Đề tài: Xây dựng thị trường quyền chọn chứng khoán ở Việt Nam

LỜI MỞ ĐẦU



Các công cụ phái sinh nói chung và nghiệp vụ hợp đồng tương lai hay quyền chọn nói riêng là

một trong những hình thức được đánh giá là rất hữu dụng trên thị trường hàng hóa và thị trường

chứng khoán. Đặc biệt là đối với thị trường chứng khoán, một thị trường đầy rủi ro thì công cụ

phái sinh này sẽ giúp nhà đầu tư tránh được tình trạng thua lỗ nặng khi thị trường đi xuống sâu và

ngược lại, nhà đầu tư có thể đạt mức lợi nhuận rất cao khi thị trường có xu hướng như thế nào.

Hiện nay, không chỉ các thị trường toàn cầu nói chung hay thị trường Việt Nam nói riêng, mọi

người đều lo ngại về vấn đề quản lý rủi ro, và đây cũng là thời điểm tốt để một thị trường non trẻ,

với nhiều biến động về giá trong thời gian qua như Việt Nam có thể xem xét đến việc áp dụng

những hình thức giao dịch như quyền chọn chứng khoán.

Quyền chọn có vai trò rất quan trọng trong việc quản lý rủi ro nên hình thức này giúp nhà đầu

tư có thêm tự tin khi tham gia thị trường, điều này giúp thu hút thêm nhà đầu tư tham gia thị

trường. Vì vậy, đối với những thị trường chứng khoán mới nổi như Việt Nam , mới được gần 8

năm tuổi đời với sự bất ổn trong của tâm lý nhà đầu tư, quy mô của thị trường chứng khoán Việt

Nam nếu so sánh với thị trường chứng khoán thế giới thì có một sự “khập khiễng” rõ nét, nên việc

sử dụng một công cụ để phòng ngừa rủi ro là không thể thiếu.

Trong phạm vi nghiên cứu đề tài với những cơ sở lý luận đã được học tại trường, tôi quyết

định chọn đề tài: “Xây dựng mô hình thị trường quyền chọn chứng khoán ở Việt Nam”. Đây là một

sản phẩm mới nhằm phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam, tăng khả năng thu hút vốn đầu

tư, cũng như là một công cụ phòng ngừa rủi ro cho thị trường chứng khoán. Chuyên đề có nội

dung bao gồm:

Mục đích nghiên cứu

Phân tích tình hình thị trường chứng khoán – option chứng khoán thế giới, rút ra bài học kinh

nghiệm cho thị trường chứng khoán Việt Nam.

Từ thực trạng của thị trường chứng khoán Việt Nam, nhận diện các yếu tố rủi ro trên thị

trường, qua đó thấy được sự cần thiết của việc thành lập thị trường quyền chọn ở Việt Nam, những

thuận lợi và khó khăn khi thành lập thị trường Quyền chọn chứng khoán ở Việt Nam.

Nghiên cứu, tìm hiểu và làm rõ một số vấn đề cơ bản về quyền chọn, cấu trúc thị trường

quyền chọn, những điểm nổi bật căn bản của thị trường quyền chọn so với thị trường chứng khoán.

Qua kiến thức về Quyền Chọn, các mô hình thị trường quyền chọn chứng khoán thế giới, đưa

ra ý tưởng thiết lập mô hình quyền chọn chứng khoán ở Việt Nam, mức phí quyền chọn hợp lý,

điều kiện và giải pháp cho thị trường Quyền chọn.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Nghiên cứu các lý luận về sản phẩm quyền chọn và thị trướng quyền chọn.

Nghiên cứu quá trình hoạt động của thị trướng chứng khoán Việt Nam từ lúc thành lập đến

thời điểm cuối thàng 3/2008.

Nghiên cứu mô hình thị trường Chứng Khoán Việt Nam, mô hình thị trường quyền chọn các

nước trên thế giới, và các điều kiện thực tiễn để ứng dụng một mô hình quyền chọn vào Việt Nam.

Phương pháp nghiên cứu

Đề tài sử dụng kết hợp các phương pháp nghiên cứu như thống kê – mô tả, phân tích – tổng

hợp, so sánh – đối chiếu, và quan sát từ thực tiễn để khái quát bản chất của các vấn đề cần nghiên

cứu. Đề tài này của nhóm tác giả dựa vào cơ sở lý thuyết chuyên ngành tài chính doanh nghiệp kết

hợp với nguồn dự liệu thu thập được từ thực tế (sách báo, tạp chí, internet…)

Kết cấu của đề tài

Với phạm vi nghiên cứu như trên, nội dung chính của đề tài gồm 4 chương:

Chương 1: Lịch sử phát triển của thị trường quyền chọn cổ phiếu – Bài học kinh nghiệm cho

thị trường chứng khoán Việt Nam

Chương 2: Thị trường chứng khoán Việt Nam – Rủi ro và hướng khắc phục

Chương 3: Tổng quan về quyền chọn

Chương 4: Mô hình thị trường quyền chọn chứng khoán ở Việt Nam

Phần phụ lục, tài liệu tham khảo.

MỤC LỤC



Phần mở đầu



Phần nội dung

CHƯƠNG I: LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN CỦA THỊ TRƯỜNG QUYỀN CHỌN CỔ

PHIẾU – BÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO THỊ TRƯỜNG VIỆT NAM

1.1 Lịch sử hình thành và phát triển thị trường quyền chọn chứng khoán ............................1

1.2 Thị trường quyền chọn giao dịch có tổ chức ......................................................................2

1.2.1 Thị trường Mỹ ...............................................................................................................2

1.2.2 Thị trường Nhật .............................................................................................................4

1.2.3 Thị trường Hàn Quốc ....................................................................................................6

1.3 Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam từ thị trường các nước trên thế giới .........................7

CHƯƠNG II: THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM – RỦI RO VÀ HƯỚNG

KHẮC PHỤC

2.1 Tính hình thị trường chứng khoán Việt Nam ....................................................................9

2.1.1 Tổng quan về thị trường chứng khoán Việt Nam ...........................................................9

2.1.2 Những đặc điểm đáng nổi bật của TTCK nước ta từ năm 2006 đến nay ...................... 11

2.1.3 Thị trường chứng khoán Việt Nam cũng hàm chứa nhiều rủi ro ............................ 13

2.1.4 Nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên của thị trường chứng khoán Việt Nam .............. 17

2.2 Sự cần thiết của Option chứng khoán ................................................................................. 18

2.2.1 Tạo ra công cụ bảo vệ cho nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán ....................... 18

2.2.2 Đa dạng hoá cơ hội kinh doanh cho các nhà đầu tư tài chính trong và ngoài

nước ................................................................................................................................... 19

2.2.3 Thúc đẩy sự phát triển của thị trường chứng khoán ................................................... 19

2.2.4 Ảnh hưởng tích cực đến các doanh nghiệp trong nước và nền kinh tế ......................... 19

2.2.5 Thu hút dòng vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài vào Việt Nam ..................................... 20

2.3 Một số thuận lợi và khó khăn khi xây dựng thị trường quyền chọn cổ phiếu ở Việt

Nam hiện nay .......................................................................................................................... 21

2.3.1 Những thuận lợi .............................................................................................................. 21

2.3.1.1 Tiềm năng phát triển thị trường chứng khoán ......................................................... 21

2.3.1.2 Sức cầu về đầu tư chứng khoán cao ......................................................................... 21

2.3.1.3 Sự quyết tâm và cam kết của Chính phủ xây dựng và phát triển thị trường chứng

khoán ở Việt Nam................................................................................................................ 22

2.3.1.4 Sự ra đời của các hiệp hội ....................................................................................... 22

2.3.1.5 Kinh nghiệm từ việc ứng dụng quyền chọn trong giao dịch ngoại tệ và vàng ở

Việt Nam ............................................................................................................................. 22

2.3.1.6 Đặc điểm kinh tế của Việt Nam ............................................................................... 22

2.3.2 Những khó khăn ............................................................................................................. 23

2.3.2.1 Chưa có hệ thống pháp luật điều chỉnh hoạt động này ............................................ 23

2.3.2.2 Hạn chế về mặt pháp lý,quy mô họat động ............................................................. 23

2.3.2.3 Nhận thức và trình độ của các nhà đầu tư,người quản lý ......................................... 24

2.3.2.4 Tiến trình cổ phần hoá và niêm yết diễn ra quá chậm .............................................. 24

2.3.2.5 Chính sách quản lý, kiểm soát thị trường còn hạn chế ............................................ 25

CHƯƠNG III: TỔNG QUAN VỀ QUYỀN CHỌN

3.1 Giới thiệu về quyền chọn .................................................................................................. 26

3.1.1 Định nghĩa ................................................................................................................. 26

3.1.2 Quyền chọn mua ........................................................................................................ 26

3.1.3 Quyền chọn bán ........................................................................................................ 27

3.1.4 Phân loại quyền chọn theo thời gian thực hiện ........................................................... 28

3.2 Cấu trúc cơ bản của thị trường quyền chọn .................................................................... 28

3.2.1 Điều kiện niêm yết ..................................................................................................... 29

3.2.2 Quy mô hợp đồng ...................................................................................................... 29

3.2.3 Giá thực hiện ............................................................................................................ 30

3.2.4 Chi phí giao dịch, phí thanh toán và hoa hồng ........................................................... 30

3.2.5 Ngày đáo hạn ........................................................................................................... 30

3.2.6 Hạn mức vị thế và hạn mức thực hiện ........................................................................ 31

3.3 Thị trường quyền chọn và thị trường cổ phiếu ................................................................ 31

3.3.1 Quyền chọn cổ phiếu có nhiều nét tương đồng với cổ phiếu trên sàn giao dịch ............. 31

3.3.2 Mặc dù có những điểm tương đồng, nhưng thị trường quyền chọn và thị trường cổ

phiếu vẫn có những điểm khác nhau quan trọn ...................................................................... 32

3.3.2.1 Về phương diện giao dịch và thời gian ................................................................... 32

3.3.2.2 Về phương diện quản trị rủi ro ............................................................................... 32

3.3.2.3 Về phương diện đòn bẩy ......................................................................................... 33

3.3.2.4 Thị trường quyền chọn cũng cung cấp một thông tin hiệu quả về xu hướng giá ...... 34

3.3.2.5 Các lợi thế về hoạt động và tính hiệu quả ............................................................... 34

3.3.2.6 Thị trường sản phẩm phái sinh chứa đựng đầy rủi ro so với thị trường giao

ngay? ................................................................................................................................. 35

CHƯƠNG IV: MÔ HÌNH THỊ TRƯỜNG QUYỀN CHỌN CHỨNG KHOÁN Ở

VIỆT NAM

4.1 Điều kiện cần để xây dựng thị trường quyền chọn chứng khoán .................................... 37

4.1.1 Có hệ thống cơ sở pháp lý hoàn thiện ....................................................................... 37

4.1.2 Điều kiện về hàng hóa trên TTCK ............................................................................. 37

4.1.3 Điều kiện về thông tin trên thị trường ....................................................................... 37

4.1.4 Điều kiện về kỹ thuật ................................................................................................ 38

4.1.5 Điều kiện về con người ............................................................................................. 38

4.2 Mô hình thị trường quyền chọn chứng khoán ở Việt Nam .............................................. 38

4.2.1 Môi trường giao dịch ............................................................................................... 39

4.2.2 Sàn giao dịch quyền chọn ......................................................................................... 39

4.2.3 Phương thức giao dịch ............................................................................................. 40

4.2.4 Phí quyền chọn ......................................................................................................... 43

4.3 Thị trường quyền chọn chứng khoán và nhà đầu tư ....................................................... 45

4.3.1 Mua quyền chọn mua cổ phiếu ................................................................................ 45

4.3.2 Mua quyền chọn bán cổ phiếu ................................................................................. 46

4.4 Giải pháp xây dựng mô hình thị trường quyền chọn chứng khoán ở Việt Nam............. 47

4.4.1 Hoàn thiện khung pháp lý cho thị trường chứng khoán và thị trường option chứng

khoán................................................................................................................................ 47

4.4.2 Hoàn thiện cơ sở hạ tầng cho thị trường option chứng khoán và hoàn thiện hệ

thống cung cấp thông tin .................................................................................................. 48

4.4.3 Nâng cao chất lượng hoạt động của thị trường chứng khoán ................................... 48

4.4.4 Nâng cao vai trò , trách nhiệm của các cơ quan chức năng ...................................... 49

4.4.5 Tăng cung kích cầu cho thị trường chứng khoán và option chứng khoán .................. 49

4.4.6 Thực hiện các chính sách khuyến khích các tổ chức và cá nhân tham gia thị

trường chứng khoán ......................................................................................................... 49

4.4.7 Tăng cường công tác đào tạo, nghiên cứu và thông tin tuyên truyền......................... 50



4.4.8 Tăng cường hoạt động tư vấn cho các nhà đầu tư .................................................... 50

Phần kết luận



Phần phụ lục

Phụ lục 1: Thực trạng công ty chứng khoán tại Việt Nam - Thực tế hoạt động và

những thách thức tiềm ẩn.

Phụ lục 2: Thị trường chứng khoán Việt Nam trước những thách thức của việc gia nhập

WTO.

Phụ lục 3: Những giải pháp điều chỉnh đối với thị trường chứng khoán Việt Nam trong thời gian

tới.

Phụ lục 4: Tính ưu việt của hợp đồng quyền chọn cổ phiếu so với các loại khác.

Phụ lục 5: Chiến lược phòng ngừa rủi ro bằng quyền chọn.

Phụ lục 6: Mô hình định giá Black-Scholes.

Phụ lục 7: Danh mục phí quyền chọn.

Phụ lục 8: Các loại hợp đồng giao dịch quyền chọn cổ phiếu.

HỆ THỐNG BẢNG BIỂU

Bảng 1.1: Doanh số cổ phiếu, option trên thị trường chứng khoán Mỹ từ 1990 – 2006.

Bảng 1.2: Tỷ lệ các công ty niêm yết trên các sàn giao dịch ở Nhật

Bảng 1.4: Hoạt động giao dịch của nhà đầu tư ngày 07/04/2008

Bảng 1.3: Các nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán Nhật Bản năm 2007

HỆ THỐNG CÁC HÌNH VẼ ĐỒ THỊ

Hình 2.1.1: Biểu đồ VN-Index và khối lượng giao dịch tăng trong tuần đầu tháng 4, giảm

dần sau đó.

Hình 2.1.2: Biểu đồ chỉ số VN – Index sàn TP. Hồ Chí Minh

Hình 3.1.2:Quyền chọn mua – Vị thế của người mua(bán) quyền chọn

Hình 3.1.3: Quyền chọn bán – vị thế của người mua(bán) quyền chọn

Hình 4.2.3: Phương thức giao dịch quyền chọn trên thị trường chứng khoán Việt Nam

NHỮNG TỪ VIẾT TẮT



TTCK : Thị trường chứng khoán

UBCKNN : Ủy ban chứng khoán Nhà Nước

CP : Cổ phiếu

NHNN

: Ngân hang Nhà Nước

CTNY

: Công ty niêm yết

NHTMQD

: Ngân hang thương mại quốc doanh

NHTMCP

: Ngân hang thương mại cổ phần

DNNN

: Doanh nghiệp nhà nước

CTCK

: Công ty chứng khoán

CNTT

: Công nghệ thông tin

CHƯƠNG I: LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN CỦA THỊ TRƯỜNG QUYỀN CHỌN CỔ

PHIẾU – BÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO THỊ TRƯỜNG VIỆT NAM

1.1 Lịch sử hình thành và phát triển thị trường quyền chọn chứng khoán

Hệ thống thị trường quyền chọn hiện nay có nguồn gốc từ thế kỷ thứ 19, khi quyền chọn mua

và chọn bán được chào bán đối với cổ phiếu. Những năm đầu tiên của thập niên 1900, một nhóm

các công ty được gọi là Hiệp hội các Nhà môi giới và kinh doanh quyền chọn mua và quyền chọn

bán đã thành lập thị trường các quyền chọn. Mục đích của hiệp hội này là cung cấp kỹ thuật nhằm

đưa những người mua và người bán lại với nhau. Nếu một người nào đó muốn mua quyền chọn,

một thành viên của hiệp hội này sẽ tìm kiếm một người bán sẵn sàng muốn ký hợp đồng bán quyền

chọn. Nếu công ty thành viên không thể tìm được người tự bán, tự công ty sẽ bán quyền chọn. Vì

vậy, một công ty thành viên có thể vừa là nhà môi giới - người mang người mua và người bán đến

với nhau - hoặc là nhà kinh doanh - người thực hiện vị thế giao dịch. Tuy nhiên, thị trường quyền

chọn phi tập trung này bộc lộ rõ nhiều khiếm khuyết.

 Thứ nhất, do không có thị trường thứ cấp, thị trường này không cung cấp cho người nắm giữ

quyền chọn cơ hội bán quyền chọn cho một người khác trước khi quyền chọn đáo hạn. Các quyền

chọn được thiết kế để được nắm giữ cho đến khi đáo hạn, và rồi thì chúng sẽ được thực hiện hoặc

để cho hết hiệu lực. Vì vậy, hợp đồng quyền chọn có rất ít, thậm chí không có tính thanh khoản.

 Thứ hai, việc thực hiện hợp đồng của người bán chỉ được đảm bảo bởi công ty môi giới kiêm

kinh doanh. Nếu người bán hoặc công ty thành viên của Hiệp hội các Nhà môi giới và kinh doanh

quyền chọn mua và quyền chọn bán bị phá sản, người nắm giữ quyền chọn coi như tổn thất hoàn

toàn.

