TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2013<br />
<br />
XÁC ĐỊNH HOẠT ĐỘ PHÓNG XẠ TRÊN BỆNH NHÂN<br />
UNG THƯ TUYẾN GIÁP THỂ BIỆT HOÁ ĐIỀU TRỊ BẰNG I-131<br />
Mai Trọng Khoa*<br />
TÓM TẮT<br />
Nghiên cứu tiến hành trên 140 bệnh nhân (BN) ung thư giáp (UTTG) thể biệt hoá sau uống liều<br />
điều trị I-131. Hoạt độ I-131 trong cơ thể bệnh nhân dưới mức 30 mCi là cơ sở để đề xuất thời điểm<br />
xuất viện cho BN. Chia BN thành 4 nhóm tương ứng với các liều điều trị: 50 mCi (1.850 MBq), 100<br />
mCi (3.700 MBq), 150 mCi (5.550 MBq), 200 mCi (7.400 MBq). Kết quả: nhóm BN điều trị liều 50<br />
mCi hoặc 100 mCi có thể xuất viện sau 24 giờ, nhóm điều trị liều 150 mCi có thể xuất viện sau 48<br />
giờ, nhóm điều trị liều 200 mCi có thể xuất viện sau 72 giờ.<br />
Sau khi xuất viện, BN vẫn cần thực hiện các biện pháp dự phòng về an toàn phóng xạ để giảm ở<br />
mức chiếu xạ thấp nhất cho những người xung quanh và nhiễm bẩn phóng xạ cho môi trường.<br />
* Từ khóa: Ung thư tuyến giáp thể biệt hóa; Hoạt độ phóng xạ; I-131.<br />
<br />
estimation of residual activity in patients with<br />
differentiated thyroid cancer receiving i-131 therapy<br />
Summary<br />
The analyse is based on calculation of residual activity in thyroid cancer patients treated with I131. The residual radioactivity of below 30 mCi is the general discharge levels. The cross-sectional<br />
study was carried out on 140 thyroid cancer patients, and they were divided into 4 groups treated<br />
with 50 mCi (1,850 MBq), 100mCi (3,700 MBq), 150 mCi (5,550MBq), 200 mCi (7,400 MBq).<br />
Results: the patients treated with 50 mCi and 100 mCi are hospital discharged after 24 hours, the<br />
patients treated with 150 mCi after 48 hours, the patients treated 200 mCi after 72 hours received I131 therapy.<br />
* Key words: Differentiated thyroid cancer; Redidual activity; I-131.<br />
<br />
ĐẶT VẤN ĐỀ<br />
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®iÒu trÞ UTTG<br />
thÓ biÖt ho¸ tiÕp sau phÉu thuËt b»ng I-131<br />
liÒu cao ®· ®-îc triÓn khai t¹i mét sè khoa y<br />
häc h¹t nh©n ë n-íc ta. Thùc tÕ cho thÊy, ®©y<br />
lµ mét ph-¬ng ph¸p ®iÒu trÞ rÊt cã hiÖu qu¶,<br />
kÐo dµi vµ c¶i thiÖn chÊt l-îng cuéc sèng cho<br />
<br />
BN. PhÇn lín BN UTTG ®-îc ®iÒu trÞ víi liÒu<br />
tõ 30 - 200 mCi (1.100 - 7.400 MBq) [1].<br />
n-íc ta, theo Quy ®Þnh t¹i Th«ng t- Liªn tÞch<br />
Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr-êng Bé Y tÕ sè 2237/1999/TTLT/BKHCNMT-BYT:<br />
BN ®iÒu trÞ b»ng I-131 ®-îc xuÊt viÖn khi ho¹t<br />
®é I-131 trong c¬ thÓ d-íi møc 30 mCi<br />
<br />
* Bệnh viện Bạch Mai<br />
Chịu trách nhiệm nội dung khoa học: PGS. TS. Ngô Văn Hoàng Linh<br />
