Vở ghi bài học sinh Sinh học 12 - Bài 22: Thực hành: Xác định một số đặc trưng cơ bản của quần thể sinh vật (Sách Chân trời sáng tạo)

Bài thực hành này hướng dẫn cách xác định các đặc trưng cơ bản của quần thể sinh vật, bao gồm kích thước và mật độ cá thể. Học sinh sẽ áp dụng phương pháp ô tiêu chuẩn để ước tính kích thước quần thể và tính toán mật độ cá thể, đồng thời rút ra nhận xét về mối quan hệ giữa hai đặc trưng này.

Bài thực hành này dành cho học sinh trung học phổ thông, giúp các em nắm vững phương pháp xác định kích thước và mật độ cá thể của quần thể sinh vật trong điều kiện thực địa.

Bài thực hành tập trung vào việc xác định kích thước quần thể và mật độ cá thể của quần thể sinh vật thông qua phương pháp ô tiêu chuẩn.

1. **Xác định kích thước quần thể:**
* **Bước 1:** Chọn địa điểm nghiên cứu phù hợp.
* **Bước 2:** Xác định các ô tiêu chuẩn có kích thước thống nhất trong khu vực nghiên cứu.
* **Bước 3:** Đếm số lượng cá thể sinh vật trong từng ô tiêu chuẩn.
* **Bước 4:** Tính kích thước quần thể bằng một trong hai cách:
* Cách 1: Tính trung bình số cá thể trên một ô, sau đó nhân với tổng số ô trong khu vực.
* Cách 2: Tính tổng số cá thể đếm được trong tất cả các ô tiêu chuẩn, sau đó suy rộng ra toàn bộ khu vực.

2. **Mục đích của việc chia ô tiêu chuẩn:**
Việc chia nhỏ khu vực quan sát thành các ô tiêu chuẩn giúp đảm bảo tính đại diện và giảm thiểu sai số trong quá trình ước tính số lượng cá thể. Các ô tiêu chuẩn tạo ra một mẫu ngẫu nhiên, từ đó có thể suy rộng ra toàn bộ quần thể.

3. **Độ chính xác của phương pháp ô tiêu chuẩn:**
Phương pháp ô tiêu chuẩn có thể không cho kết quả chính xác tuyệt đối về số lượng cá thể, nhưng nó cung cấp một ước tính tương đối chính xác, đặc biệt khi áp dụng cho các quần thể có phân bố đồng đều hoặc ngẫu nhiên. Sai số có thể phát sinh do sự phân bố không đều của các cá thể, hoặc do khó khăn trong việc đếm chính xác số lượng cá thể trong mỗi ô.

4. **Xác định mật độ cá thể:**
Mật độ cá thể của quần thể được tính bằng công thức:
*Mật độ cá thể = Tổng số cá thể / Tổng diện tích khu vực nghiên cứu.*

5. **Lưu ý khi thực hiện:**
* Các nhóm có thể chia sẻ công việc bằng cách tính kích thước quần thể của các loài khác nhau.
* Nên chọn các quần thể thực vật hoặc động vật ít di chuyển để dễ dàng xác định kích thước và mật độ.
* Tuân thủ các quy tắc bảo vệ môi trường trong quá trình thực hành.

Báo cáo kết quả thực hành yêu cầu ghi lại các thông tin về địa điểm, diện tích khu vực nghiên cứu, số lượng ô tiêu chuẩn, diện tích mỗi ô, và kết quả thu được (số lượng cá thể trung bình trên một ô, kích thước quần thể, mật độ cá thể). Báo cáo cũng yêu cầu nhận xét về mối quan hệ giữa kích thước và mật độ quần thể. Cuối cùng, học sinh tự đánh giá kỹ năng làm việc nhóm dựa trên các tiêu chí được cung cấp.