 Thứ ba, phí giao dịch tương đối cao, một phần cũng do hai nguyên nhân kể trên.

Năm 1973, đã có một thay đổi mang tính cách mạng trong thế giới quyền chọn. Sàn giao dịch

Chicago Board of Trade (CBOT) - sàn giao dịch lâu đời nhất và lớn nhất về các hợp đồng giao sau

hàng hoá, đã tổ chức một sàn giao dịch dành riêng cho giao dịch quyền chọn cổ phiếu. Sàn giao

dịch này được đặt tên là Chicago Board Options Exchange (CBOE), mở cửa giao dịch quyền chọn

mua vào ngày 26/04/1973 và giao dịch các hợp đồng quyền chọn bán trong tháng 06/1977.

CBOE đã tạo ra một thị trường trung tâm cho các hợp đồng quyền chọn. Bằng cách tiêu chuẩn

hóa các kỳ hạn và điều kiện của hợp đồng quyền chọn, nó đã làm tăng tính thanh khoản cho thị

trường. Đặc biệt quan trọng nhất, CBOE đã bổ sung một trung tâm thanh toán đảm bảo cho người

mua rằng người bán sẽ thực hiện đầy đủ nghĩa vụ theo hợp đồng. Vì vậy, không giống như trên thị

trường phi tập trung, người mua quyền chọn không còn phải lo lắng về rủi ro tín dụng của người

bán. Điều này khiến quyền chọn trở nên hấp dẫn hơn đối với công chúng.

Từ thời điểm đó, nhiều sàn giao dịch chứng khoán và gần như tất cả sàn giao dịch giao sau bắt

đầu giao dịch quyền chọn. Được kích thích bởi nhu cầu của công chúng về quyền chọn, ngành

kinh doanh này đang tăng trưởng mạnh mẽ cho đến khi thị trường chứng khoán sụp đổ vào năm

1987. Bị tổn hại bởi các cú sốc này, nhiều nhà đầu tư cá nhân đã sử dụng quyền chọn trước đây đã

tránh xa thị trường, và khối lượng giao dịch chỉ mới được hồi phục ở mức năm 1987 trong thời

gian gần đây.

Vào đầu thập niên 1990, các sàn giao dịch cố gắng trở nên sáng tạo hơn để giành lại thị phần

giao dịch và kích thích mối quan tâm của công chúng đối với quyền chọn. Tuy nhiên, các xu

hướng này không có nghĩa là quyền chọn đang mất dần tính đại chúng. Thật ra, chúng trở nên phổ

biến hơn bao giờ hết đối với các định chế tài chính và doanh nghiệp, nhưng mức tăng trưởng thì

tập trung ở các thị trường phi tập trung.

Tuy nhiên, thị trường phi tập trung vẫn còn một số hạn chế, cơ bản nhất là rủi ro tín dụng tồn

tại và loại trừ nhiều khách hàng vốn không thể thiết lập độ tín nhiệm cho mình ra khỏi thị trường

này. Ngoài vấn đề rủi ro tín dụng, quy mô các giao dịch trên thị trường phi tập trung lớn hơn khả

năng của nhiều nhà đầu tư. Từ đó, thị trường quyền chọn giao dịch có tổ chức đã ra đời.

1.2 Thị trường quyền chọn giao dịch có tổ chức

Trong thị trường quyền chọn, sàn giao dịch có tổ chức phát triển và đáp ứng được việc thiếu

chuẩn hóa và thanh khoản của thị trường phi tập trung. Sàn giao dich có tổ chức sẽ có những quy

định cụ thể điều kiện và quy định của hợp đồng. Sau đây chúng ta sẽ cùng tìm hiểu sơ lược về quá

trình hình thành và phát triển của thị trường quyền chọn như thế nào tại một số nước trên thế giới.

1.2.1 Thị trường Mỹ

Tháng 4 năm 1973 Chicago Board of Trade thành lập thị trường mới, sàn Chicago Board

Option Exchange về trao đổi Option về cổ phiếu. Từ đó thị trường Option trở nên phổ biến đối với

nhà đầu tư. Thị trường chứng khoán Mỹ (The American Stock Exchange – AMEX ) bắt đầu thực

hiện giao dịch Option vào năm 1975. Khoảng đầu thập niên 80 khối lượng giao dịch tăng lên

nhanh chóng đến mức mà số lượng cổ phiếu theo hợp đồng Option bán hàng ngày vượt quá khối

lượng giao dịch cổ phiếu trên thị trường chứng khoán New York. Hiện nay thị trường Option tồn

tại khắp nơi trên thế giới.

Tính tích cực của công cụ option chứng khoán ngày càng hấp dẫn các nhà đầu tư Mỹ. Không

ai có thể phủ nhận rằng công cụ này đã giúp họ thoát khỏi các vụ thua lỗ có thể lên tới hàng chục

triệu USD trên thị trường chứng khoán cũng như giúp các nhà đầu tư an tâm hơn khi đến với thị

trường đầy rủi ro này. Đặc biệt là trong giai đoạn hiện nay, thị trường chứng khoán Mỹ đã xảy ra

nhiều biến động lớn, do nhiều nguyên nhân đã tác động tiêu cực đối với thị trường này có thể kể

đến, bao gồm:

 Thứ nhất, giới đầu tư đã rút vốn ồ ạt nhiều lần trong năm trong mối lo ngại về khủng hoảng

trên các thị truờng tiền tệ mà trong đó chủ yếu là ảnh hưởng mạnh mẽ từ những khoản cho vay thế

chấp nhà đất đang trở nên là những khoản nợ khó đòi khi thị trường nhà đất ở Mỹ đóng băng. Điển

hình là vụ CitiGroup và vụ Northern Rock (NR) - một trong những tập đoàn ngân hàng hàng đầu

thế giới, cũng là hai ngân hàng có khoản cho vay thế chấp nhà lớn nhất nước Mỹ. Ngày

15/09/2007, hàng trăm khách hàng đã hốt hoảng kéo đến các chi nhánh của ngân hàng NR để rút

toàn bộ số tiền tiết kiệm khi nghe tin cổ phiếu của NR đã giảm đến 32%. Còn cổ phiếu của

CitiGroup đến nay đã giảm hơn 45% so với cuối năm 2006.

 Thứ hai, sự đóng băng trên thị trường nhà đất và khủng hoảng tín dụng tại Mỹ đã dấy lên

những lo ngại về nguy cơ suy thoái kinh tế của quốc gia hàng đầu thế giới. Những công bố mới

đây nhất về một số chỉ tiêu kinh tế hàng đầu của Mỹ cho thấy nền kinh tế lớn nhất thế giới có thể

sẽ phải đối mặt với một đợt suy thoái kinh tế mới trong thời gian tới. Cả IMF và nhiều chuyên gia

kinh tế đều cho rằng, kinh tế Mỹ trong năm 2007 sẽ chỉ đạt mức khoảng 1,9% (so với mức dự báo

2,5% hồi cuối năm ngoái) - đây là mức thấp nhất trong vòng 5 năm qua.

 Thêm vào đó, các nhà kinh tế còn cảnh báo rằng, nền kinh tế Mỹ sẽ còn tụt dốc hơn nữa

trong năm tới. Ba vấn đề chủ yếu khiến người dân Mỹ và các nhà đầu tư trở nên bi quan hơn, đó là

vấn đề về tình trạng thất nghiệp, giá tiêu dùng tăng cao và giá xăng ngày càng leo thang (trong

những tháng cuối năm, giá xăng đã leo lên mức gần 100 USD/thùng).

Mặc dù trước sự chao đảo của TTCK và khủng hoảng tín dụng, Cục dự trữ liên bang Mỹ

(FED) đã không thể đứng ngoài cuộc, FED đã có can thiệp rất nhiều vào thị trường nhưng dường

như chưa đủ lực để hỗ trợ cho sự phục hồi trên các TTCK Mỹ.

Lúc này, với sự có mặt của công cụ phòng ngừa rủi ro option là thật sự cần thiết cho các nhà

đầu tư Mỹ. Việc đầu tư vào sản phẩm phái sinh này được nhiều nhà đầu tư quan tâm, bởi nếu nhà

đầu tư nắm giữ cổ phiếu thì khả năng thua lỗ có thể rất lớn, trong khi sử dụng option nhà đầu tư

chỉ chịu một mức phí và giảm thiểu được khoản lỗ lớn khi thị trường Mỹ biến động như thế này.

Bảng 1.1: Dưới đây là bảng số liệu về doanh số cổ phiếu, option trên thị trường chứng khoán

Mỹ. Qua đó chúng ta có thể nhận thấy có sự gia tăng đáng kể từ năm 1990 – 2006:

Qua số liệu trên ta thấy, hợp đồng quyền chọn chứng khoán ngày càng được các nhà đầu tư

Mỹ quan tâm và sử dụng để phòng ngừa rủi ro. Có thể không chỉ riêng Mỹ mà các nước khác cùng

ngày càng phát triển công cụ phái sinh này.

1.2.2 Thị trường Nhật

Sàn giao dịch chứng khoán Tokyo (TSE) là sàn giao dịch chứng khoán và các hợp đồng phái

sinh hàng đầu Nhật Bản và Châu Á. So với quy mô thế giới, TSE cũng được xem như là một trong

những thị trường giao dịch nòng cốt. Bên cạnh các loại hàng hoá được giao dịch thông thường trên

sàn là cổ phiếu, trái phiếu chính phủ, TSE còn giao dịch các hợp đồng tương lai, quyền chọn tài

sản, chứng khoán và chỉ số chứng khoán.

Vào năm 1870, một hệ thống chứng khoán được đưa vào Nhật và được trình lên chính phủ.

Đến tháng 05/1878, sắc lệnh thị trường ban hành. Thị trường chứng khoán Tokyo được thành lâp

vào ngày 15/05/1878 và bắt đầu hoạt động vào ngày 01/06/1878.

- 03/09/1988, dựa vào sự thành công của sàn giao dịch CBOE và một số sàn giao dịch Châu

Âu, TSE bắt đầu tiến hành giao dịch các hợp đồng tương lai cho chỉ số chứng khoán Tokyo và

giao dịch các hợp đồng quyền chọn chỉ số chứng khoán Tokyo vào năm 1989.

- Năm 1989, TSE bắt đầu giao dịch quyền chọn chỉ số chứng khoán

- Năm 1997, TSE đưa vào giao dịch các hợp đồng quyền chọn chứng khoán dựa trên 166 cổ

phiếu cơ sở của các công ty Nhật.

- Năm 1999, TSE chuyển sang hệ thống giao dịch điện tử và đưa vào sử dụng năm 2000.

- 09/04/2001, TSE phối hợp với Công ty Standard & Poor chọn ra 150 chứng khoán cơ sở có

độ thanh khoản cao nhất thời bấy giờ làm danh mục đầu tư chuẩn và tiến hành giao dịch các hợp

đồng quyền chọn chỉ số chứng khoán S & P và TOPIX 150.

- 01/08/2007 ,Tập đoàn Sàn giao dịch chứng khoán Nhật Bản được thành lập.

- 17/11/2007, Ban hành quy định giao dịch chứng khoán Nhật Bản.

- 01/12/2007, Quy định giao dịch chứng khoán Nhật bản bắt đầu được thưc hiện.

Tính đến năm 2007 thì sàn giao dịch niêm yết 3.924 công ty

Bảng 1.2: Tỷ lệ các công ty niêm yết trên các sàn giao dịch ở Nhật

Nguồn : http://www.tse.or.jp/english/listing/companies/statistics_12.pdf

Các nhà đầu tư khá đa dạng, từ các nhà đầu tư tổ chức đến các nhà đầu tư cá nhân, từ nhà đầu

tư trong nước đến nhà đầu tư nước ngoài…ở các sàn khác nhau, nhưng nhìn chung số lượng nhà

đấu tư cá nhân chiếm tỷ trọng khá lớn.

Bảng 1.3: Các nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán Nhật Bản năm 2007

Nguồn : http://www.tse.or.jp/english/listing/companies/statistics_12.pdf

Trước sự phát triển mạnh mẽ, thị trường TSE ngày càng xuất hiện nhiều loại sản phẩm. Đặc

biệt là các sản phẩm phái sinh, mà ở đây hợp đồng quyền chọn có vai trò khá quan trọng trong việc

bảo vệ và tạo môi trường đầu tư lý tưởng.

Hiện nay, hợp đồng quyền chọn được thực hiện trên sàn giao dịch TSE thông qua các thành

viên giao dịch tổng hợp (General Trading Participant), tất cả các lệnh và tiến trình giao dịch đều

được thực hiện trên hệ thống tự động (Computerized Oder Routing and Execution System for

Futures and Option – CORE FOP), tất cả các lệnh giao dịch sẽ được nhập vào hệ thống từ các

cổng giao dịch của thành viên thông qua hệ thống vi tính nối mạng.

Từ năm 2008 đến năm 2010, TSE sẽ thực hiện một kế hoạch quản lý trung hạn. Kế hoạch này

đưa ra để khẳng định tương lai tươi sáng của TSE bao gồm cập nhật những thông tin thay đổi theo

điều kiện thị trường, thiết lập mục đích quản lý và những vấn đề ưu tiên phát triển trong 3 năm tới.

TSE đang tiếp tục phát triển một thị trường năng động, có tính thanh khoản cao cho lượng tiền

rủi ro khắp nơi trên thế giới, bằng việc mở rộng thị trường không chỉ trên toàn quốc mà còn trên

toàn thế giới, một thị trường tin cậy và quen thuộc với tất cả các nhà đầu tư và công ty niêm yết

trên thế giới.

Trung tâm tài chính của Nhật và những thị trường vốn, những công ty trong tập đoàn TSE sẽ

liên kết với nhau để dành được mục tiêu này. Họ sẽ hợp tác để hoàn thành công tác mở rộng và cải

tiến số lượng và chất lượng. Với môi trường đầu tư lý tưởng này, khối lượng hợp đồng quyền chọn

ngày càng tăng vọt để bảo vệ cho nhà đầu tư, đa dạng hóa các cơ hội kinh doanh của nhà đầu tư…

từ đó thu hút được đông đảo nhà đầu tư trong nước và nước ngoài, thúc đẩy sự phát triển thị

trường chứng khoán nói riêng và nền kinh tế Nhật Bản nói chung.

1.2.3 Thị trường Hàn Quốc

Sàn giao dịch chứng khoán Hàn Quốc (Korea Stock Exchange – KSE) là sàn giao dịch chứng

khoán và các hợp đồng phái sinh lâu đời bậc nhất hàng đầu ở Hàn Quốc và Châu Á. Qua nhiều

năm tìm tòi và đổi mới, KSE giờ đây đã ngày càng hoàn thiện về quy mô và sản phẩm giao dịch.

Sau đây chúng ta sẽ điểm qua vài nét cơ bản về lịch sử của thị trường chứng khoán Hàn Quốc.

Thị trường chứng khoán Hàn Quốc được thành lập vào ngày 03/03/1956 và lấy tên là Korea

Stock Exchange. Lúc đó, KSE chỉ thực hiện giao dịch cổ phiếu của các công ty chứng khoán được

niêm yết trên sàn giao dịch. Dựa vào sự thành công của sàn giao dịch CBOE và một số sàn giao

dịch Châu Âu về hợp đồng quyền chọn và hợp đồng tương lại, KSE đã thành lập thị trường quyền

chọn cổ phiếu vào ngày 28/01/2002. Từ khi thị trường quyền chọn ra đời, thị trường chứng khoán

của Hàn Quốc ngày càng ổn định và phát triển vững chắc.

Khối lượng giao dịch quyền chọn đã chiếm một tỷ lệ khá cao trong giao dịch ở sàn Hàn Quốc.

Và các nhà đầu tư quyền chọn thì khá đa dạng. Họ đều thực hiện quyền chọn để bảo vệ danh mục

cổ phiểu của họ cũng như thực hiện các khoản đầu cơ với rủi ro mà họ mong muốn. Với đặc trưng

như thế, nên thị trường quyền chọn chiếm tỷ lệ khá cao.

Ngoài ra các tổ chức hàng đầu như các công ty chứng khoán và các nhà đầu tư nước ngoài đã

thực hiện những lệnh giao dịch lớn với các hợp đồng quyền chọn để kiếm lợi trên thị trường phái

sinh này. Đó cũng là điểm mạnh của thị trường quyền chọn KSE trong việc thu hút các nhà đầu tư

nước ngoài và các tổ chức hàng đầu ở Hàn Quốc tham gia thị trường chứng khoán nước họ. Do đó

mà KSE đã có tốc độ phát triển ngày càng mạnh mẽ và đáng kinh ngạc.

Bảng 1.4: Hoạt đồng giao dịch của nhà đầu tư ngày 07/04/2008

Purchases

Sales

Nhóm nhà đầu

Total

Net

Trading

Trading

Percent

tư

(Contract)

Purchase

Volume

Percent

Volume

Percent

(Contract)

(Contract)

Ngân hàng

2,576

0.02%

2,964

0.03%

5,540

0.03%

-388

Nước ngoài

2,697,363

25.45%

2,713,750

25.61%

5,411,113

25.53%

-16,387

386,828

3.65%

386,659

3.65%

773,487

3.65%

169

Futures

3,857,858

36.40%

3,750,667

35.39%

7,608,525

35.89%

107,191

Cá nhân

Cty bảo hiểm

147,309

1.39%

159,846

1.51%

307,155

1.45%

-12,537

60,723

0.57%

58,848

0.56%

119,571

0.56%

1,875

Quỹ đầu tư

1

0.00%

0

0.00%

1

0.00%

1

Thương gia

21,695

0.20%

22,103

0.21%

43,798

0.21%

-408

Kiều bào

0

0.00%

0

0.00%

0

0.00%

0

Khác

Quỹ lương hưu

63,946

0.60%

60,102

0.57%

124,048

0.59%

3,844

Cty CK

3,360,113

31.70%

3,443,473

32.49%

6,803,586

32.10%

-83,360

Tổng cộng

10,598,412

100%

10,598,412

100%

21,196,824

100%

0

http://www.kse.or.kr/index.html

Thêm vào đó, Hàn Quốc đã từng bước cải thiện hệ thống thanh toán của mình để có thể theo

kịp với đà phát triển của thị trường. Từ thì trường thô sơ là chỉ giao dịch qua giấy thay đổi bằng hệ

thống điện tử với sự thuận tiện và tính an toàn khá cao. Cũng nhờ những cải thiện trong hệ thống

thanh toán mà khả năng giao dịch quyền chọn của KSE ngày càng nhanh gọn, hoàn thiện và an

toàn hơn khi thanh toán hợp đồng cho nhà đầu tư.