PGS. TS. Nguyễn Danh Thanh<br />
<br />
86<br />
<br />
TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2013<br />
(1.100 MBq) [3]. HiÖn c¸c c¬ së ®iÒu trÞ<br />
trong n-íc chØ cho BN xuÊt viÖn khi suÊt liÒu<br />
®o c¸ch BN 1 m d-íi 5 mR/giê (50 µSv/giê).<br />
ViÖc x¸c ®Þnh ho¹t ®é phãng x¹ trong c¬ thÓ<br />
BN ®Ó t×m thêi ®iÓm xuÊt viÖn thÝch hîp lµ<br />
mét vÊn ®Ò quan t©m cña c«ng t¸c an toµn<br />
phãng x¹. Ngoµi ra, nh÷ng yÕu tè vÒ ®iÒu<br />
kiÖn sèng, sinh ho¹t trong gia ®×nh cña BN<br />
còng cÇn ®-îc xem xÐt ®Ó cã khuyÕn c¸o<br />
phï hîp cho BN sau ra viÖn, tr¸nh viÖc<br />
chiÕu x¹ kh«ng cÇn thiÕt tõ BN cho nh÷ng<br />
ng-êi xung quanh. §Ò tµi ®-îc thùc tiÕn<br />
hµnh víi môc ®Ých: X¸c ®Þnh ho¹t ®é phãng<br />
x¹ cßn trong c¬ thÓ BN UTTG thÓ biÖt ho¸<br />
®-îc ®iÒu trÞ b»ng I-131 nhằm ®Ò xuÊt thêi<br />
®iÓm xuÊt viÖn thÝch hîp theo c¸c quy ®Þnh<br />
hiÖn hµnh.<br />
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br />
NGHIÊN CỨU<br />
<br />
Viện Nghiên cứu Hạt nhân Đà Lạt cung<br />
cấp.<br />
2. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu.<br />
<br />
Nghiên cứu mô tả thông tin.<br />
* Cách thu thập số liệu và tính toán kết<br />
quả:<br />
Tính hoạt độ I-131 trong cơ thể BN theo<br />
thời gian suất liều chiếu ngoài đo cách vùng<br />
cổ ngực của BN 3 m. Suất liều đo ở thời<br />
điểm 15 phút sau khi BN nhận liều điều trị<br />
I-131 (khi liều I-131 còn 100% trong cơ thể<br />
BN trước khi đào thải ra ngoài bằng bất kỳ<br />
đường nào) là suất liều chuẩn. Suất liều đo<br />
ở các thời điểm sau nhận liều điều trị: 24<br />
giờ, 48 giờ, 72 giờ so sánh với suất liều<br />
chuẩn theo tỷ lệ % [4, 5]. Tính hoạt độ I-131<br />
trong cơ thể BN qua suất liều chiếu ở các<br />
thời điểm theo công thức sau:<br />
At = A0 x Dt (%)<br />
<br />
1. Đối tượng nghiên cứu.<br />
140 BN (28 nam và 112 nữ, tuổi từ 13 73) UTTG thể biệt hoá đã phẫu thuật cắt bỏ<br />
tuyến giáp, được điều trị bằng I-131. Chia<br />
BN làm 4 nhóm theo các mức liều điều trị:<br />
<br />
Trong đó At: hoạt độ phúng xạ (HĐPX)<br />
(mCi) ở thời điểm t. A0: liều điều trị của BN<br />
(mCi). Dt (%): suất liều chiếu ở thời điểm t<br />
tính theo tỷ lệ % so với suất liều chuẩn.<br />
<br />
Nhóm 1: 18 BN điều trị liều 50 mCi<br />
(1.850 MBq).<br />
<br />
Nơi tiến hành nghiên cứu: Trung tâm<br />
Y học Hạt nhân và Ung bướu, Bệnh viện<br />
Bạch Mai.<br />
<br />
Nhóm 2: 52 BN điều trị liều 100 mCi<br />
(3.700 MBq).<br />
Nhóm 3: 44 BN điều trị liều 150 mCi<br />
(5.550 MBq).<br />
Nhóm 4: 26 BN điều trị liều 200 mCi<br />
(7.400 MBq).<br />
Thuốc phóng xạ I-131 dưới dạng dung<br />
dịch hoặc viên nang dùng để uống do hãng<br />
