xem có nên mua món hàng v i giá này không. C aử hàng s nghĩ sao? V khách đ u tiên m c c quy t li ế ệ t ầ ặ ề ấ ệ ạ ", G.S Ari Kokko đ r i ch ng mua gì. Đó là đi u r t t ẳ bình lu n. ậ
ổ ủ ỗ ả ế ấ ư ờ ố "Cánh c a"ử nào khó mở nh t đ i v i ấ ố ớ quá trình đàm phán WTO c a VN? Trao ủ đ i c a nhà báo Nguy n Anh Tu n ấ ễ và GS Ari Kokko t ừ Stockholm (Th y Đi n). ĐH Kinh t ể ụ ợ i khen ng i ề ổ ư V n đ đ t ra ề ặ ch a đ năng l c. Trái l ủ cho k năng đàm phán c a đoàn VN. Ch a k , nhi u t ỹ ch c qu c t và các n ch , không ph i các nhà đàm phán VN ở i, các đ i tác đã dành l ạ ự ủ ể ng trình h tr nâng cao c có ch ỗ ợ ố ế ướ ươ ứ k thu t đàm phán c a VN. ỹ ủ ậ
c th c tr ng m i thành viên VN là m t nhà ư ầ ướ ự ạ ỗ ộ Nh ng các đ i tác cũng đã không ít l n kêu ca tr đàm phán đ c l p. ố ộ ậ
Th i đ i ngày nay là văn minh siêu th . Anh đi mua hàng, th y giá ộ ế ấ ị ". M t chuyên gia kinh t ví von: " niêm y t s n 100 đ ng mà tr t ồ ế ẵ ả ừ ờ ạ 10 đ ng tr lên thì không có chuy n mua hàng ồ ệ ở
c ti ng Th ư ự ừ ộ ưở ươ i m t H i ngh c a ngành , nh s th a nh n c a chính B tr ủ ậ ng m i: th ươ ng ộ ượ ộ ng m i Tr ạ ạ "M i ngành khi đi đàm phán đ u có ề ươ ỗ Nguyên nhân chính đ Đình Tuy n t ể ạ ph ng án đàm phán riêng c a mình mà Tr ng đoàn đàm phán không bi t?". ươ t l ế ộ ị ủ ủ ưở ế
ự ằ ề ớ ữ ề ế i pháp đ ả ng trình hành đ ng cho giai đo n ti p theo, đ c bi VN: s gi ng co gi a nh ng l ấ c nhi u chuyên gia đ c p là đoàn đàm phán VN nên thay đ i ph ượ ự ủ ề ậ ộ i ích ữ ợ ươ ng ổ t là ph i có ả ế ệ ặ ạ ươ ng án k t thúc đàm phán. ng víu đó cho th y m t v n đ l n c a n n kinh t S v ộ ấ ự ướ c c b . Gi ụ ề ộ th c đàm phán, xây d ng ch ứ ph ế ươ
Cái giá nào cho t m th h i viên WTO? ẻ ộ ấ
i, g n 20 n ạ ướ ầ ớ ể ừ năm 1995 đ u ph i ch p nh n vào câu l c b ấ ề ạ ậ ả ộ c m i gia nh p WTO k t Nhìn l ậ 148 thành viên này v i nh ng đi u ki n cao. ề ớ ữ ệ
c m i gia nh p đ u vào kho ng 10%. ứ ủ ề ậ ả c khác ph i ch p nh n m c thu su t b ng 0 ụ ể ậ ấ ố ả ướ ấ ấ ằ ớ ậ ặ nhi u m t ề ứ ế ở C th , m c thu su t cam k t trung bình c a các n ế Th m chí, Trung Qu c và m t s n hàng công nghi p và nông nghi p. ế ộ ố ướ ệ ệ
ng Hongkong ẽ ướ ứ ứ ở ộ ớ ượ c s chính th c tr thành thành viên th 149 t ng b l n h n nh : sau 3 năm k t ướ c ư ể ừ ơ ữ các d ch v vi n thông c b n cũng nh d ch v ụ ễ ở i H i ngh B tr ạ ộ khi gia nh p, cho phía n ư ị ị ộ ưở ậ ơ ả ở ữ ố ụ ị Arab Saudia, n l n này còn có nh ng nh ầ ngoài s h u 70% v n trong các liên doanh giá tr gia tăng. ị
i 60% ở ữ ố ớ th i đi m n c này chính th c tr thành thành viên WTO. Trong lĩnh v c ngân hàng, Arab Saudia đ ng ý cho phía n ướ ự trong các liên doanh ngay t ứ ừ ờ ồ ướ c ngoài tăng s h u v n lên t ở ể
ậ ấ ơ ng ươ ơ ẳ ng m i M kh ng ươ ệ ạ ấ Cái giá đó s không th th p h n Nói nh th đ th y r ng, VN th t khó có th đòi giá th p h n n u tham gia sân ch i th ể ư ế ể ấ ằ m i l n nh t hành tinh này. Bà ạ ớ ỹ đ nh: ị ế Charlene Barshefsky, nguyên Đ i di n Th ạ ơ cái giá Trung Qu c đã tr . ả ể ấ ẽ ố
ế ở ẽ ặ Trong khi đó, có ý ki n n a. Bao gi ằ đ i tác đáp ng đi u ki n c a ta thì ta vào " Chúng ta s không đ t ra m c tiêu ngày tháng gia nh p ậ ụ ủ VN cho r ng: " ề ứ ờ ố ữ ệ
ế ư ộ ự ậ ặ ớ ả ố ề ố ở ứ Th nh ng, t Nam ph i đ i m t v i m t s th t oái ăm: Đ i tác có quy n ra giá ch ệ không ph i VN, b i lu t ch i là nh v y! ậ đây Vi ở ư ậ ả ơ
ế ế ộ ườ i ư ộ ế ị đã nói m t cách chua chát r ng: "Ti c thay, VN không ph i là ng ả ằ ậ ơ c k t n p vào câu l c b này, th t đ n ạ ế ạ ượ ộ ố Nh m t chuyên gia kinh t quy t đ nh t m th h i viên c a mình. Anh mu n đ ấ ẻ ộ gi n, anh ph i ch p nh n lu t ch i". ấ ả ủ ậ ậ ả ơ
i đang n p h s xin xét gia nh p là VN. h n. Ông Ho ộ ườ ể ậ ơ Càng đ ch m, cái giá s càng cao t ng c nh báo ả ừ ồ ơ ủ ị ề ấ ủ ậ ữ ứ ế ẽ ả ậ Ng ẽ ậ , n u VN Seung, nguyên Ch t ch Ban Công tác v v n đ gia nh p WTO c a VN ế ề gia nh p WTO sau khi vòng đàm phán Doha k t thúc, VN s ph i đáp ng nh ng đòi h i c c kỳ ỏ ự kh t khe so v i hi n t i. ệ ạ ắ ớ
Vi t Lâmệ