Mặc dù từ khi thành lập thị trường quyền chọn cổ phiếu, hệ thống giao dịch cũng gặp nhiều

rủi ro về thanh toán như rủi ro về tín dụng, thanh khoản, luật pháp, hoạt động và hệ thống…. Và

với nhiều biện pháp được thực hiện, rủi ro thanh toán được giảm thiểu thông qua thời gian thanh

toán ngắn hơn, mọi hoạt động thanh toán được thực hiện thông quan hệ thống DVP, xu hướng

quốc tế hóa của sàn giao dịch và hệ thống luật pháp được cải thiện…. đã phần nào mang lại sự an

toàn trong giao dịch cho các nhà đầu tư. Và đó là những cải thiện hết sức cần thiết để đem đến một

thị trường có tính thanh khoản cao của sàn giao dịch KSE như ngày nay.

1.3 Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam từ thị trường các nước trên thế giới

Với tình hình thị trường chứng khoán khá ảm đạm của Việt Nam hiện nay, và tình hình thị

trường chứng khoán thế giới nhiều biến động như thế, kinh nghiệm lịch sử của các nước đi trước là

liều thuốc tốt để có thể ổn định thị trường phát triển bền vững trong tương lai. Qua ba thị trường

chứng khoán lớn Mỹ, Nhật, Hàn Quốc, chúng ta đã rút ra được những bài học quý báu sau:

Trong quá trình xây dựng và phát triển TTCK Nhà nước có vai trò hết sức to lớn, là kim chỉ

nam và là người dẫn dắt thị trường khi còn non trẻ. Do đó, nhà nước phải định hướng và có chiến

lược dài hạn để phát triển TTCK. Vì vậy, để xây dựng và phát triển thành công TTCK, nhà nước

cần định hướng mục tiêu rõ ràng về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của TTCK để giành cho nó

những chính sách và môi trường kinh tế - xã hội - chính trị phù hợp. Với bài học kinh nghiệm từ

Nhật và Hàn Quốc, mặc dù đều xuất phát từ những tiềm năng nhỏ, khó khăn về điều kiện cho đến

một nước lớn, nhiều tiềm năng như Mỹ để có sự phát triển vượt bậc như ngày này đều do có được

sự định hướng tốt và hỗ trợ đúng đắn của nhà nước.

Nhà nước cần tạo môi trường pháp lý rõ ràng minh bạch, trung thực cho TTCK. Bởi lẽ TTCK

của các nước đang phát triển không thể là kết quả hình thành của các yếu tố tự phát trong nền kinh

tế do điều kiện thế giới hiện nay đã hết sức khác với thế kỷ 17. Do vậy một môi trường pháp lý đủ

để các tổ chức có thẩm quyền điều hành một TTCK đạt đến độ công khai, trung thức và công bằng

mới có sức thu hút cung và cầu chứng khoán.

Nhà nước cần khuyến khích mở rộng và phát triển các yếu tố nội tại của TTCK như hàng hóa,

các Công ty phát hành, Công ty chứng khoán và nhà đầu tư. Một môi trường kinh tế ổn định với

mức lạm phát lành mạnh, với hệ thống lãi suất khuyến khích đầu tư và mua chứng khoán đi cùng

chiến lược tăng trưởng kinh tế có hiệu quả là môi trường tốt nhất cho TTCK nảy sinh và phát triển

nhanh.

Ngoài ra kinh nghiệm phát triển TTCK ở các nước cũng chỉ ra rằng Nhà nước dù có vai trò rất

quan trọng nhưng TTCK là một thực thể kinh tế thị trường khách quan, sự tác động của Nhà nước

trong trường hợp can thiệp quá sâu vào các quyết định kinh tế của các chủ thể như nhà đầu tư, tổ

chức phát hành, Công ty chứng khoán vi phạm các nguyên tắc của hoạt động TTCK cũng phải trả

giá. Như tình hình thị trường chứng khoán Việt Nam trong thời gian qua. Do đó, về lĩnh vực này

Hàn Quốc là bài học thành công của quản lý Nhà nước linh hoạt mà ta cần học hỏi.

Sàn giao dịch cần phát triển mạnh hơn nữa hệ thống giao dịch tự động để có thể cải thiện giao

dịch và tăng sự an toàn, nhanh chóng hơn nữa cho nhà đầu tư trong việc thi hành lệnh cũng như

thiết lập các giao dịch cấp thời.

Để thị trường có thể vực dậy trong đà sụt giảm liên tục như hiện nay, cũng như vẫn bảo đảm

được tính thanh khoản cho thị trường và khối lượng giao dịch không bị sụt giảm, thì cách tốt nhất

là thành lập một thị trường mới, thị trường quyền chọn chứng khoán, một thị trường hỗ trợ rất

hiệu quả cho thị trường chứng khoán. Cũng từ thị trường Mỹ, Nhật, Hàn Quốc, ta càng nhận ra sự

cần thiết của thị trường quyền chọn là như thế nào? Tiềm năng, cũng như khả năng của nó ra sao?

Và chúng ta sẽ tìm hiều rõ hơn về thị trường quyền chọn ở các phần tiếp theo.

Tóm lại, kinh nghiệm của thế giới là nhiều vẻ. Chúng ta cần học hỏi kinh nghiệm của họ song

quan trọng hơn là cần biết sáng tạo trong điều kiện cụ thể của nước mình.

CHƯƠNG II: THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM – RỦI RO VÀ HƯỚNG

KHẮC PHỤC

2.1 Tình hình thị trường chứng khoán Việt Nam

Thị trường chứng khoán là phong vũ biểu của nền kinh tế mỗi nước. Sự phát triển của TTCK

một cách ổn định là tác nhân quan trọng không chỉ cho sự phát triển của thị trường tài chính nói

riêng mà đối với cả nền kinh tế nói chung.

2.1.1 Tổng quan về thị trường chứng khoán Việt Nam

Sau gần 7 năm kể từ ngày Trung tâm giao dịch chứng khoán TP Hồ Chí Minh chính thức khai

trương và đi vào hoạt động (20/07/2000), thị trường chứng khoán Việt Nam đã được hình thành và

phát triển với sự quản lý chặt chẽ của Nhà nước.

 Thống kê cơ bản thị trường chứng khoán Việt Nam tới quý I năm 2008

Tính đến ngày 31/03/2008, mức vốn hoá toàn thị trường chứng khoán đạt khoảng 307 ngàn tỷ

đồng, chiếm khoảng 25% GDP. Hiện nay, mức vốn hóa này giảm 48% so với mức vốn hóa thị

trường cuối năm 2007 bắt nguồn từ đà sụt giảm rất lớn trong Quý 1 vừa qua.

Hiện nay có khoảng 150 doanh nghiệp niêm yết tại Sở Giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ

Chí Minh và 133 doanh nghiệp niêm yết tại Trung tâm Giao dịch chứng khoán Hà Nội.

Số tài khoản giao dịch cá nhân tính đến 31/01/2008 đạt 365.061 tài khoản. Tính đến cuối Quý

I năm 2008 có 87 công ty chứng khoán và 30 công ty quản lý quỹ đang hoạt động. Cuối năm 2007,

có 70 công ty chứng khoán và 23 công ty quản lý quỹ được phép hoạt động. Có trên 10.000 tài

khoản giao dịch thuộc khối đầu tư nước ngoài, trong đó có trên 640 tài khoản là của các tổ chức

đầu tư nước ngoài. Con số này gia tăng khá lớn khi tổng số tài khoản thuộc khối này trong năm

2007 đạt ở con số 7.500, trong đó có 300 tài khoản của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài.

Nhà đầu tư nước ngoài (tính đến 31/3/2008) nắm giữ khoảng 22% cổ phần của các công ty

niêm yết, doanh số giao dịch chiếm khoảng 34% giao dịch toàn thị trường. Giá trị danh mục đầu tư

của họ trên thị trường chính thức ước đạt 4,17 tỷ USD, giảm 45% so với thời điểm cuối năm 2007

(7,6 tỷ USD).

Theo thống kê UBCKNN, trong Quý I năm 2008 có 15 công ty được phép chào bán hơn 61

triệu cổ phiếu ra công chúng, tương ứng với khoảng trên 1.361 tỷ đồng. Tổng khối lượng phát

hành năm 2007 là 2,46 tỷ cổ phiếu với giá trị tương ứng trên 48.000 tỷ đồng.

Hình 2.1.1: VN-Index và khối lượng giao dịch tăng trong tuần đầu tháng 4, giảm dần sau đó.

Tuần cuối tháng 4: Khối lượng và giá trị giao dịch lại sụt giảm mạnh, với chỉ hơn 6 triệu đơn

vị được giao dịch mỗi ngày tương ứng với 265 tỷ đồng/ngày trên HOSE. Trên sàn Hà Nội, 2 giá trị

tương ứng là 3,6 triệu CP/ngày và 148,8 tỷ đồng/ngày. Cùng với xu thế sụt giảm của giá trị giao

dịch, VN-Index cũng tiếp tục đi xuống. Tính đến ngày 29/4, VN-Index vẫn đang ở ngưỡng sát 500

điểm, đóng cửa ở mức 522,36 điểm. Tương tự, HaSTC-Index đóng cửa ngày 29/4 ở mức 169,11

điểm, tiến rất sát mức đáy ngày 25/3 là 166,57 điểm

Trong tháng 4, nhiều doanh nghiệp đã công bố kết quả kinh doanh Quý 1 năm 2008. Đúng

như dự đoán, đa số doanh nghiệp bị ảnh hưởng tiêu cực từ tình hình kinh tế Việt Nam nói riêng và

thế giới nói chung trong quý vừa qua, chủ yếu do thị trường nguyên vật liệu đầu vào tăng cao,

khan hiếm nguồn vốn vay và khó khăn ở thị trường đầu ra. Nhiều doanh nghiệp có tỷ trọng doanh

thu và lợi nhuận tài chính lớn cũng thiệt hại nặng nề, do thị trường chứng khoán liên tục sụt giảm.

Một số doanh nghiệp báo cáo lợi nhuận giảm hoặc hầu như không tăng so với Quý 4 năm 2007,

hoặc mới chỉ đạt rất thấp kế hoạch của năm 2008. Trong mùa đại hội cổ đông, nhiều doanh nghiệp

cũng đã phải cắt giảm các chỉ tiêu kế hoạch kinh doanh năm 2008.

Hệ thống các tổ chức trung gian trên TTCK đã hình thành và phát triển nhanh chóng. Sự ra

đời của Luật Chứng khoán (có hiệu lực từ ngày 01/01/2007) đã tạo khung pháp lý cao cho TTCK

phát triển góp phần thúc đẩy khả năng hội nhập vào thị trường tài chính quốc tế của TTCK Việt

Nam.

Những vấn đề liên quan đến TTCK, trong đó những quy định về đăng ký, lưu ký, công khai và

minh bạch, giám sát và kiểm tra của các cơ quan chức năng quản lý hoạt động của TTCK từng

bước được hoàn thiện. Đáng chú ý là Chính phủ đã chỉ đạo việc phối hợp giữa Bộ Tài chính, Uỷ

ban Chứng khoán Nhà nước và Ngân hàng Nhà nước trong việc tăng cường kiểm soát TTCK ở

nước ta, do đó thị trường này vẫn đang ổn định và phát triển khá mạnh.

2.1.2 Những đặc điểm nổi bật của TTCK nước ta từ năm 2006 đến nay

Trong khoảng từ giữa đến cuối năm 2006, tình trạng đầu tư vào cổ phiếu ở nước ta mang tâm

lý “đám đông”, cả người có kiến thức và hiểu biết, cả những người mua, bán theo phong trào, qua

đó đẩy TTCK vào tình trạng “nóng”, hiện tượng “bong bóng” là có thật và cũng qua đó nhiều

người được hưởng từ “một vốn, bốn lời” thậm chí tới mười hoặc hơn mười lời. Tình hình sôi động

của TTCK trong thời gian này phản ánh hiện tượng:

 Nền kinh tế Việt Nam đã và đang tăng trưởng và có xu hướng tiếp tục tăng trưởng.

 Vốn cho đầu tư phát triển được huy động qua kênh TTCK và tiếp tục phát triển qua kênh

này trong thời gian tới, do nhiều doanh nghiệp lớn (trong đó có các ngân hàng thương mại nhà

nước) tiến hành cổ phần hoá, phát hành trái phiếu, thực hiện niêm yết tại các công ty chứng khoán.

 Các ngân hàng thương mại cổ phần sau quá trình tái cơ cấu đã làm ăn tốt, đang ổn định và

phát triển, tiếp tục tái cơ cấu để tăng cường năng lực cạnh tranh và hội nhập theo các cam kết của

WTO, trong đó có việc phát hành thêm cổ phiếu để tăng vốn. Các ngân hàng thương mại đang tìm

mọi cách để tăng vốn, trong đó bao gồm cả việc phát hành thêm cổ phiếu ra công chúng (phát hành

mới, phát hành thêm, thưởng cuối năm bằng cổ phiếu) và đây cũng là một trong những nguyên

nhân làm cho cổ phiếu ngân hàng luôn “nóng”.

Nền kinh tế đã có sự chuyển dịch đáng kể vốn từ ngân hàng thương mại sang đầu tư chứng

khoán theo 2 hướng:

 Các nhà đầu tư cá nhân rút tiền gửi tiết kiệm để đầu tư chứng khoán.

 Những nhà đầu tư (bao gồm cả công ty chứng khoán của ngân hàng lại vay tiền của ngân

hàng thương mại để kinh doanh chứng khoán (theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước, tỷ lệ các

ngân hàng thương mại cho các công ty chứng khoán ngân hàng vay để kinh doanh chứng khoán tại

thời điểm cuối năm 2006 là 2,6%). Qua đây cũng phần nào tác động đến hoạt động của ngân hàng

thương mại và cả Ngân hàng Nhà nước với vai trò quản lý và điều hành chính sách tiền tệ.

Trong những năm qua, các công ty chứng khoán đều đã triển khai được các nghiệp vụ cơ bản

là môi giới và tự doanh, tích cực tham gia tư vấn niêm yết với kết quả kinh doanh có chiều hướng

phát triển tốt. Các công ty phần lớn đã mở thêm chi nhánh và đại lý nhận lệnh để mở rộng phạm vi

hoạt động. Từ năm 2003, Thủ tướng Chính phủ đã chấp thuận cho thành lập Công ty Liên doanh

quản lý Quỹ đầu tư chứng khoán đầu tiên tại Việt Nam nhằm giúp cho hoạt động đầu tư vào thị

trường chứng khoán đa dạng và mang tính chuyên nghiệp hơn góp phần quan trọng cho sự tồn tại

và phát triển của thị trường chứng khoán.

Tuy nhiên so với tiềm năng phát triển của nền kinh tế, xu hướng hội nhập quốc tế thì quy mô

của thị trường chứng khoán Việt Nam còn quá nhỏ bé, tổng giá trị chứng khoán niêm yết (cổ phiếu

và trái phiếu tính theo mệnh giá) mới chỉ chiếm khoảng trên 1,9% GDP chưa đáp ứng được nhu

cầu huy động vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế và chưa tổ chức được thị trường thứ cấp hiệu

quả đối với trái phiếu, đặc biệt là trái phiếu Chính phủ.

Bên cạnh đó, thị trường chứng khoán cũng đã trải qua nhiều biến động thăng trầm "sốt nóng

và nguội lạnh" gây tâm lý dè dặt và thiếu niềm tin cho nhà đầu tư tham gia thị trường.

Trong giai đoạn này có một số yếu tố khách quan thuận lợi, tạo điều kiện cho thị trường chứng

khoán phát triển. Trong đó, đáng kể là số lượng cổ phiếu còn được phép mua của các cổ phiếu

blue-chips trên thị trường dành cho nhà đầu tư nước ngoài vẫn còn nhiều, tạo điều kiện thuận lợi

cho các nhà đầu tư nước ngoài mua vào. Bên cạnh đó, việc Việt Nam tham gia nhập WTO cũng

như các hành lang pháp lý về chứng khoán và thị trường chứng khoán tạo tiền đề tốt cho các nhà

đầu tư trong và ngoài nước đầu tư mạnh vào thị trường.

Thị trường chứng khoán bị tác động cả bởi nhịp điệu của thị trường tài chính thế giới, thị

trường phụ thuộc ngày càng mạnh vào sự chuyển dịch các dòng đầu tư trực tiếp và gián tiếp nước

ngoài. Không ai có thể phủ nhận rằng TTCK Việt Nam đã có những bước phát triển rất tích cực,

ngày càng trở thành một kênh huy động vốn hiệu quả cho nền kinh tế. Nhưng TTCK Việt Nam

cũng đã mang lại cho các nhà đầu tư một bài học đắt giá rằng, đầu tư chứng khoán hiện nay có rủi

ro khá cao. Một minh chứng khá rõ nét là sự lên xuống thất thường của Vn-Index luôn nằm ngoài

dự đoán của các chuyên gia.