Cis Bio International (Pháp) và Trung tâm<br />
Nghiên cứu và Điều chế Đồng vị phóng xạ,<br />
<br />
* Thiết bị sử dụng:<br />
Máy đo suất liều Inspector 07642 của<br />
Công ty ứng dụng và Phát triển Công nghệ<br />
NEAD (Mỹ) với giải đo từ 0,01 - 1.000<br />
Sv/giờ.<br />
<br />
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ<br />
BÀN LUẬN<br />
Chúng tôi đã tiến hành khảo sát giảm<br />
hoạt độ I-131 trong cơ thể BN theo thời<br />
88<br />
<br />
TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2013<br />
gian của các nhóm nghiên cứu sau khi<br />
Bảng 1: Tỷ lệ (%) HĐPX còn trong cơ<br />
thể BN theo thời gian so với liều điều trị.<br />
THỜI GIAN<br />
<br />
24 giê<br />
<br />
NHÓM<br />
<br />
48 giê<br />
<br />
72 giê<br />
<br />
Nhãm 1<br />
<br />
17,9%<br />
<br />
7,9%<br />
<br />
4,8%<br />
<br />
Nhãm 2<br />
<br />
15,4%<br />
<br />
6,8%<br />
<br />
3,1%<br />
<br />
Nhãm 3<br />
<br />
14,7%<br />
<br />
7,6%<br />
<br />
3,5%<br />
<br />
Nhãm 4<br />
<br />
17,2%<br />
<br />
7,1%<br />
<br />
4,2%<br />
<br />
Ho¹t ®é I-131 trong c¬ thÓ BN cña c¶ 4<br />
nhãm ®Òu gi¶m rÊt nhanh trong vßng 24 giê<br />
sau khi nhËn liÒu ®iÒu trÞ, chØ cßn l¹i 14,7 17,9%. sau 3 ngµy cßn 3,1 - 4,8% so víi<br />
ho¹t ®é ban ®Çu. §iÒu nµy ®-îc gi¶i thÝch,<br />
sau khi vµo c¬ thÓ, theo c¬ chÕ sinh lý,<br />
I-131 sÏ tËp trung chñ yÕu ë tuyÕn gi¸p vµ<br />
mét l-îng rÊt nhá ë tuyÕn n-íc bät, niªm<br />
m¹c cña èng tiªu ho¸. PhÇn lín BN UTTG<br />
sau phÉu thuËt c¾t bá tuyÕn gi¸p th× tæ chøc<br />
gi¸p cßn sãt l¹i rÊt Ýt. NÕu kh«ng cã di c¨n<br />
xa, sau khi nhËn liÒu ®iÒu trÞ, ho¹t ®é I-131<br />
<br />
uống liều điều trị.<br />
trong c¬ thÓ BN sÏ gi¶m rÊt nhanh theo c¬<br />
chÕ b¸n r· vËt lý vµ do bÞ ®µo th¶i ra ngoµi<br />
theo ®-êng bµi tiÕt, chñ yÕu qua ph©n, n-íc<br />
tiÓu. Trong nh÷ng ngµy tiÕp theo, ho¹t ®é<br />
I-131 trong c¬ thÓ BN vÉn tiÕp tôc gi¶m,<br />
nh-ng víi tèc ®é chËm h¬n. Nh- vËy, sau<br />
khi nhËn liÒu ®iÒu trÞ, cÇn x¸c ®Þnh ®-îc<br />
ho¹t ®é I-131 cßn trong c¬ thÓ BN ®Ó ®Ò<br />
xuÊt thêi ®iÓm xuÊt viÖn.<br />
TÝnh H§PX cßn trong c¬ thÓ BN dùa trªn<br />
suÊt liÒu chiÕu ngoµi cña BN t¹i c¸c thêi<br />
®iÓm 24 giê, 48 giê, 72 giê sau nhËn liÒu<br />
®iÒu trÞ. KÕt qu¶ thu ®-îc nh- sau:<br />
B¶ng 2: H§PX I-131 trong c¬ thÓ BN<br />
®iÒu trÞ liÒu 50 mCi theo thêi gian.<br />
H§PX (mCi)<br />
<br />
Thêi gian<br />
<br />
(<br />
<br />
Trung<br />
<br />
Trung<br />
<br />
b×nh<br />
<br />
vÞ<br />
<br />
ThÊp nhÊt cao nhÊt<br />
<br />
x SD)<br />
<br />
24 giê<br />
<br />
8,9 4,7<br />
<br />
7,6<br />
<br />
5,2 - 16,5<br />
<br />
48 giê<br />
<br />
3,9 1,8<br />
<br />
4,2<br />
