Vị thuốc câu đằng
Thanh nhiệt, bình can tức phong chỉ kinh giật. Dùng cho các
trường hợp sốt cao co giật, sốt nóng, đau đầu ù tai hoa mắt
chóng mặt, đau mắt đỏ thiên đầu thống, cao huyết áp, viêm gan
cấp tính…
Vị thuốc: Câu Đằng
Tên Latin: Ramulus Uncariae cum Uncis
Tên Pinyin: Gouteng
Tên tiếng Hoa: 藤
Tính vị: Vị ngọt, tính hơi hàn
Quy kinh: Vào kinh can và tâm bào
Hoạt chất: Rhynchophylin, Isorynchophyllin và các chất khác.
Dược năng: Trị cảm phong, kinh giản, làm cho ban sởi phát ra
Liều Dùng: 8 - 16g
Công năng, chủ trị: Thanh nhiệt, bình can tức phong chỉ kinh
giật. Dùng cho các trường hợp sốt cao co giật, sốt nóng, đau đầu
ù tai hoa mắt chóng mặt, đau mắt đỏ thiên đầu thống, cao huyết
áp, viêm gan cấp tính…
Kiêng kỵ: Người không có phong nhiệt và thực nhiệt không nên
dùng. Không sắc hãm lâu.
Bài thuốc:
1. Trị huyết áp cao do can dương thịnh:
+ Câu đằng 12g, Kim ngân hoa 10g, Bạc hà 6g, Cúc hoa 10g,
Địa long 10g, nước sắc uống.
+ Câu đằng, Cúc hoa đều 10g, Thạch cao 20g, Mạch môn 10g,
Trần bì 10g, Cam thảo 3g sắc uống.
+ Câu đằng, Tang diệp, Cúc hoa đều 10g, Hạ khô thảo 16g, sắc
nước uống.
+ Huyền sâm, Bạch truật, Câu đằng (cho sau) đều 15g, Hoài
ngưu tất 12g, Đơn bì 10g, sắc uống.
+ Viên chiết xuất kiềm Câu đằng 20 - 40mg/1 lần uống (liều có
thể 60mg), ngày 3 lần. Tác giả dùng trị cho 245 ca cao huyết áp,
tỷ lệ hạ áp 77,2%, tỷ lệ hạ áp rõ là 38,2%, tốt nhất đối với thể
âm hư dương kháng, hạ áp ổn định và kéo dài (Báo cáo của Sở
nghiên cứu thuốc, kiểm nghiệm sản phẩm thuốc thị xã Thiên
tân, Thông tin Trung thảo dược 1976,3:38).
2. Trị co giật do phong nhiệt, trẻ em sốt cao co giật:
+ Câu đằng ẩm tử (Tiểu nhi dược chứng trực quyết): Câu đằng
12g, Quảng tê giác (sừng trâu) bột 10g, Thiên ma 10g, Toàn yết
5g, Mộc hương 3g, Cam thảo 3g sắc uống.
+ Câu đằng 10g, Thiên ma 6g, Cúc hoa 8g, Bạc hà 6g, Thuyền
thoái 2g, Kinh giới 6g, sắc uống trị trẻ em lên sởi sốt cao.
3. Trị trẻ em uốn ván sốt: Câu đằng 15g, Tang diệp 15g, Hoàng
cầm 10g, Đởm nam tinh 6g, Thạch cao 60 - 100g, Thuyền thoái
30g, Toàn yết, Bạch phụ tử mỗi thứ 10g, Ngô công 2 con, sắc
nước uống ngày 1 thang (Theo liều lượng mà tác giả dùng: Toàn
yết và Bạch phụ tử có thể 15g, Ngô công 5 con).
4. Trị trẻ em khóc đêm: Câu đằng, Thuyền thoái đều 3g, Bạc hà
1g sắc uống, ngày 1 thang liên tục 2 - 3 ngày. Đã trị 18 ca, khỏi
17 ca ( Thông tin Trung thảo dược 1979,3:38).
Ghi chú: Vị Câu đằng của Trung Quốc được lấy từ cây Uncaria
rhynchophylla (Miq) Jacks., vị này kích thước nhỏ hơn Câu
đằng Việt Nam, nhiều móc câu, đều đặn, mầu đỏ tía.