Các phiên giao dịch của thị trường chứng khoán Việt Nam những tháng gần xuống rất thấp.

VN-Index không ngừng xuyên thủng đáy 900 điểm từ đầu tháng 1 và đã có thể chạm ngưỡng 450

điểm nếu không có sự tác động từ việc giảm biên độ giao dịch của UBCKNN.

Hình 2.1.2: Biểu đồ chỉ số VN – Index sàn TP. Hồ Chí Minh

Từ giữa tháng 1/2008, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) liên tục áp dụng các chính sách thắt

chặt tiền tệ như hạn chế mua vào ngoại tệ, giảm tỷ lệ dư nợ cho vay mua chứng khoán, thắt chặt

cho vay kinh doanh bất động sản, tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc tại các ngân hàng thương mại, đồng

loạt tăng các loại lãi suất chủ chốt. Mới đây NHNN đã tiến hành rút một lượng lớn tiền mặt ra khỏi

lưu thông qua việc phát hành 20.300 tỷ đồng tín phiếu bắt buộc. Trước đó, IPO Vietcombank cũng

đã hút một lượng tiền tương đối lớn từ lưu thông.

Về lý thuyết, rút bớt tiền mặt ra khỏi lưu thông có tác dụng làm giảm lạm phát, nhưng những

mặt trái của nó là ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường chứng khoán và đến bản thân các doanh

nghiệp niêm yết. Dưới tác động của chính sách tiền tệ, lãi suất cho vay của các ngân hàng thương

mại dao động ở mức 15%, tăng 3%/năm chỉ trong mấy ngày khiến chi phí vốn của doanh nghiệp

tăng cao vì “bão” lãi suất, đặc biệt đối với các doanh nghiệp có tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu cao.

Diễn biến trên thị trường chứng khoán trong thời gian gần đây đã ảnh hưởng không nhỏ tới

tiến độ cổ phần hóa của các doanh nghiệp nhà nước. Từ đầu năm đến nay, tại Sở Giao dịch Chứng

khoán TP.HCM chỉ có 15 doanh nghiệp thực hiện đấu giá cổ phần. Ngoại trừ Sabeco và Habeco có

vốn lớn, còn lại chủ yếu là những doanh nghiệp có quy mô vốn nhỏ. Nếu như trước đây các nhà

đầu tư tích cực tìm kiếm lịch IPO để tham gia đấu giá cổ phiếu thì hiện nay rất ít người quan tâm.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự “vắng lặng” của các đợt IPO trong thời gian gần đây, trong đó

quan trọng nhất là sự sụt giảm mạnh mẽ của thị trường chứng khoán, những quan ngại về vấn đề

lạm phát, tình trạng cung vượt cầu. Nếu không có những giải pháp đột phá thì có thể chương trình

cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước tới năm 2010, một trong những cam kết của Việt Nam khi

gia nhập WTO sẽ khó thành hiện thực.

2.1.3 Thị trường chứng khoán Việt Nam cũng hàm chứa nhiều rủi ro

Tuy thị trường chứng khoán Việt Nam là một thị trường mới, mặc dù có cơ hội đầu tư rất lớn,

 Rủi ro kinh tế

nhưng cũng ẩn chứa không ít rủi ro, trong đó có những rủi ro lớn mà nhà đầu tư cần quan tâm:

Tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của một công ty là căn cứ cơ bản và khá phổ biến

cho quyết định của nhà đầu tư. Xem xét sự biến động tình hình sản xuất kinh doanh của Công ty là

gián tiếp dự đoán giá cả của chứng khoán Công ty. Các nhà đầu tư có thể nhận định tình hình sản

xuất kinh doanh thông qua các nhân tố kinh tế sau: tốc độ tăng trưởng kinh tế, thị trường, lãi suất,

lạm phát, tỷ giá hối đoái... Nền kinh tế ổn định và tăng trưởng sẽ làm gia tăng nhu cầu đầu tư của

xã hội và có thể sẽ làm gia tăng giá chứng khoán trên thị trường. Ngược lại, trong nền kinh tế bất

ổn định hoặc chậm phát triển thì giá chứng khoán có thể giảm do nhu cầu đầu tư thấp và rủi ro khi

đầu tư vào chứng khoán sẽ tăng. Khi đó sẽ ảnh hưởng đến tính thanh khoản của chứng khoán làm

cho thị trường có thể sẽ ngày càng tệ hại hơn.

 Nạn đầu cơ chứng khoán.

Thực tế vừa qua trên TTCK Việt Nam những nhà đầu tư chân chính rất ít mà phần lớn là những

nhà buôn chứng khoán. Họ có ít kiến thức về thị trường, về quản trị kinh doanh. Họ lao vào chứng

khoán do thấy đã có nhiều người phất to từ thị trường này. Họ mua chứng khoán không vì mục

tiêu đầu tư và hưởng cổ tức từ lợi nhuận của doanh nghiệp mà họ đầu cơ chứng khoán, mua đi bán

lại hưởng chênh lệch giá. Chứng khoán đối với họ là một trò chơi như chơi xổ số, chơi hụi. Do vậy

đã làm nhu cầu chứng khoán tăng lên giả tạo, làm cho giá thị trường cao hơn giá trị thực của cổ

phiếu đó. Dẫn đến thị trường như là một quả bong bóng bơm dần và sẽ phát nổ khi bong bóng quá

căng, làm cho thị trường rơi vào tình trạng khủng hoảng và sẽ gây thiệt hại lớn cho nền kinh tế.

 Nạn lạm phát chứng khoán.

Khi giá cổ phiếu liên tục tăng lên, cổ phiếu các doanh nghiệp được giao dịch hết. Doanh

nghiệp huy động vốn một cách nhanh chóng và dễ dàng, đó cũng là cơ hội thuận lợi hiếm hoi đối

với doanh nghiệp. Thực trạng này đã thúc đẩy doanh nghiệp tiếp tục phát hành cổ phiếu nhiều hơn,

mở rộng việc huy động vốn. Thực tế trên TTCK nước ta trong thời gian qua có rất nhiều công ty

phát hành cổ phiếu đợt 2, đợt 3... Số cổ phiếu phát hành trong những đợt này đều không đại biểu

cho lượng giá trị tài sản nào, bởi lẽ giá trị công ty không được xác định lại.

Một hoạt động khác cũng được coi là lạm phát chứng khoán. Đó là các công ty trả cổ tức bằng

cổ phiếu. Nhiều công ty không trả cổ tức cho nhà đầu tư bằng tiền mà bằng cổ phiếu, nhờ đó mà

hàng triệu cổ phiếu được phát hành thêm một cách mặc nhiên và doanh nghiệp thu được khoản

tiền đáng kể. Cũng vì thế mà lạm phát chứng khoán trầm trọng hơn. Khi sự thật sáng tỏ và những

phản ứng của công ty, thì các nhà đầu tư nhận thấy giá trị cổ phiếu bị giảm đi liên tục, cổ tức mà

cổ phiếu mang lại rất thấp hoặc không có, mệnh giá cổ phiếu chỉ còn là cái vỏ bề ngoài và giá cổ

phiếu giảm liên tục theo giá trị thực của nó. Nhà đầu tư đã bị tước đoạt phần lớn số tiền vốn của

mình mà không hề biết, không hiểu vì sao. Các nhà đầu tư có tâm lý hoang mang và nghi ngờ

TTCK, tìm cách thu hồi vốn. Họ tìm cách để bán cổ phiếu ra, hạn chế mua vào, xu thế này đã làm

giá cổ phiếu giảm và không ổn định. Do đó, biện pháp cấp thiết nhất là cẩn phải ổn định tâm lý nhà

đầu tư, tăng tính thanh khoản của thị trường bằng việc giúp nhà đầu tư có được một công cụ hoàn

thiện để bảo vệ tài sản của họ.

 Rủi ro về mặt chính sách.

Rủi ro này là không thể tránh khỏi đối với tất cả các thị trường chứng khoán mới hình thành.

Ở nước ta, một ví dụ điển hình cho thấy khi chỉ số cổ phiếu tăng lên đến 570 điểm thì Ủy ban quản

lý chứng khoán sẽ ra chính sách giữ tỷ lệ cổ phiếu, hạn chế đầu tư nước ngoài. Khi chỉ số chứng

khoán giảm mạnh xuống còn 130 điểm thì Ủy ban này lại ra chính sách mở rộng khuyến khích đầu

tư nước ngoài khiến cho chỉ số cổ phiếu đàn hồi trở lại con số 280 điểm.

Một ví dụ điển hình là chỉ thị 03 do NHNN ban hành, ảnh hưởng từ chỉ thị này đã lộ rõ trên

TTCK. Chỉ số VN – Index sụt xuống xoay quanh mức trên 1.000 điểm, thay vì đã đạt gần tới

ngưỡng 1.100 điểm vào đầu tháng 6 năm 2007. NHNN quyết định sẽ áp dụng quy định khống chế

dư nợ cầm cố dưới 3% trên tổng dư nợ của các ngân hàng thì nhiều khả năng thị trường sẽ có sự

chao đảo. Lượng tiền từ TTCK phần nào sẽ chảy ngược trở lại thị trường tiền tệ. Các ngân hàng

phải thu hồi vốn của nhà đầu tư để tránh sai phạm đối với quy định đưa ra của NHNN.

Những tác động nay đã phần nào ảnh hưởng đến sự dụng vốn của nhà đầu tư, làm cho những

người dùng vốn Ngân hàng để đầu tư gặp những biến cố bất lợi khi thị trường xuống, cùng sự thu

hồi vốn của ngân hàng khẩn cấp, dẫn đến lượng cung tiền đầu tư chứng khoán giám sút, làm thị

trường ngày càng đi xuống như hiện nay do nhà đầu tư phải bán chứng khoán trả nợ đến hạn cho

ngân hàng. Vì thế, ổn định chính sách, ổn định cung tiền là điều cần thiệt trong thời điểm hiện nay.

 Rủi ro mang tính lưu động.

Do thị trường chứng khoán VN có quy mô nhỏ, lượng cổ phần của các công ty tham gia cũng

rất hạn chế, chỉ số cổ phiếu lại lên xuống thất thường, điều đó dễ gây ra nhiều rủi ro mang tính lưu

động. Ví dụ, trong quá trình chỉ số cổ phiếu tăng từ 570 điểm lên 1.100 điểm, lượng giao dịch

mạnh, nhưng muốn mua cũng không mua được, khi đã mua được thì giá cổ phiếu đã lên đến đỉnh

điểm. Khi chỉ số cổ phiếu bắt đầu giảm từ 1.100 điểm xuống, muốn bán cũng rất khó bán, khi bán

được thì cũng đã rớt xuống đến “giá sàn”. Điều này ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến tâm lý nhà

đầu tư, và nó sẽ kéo theo nhiều hệ quả nghiêm trọng. Và theo như kinh nghiệm của nhiều thị

trường chứng khoán thế giới, để có thể ổn định được tính thanh khoản, thị trường quyền chọn là

hiệu quả nhất khi kết hợp đúng đắn với chính sách nhà nước.

 Rủi ro về mặt góp vốn.

Thị trường cổ phiếu VN thực hiện hình thức giao dịch T+3, nhưng có một số công ty chứng

khoán và ngân hàng lại liên kết với nhau đưa ra dịch vụ ngoại ngạch, bao gồm:

 Nhà đầu tư có thể nhận được tiền mặt ngay trong ngày mà họ bán ra cổ phiếu, trong khi đó

ngân hàng vẫn thu lợi nhuận theo lãi suất thị trường.

 Thế chấp chứng khoán để vay tiền ngân hàng. Nhà đầu tư có thể thế chấp cổ phiếu đã hoặc

chưa giao dịch trên thị trường chứng khoán để vay tiền, tỷ lệ vay là: 100% mệnh giá của cổ phiếu

đã đem ra giao dịch hoặc 30% giá hết giờ giao dịch của ngày hôm đó, trong khi đó đối với các cổ

phiếu chưa tham gia thị trường chỉ có thể thế chấp bằng 80% mệnh giá, thời hạn thế chấp từ 3 đến

6 tháng, có thể kéo dài 3 tháng, lãi suất được tính theo lãi suất thị trường trong thời hạn kéo dài,

hiện nay lãi suất vay mỗi tháng là từ 0,85% - 0,90%.

 Mua chứng khoán góp vốn : Theo quy định hiện hành của VN, khi nhà đầu tư mua chứng

khoán trước hết cần gửi số tiền tương đương với giá của chứng khoán đó, nhưng chứng khoán góp

vốn lại không cần phải gửi nhiều tiền như vậy, trước tiên ngân hàng sẽ cho nhà đầu tư vay khoản

tiền mặt tương đương với 30%-40% giá của chứng khoán, sau đó sẽ lấy cổ phiếu sau khi mua làm

vật cầm cố.

Chính việc góp vốn đầu tư như thế cũng ảnh hưởng khá lớn đến nền kinh tế, các ngân hàng

thương mại khi giá chứng khoán sụt giảm, làm ảnh hưởng đến khoản tiền thu hồi nợ từ nhà đầu tư.

 Rủi ro về tỷ suất hối đoái.

Hiện tại những điều luật liên quan đến việc quản lý ngoại hối của Việt Nam còn khá thô sơ,

giao dịch ngoại hối về cơ bản dựa trên phương thức giao dịch bằng tiền mặt là chính. Các nhà đầu

tư gặp rất nhiều phiền toái trong việc giao dịch, hơn nữa việc đổi tiền mặt rất dễ gây biến động về

tỷ giá hối đoái. Khi tỷ giá hối đoái biến động sẽ làm ảnh hưởng tới các nhà đầu tư nước ngoài, làm

ảnh hưởng tới lượng tiền quy đổi ra đồng VND khi đầu tư vào thị trường chứng khoán. Tỷ giá hối

đoái tăng → lượng tiền nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào thị trường chứng khoán tăng và ngược

lại. Từ đó dẫn đến sự biến động trong giá chứng khoán khi tỷ giá biến động, ảnh hưởng đến nhà

đầu tư trong nước trong việc phụ thuộc quá nhiều vào nhà đầu tư nước ngoài.

 Rủi ro đến từ phía các cơ quan quản lý.

Đây là rủi ro tác động lớn nhất đến thu nhập của nhà đầu tư, bởi nó tác động tới toàn thị

trường và hầu như nhà đầu tư không thể chống đỡ được. Nhắc lại vấn đề gây tranh cãi nhất trong

thời gian qua là Chỉ thị 03 quy định về dư nợ cho vay chứng khoán và việc gia tăng tỉ lệ dự trữ của

các ngân hàng thương mại - một kênh vốn quan trọng cho thị trường chứng khoán. Ngay lập tức

chiếc bình thông từ ngân hàng sang chứng khoán bị chặn lại, ngân hàng mất đi một nguồn lợi lớn,

nhà đầu tư thì lao đao khi mất đi nguồn hỗ trợ tài chính, chưa kể nhiều nhà đầu tư phải rút vốn

khỏi thị trường để trả nợ cho ngân hàng.

Cộng với nguồn cung không nhỏ từ các đợt IPO lớn và các đợt phát hành thêm dồn dập vì

không có lộ trình cụ thể trong 6 tháng đầu năm. Cán cân cung - cầu mất cân đối, thị trường sụt

giảm, thị giá cổ phiếu mất đến 30% vào thời điểm đen tối nhất của thị trường. Đó là chưa kể đến

tác động về dự thảo đánh thuế 25% vào thu nhập từ chứng khoán khiến nhiều nhà đầu tư hoang

mang. Vẫn biết việc đánh thuế thu nhập cá nhân là hoàn toàn hợp lý, nhưng mức đánh thuế bao

nhiêu để thu nhập thực tế mà nhà đầu tư nhận được bù đắp được rủi ro mà họ gặp phải là một vấn

đề phải lưu tâm. Sự can thiệp quá sâu của các cơ quan quản lý vào thị trường chứng khoán sẽ ngăn

cản sự phát triển của thị trường, bởi nó làm tăng tính rủi ro hệ thống và nhà đầu tư sẽ "chùn chân"

khi cân nhắc việc tham gia vào thị trường.

 Rủi ro đến từ phía tổ chức phát hành

Chủ yếu là do việc chưa hoàn chỉnh trong hệ thống công bố thông tin. Độ trễ về thời gian do

năng lực công bố thông tin hoặc do cố ý khiến nhà đầu tư không nắm rõ hoặc biết được thông tin

về tổ chức phát hành. Thông tin không cân xứng là nguyên do đem lại khoản lợi nhuận không nhỏ

cho một số cá nhân và gây thiệt hại cho nhiều nhà đầu tư khác. Trong khi đó, một hiện tượng trên

thị trường thời gian qua là việc các công ty đua nhau tăng vốn để thực hiện hoạt động đầu tư tài

chính, chứ không phải là tập trung cho sản xuất. Theo thống kê, trong năm 2006 trên 90% số

doanh nghiệp đẩy mạnh hoạt động đầu tư tài chính và chỉ có chưa đầy 50% trong số đó hạch toán

lợi nhuận "dương". Đây chính là một khe hở cần quản lý thì lại không được sự quản lý chặt chẽ.

Trong ngắn hạn, có thể hoạt động này mang lại nguồn lợi nhuận bất thường đáng kể cho doanh

nghiệp, nhưng trong dài hạn với cung cách đầu tư thiếu chuyên nghiệp, doanh nghiệp không những

không phát triển được hoạt động sản xuất, kinh doanh như kế hoạch đã đề ra, mà còn ảnh hưởng

đến quyền lợi của cổ đông mình nếu việc thua lỗ xảy ra.