<br />
3,2 - 8,0<br />
<br />
72 giê<br />
<br />
2,4 0,7<br />
<br />
2,7<br />
<br />
1,5 - 3,5<br />
<br />
Hoạt độ phóng xạ<br />
<br />
Ho¹t ®é Phãng x¹<br />
<br />
35<br />
30<br />
25<br />
20<br />
15<br />
10<br />
5<br />
0<br />
<br />
Thêi gian<br />
Sau 24 giờ<br />
giê<br />
Sau<br />
<br />
Sau 48<br />
48 giờ<br />
giê<br />
Sau<br />
<br />
Sau 72<br />
72 giờ<br />
giê<br />
Sau<br />
<br />
cho phÐp<br />
MứcMøc<br />
cho phép<br />
xuấtxuÊt<br />
hiện<br />
viÖn<br />
<br />
Thấp nhÊt<br />
nhất<br />
ThÊp<br />
<br />
CaoCao<br />
nhÊtnhất TrungTrung<br />
b×nh bình<br />
<br />
Biểu đồ 1: HĐPX (mCi) trong cơ thể BN điều trị liều 50 mCi.<br />
<br />
89<br />
<br />
TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2013<br />
Hoạt độ I-131 trong cơ thể BN nhận liều 50 mCi sau 24 giờ trung bình 8,9 4,7 mCi,<br />
giá trị cao nhất (16,5 mCi) cũng nhỏ hơn 30 mCi. Như vậy, theo quy định, BN ở nhóm này<br />
có thể xuất viện sau 24 giờ.<br />
Bảng 3: HĐPX I-131 trong cơ thể BN điều trị liều 100 mCi theo thời gian.<br />
HĐPX (mCi)<br />
THỜI GIAN<br />
<br />
TRUNG BÌNH<br />
(<br />
<br />
x<br />
<br />
SD)<br />
<br />
TRUNG VỊ<br />
<br />
THẤP NHẤT - CAO NHẤT<br />
<br />
Sau 24 giờ<br />
<br />
15,4 5,5<br />
<br />
14,8<br />
<br />
5,1 - 28,0<br />
<br />
Sau 48 giờ<br />
<br />
6,8 2,6<br />
<br />
5,2<br />
<br />
3,2 - 8,9<br />
<br />
Sau 72 giờ<br />
<br />
3,1 2,2<br />
<br />
2,5<br />
<br />
1,5 - 5,3<br />
<br />
Phãngxạx¹<br />
Ho¹t<br />
Hoạt ®é<br />
độ phóng<br />
<br />
35<br />
30<br />
25<br />
20<br />
15<br />
10<br />
5<br />
0<br />
Sau 24 giờ<br />
Sau<br />
24 giê<br />
<br />
Sau 48 giờ<br />
Sau<br />
48 giê<br />
<br />
Thấp nhất<br />
ThÊp<br />
nhÊt<br />
<br />
Sau 72 giờ<br />
Sau<br />
72 giê<br />
<br />
Cao nhất<br />
Cao<br />
nhÊt<br />
<br />
Mức cho phép xuất viện<br />
<br />
giangian<br />
Møc cho phÐp ThêiThời<br />
xuÊt viÖn<br />
Trung bình<br />
Trung<br />
b×nh<br />
<br />
Biểu đồ 2: HĐPX (mCi) trong cơ thể BN điều trị liều 100 mCi.<br />
<br />
Sau 24 giờ nhận liều điều trị, hoạt<br />
<br />
mCi có HĐPX trong cơ thể trung bình<br />
<br />
độ I-131 trung bình trong cơ thể BN<br />
<br />
và cao nhất đều thấp hơn 30 mCi, BN<br />
<br />
nhận liều 100 mCi là 15,4 5,5 mCi,<br />
<br />
của 2 nhóm này đều có thể xuất viện<br />
<br />
cao nhất 28,0 mCi. Như vậy theo như<br />
<br />
sau 24 giờ.<br />
<br />
quy định trên, tất cả BN trong nghiên<br />
<br />
Theo Tiêu chuẩn quốc tế cơ bản về an<br />
toàn phóng xạ (International Basis Safety<br />
Standards for radiation protectin) của IAEA<br />
năm 1996: BN điều trị bằng I-131 nên xuất<br />
viện khi hoạt độ phóng xạ dưới mức 1.100<br />
