Vi chất dinh dưỡng - Các chất nhỏ, vai
trò lớn
Vai trò của vi chất dinh dưỡng
Một đời người trung bình tiêu thụ khoảng 130 tấn thực phẩm bao gồm: gạo,
ngũ cốc, thịt cá, dầu mỡ, rau quả và nước uống. Đó là các đại chất dinh
dưỡng mà sự thiếu hụt chúng thường được chúng ta cảm nhận ngay và hậu
quả của chúng cũng dễ thấy ngay.
Ngược lại, vi chất dinh dưỡng không cần nhiều đến thế nhưng hết sức quan
trọng. Cả đời người chúng ta chỉ cần khoảng 1 muỗng cà phê Iod, 3 muỗng
cà phê vitamin A nhưng sự thiếu hụt nó đang gây nên cho thế giới những tổn
thất to lớn: hàng triệu người thiếu Iod đã bị bướu cổ, chậm phát triển thể
chất và trí tuệ, hàng triệu trẻ em và bà mẹ thiếu vitamin A đã bị mù mắt và
tử vong, hàng triệu phụ nữ trong giai đoạn sinh sản bị thiếu máu do thiếu
sắt...
Có khoảng 40 vi chất dinh dưỡng quan trọng đối với sức khỏe con người.
Nếu chúng ta không quan tâm đến chúng trong khẩu phần ăn hàng ngày thì
rất dễ có nguy cơ bị thiếu hụt bởi lẽ sự thiếu hụt này xảy ra từ từ, tích lũy từ
ngày này sang ngày khác, không hề có một biểu hiện nào, để rồi đến khi các
triệu chứng nặng xuất hiện chúng ta mới nhận ra rằng mình thiếu vi chất
dinh dưỡng. Đây được gọi là tính tiềm ẩn của chứng thiếu vi chất dinh
dưỡng và chính tính tiềm ẩn này làm cho cuộc chiến chống thiếu vi chất
dinh dưỡng gặp nhiều khó khăn, tốn kém nhiều thời gian và công sức.
Một đặc tính nữa của chứng thiếu vi chất dinh dưỡng là nó mang tính cộng
đồng rất cao. Trước khi có chương trình quốc gia như dùng muối Iod, uống
vitamin A, uống viên sắt tại Việt Nam có đến hơn 95% dân số có biểu hiện
của thiếu Iod, tỷ lệ thiếu máu thiếu sắt của bà mẹ mang thai cao trên 50% và
hàng năm có đến hàng nghìn trẻ em mù mắt và tử vong do thiếu vitamin A...
Tất cả các vi chất dinh dưỡng đều quan trọng, nhưng tùy thời điểm và tùy
mức ảnh hưởng quan trọng của chúng đối với cộng đồng mà chúng ta tập
trung vào các vi chất khác nhau. Hiện tại chúng ta đang tập trung vào 3 vi
chất chính là Iod, vitamin A và Sắt, làm sao để các vi chất dinh dưỡng trên
đến được với nhiều người nhất trong cộng đồng.
Đưa vi chất dinh dưỡng vào cơ thể bằng cách nào?
Có nhiều biện pháp để đưa vi chất dinh dưỡng đến với cộng đồng như: dùng
thuốc uống để cho kết quả tức thời và để duy trì kết quả ấy người ta dùng
biện pháp thực phẩm giàu vi chất dinh dưỡng bao gồm cả thực phẩm tự
nhiên lẫn thực phẩm công nghiệp có tăng cường vi chất dinh dưỡng.
Muối Iod là một ví dụ điển hình về việc sử dụng thực phẩm có tăng cường vi
chất dinh dưỡng để phòng chứng thiếu Iod trong cộng đồng. Sau thành công
của chương trình muối Iod, các chương trình tương tự như đường có tăng
cường vitamin A, nước mắm có tăng cường Sắt cũng đang được quan tâm.
Ngoài ra, các loại bánh quy, bột ngũ cốc, dầu ăn, mì ăn liền, sữa,… hiện nay
cũng được tăng cường các vi chất dinh dưỡng.
Chúng ta đã nghe hàng triệu người bị bệnh và tử vong do thiếu vi chất dinh
dưỡng còn số người bị chứng thừa vi chất dinh dưỡng do sử dụng thực phẩm
lại là rất hiếm hoi nên hãy yên tâm khi sử dụng thực phẩm có tăng cường vi
chất dinh dưỡng. Tuy nhiên cái gì nhiều quá cũng không tốt, nên cần chọn
thực phẩm phù hợp với nhu cầu và điều kiện sức khỏe của chúng ta hàng
ngày