 Rủi ro đến từ các báo cáo nghiên cứu thị trường

Những báo cáo thị trường của các tổ chức đầy danh tiếng trong và ngoài nước như IMF,

HSBC hay SSI, TSC có những tác động nhất định đến tâm lý thị trường. Điều đáng bàn luận ở đây

là tính chính xác của các báo cáo nước ngoài này khi nêu những thống kê và những cảnh báo về thị

trường chứng khoán Việt Nam. Nhất là những khuyến nghị mang tính nhạy cảm kiểu như: P/E của

thị trường chứng khoán Việt Nam đang ở mức quá cao, hay "VN-Index giảm xuống 900 điểm vào

cuối năm 2007"... khiến không ít nhà đầu tư có những dự đoán tiêu cực về thị trường.

2.1.4 Nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên của thị trường chứng khoán Việt Nam

Trước hết, phải nói rằng thị trường chứng khoán là một thị trường mới nên công chúng đầu tư

chưa thực sự hiểu biết về hoạt động chứng khoán, cũng như chưa thấy được lợi ích của việc tham

gia thị trường. Trong khi đó sự thiếu vắng các nhà đầu tư có tổ chức (bảo hiểm, quỹ đầu tư, các tổ

chức đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp) trên thị trường đã ảnh hưởng đến tính ổn định của thị

trường bởi tác động tâm lý của các nhà đầu tư nhỏ, thiếu tính chuyên nghiệp.

Các nhà đầu tư cá nhân còn thiếu kiến thức về chứng khoán, còn có tâm lý bầy đàn, thiếu sự

mạnh dạn trong đầu tư, và mang tính đầu cơ trong ngắn hạn…

Các doanh nghiệp Việt Nam còn mang nặng tư tưởng của cơ chế bao cấp, còn trông chờ vào

nguồn vay ưu đãi, chưa muốn huy động vốn trên thị trường chứng khoán. Nhiều doanh nghiệp lại e

ngại kiểm toán và công bố thông tin trên thị trường chứng khoán, và sự thiếu vắng các doanh

nghiệp lớn ra niêm yết trên thị trường chứng khoán đã không hấp dẫn các nhà đầu tư, do vậy, hàng

hoá trên thị trường còn thiếu về số lượng và hạn chế về chất lượng.

Thêm vào đó, tiến trình cổ phần hoá các doanh nghiệp Nhà nước chưa gắn kết được với việc

phát hành chứng khoán ra công chúng và niêm yết trên thị trường chứng khoán. Các chính sách

khuyến khích, ưu đãi, đặc biệt là ưu đãi về thuế đối với các tổ chức tham gia thị trường chưa được

chú ý đúng mức, có ảnh hưởng không nhỏ đến sự vận hành và phát triển của thị trường chứng

khoán.

Mặt khác, việc quản lý và điều hành thị trường còn bất cập, hạn chế do sự thiếu chủ động và

thiếu kinh nghiệm thực tiễn của cơ quan quản lý và giám sát thị trường.

Do sự phát triển của nền kinh tế nói chung và thị trường chứng khoán Việt Nam nói riêng, đến

nay, hệ thống pháp luật về chứng khoán và thị trường chứng khoán đã bộc lộ những điểm hạn chế

nhất định làm cản trở sự phát triển của thị trường, chưa bao quát và phù hợp với điều kiện thực tế

cũng như định hướng chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2010.

Hơn nữa, hệ thống các văn bản pháp luật về chứng khoán và thị trường chứng khoán ở tầm

Nghị định chưa mang tính pháp lý cao, chưa đồng bộ, do vậy không thể giải quyết được một cách

triệt để những mâu thuẫn với các văn bản pháp luật khác có liên quan. Phạm vi điều chỉnh của các

văn bản pháp luật về chứng khoán và thị trường chứng khoán còn hẹp, chưa bao quát và điều chỉnh

thống nhất việc phát hành chứng khoán ra công chúng, các hoạt động kinh tế chứng khoán của các

đối tượng tham gia thị trường, chưa tạo cơ sở pháp lý cao cho hoạt động của các tổ chức dịch vụ

chứng khoán v.v...

 Do đó, điều quan trọng nhất hiện nay là phải đưa ra được giải pháp hợp lý cho thị trường

chứng khoán, và sự bảo vệ hữu hiệu cho nhà đầu tư trước tình hình như hiện này, vì thế, thị trường

quyền chọn là giải pháp tốt nhất cho thị trường chứng khoán Việt Nam.

2.2 Sự cần thiết của Option chứng khoán

2.2.1 Tạo ra công cụ bảo vệ cho nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán

Bằng việc sở hữu quyền chọn, nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán có thể cố định giá mua,

bán chứng khoán của mình trong một khoảng thời gian nhất định (là thời gian hiệu lực của hợp

đồng quyền chọn). Do đó, nếu biết vận dụng các kỹ thuật mua bán chứng khoán kết hợp với quyền

chọn, các nhà đầu tư có thể hạn chế rủi ro trong kinh doanh chứng khoán một cách hữu hiệu.

Hơn nữa, việc kết hợp mua bán chứng khoán và các hợp đồng quyền chọn sẽ tạo ra những

chiến lược tự bảo hiểm đồng vốn cho các nhà đầu tư - đối với chứng khoán riêng rẻ hay cả danh

mục đầu tư - chống lại xu hướng giá cả biến động bất lợi nhưng vẫn thu được lợi nhuận nếu giá cả

thay đổi theo hướng có lợi. Đây là đặc trưng nổi trội của công cụ quyền chọn so với các sản phẩm

phái sinh khác trên thị trường.

2.2.2 Đa dạng hoá cơ hội kinh doanh cho các nhà đầu tư tài chính trong và ngoài nước

Việc ứng dụng giao dịch quyền chọn đem lại cho người đầu tư trên TTCK Việt Nam một công

cụ đầu tư mới. Điều này đặc biệt có ý nghĩa đối với người đầu tư ở Việt Nam bởi những lý do sau

đây:

 Hàng hóa trên TTCK Việt Nam hiện nay đang rất ít, cơ hội lựa chọn đầu tư của người đầu

tư không nhiều;

 Hơn nữa với tính cách khá thận trọng, người đầu tư Việt Nam ngại bỏ ra những khoản tiền

lớn để đầu tư;

 Trên thực tế, thu nhập đầu người ở Việt Nam còn rất thấp, nên một công cụ đầu tư với số

vốn ban đầu bỏ ra tương đối ít sẽ rất thích hợp với đại đa số người đầu tư Việt Nam.

Chính vì vậy, với những đặc tính của hợp đồng quyền chọn chứng khoán, rõ ràng nó đã đáp

ứng được những mong đợi của người đầu tư Việt Nam. Do đó, nếu quyền chọn chứng khoán được

ứng dụng giao dịch trên TTCK Việt Nam sẽ thu hút thêm được rất nhiều người đầu tư vào thị

trường

2.2.3 Thúc đẩy sự phát triển của thị trường chứng khoán

Với ý nghĩa quyền chọn cổ phiếu vừa là công cụ bảo vệ lợi nhuận, và là công cụ giảm thiểu

rủi ro hữu hiệu và đồng thời là một loại hàng hóa có thể mua bán trên TTCK nên khi ứng dụng

giao dịch quyền chọn sẽ làm cho TTCK rất sôi động. Với vai trò là một công cụ bảo vệ lợi nhuận

và giảm thiểu rủi ro, quyền chọn tạo tâm lý an toàn hơn trong đầu tư vào cổ phiếu, do đó thu hút

được thêm nhiều người đầu tư còn e ngại về mức độ mạo hiểm, rủi ro trên TTCK mạnh dạn tham

gia thị trường. Với vai trò là một hàng hóa trên TTCK, quyền chọn cổ phiếu mang đến khát khao

kiếm lợi nhuận nên khi quyền chọn được ứng dụng giao dịch, nhiều nhà đầu tư sẽ tham gia thị

trường để kinh doanh quyền chọn. Khi nhiều người đầu tư tham gia thị trường sẽ làm cầu hàng hóa

chứng khoán tăng. Điều này làm cho thị trường trở nên sôi động và cơ hội phát triển, mở rộng thị

trường là rất cao.

2.2.4 Ảnh hưởng tích cực đến các doanh nghiệp trong nước và nền kinh tế

Đối với các công ty niêm yết để quyền chọn cổ phiếu một công ty được niêm yết thì công ty

đó (công ty niêm yết - CTNY) phải đáp ứng được những điều kiện của Uỷ ban Chứng khoán Nhà

nước (UBCKNN) đề ra như số lượng cổ phiếu đang lưu hành, số lượng cổ phiếu được giao dịch

trên thị trường, số cổ đông nắm giữ cổ phiếu, giá cổ phiếu… Hơn nữa, không một CTNY nào

muốn quyền chọn bán cổ phiếu công ty mình được mua bán liên tục bởi đó là dấu hiệu cho thấy thị

trường dự đoán giá cổ phiếu công ty sẽ đi xuống, và điều này cũng cho thấy uy tín của công ty trên

thị trường đang giảm dần. Như vậy, công ty có thể nhìn vào xu hướng giao dịch quyền chọn trên

thị trường mà nhận biết được sự đánh giá của thị trường đối với công ty mình, điều này giúp công

ty có những điều chỉnh kịp thời trong chiến lược kinh doanh để giữ uy tín của công ty trên thị

trường. Như vậy, quyền chọn giúp người đầu tư giám sát gián tiếp hoạt động của các CTNY. Khi

có thêm người giám sát, đòi hỏi CTNY phải nỗ lực hơn trong hoạt động kinh doanh,quan tâm đến

hiệu quả hoạt động, đánh bóng thương hiệu, lành mạnh hoá tài chính và cải thiện tình hình sản

xuất kinh doanh trong đơn vị.

Đối với các công ty chứng khoán và các định chế tài chính khác, thị trường quyền chọn hợp

đồng quyền chọn gia tăng cơ hội kinh doanh và kiếm lời trên các hoạt động giao dịch, hỗ trợ, tư

vấn và thanh toán, góp phần thúc đẩy quá trình hoàn thiện hoá hệ thống giao dịch, môi giới và tăng

thu cho ngân sách Nhà nước trong tương lai.

2.2.5 Thu hút dòng vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài vào Việt Nam

Từ năm 2002 đến nay, dòng vốn đầu nước ngoài vào Việt Nam đã được cải thiện đáng kể, số

lượng và quy mô hoạt động các quỹ đầu tư nước ngoài hoạt động tại Việt Nam đã tăng lên nhanh

chóng.

Đến tháng 09/2006, đã có 19 quỹ đầu tư nước ngoài đang hoạt động tại Việt Nam với tổng số

vốn đầu tư gần 2 tỷ USD (trong đó, Dragon Capital: 600 triệu USD, VinaCaptital: 450 triệu USD,

Indochina: 150 triệu USD, Vietnam Holding: 112 triệu USD...), các quỹ này đã rót vào Trung tâm

chứng khoán TP.HCM tổng cộng 840 triệu USD. Tuy nhiên, hiện nay, lượng vốn đầu tư gián tiếp

vào Việt Nam vẫn còn rất khiêm tốn. Trong 5 năm tới Việt Nam cần 140 - 150 tỷ USD đầu tư phát

triển, nếu vốn đầu tư gián tiếp chỉ ở mức 2 -3 tỷ USD như hiện nay, so với vốn đầu tư trực tiếp,

vốn đầu tư gián tiếp vào Việt Nam vẫn ở mức thấp khoảng 2-3%, trong khi tỷ lệ này ở một số

nước trong khu vực là 30-40% thì tác động rất hạn chế đến sự phát triển nền kinh tế.

Do đó, bên cạnh các điều kiện vĩ mô cơ bản như hoàn thiện hệ thống pháp lý, đẩy mạnh tiến

trình cổ phần hoá doanh nghiệp Nhà nước..., công tác phát triển thị trường chứng khoán nói chung

và thị trường phái sinh chứng khoán nói riêng là giải pháp cấp bách và phù hợp với xu thế hội

nhập hiện nay.

Như vậy, việc phát triển thị trường chứng khoán phái sinh trong tương lai ở Việt Nam vừa

đóng vai trò thu hút nguồn vốn đầu tư gián tiếp từ nước ngoài, vừa là tác nhân gián tiếp gia tăng

tính năng động của thị trường chứng khoán, thông qua các chức năng phòng ngừa rủi ro, tăng tính

thanh khoản và cung cấp thông tin về thị trường tài chính, giúp nhà đầu tư có thêm tự tin khi tham

gia thị trường, điều này giúp thu hút thêm nhà đầu tư tham gia thị trường, đặc biệt là các nhà đầu

tư nước ngoài, tạo môi trường đầu tư hiệu quả... Thị trường giao dịch các hợp đồng phái sinh

chứng khoán khi được phát triển sẽ là một trong những nhân tố cơ bản thúc đẩy nâng cao chiều sâu

tài chính cho thị trường tài chính trong nước.

2.3 Một số thuận lợi và khó khăn khi xây dựng thị trường quyền chọn cổ phiếu ở Việt Nam

hiện nay

2.3.1 Những thuận lợi

2.3.1.1 Tiềm năng phát triển thị trường chứng khoán

Tiềm năng phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam là rất lớn, trên cơ sở ổn định về

chính trị, tốc độ tăng trưởng và các yếu tố vĩ mô của nền kinh tế. Tổng giá trị vốn các đơn vị cổ

phần ngày càng gia tăng do Luật Doanh nghiệp đang phát huy tác dụng mạnh trong đời sống kinh

tế, hoạt động cổ phần hóa đang được Chính phủ chú trọng đẩy mạnh. Trong số những doanh

nghiệp trên, có các ngân hàng thương mại, các tổng công ty lớn của nhà nước, khi cổ phiếu của các

công ty này được niêm yết trên sàn sẽ là nguồn hàng chất lượng thu hút nhiều nhà đầu tư trong

cũng như ngoài nước tham gia vào thị trường, đây là nguồn cung về hàng cho thị trường chứng

khoán phát triển.

Ngoài ra, việc trung tâm giao dịch chứng khoán Hà Nội khai trương và đi vào hoạt động ngày

08/03/2005 phần nào đã đáp ứng được phần nào nhu cầu rất lớn của nhà đầu tư hiện nay, họ có cơ

hội để tiếp cận với các cổ phiếu của các công ty vừa và nhỏ, mà số công ty này ở Việt Nam chiếm

khoảng 80%.

Trong tương lai, sẽ có rất nhiều cổ phiếu được niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt

Nam, đặc biệt là cổ phiếu của các công ty, tổ chức tài chính lớn, uy tín. Những cổ phiếu này tạo

nên lượng cổ phiếu cơ sở dồi dào tạo điều kiện cho ra đời quyền chọn.

2.3.1.2 Sức cầu về đầu tư chứng khoán cao

Các nhà đầu tư trong nước, với khoảng trên 10 tỷ USD tiền đang nhàn rỗi trong công chúng,

là nguồn cầu tiềm năng rất lớn cho thị trường chứng khoán Việt Nam. Cùng với chính sách mở

rộng tỷ lệ tham gia vào thị trường cho các nhà đầu tư nước ngoài, khuyến khích thành lập, liên kết

các quỹ đầu tư tài chính, quỹ đầu tư chứng khoán…là các yếu tố khả quan trong công tác kích cầu

trên thị trường. Sự ra đời của Quỹ đầu tư chứng khoán của Công ty quản lý quỹ Việt Nam gần đây

đã tạo thêm một kênh huy động có hiệu quả, làm động lực thúc đẩy sự phát triển cả về mặt cung và

cầu của hàng hóa cho thị trường.

Như vậy, có rất nhiều thành phần đầu tư đang quan tâm đến thị trường chứng khoán Việt

Nam, đây là yếu tố thuận lợi cho việc ra đời quyền chọn. Nhưng còn phải phụ thuộc nhiều vào

công tác xây dựng tính hệ thống và hiệu quả cho thị trường.

2.3.1.3 Sự quyết tâm và cam kết của Chính phủ xây dựng và phát triển thị trường chứng

khoán ở Việt Nam

Trước tầm quan trọng của thị trường chứng khoán đối với nền kinh tế thị trường, Chính phủ

quyết tâm “Phát triển thị trường chứng khoán cả về quy mô và chất lượng hoạt động nhằm tạo ra

kênh huy động vốn trung và dài hạn cho đầu tư phát triển, góp phần phát triển thị trường tài chính

Việt Nam; duy trì trật tự, an toàn, mở rộng phạm vi, tăng cường hiệu quả quản lý, giám sát thị

trường nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người đầu tư; từng bước nâng cao khả năng

cạnh tranh và chủ động hội nhập thị trường tài chính quốc tế”. Điều đó được thể hiện qua việc

Chính phủ ban hành hàng loạt các nghị định, nghị quyết, quyết định, Thông tư nhằm điều chỉnh

hoạt động của thị trường chứng khoán theo hướng tích cực và hoàn thiện.

2.3.1.4 Sự ra đời của các hiệp hội

Sự ra đời của các hiệp hội (hiệp hội kinh doanh chứng khoán, hiệp hội các nhà đầu tư tài

chính,…) một mặt, liên kết hỗ trợ, trao đổi thông tin kinh nghiệm, chuyển giao công nghệ,…; mặt

khác, kiến nghị về các chính sách lên cơ quan quản lý nhằm bảo vệ quyền lợi cho các bên tham gia

và thúc đẩy thị trường phát triển.