MBq. Tuy nhiên, tuỳ theo điều kiện kinh tế,<br />
xã hội của từng nước mà mức HĐPX này<br />
có thể được quy định khác nhau ở mỗi<br />
nước. Ở Anh, BN điều trị bằng I-131 chỉ<br />
<br />
cứu của chúng tôi đều được đề xuất ra<br />
viện khi hoạt độ I-13 trong cơ thể giảm<br />
dưới mức 30 mCi. Từ kết quả kết<br />
nghiên cứu thu được, chúng tôi nhận<br />
thấy sau 24 giờ nhận liều điều trị, BN<br />
điều trị I-131 liều 50 mCi và liều 100<br />
<br />
90<br />
<br />
TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2013<br />
được xuất viện khi HĐPX trong cơ thể < 800 trường - Bộ Y tế: BN điều trị bằng I-131<br />
MBq, tại Đức và Hà Lan < 100 MBq [9]. ở được xuất viện khi hoạt độ I-131 trong cơ thể<br />
nước ta, theo quy định tại Thông tư Liên < 30 mCi (1.100 MBq) [3].<br />
tịch liên Bộ Khoa học, Công nghệ và Môi<br />
Bảng 4: HĐPX l-131 trong cơ thể BN điều trị 150 mCi theo thời gian<br />
HĐPX (mCi)<br />
<br />
(<br />
<br />
THỜI GIAN<br />
<br />
Phãngxạx¹<br />
Ho¹t<br />
độ phóng<br />
Hoạt ®é<br />
<br />
TRUNG BÌNH<br />
<br />
x<br />
<br />
SD)<br />
<br />
TRUNG VỊ<br />
<br />
THẤP NHẤT - CAO NHẤT<br />
<br />
Sau 24 giờ<br />
<br />
22,0 10,3<br />
<br />
15,1<br />
<br />
8,1- 35,9<br />
<br />
Sau 48 giờ<br />
<br />
11,4 6,9<br />
<br />
9,7<br />
<br />
3,7 - 23,0<br />
<br />
Sau 72 giờ<br />
<br />
5,2 3,9<br />
<br />
5,5<br />
<br />
2,5 - 11,6<br />
<br />
40<br />
40<br />
35<br />
35<br />
30<br />
30<br />
25<br />
25<br />
20<br />
20<br />
15<br />
15<br />
10<br />
105<br />
50<br />
0<br />
Sau 24 giờ<br />
Sau<br />
24 giê<br />
<br />
Sau 48 giờ<br />
<br />
Sau 48 giê<br />
<br />
ThÊp<br />
nhÊt<br />
Thấp nhất<br />
<br />
Cao<br />
CaonhÊt<br />
nhất<br />
<br />
Sau 72 giờ<br />
<br />
Sau 72 giê<br />
<br />
Trung<br />
Trungb×nh<br />
bình<br />
<br />
Mức cho phép Thời gian<br />
Møc<br />
cho phÐp<br />
xuất viện<br />
<br />
xuÊt viÖn<br />
<br />
Biểu đồ 3: HĐPX (mCi) trong cơ thể BN điều trị liều 150 mCi.<br />
<br />
Hoạt độ I-131 trong cơ thể BN nhận liều 150 mCi vẫn cũn khỏ cao sau 24 giờ nhận<br />
liều điều trị, cao nhất (35,9 mCi) vượt mức 30 mCi. Sau 48 giờ, giỏ trị trung bỡnh 11,4<br />
6,9 mCi và cao nhất 23,0 mCi đều nằm trong giới hạn cho phộp xuất viện. Như vậy,<br />
nhúm BN này cú thể xuất viện sau 48 giờ.<br />
Bảng 5: Hoạt độ I-131 trong cơ thể BN điều trị liều 200 mCi theo thời gian.<br />
(mCi)<br />
(<br />
<br />
Sau 24 giê<br />
<br />
x<br />
<br />
SD)<br />
<br />
34,3 18,2<br />
<br />
T r u n g<br />
<br />
25,7<br />
<br />
T h Ê p -c a o<br />
<br />
12,6 - 54,9<br />
<br />
2<br />
<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