2.3.1.5 Kinh nghiệm từ việc ứng dụng quyền chọn trong giao dịch ngoại tệ và vàng ở Việt

Nam

Đầu năm 2003 Ngân hàng thương mại cổ phần Xuất nhập khẩu Việt Nam chính thức cho ra

đời sản phẩm mới có tên gọi là quyền chọn ngoại tệ. Sau Eximbank, các ngân hàng khác cũng ứng

dụng sản phẩm này là Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), Ngân hàng Nông nghiệp

và Phát triển Nông thôn Việt Nam, Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam…, và một ngân hàng nước

ngoài là Citibank. Quyền chọn ngoại tệ hiện nay được sử dụng như một công cụ bảo vệ người mua

bán ngoại tệ trước sự biến động của tỷ giá. Việc ứng dụng giao dịch quyền chọn ngoại tệ, người

kinh doanh, đầu tư ở Việt Nam bắt đầu quen với việc sử dụng quyền chọn. Đây là tiền đề cho một

thị trường quyền chọn chứng khoán trong tương lai ra đời và phát triển.

2.3.1.6 Đặc điểm kinh tế của Việt Nam

Hiện nay nền kinh tế Việt nam đã và đang thực sự trở thành nền kinh tế thị trường đầy đủ,

đang có rất nhiều thay đổi về mặt chính sách: Mở cửa thị trường vào không gian WTO, áp dụng

các Luật chơi chung với quốc tế, lãi suất đã được tự do hoá; lộ trình tự do hoá tài chính đã đi qua

rất nhiều bước và trên thực tế, các luồng vốn đã tương đối tự do chảy vào và chảy ra khỏi Việt nam

cả trực tiếp và gián tiếp với qui mô và tần suất ngày càng lớn; chính sách tỷ giá cũng từng bước

linh hoạt theo tín hiệu thị trường... Những bối cảnh trên đã, đang là những nhân tố khách quan thúc

đẩy các bên tham gia thị trường tài chính Việt nam phải đổi mới tư duy khi nhận thức về vai trò

của thị trường các công cụ tài chính phái sinh...

2.3.2 Những khó khăn

2.3.2.1 Chưa có hệ thống pháp luật điều chỉnh hoạt động này

Hiện nay, Luật Chứng khoán chưa có quy định về giao dich quyền chọn, gây khó khăn cho

người đầu tư, hạn chế sự phát triển thị trường và đặc biệt là Nghị định chưa hề đề cập đến hoạt

động giao dịch quyền chọn chứng khoán.

2.3.2.2 Hạn chế về mặt pháp lý, quy mô hoạt động

Ngân hàng muốn kinh doanh sản phẩm phái sinh phải xin phép Ngân hàng Nhà nước và chỉ

được hoạt động khi có sự chấp thuận của Ngân hàng Nhà nước, điều này cũng khiến ngân hàng

“ngại” triển khai nghiệp vụ này.

Mặc dù thị trường các công cụ tài chính phái sinh đã hình thành ở Việt Nam, nhưng còn rất

nhỏ bé và chưa phổ biến. Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng này là do mức độ phát triển của thị

trường tiền tệ, thị trường vốn còn thấp dưới “tầm” tác động của các cơn gió lớn hay cơn bão tài

chính quốc tế, tư duy kinh doanh truyền thống còn phổ biến. Ngoài ra, Bản thân các khách hàng

nói chung, các doanh nghiệp Việt Nam nói riêng còn dè dặt áp dụng công cụ phái sinh. Được biết,

với Ngân hàng HSBC mặc dù hoạt động tại Việt Nam đã hơn 6 năm với trên 1.000 doanh nghiệp

là khách hàng “ruột”, nhưng sau 2 năm được phép sử dụng các công cụ phái sinh, mới chỉ có một

vài doanh nghiệp trong số hàng ngàn doanh nghiệp khách hàng đó dám ứng dụng nghiệp vụ

này.Với Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam (Techcombank), các nghiệp vụ phái sinh vẫn còn

ít được khách hàng áp dụng, thậm chí có công cụ chưa có khách hàng nào giao dịch.

Xét cả về môi trường chính sách, vẫn còn rất thiếu và yếu đã tham gia gây cản trở sự phát

triển của thị trường công cụ tài chính phái sinh ở Việt nam. Có những qui định thậm chí trực tiếp

bóp chết sự phát triển công cụ phái sinh như qui định về thuế đánh trên lãi thu được từ việc thực

hiện công cụ hoán đổi. Qui định này vừa gây kìm hãm, vừa khó thực hiện và công cụ này nhằm

phòng chống rủi ro để tối đa hoá lợi nhuận chứ không phải là mục tiêu lợi nhuận. Tại hầu hết các

nước trên thế giới đều không đánh thuế đối với doanh thu (nếu có) từ công cụ phái sinh vì các

công cụ này được sử dụng để phòng chống rủi ro trên thị trường tài chính nói chung và thị trường

chứng khoán nói riêng. Thêm nữa, các nhà đầu tư cá nhân được tạm thời miễn thuế trên phần lợi

nhuận đạt được từ việc mua bán cổ phiểu của các CTNY, các nhà đầu tư là tổ chức lại không được

miễn thuế, nên họ chịu bất lợi so với các nhà đầu tư cá thể. Và thuế áp dụng cho các nhà đầu tư là

tổ chức nước ngoài trên phần lợi nhuận từ việc bán cổ phiếu còn chưa khuyến khích, làm hạn chế

sự tham gia của người đầu tư nước ngoài.

2.3.2.3 Nhận thức và trình độ của các nhà đầu tư, người quản lý

Nhân sự của các doanh nghiệp Việt Nam thường làm việc chủ yếu dựa vào kinh nghiệm, ít

chịu tiếp thu cái mới, thiếu sự năng động, nhạy bén, trong khi sản phẩm phái sinh là những sản

phẩm khá phức tạp, đòi hỏi người sử dụng phải có trình độ cao. Thêm nữa, mạng lưới của các

NHTMQD trải rộng khắp cả nước, với hơn 100 chi nhánh, do đó nếu muốn triển khai thì đòi hỏi

trình độ giữa các chi nhánh phải tương đồng, điều này rất khó xảy ra. Có thể sản phẩm phái sinh sẽ

chỉ được thực hiện tại một số tỉnh, thành lớn, nhưng như thế sẽ tạo nên sự thiếu đồng bộ giữa các

chi nhánh.

Đối tượng sử dụng các công cụ phái sinh chủ yếu là doanh nghiệp, nhưng sự hiểu biết của

doanh nghiệp về các sản phẩm phái sinh còn hạn chế, trong khi đó môi trường hoạt động ít biến

động nên họ cảm thấy không có nhu cầu hoặc chưa ý thức trong việc phòng chống rủi ro, nhất là

đối với các DNNN.

Các nhà đầu tư cá nhân chủ yếu mang tính ngắn hạn, chưa ổn định và thường theo phong trào,

làm ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của thị trường. Nhà đầu tư tổ chức chưa thực sự quan

tâm đến việc đầu tư vào chứng khoán và có nhiều quy định hạn chế đầu tư áp dụng đối với các tổ

chức này. Sở dĩ như vậy là do tính chuyên nghiệp của thị trường còn ở mức rất thấp, kể cả người

đầu tư, người môi giới, kinh doanh và người điều hành, quản lý thị trường. Từ áp lực của một

nhóm nhỏ người đầu tư để rồi đưa ra những giải pháp can thiệp sai nguyên tắc, không thực tế, là

nguyên nhân gây ra sự không ổn định và nhiều rủi ro trên thị trường chứng khoán Việt Nam .

Tham gia thị trường tài chính Việt nam còn thiếu các nhà đầu tư am hiểu về lợi ích cũng như

kỹ thuật tính toán lợi nhuận từ các loại nghiệp vụ này. Các nhà môi giới chuyên nghiệp, các trung

gian tài chính đủ năng lực tổ chức thị trường phái sinh còn quá ít trên thị trường tiền tệ, thị trường

tín dụng, thị trường chứng khoán Việt nam để thúc đẩy các nhà đầu tư tham gia mạnh mẽ vào thị

trường phái sinh.

2.3.2.4 Tiến trình cổ phần hoá và niêm yết diễn ra quá chậm

Mặc dù chủ trương của Chính phủ là sắp xếp lại doanh nghiệp theo hướng khoán, bán, cho

thuê và cổ phần hoá,.. nhưng đến nay, tiến trình cổ phần hoá diễn ra hết sức chậm chạp và tất nhiên

sẽ không thể gia tăng hàng hóa cho thị trường chứng khoán và hàng hoá cơ sở cho giao dịch quyền

chọn. Tính đến thời điểm hiện nay, cả nước cổ phần hóa được gần 3.500 doanh nghiệp Nhà nước

và bộ phận doanh nghiệp Nhà nước. Số doanh nghiệp được cổ phần hóa nhiều nhưng số vốn của

doanh nghiệp được cổ phần hóa mới chiếm 12% tổng số vốn trong các doanh nghiệp Nhà nước.

Trong đó, chỉ có 24,1% cổ phần do cổ đông bên ngoài nắm giữ, nghĩa là chỉ có khoảng 3,6% vốn

Nhà nước được bán ra bên ngoài, cán bộ công nhân viên nắm giữ 29,6%, Nhà nước vẫn nắm giữ

46,3%. Về thực chất vẫn là cổ phần hóa khép kín, chưa thu hút được nhiều nhà đầu tư chiến lược

2.3.2.5 Chính sách quản lý, kiểm soát thị trường còn hạn chế

Hiện nay trong nền kinh tế nước ta tồn tại một tâm lý ỷ lại và liều lĩnh khá phổ biến. Người

dân “liều lĩnh” như vậy một phần vì họ thiếu thông tin, nhưng quan trọng hơn là vì họ ỷ lại Ngân

hàng Nhà nước sẽ “bảo kê” cho hệ thống ngân hàng, không để xảy ra hiện tượng khủng hoảng tín

dụng.và các nhà đầu tư chứng khoán cũng ỷ lại vào các nhà điều hành thị trường chứng khoán, với

tâm lý rằng “Chính phủ sẽ không để thị trường chứng khoán xuống dốc được!”. Vì thế, khi mà thị

trường đi xuống, và các tín hiệu phân tích kỹ thuật lẫn yếu tố cơ bản đều không ủng hộ một sự tăng

giá nhanh và mạnh. Điều này cũng do chính bản thân Nhà nước cũng đưa ra tuyên bố trấn an khi

thị trường sụt giảm, đồng thời chính bản thân giới phân tích cũng vịn vào câu chữ mà đưa ra những

phân tích lạc quan thái quá.

Ngược lại, đến khi Nhà nước vì phải “thiên vị” một mục tiêu khác mà giảm phần ưu ái cho

một vài thị trường, thì các nhà đầu tư trên những thị trường này bắt đầu than phiền, phản ứng lại

với các chính sách, đề nghị “cứu” thị trường. Không thể đổ lỗi hoàn toàn cho việc nhà đầu tư ỷ lại,

mà phải xét lại chính cách điều hành dân kêu đến đâu thì xử lý đến đấy của Nhà nước đã tạo ra tâm

lý ỷ lại cho họ. Doanh nghiệp kinh doanh lỗ cũng kêu, đô la giảm cũng bị than phiền, nhà đầu tư lỗ

cũng trách Nhà nước vì Nhà nước không tạo ra một văn hóa quản trị rủi ro cho toàn xã hội, khiến

người dân chỉ biết hưởng lợi từ chính sách, khi chính sách có biến động bất lợi thì chỉ biết tìm đến

Nhà nước chứ không tự cứu.

Bên cạnh đó, giá cổ phiếu biến động không lớn vì bị điều chỉnh bởi biên độ giao động giá

(hiện nay là 1%). Trong khi đó, quyền chọn không phải là công cụ có giá trị vĩnh viễn mà có thời

gian đáo hạn cụ thể. Điều này dễ nảy sinh tâm lý, giá có thể không thay đổi nhiều trong thời gian

hiệu lực của quyền chọn, nhà đầu tư không thích bỏ thêm phí để mua quyền chọn. Tuy nhiên, có

thể thấy hiện tại biên độ giao động là một công cụ bảo vệ tính ổn định của thị trường non trẻ một

cách hữu hiệu. Điều này cho thấy, việc ứng dụng giao dịch quyền chọn chỉ có thể được áp dụng

khi mà TTCK Việt Nam đã tương đối phát triển, thị trường tương đối ổn định và đi vào quy luật,

khi đó, giá có thể do cung cầu quyết định và đó cũng là thời điểm thích hợp để ứng dụng giao dịch

quyền chọn.

CHƯƠNG III: TỔNG QUAN VỀ QUYỀN CHỌN

3.1 Giới thiệu về quyền chọn

3.1.1 Định nghĩa

Quyền chọn là một hợp đồng giữa hai bên – người mua và người bán – trong đó cho người

mua quyền, nhưng không phải là nghĩa vụ, để mua hoặc bán một số lượng chứng khoán nào đó

vào một ngày trong tương lai với giá đã đồng ý vào ngày hôm nay.

Người mua quyền chọn trả cho người bán một số tiền gọi là phí quyền chọn. Người bán quyền

chọn sẵn sàng bán hoặc tiếp tục nắm giữ chứng khoán theo các điều khoản của hợp đồng nếu

người mua muốn như vậy. Một quyền chọn để mua chứng khoán gọi là quyền chọn mua (call).

Một quyền chọn để bán chứng khoán gọi là quyền chọn bán (put).

3.1.2 Quyền chọn mua

Quyền chọn mua là quyền được ghi trong hợp đồng cho phép người mua có quyền được mua

một số lượng chứng khoán nhất định tại mức giá đã xác định và sẽ được thực hiện vào trước hoặc

ngay khi đã đến ngày đáo hạn của hợp đồng.

Hãy xem ví dụ sau:

Vào ngày 16/09/2002, nhiều sàn giao dịch chào bán các quyền chọn đối với cố phiếu của

Microsoft. Một quyền chọn mua có giá thực hiện là $50, và có ngày đáo hạn là 19/10. Hiện nay, cổ

phiếu Microsoft có giá là $47,78. Người mua quyền chọn nhận được quyền mua cổ phiếu vào bất

cứ lúc nào cho đến ngày 19/10 ở mức giá $50 một cổ phiếu. Do đó người bán quyền chọn có nghĩa

vụ bán cổ phiếu ở mức giá $50 một cổ phiếu bất cứ khi nào người mua muốn cho đến ngày 19/10.

Vì đặc quyền này mà người mua phải trả cho người bán một mức phí là $1,65.

Người mua sẽ không thực hiện ngay quyền chọn vì giá trên thị trường là $47,78, thấp hơn

mức giá thực hiện $50. Và người mua chắc chắn phải mong đợi rằng giá cổ phiếu sẽ tăng hơn $50

trước khi quyền chọn hết hiệu lực. Giả định khi đến hạn giá cổ phiếu tăng lên trên $50, thì chắc

chắn người mua sẽ thực hiện quyền chọn của họ để mua cổ phiếu Microsoft với giá thực hiện là

$50 theo hợp đồng. Và ngược lại, nếu giá cổ phiếu thấp hơn $50 khi đến ngày đáo hạn, họ sẽ bỏ

quyền chọn và thực hiện mua ngoài thị trường với mức giá thấp hơn so với hợp đồng.

Hình 3.1.2: Quyền chọn mua – Vị thế của người mua (bán) quyền chọn

Lãi

Điểm hòa vốn ($51,65)

Vùng lãi

Giá cổ phiếu tăng

0 Phí ($1,65)

Lỗ

Giá thực hiện ($50)

(a) – vị thế của người mua quyền chọn mua

Giá thực hiện ($50)

Lãi

Phí ($1,65)

Giá cổ phiếu gia tăng

Vùng lỗ

Điểm hòa vốn ($51,65)

Lỗ

(b) – vị thế của người bán quyền chọn

3.1.3 Quyền chọn bán

Quyền chọn bán là quyền được ghi trong hợp đồng cho phép người bán có quyền được bán

một số lượng chứng khoán nhất định tại mức giá đã xác định và sẽ được thực hiện vào trước hoặc

ngay khi đã đến ngày đáo hạn của hợp đồng.

Hãy xem xét ví dụ về quyền chọn bán với cổ phiếu của Microsoft vào ngày 16/9/2002, với giá

thực hiện là $50 một cổ phiếu và ngày đáo hạn là 19/10. Cổ phiếu hiện nay được bán với giá

$47,78. Phí để thực hiện quyền chọn này là $4,20.

Người mua quyền chọn bán sẽ không thực hiện quyền bán các cổ phiếu của Microsoft với giá

thực hiện là $50 vì mức phí cộng với giá cổ phiếu hiện tại cao hơn so với giá thực hiện. Và người

mua quyền chọn bán chắc chắn mong đợi sự sụt giảm của cổ phiếu trong tương lai.

Giả định khi đến hạn, giá cổ phiếu sụt thấp hơn mức giá $50 thì chắc chắn họ sẽ thực hiện

quyền chọn của họ để bán cổ phiếu Microsoft với giá thực hiện trên hợp đồng quyền chọn. Ngược

lại, nếu mức giá trên thị trường cao hơn $50 thì họ sẽ bỏ hợp đồng quyền chọn và không bán lại cổ

phiếu đó nữa.

Hình 3.1.3: Quyền chọn bán – vị thế của người mua (bán) quyền chọn

Lãi

Điểm hòa vốn ($45,8)

Giá cổ phiếu gia tăng

Vùng lãi

0 Phí ($4,2)

Lỗ

Giá thực hiện ($50)

(a) – vị thế của người mua quyền chọn bán

Lãi

Giá thực hiện ($50)

Phí ($4,2)

0

Vùng lỗ

Giá cổ phiếu gia tăng

Điềm hòa vốn ($45,8)

Lỗ

(b) – vị thế của người bán quyền chọn bán

3.1.4 Phân loại quyền chọn theo thời gian thực hiện

Quyền chọn kiểu Mỹ (American style option): cho phép người nắm giữ quyền chọn thực hiện

hợp đồng quyền chọn vào bất kỳ ngày nào trong thời hạn hợp đồng và trước ngày đáo hạn

Quyền chọn kiểu châu Âu (European style Option): chỉ cho phép người nắm giữ thực hiện hợp

đồng quyền chọn vào ngày đến hạn. Việc thanh toán giữa hai bên thực tế xảy ra sau khi hợp đồng

đến hạn từ 1 đến 2 ngày làm việc, giống trường hợp ngày giá trị trong các giao dịch giao ngay

(spot).

Sự phân biệt giữa hai loại quyền chọn kiểu châu Âu và quyền chọn kiểu Mỹ không liên quan

đến vị trí địa lý. Đa số hợp đồng quyền chọn được trao đổi chính yếu trên thị trường Mỹ. Tuy

nhiên, quyền chọn kiểu châu Âu có đặc điểm dễ phân tích hơn quyền chọn kiểu Mỹ.

3.2 Cấu trúc cơ bản của thị trường quyền chọn

Các giao dịch quyền chọn hoàn toàn không bị bó hẹp trong các sàn giao dịch tập trung mà còn

được thực hiện trên thị trường tự do OTC. Tuy nhiên, một cấu trúc thị trường quyền chọn được

chuẩn hoá vẫn là mối quan tâm hàng đầu đối với tất cả các nhà đầu tư, vì qua đó, họ có thể yên

tâm về các quy trình, thủ tục, cơ sở pháp lý và quan trọng nhất là cơ sở đảm bảo tính thanh khoản

của hợp đồng quyền chọn.

Đối với thị trường phi tập trung, một số định chế nhất định, có thể là ngân hàng hay các công

ty môi giới, sẵn sàng đứng ra tạo lập thị trường quyền chọn. Còn thị trường quyền chọn được niêm

yết trên sàn được tạo ra bởi sàn giao dịch quyền chọn, chính vì thế mà nó phải có các quy định cơ

bản sau:

3.2.1 Điều kiện niêm yết

Điều kiện niêm yết của sàn giao dịch quy định những cổ phiếu đủ điều kiện có thể giao dịch

quyền chọn. Sàn giao dịch cũng quy định những điều kiện tối thiểu mà một cổ phiếu phải đạt được

để duy trì việc niêm yết quyền chọn. Tuy nhiên, trong tất cả các trường hợp, sàn giao dịch có

quyền thực hiện các ngoại lệ trong quy định niêm yết và bỏ niêm yết.

Tất cả các quyền chọn ở một dạng cụ thể - chọn mua hoặc chọn bán - đối với một cổ phiếu đã

định sẵn được xem là nằm trong một loại quyền chọn. Ví dụ, quyền chọn mua Microsoft là một

loại quyền chọn và quyền chọn bán Microsoft là một loại khác. Một chuỗi quyền chọn (option

series) là tất cả các quyền chọn của một loại định sẵn có cùng giá thực hiện và ngày đáo hạn. Ví

dụ, quyền chọn mua Microsoft váo tháng 9 giá 50 là một chuỗi, và quyền chọn bán Microsoft

tháng 10 giá 45 là một chuỗi khác.

Trong bất cứ trường hợp nào, chính sàn giao dịch sẽ xác định liệu quyền chọn đối với một cổ

phiếu cụ thể sẽ được niêm yết hay không, bản thân công ty không có ảnh hưởng.

3.2.2 Quy mô hợp đồng

Một hợp đồng quyền chọn giao dịch trên sàn tiêu chuẩn gồm 100 cố phiếu đơn lẻ. Vì vậy, nếu

một nhà đầu tư mua một hợp đồng, có nghĩa là mua quyền chọn 100 cổ phiếu.

Trường hợp ngoại lệ của qui mô hợp đồng tiêu chuẩn diễn ra khi hoặc cổ phiếu bị chia tách

hoặc công ty tuyên bố chi trả cổ tức bằng cổ phiếu. Trong trường hợp đó, số cổ phiếu đại diện bởi

một hợp đồng tiêu chuẩn được điều chỉnh để phản ánh thay đồi trong mức vốn hóa của công ty. Ví

dụ, một công ty tuyên bố chi trả một mức cổ tức bằng cổ phiếu là 15%, số cổ phiếu đại diện bởi

hợp đồng hiện hành thay đổi từ 100 lên 115. Ngoài ra giá thực hiện được điều chỉnh thánh 1/1.15 =

0,8696, làm tròn lên mức 1/8 gần nhất – 0,875 – của giá trị cũ.

Nếu việc chia tách cổ phiếu, hoặc chia cổ tức bằng cổ phiếu dẫn đến số cổ phiếu mới là bội số

lẻ của 100, những người nắm giữ các hợp đồng hiện hành được đảm bảo bằng các hợp đồng bổ

sung. Ví dụ, nếu một cổ phiếu được tách thành hai cổ phiếu, người mua và người bán sẽ nhận được

hai hợp đồng ứng với mỗi hợp đồng cũ. Bên cạnh đó, giá thực hiện cũng giảm còn phân nửa giá trị

trước đây.

3.2.3 Giá thực hiện

Trên sàn giao dịch quyền chọn, giá thực hiện được chuẩn hóa. Sàn giao dịch quy định mức giá

thực hiện có thể ký kết hợp đồng quyền chọn. Các nhà đầu tư phải sẵn lòng giao dịch quyền chọn

với mức giá thực hiện được quy định. Dĩ nhiên, các giao dich OTC có thể nhận bất cứ mức giá

thực hiện nào mà hai bên tham gia thỏa thuận.

Việc thiết lập giá thực hiện của quyền chọn cổ phiếu, sàn giao dịch thường tuân theo quy luật

là các mức giá thực hiện có khoảng chênh lệch $2,50 nếu giá cổ phiếu thấp hơn $25, khoảng $5

nếu giá cố phiếu từ $25 đến $200, và trong khoảng $10 nếu giá cổ phiếu trên $200. Đối với các

quyền chọn chỉ số, các khoảng chênh lệch giá thực hiện có khác biệt nhiều do biên độ rộng của

nhiều chỉ số khác nhau. Có một số ngoại lệ đối với các quy luật này. Các quyền chọn có giao dịch

rất sôi động có giá thực hiện rất gần nhau.

Ngoài ra còn có quyền chọn FLEX, quyền chọn linh hoạt, là một dạng quyền chọn có tính

chuẩn hóa của các thị trường giao dịch quyền chọn có tổ chức. Các quyền chọn FLEX có thể có

bất cứ mức giá thực hiện nào.

3.2.4 Chi phí giao dịch, phí thanh toán và hoa hồng

Phí giao dịch trên sàn và phí thanh toán là các khoản phí tối thiểu do sàn giao dịch ấn định,

trung tâm thanh toán và công ty thanh toán để xử lý một giao dịch. Với các nhà kinh doanh thông

qua môi giới, các phí này được tính gộp trong hoa hồng của người môi giới. Còn với những nhà

tạo lập thị trường, các khoản phí này do công ty thanh toán của nhà tạo lập thị trường thu.

Khi thực hiện quyền chọn cổ phiếu, nhà đầu tư phải trả hoa hồng cho việc mua bán cổ phiếu.

Nếu một nhà đầu tư thực hiện một quyền chọn thanh toán bằng tiền, giao dịch này chỉ kéo theo

một bút toán kế toán. Một số công ty môi giới không tính phí thực hiện quyền chọn thanh toán

bằng tiền. Khi bất kỳ dạng quyền chọn nào hết hiệu lực mà không được thực hiện, thường thì công

ty môi giới không tính hoa hồng.

3.2.5 Ngày đáo hạn

Ngày đáo hạn của các quyền chọn OTC được thiết kế phù hợp với như cầu của người mua và

người bán. Trên sàn giao dịch quyền chọn, mỗi cổ phiếu được phân loại vào các chu kỳ đáo hạn

riêng. Các chu kỳ đáo hạn là (1) tháng 1, 4, 7 và 10; (2) tháng 2, 5, 8 và 11; và (3) tháng 3, 6, 9 và

12. Các chu kỳ này được gọi là chu kỳ tháng 1, 2 và 3. Các ngày đáo hạn hiện có hiệu lực là tháng

hiện tại, tháng tiếp theo và 2 tháng tiếp theo trong chu kỳ tháng 1, 2 hoặc 3 mà chứng khoán được

phân vào. Ví dụ, đầu tháng 6, IBM, cổ phiếu được phân vào chu kỳ tháng 1, sẽ có quyền chọn đáo

hạn vào tháng 6 và tháng 7 cộng với hai tháng sau trong chu kỳ tháng 1: tháng 10 và tháng 1 sắp

tới. Khi quyền chọn tháng 6 hết hiệu lực, quyền chọn tháng 8 sẽ được bổ sung; khi quyền chọn

tháng 7 đáo hạn, quyền chọn tháng 9 sẽ được bổ sung; và khi quyền chọn tháng 8 hết hiệu lực,

quyền chọn tháng 4 sẽ được đưa vào. Quyền chọn chỉ số thường có ngày đáo hạn là tháng hiện tại

và 2 tháng sau đó.

Kỳ hạn của quyền chọn đối với cổ phiếu đơn lẻ kéo dài không quá 9 tháng trừ một số ngoại lệ.

LEAPS (cổ phiếu được nắm giữ dài hạn – Long term Equity Anticipation Share) là các quyền chọn

đối với một số cổ phiếu cụ thể và chỉ số có thời gian đáo hạn lên đến 3 năm.

Quyền chọn FLEX cũng có thể có bất cứ ngày đáo hạn nào, có thể lên đến 5 năm đối với

quyền chọn chỉ số và 3 năm đối với quyền chọn đối với cổ phiếu riêng lẻ.

Ngày đáo hạn của quyền chọn giao dịch trên sàn là ngày thứ bảy liền sau ngày thứ sáu tuần

thứ ba của tháng. Ngày cuối cùng mà quyền chọn giao dịch là ngày thứ sáu tuần thứ ba của tháng.

3.2.6 Hạn mức vị thế và hạn mức thực hiện

Hạn mức vị thế (position limit): là số lượng quyền chọn tối đa mà một nhà đầu tư có thể nắm

giữ về một phía của thị trường mà các sàn giao dịch đã áp đặt.

Hạn mức thực hiện (exercise limit): tương tự như hạn mức vị thế. Một hạn mức thực hiện là số

quyền chọn tối đa có thể được thực hiện trong vòng 5 ngày làm việc liên tục bất kỳ bởi mỗi nhà

đầu tư riêng lẻ hay một nhóm các nhà đầu tư cùng hành động với nhau. Các số liệu về hạn mức

thực hiện cũng giống hạn mức vị thế.

Mục tiêu của hạn mức thực hiện và hạn mức vị thế là nhằm ngăn cản từng cá nhân hoặc một

nhóm người có tác động đáng kể đến thị trường. Tuy nhiên, vẫn chưa có gì rõ ràng rằng các hạn

chế như vậy là cần thiết. Tuy nhiên chúng thật sự ngăn chở các nhà đầu tư lớn sử dụng quyền

chọn trên sàn giao dịch, và chúng làm giảm tính thanh khoản. Chúng có thể tổn hại sàn giao dịch

thông qua việc buộc các nhà đầu tư có tổ chức thực hiện giao dịch trên thị trường OTC.

3.3 Thị trường quyền chọn và thị trường cổ phiếu

3.3.1 Quyền chọn cổ phiếu có nhiều nét tương đồng với cổ phiếu trên sàn giao dịch

Cả quyền chọn và cổ phiếu đều được niêm yết trên sàn giao dịch. Lệnh mua và lệnh bán

quyền chọn cũng được thực hiện thông qua nhà môi giới cũng giống như cách đặt lệnh mua và

lệnh bán khi giao dịch cổ phiếu trên sàn. Và tất cả mọi giao dịch của quyền chọn và giao dịch cổ

phiếu đều được thực hiện trên sàn giao dịch.

Cũng giống như giao dịch cổ phiếu, với giao dịch quyền chọn, người mua sẽ thực hiện lệnh

mua, còn người bán thực hiện lệnh bán. Trong giao dịch cổ phiếu, lệnh mua bán được thực hiện

đối với cổ phiếu. Còn với quyền chọn cổ phiếu, lệnh được thực hiện chính là quyền được mua

hoặc bán 100 cổ phiếu (mỗi hợp đồng quyền chọn) về một cổ phiếu cơ sở tại một mức giá thỏa

thuận vào một thời điểm đã xác định trong tương lai.

Những nhà đầu tư quyền chọn cũng có khả năng kiếm lời trên sự chênh lệch giá và biết được

mọi thông tin về giao dịch và chỉ số thị trường cũng giống như nhà đầu tư về cổ phiếu. Người mua

và người bán quyền chọn có thể nhanh chóng biết được mức giá tại thời điểm mà lệnh được thi

hành.

3.3.2 Mặc dù có những điểm tương đồng, nhưng thị trường quyền chọn và thị trường cổ

phiếu vẫn có những điểm khác nhau quan trọng

3.3.2.1 Về phương diện giao dịch và thời gian:

Không giống như giao dịch cổ phiếu, quyền chọn có một thời gian giao dịch nhất định. Cổ

phiếu có thể được nắm giữ không giới hạn với hi vọng giá trị của nó sẽ tăng lên, còn quyền chọn

thì lại có ngày đáo hạn cụ thể. Nếu quyền này không được thực hiện sau một thời gian ấn định,

hợp đồng option đáo hạn, người mua sẽ bị mất khoản phí thực hiện quyền chọn một cách vô ích.

Hợp đồng quyền chọn thì không có số lượng giới hạn về hợp đồng, cũng giống như với các cổ

phiếu có giá trị. Một quyền chọn đơn giản chỉ là một hợp đồng bao gồm việc người mua sẵn sàng

chi trả một mức giá để quyền đó có hiệu lực và người bán sẵn sàng nhượng lại quyền này với mức

giá như vậy. Vì vậy không giống như cổ phiếu, số hợp đồng quyền chọn còn hiệu lực phụ thuộc

duy nhất dựa trên số người mua và người bán ký nhận và chuyển nhượng quyền đó.

Trong giao dịch, mua bán cổ phiếu là hợp đồng chắc chắn về quyền sở hữu cổ phiếu đó, với

quyền chọn thì không có sự đảm bảo về quyền được thực hiện sở hữu cổ phiếu vì phụ thuộc giá cả

quyền chọn vào ngày đáo hạn. Vị thế của quyền chọn được ghi trong bản in được chuẩn bị bởi

công ty môi giới của người mua hoặc người bán. Một sự đổi mới trong thị trường quyền chọn, sự

giao dịch ko chắc chắn đã được giảm nhiều về công việc giấy tờ và giảm sự trì hoãn.

Trong khi quyền sở hữu cổ phiếu thì cung cấp cho người nắm giữ được nắm giữ cổ phiếu của

công ty, có quyền bầu cử, và được nhận cổ tức khi công ty chia lợi nhuận, còn người sở hữu quyền

chọn chỉ được nhận lợi tức về sự chênh lệch giá cổ phiếu khi thực hiện quyền chọn.

3.3.2.2 Về phương diện quản trị rủi ro

Giá của quyền chọn cố phiếu có quan hệ với giá của cố phiếu đó trên thị trường giao ngay, các

quyền chọn có thể được sử dụng để làm giảm hay tăng rủi ro của cố phiếu đó. Trong khi đó, khi

nhà đầu tư chỉ giao dịch trên thị trường chứng khoán thì sẽ gặp hoàn toàn rủi ro khi giá của cố

phiếu rớt giá và chỉ có lợi nhuận khi giá tăng lên. Do đó, khi nhà đầu tư sử dụng quyền chọn đối

với cổ phiếu này, thì họ có thể kiếm được lợi nhuận dù thị trường có đi xuống hay đi lên.

Ví dụ, khi nhà đầu tư mua một cố phiếu trên thị trường và thực hiện một hợp đồng quyền chọn

bán sẽ làm giảm rủi ro của nhà đầu tư. Nếu giá cố phiếu giảm xuống, giá của hợp đồng quyền chọn

bán cũng sẽ giảm. Khi đó, nhà đầu tư sẽ thực hiện quyền chọn, và bán cổ phiếu mà họ sở hữu với

giá mua đã thỏa thuận trước, và thực hiện việc mua lại cổ phiếu đó trên thị trường giao ngay với

giá thấp hơn, do đó nhận được một khoản lợi nhuận ít nhất có thể bù đắp phần nào mức lỗ từ cổ

phiếu giảm giá của họ. Với trường hợp thị trường tăng giá, thị họ sẽ bỏ lệnh thực hiện hợp đồng

quyền chọn và chịu mất đi một khoản phí quyền chọn giống như việc bỏ tiền để mua một hợp

đồng bảo hiểm cho cổ phiếu của họ. Dạng giao dịch này được gọi là phòng ngừa rủi ro.

Ngoài ra, các nhà đầu tư có khẩu vị rủi ro khác nhau. Một số nhà đầu tư có khả năng chấp

nhận rủi ro tốt hơn các nhà đầu tư khác. Tuy nhiên, tất cả các nhà đầu tư đếu muốn giữ cho khoản

đầu tư của mình ở một mức rủi ro có thể chấp nhận được. Với thị trường giao ngay, các nhà đầu tư

ít có khả năng linh động về việc chuyển giao rủi ro của mình. Nhưng với thị trường sản phẩm phái

sinh (quyền chọn với cổ phiếu, trái phiếu), nó cho phép những người muốn làm giảm rủi ro của

mình chuyển giao rủi ro cho những người sẵn sàng chấp nhận nó, đó là các nhà đầu cơ. Vì vậy, các

thị trường này rất hiệu quả trong việc phân phối lại rủi ro giữa các nhà đầu tư, không có ai cần phải

chấp nhận một mức rủi ro không phù hợp với bản thân mình. Do đó, các nhà đầu tư sẵn sàng cung

cấp nhiều vốn hơn cho thị trường tài chính. Điều này sẽ tạo ra nhiều lợi ích cho nền kinh tế, vì nó

tạo điều kiện cho nhiều công ty có khả năng huy động vốn trên thị trường hơn và giữ cho chi phí

sử dụng vốn càng thấp càng tốt.

Ngược lại với phòng ngừa rủi ro là đầu cơ. Trừ khi người phòng ngửa rủi ro tìm được một

người phòng ngửa rủi ro khác có nhu cầu đối lập hoàn toàn với mình, rủi ro của người phòng ngửa

rủi ro phải được hấp thụ bởi nhà đầu cơ. Thị trường các sản phẩm phái sinh cung cấp một công cụ

hiệu quả cho hoạt động đầu cơ. Thay vì giao dịch cổ phiếu hoặc trái phiếu cơ sở, nhà đầu tư có thể

giao dịch sản phẩm phái sinh. Nhiều nhà đầu tư thích đầu cơ với công cụ sản phẩm phái sinh hơn

là bằng chứng khoán cơ sở. Việc đầu cơ dễ dàng hơn bằng sản phẩm phái sinh lại tạo điều kiện cho

việc phòng ngừa rủi ro ít tốn kém hơn.

Tuy nhiên, đầu cơ là một hoạt động gây nhiều tranh cãi. Thị trường các sản phẩm phái sinh đã

nhận rất nhiều chỉ trích từ những người ngoài cuộc, bao gồm cả những cáo buộc rằng hoạt động

của họ cũng tương tự nhưng việc hợp pháp hóa bài bạc. Vậy chúng ta sẽ xem xét vấn đề này ở các

phần sau.

3.3.2.3 Về phương diện đòn bẩy

Khi ta bỏ cùng một số vốn nhưng đầu tư trên cả thị trường giao ngay (chứng khoán) và thị

trường quyền chọn thì thị trường quyền chọn cho ta một tỷ suất sinh lợi cao hơn so với khi đầu tư

trực tiếp trên thị trường chứng khoán.

Ví dụ:

Khi một nhà đầu tư có số vốn là 2.000$, họ mua cổ phiếu ABC với giá ngày hôm nay là 32$

và bán lại với mức giá 36$ trong 3 tháng tới. Điều này có nghĩa là họ đã mua 60 cổ phiếu ABC với

tổng số tiền là 1,920$ (= 60 x 32$ ), và ba tháng sau họ bán 60 cổ phiếu này và thu được 2,160$ (=

60x36$), vậy tỷ suất sinh lợi là (2,160 – 1,920)/1,920=12.5%.

Nếu họ dùng số tiền đó để mua quyền chọn cổ phiếu ABC với giá thực hiện là 32$ được giao

dịch với mức phí là 2.3$ và đáo hạn trong 3 tháng tới. Do trên chứng khoán phái sinh, tất cả các

quyền chọn được căn cứ trên 100 cố phiếu, nên khi nhà đầu tư mua một quyền chọn cổ phiếu

ABC, họ phải trả cho người bán 230$ (= 2.3$ x 100). Nên với số vốn là 2.000$, nhà đầu tư có thể

mua tối đa 8 quyền mua với giá 1840$ (= 8 x 230$). Sau 3 tháng, giá cố phiếu tăng là 36$, do đó

nhà đầu tư sẽ thực hiện quyền chọn mua của mình và mua 800 cổ phiếu với giá 25,600$ (= 800 x

32$) và ngay lập tức họ bán những cổ phiếu này với mức giá 36$/cổ phần, họ thu về được 28,800$

(= 800 x 36$). Giao dịch này mang lại cho họ một khoản lợi nhuận là 3,200$ (= 28,800$ -

25,600$). Với số tiền đầu tư là 1,840$, tỷ suất sinh lợi là (3,200 – 1,840)/1,840=73.9%.

Vậy, khi nhà đầu tư đầu tư trên thị trường quyền chọn thì nó sẽ mang lại cho họ một tỷ suất

sinh lợi cao hơn tương ứng với rủi ro cao hơn cho các nhà đầu tư trên thị trường này so với thị

trường chứng khoán.

3.3.2.4 Thị trường quyền chọn cũng cung cấp một thông tin hiệu quả về xu hướng giá

Với thị trường quyền chọn thì nó cung cấp những thông tin quý giá về độ bất ổn, và cũng là

rủi ro của tài sản giao ngay cơ sở. Khi nhiều nhà đầu tư thực hiện mua hợp đồng quyền chọn của

một cổ phiếu nào đó, thể hiện xu hướng tăng giá của cố phiếu đó trong tương lai, và ngược lại, khi

nhiều lệnh bán được thực hiện thể hiện xu hướng giảm giá của nó trong tương lai. Qua đó nó cung

cấp được những thông tin rất hiệu quả về xu hướng tương lai của giá cổ phiếu trên thị trường.

3.3.2.5 Các lợi thế về hoạt động và tính hiệu quả

Các thị trường sản phẩm phái sinh cung cấp rất nhiều lợi thế về hoạt động:

Thứ nhất, chúng có chi phí giao dịch thấp hơn, có nghĩa là hoa hồng và các chi phí giao dịch

khác đối với người tham gia giao dịch là thấp hơn. Điều này làm cho việc sử dụng giao dịch trên

các thị trường này thay thế hoặc bổ sung cho các giao dịch trên thị trường giao ngay trở nên dễ

dàng và hấp dẫn hơn.

Thứ hai, thị trường các sản phẩm phái sinh, đặc biệt là sàn giao dịch quyền chọn, có tính thanh

khoản cao hơn so với thị trường giao ngay. Mặc dù thị trường giao ngay nói chung là có tính thanh

khoản rất cao đối với các chứng khoán của các công ty lớn, chúng không thể hấp thu được các các

giao dịch có giá trị lớn mà không gây ra các biến động giá đáng kể. Trong một số trường hợp,

người ta có thể nhận được cùng một mức tỷ suất sinh lợi mong đợi và rủi ro như vậy khi sử dụng

thị trường sản phẩm phái sinh, đồng thời các thị trường này có thể thích ứng với các giao dịch khối

lượng lớn dễ dàng hơn. Tính thanh khoản cao hơn một phần là do mức vốn yêu cầu để tham gia

vào thị trường sản phẩm phái sinh là thấp hơn. Tỷ suất sinh lợi và rủi ro có thể được điều chỉnh ở

bất cứ mức độ nào như mong muốn, nhưng vì cần ít vốn hơn nên các thị trường này có thể hấp thu

nhiều giao dịch hơn.

Thứ ba, các thị trường sản phẩm phái sinh cho phép các nhà đầu tư bán khống dễ dàng hơn.

Thị trường chứng khoán áp đặt nhiều giới hạn được thiết kế để hạn chế hoặc không khuyến khích

việc bán khống, nhưng những giới hạn này thì không được áp dụng cho giao dịch sản phẩm phái

sinh. Kết quả là nhiều nhà đầu tư thực hiện bán khống trên các thị trường này thay vì bán khống

chứng khoán cơ sở và tất cả các chủ thể tham gia thị trường đều có thể kiếm được những khoản lợi

nhuận đáng kể từ chênh lệch giá.

Thị trường phái sinh giúp các tín hiệu thị trường khó bị bóp méo. Vì thế, các nhà đầu cơ với ý

định thao túng thị trường cũng có những khó khăn nhất định. Chính vì thế, đặt bên cạnh thị trường

giao ngay, sự hiệu quả của thị trường phái sinh giúp nâng cao tính lành mạnh cho thị trường đó.

3.3.2.6 Thị trường sản phẩm phái sinh chứa đựng đầy rủi ro so với thị trường giao ngay?

Các sản phẩm phái sinh cho phép chuyển giao rủi ro từ những người muốn loại trừ hay giảm

thiểu rủi ro sang những người muốn chấp nhận hay gia tăng rủi ro. Thị trường này đòi hỏi phải tồn

tại các nhà đầu cơ sẵn sàng chấp nhận rủi ro để tạo điều kiện thuận lợi cho những nhà phòng ngừa

rủi ro mong muốn giảm thiểu những bất ổn mình phải gánh chịu. Hầu hết các nhà đầu cơ thật sự

không kinh doanh các tài sản cơ sở và đôi khi không biết gì về chúng. Vì vậy, những nhà đầu cơ

có một số đặc tính giống như những tay cờ bạc.

Quan điểm phần nào mang tính phiến diện và đã bỏ qua rất nhiều lợi ích của thị trường các

sản phẩm phái sinh. Quan trọng hơn, quan điểm này cho rằng thị trường đã dẫn vốn trong nền kinh

tế vào những âm mưu đầu cơ khủng khiếp. Điều này đã đi quá xa so với sự thật. Không giống như

các thị trường tài chính, các thị trường sản phẩm phái sinh không hề tạo ra mà cũng không hề phá

hủy tài sản – chúng chỉ cung cấp phương tiện để chuyển giao rủi ro.

Ví dụ thị trường chứng khoán có thể tạo tài sản. Xét một công ty có một ý tưởng mới và phát

hành cổ phiếu ra công chúng. Các nhà đầu tư mua cổ phiếu, và công ty sử dụng nguồn vốn đó để

phát triển và thương mại hóa ý tưởng của mình. Sau đó, các khách hàng mua sản phẩm hoặc dịch

vụ đó, công ty thu được lợi nhuận, giá cổ phiếu tăng, và mọi người đều trở nên giàu có hơn. Trái

lại, trên thị trường sản phẩm phái sinh, lợi nhuận của một bên là khoản lỗ của bên còn lại. Thị

trường này không tạo thêm bất kỳ rủi ro nào cho nền kinh tế, chúng chỉ đơn thuần cho phép rủi ro

chuyển từ một nhà đầu tư này sang một nhà đầu tư khác. Hơn nữa chúng cho phép rủi ro giao dịch

bằng tài sản thực chuyển từ những người không muốn sở hữu nó sang những người sẵn sàng chấp

nhận điều đó.

Một khác biệt quan trọng giữa thị trường sản phẩm phái sinh và đánh bạc là về phương tiện

tạo lợi ích cho xả hội. Lợi ích của đánh bạc chỉ thuộc về người tham gia và có lẽ cho một số người

nào đó nhận được lợi nhuận một cách gián tiếp. Lợi ích của sản phẩm phái sinh vượt xa ra khỏi lợi

ích của những người tham gia thị trường. Sản phẩm phái sinh giúp cho thị trường tài chính trở nên

hiệu quả hơn và tạo ra những cơ hội tốt hơn để phòng ngừa rủi ro. Những lợi ích này lan tỏa ra

trong toàn xã hội.

CHƯƠNG IV: MÔ HÌNH THỊ TRƯỜNG QUYỀN CHỌN CHỨNG KHOÁN Ở

VIỆT NAM

4.1 Điều kiện cần để xây dựng thị trường quyền chọn chứng khoán

4.1.1 Có hệ thống cơ sở pháp lý hoàn thiện

Hiện nay, hệ thống pháp luật về chứng khoán và thị trường chứng khoán vẫn bộc lộ những

điểm hạn chế nhất định, chưa mang tính pháp lý cao, chưa đồng bộ làm cản trở sự phát triển của

thị trường, chưa bao quát và phù hợp với điều kiện thực tế cũng như định hướng chiến lược phát

triển thị trường chứng khoán đến năm 2010.

Do vậy không thể giải quyết được một cách triệt để những mâu thuẫn với các văn bản pháp

luật khác có liên quan. Phạm vi điều chỉnh của các văn bản pháp luật về chứng khoán và thị trường

chứng khoán còn hẹp, chưa bao quát và điều chỉnh thống nhất việc phát hành chứng khoán ra công

chúng, các hoạt động kinh tế chứng khoán của các đối tượng tham gia thị trường, chưa tạo cơ sở

pháp lý cao cho hoạt động của các tổ chức dịch vụ chứng khoán, phát triển các sản phẩm phái

sinh... và đặc biệt quyền chọn có phương thức giao dịch khá đặc biệt có sự tham gia của nhiều bên

như: người mua, người bán, CTCK, CTNY, công ty thanh toán, công ty lưu ký,…

Vì vậy, để tạo thuận lợi cho cơ quan quản lý cũng như mọi tổ chức, cá nhân tham gia hoạt

động trên thị trường, tạo tâm lý yên tâm cho các tổ chức, cá nhân khi tham gia kinh doanh, đầu tư

vào thị trường chứng khoán cũng như các sản phẩm phái sinh và từ đó thu hút được các tổ chức, cá

nhân trong và ngoài nước tham gia,tạo cho TTCK ít xảy ra gian lận, phạm pháp; mọi hành vi sai

phạm phải bị xử lý nghiêm minh, chính xác... thì việc xây dựng một môi trường pháp lý ổn định,

vững chắc, phù hợp với thực tiễn thị trường là cần thiết.

4.1.2 Điều kiện về hàng hóa trên TTCK

Quyền chọn là công cụ chứng khoán phái sinh, sự tồn tại của quyền chọn phụ thuộc tương đối

vào các chứng khoán trên thị trường. Để ứng dụng giao dịch quyền chọn, trước tiên phải có các

chứng khoán trên thị trường, những loại chứng khoán đó là: cổ phiếu, trái phiếu, chỉ số,... Càng

nhiều loại chứng khoán trên thị trường, quyền chọn càng có cơ hội phát triển.

Để ứng dụng giao dịch quyền chọn cổ phiếu, trước tiên phải có nhiều cổ phiếu được giao dịch,

đa dạng về chủng loại, đảm bảo về chất lượng nhằm thu hút, kích thích các nhà đầu tư sử dụng

năng lực của mình để kinh doanh kiếm lời dựa trên các sản phẩm mà thị trường cung cấp.

4.1.3 Điều kiện về thông tin trên thị trường

Các giao dịch quyền chọn đều dựa trên sự biến động giá chứng khoán cơ sở, mà sự biến động

giá chứng khoán cơ sở dựa vào phản ứng của người đầu tư trên thị trường thông qua những thông

tin nhận được như thông tin về môi trường pháp lý, cơ chế thể thức vận hành thị trường, tình hình

kế hoạch và kết quả hoạt động kinh doanh, trạng thái tài chính, trong đó báo cáo tài chính của công

ty là quan trong nhất. Hiện nay trên TTCK Việt Nam có nhiều trường hợp cung cấp thông tin thiếu

minh bạch, thiếu công khai và không rõ ràng ảnh hưởng không nhỏ đến nhà đầu tư. Do đó, cung

cấp thông tin minh bạch, đầy đủ và kịp thời vô cùng quan trọng, là một điều kiện để người đầu tư

có cơ sở rõ ràng và chính xác để thực hiện các quyết định đầu tư của mình.

4.1.4 Điều kiện về kỹ thuật

Hoạt động của TTCK nói chung và quyền chọn nói riêng phải đòi hỏi một số yêu cầu về kỹ

thuật: kỹ thuật định giá; kỹ thuật chọn phương án đầu tư; kỹ thuật đặt, chuyển lệnh mua và lệnh

bán; kỹ thuật hạch toán và chuyển quyền sở hữu; kỹ thuật lưu ký chứng khoán; kỹ thuật lưu trữ

lệnh;… Tất cả các kỹ thuật này đòi hỏi phải có quy trình và hệ thống quản lý hiện đại.

Việc hoàn thiện và đồng bộ hóa hệ thống công nghệ thông tin cho thị trường cũng đóng vai trò

vô cùng quan trọng trong hoạt động của thị trường quyền chọn. Bởi hệ thống giao dịch và công bố

thông tin của Trung tâm giao dịch chứng khoán hiện tại còn rất hạn chế và thủ công, hệ thống hạ

tầng truyền thông của thị trường chứng khoán là chưa thống nhất và khá lãng phí. Vì thế chúng ta

cần đưa ra những giải pháp kỹ thuật một cách hợp lý cả về phần cứng (máy móc, thiết bị) và phần

mềm một cách đồng bộ.

4.1.5 Điều kiện về con người

Tất cả các điều kiện nói trên có thực hiện được hay không là đều do con người. Con người để

điều hành, quản lý, thực hiện nghiệp vụ, đầu tư,… Do đó, để áp dụng được giao dịch quyền chọn

thì trước tiên phải có yếu tố con người am hiểu về TTCK cũng như các lĩnh vực liên quan đến kinh

tế. Những con người am hiểu về TTCK không chỉ là những nhà quản lý TTCK, hay là đội ngũ

thực hành các giao dịch quyền chọn ở các CTCK mà cả đại đa số công chúng đầu tư. Chính công

chúng đầu tư mới là nhân tố tác động vào nguồn cầu cho thị trường này phát triển. Hiện nay đông

đảo nhà đầu tư Việt Nam thường đầu tư theo tâm lý bầy đàn, đồng loạt bán ra rồi đồng loạt mua

vào, chỉ có một số ít nhà đầu tư là có kiến thức nhất định áp dụng những biện pháp kỹ thuật để đưa

ra quyết định đầu tư. Vì thế việc đưa ra các biện pháp khắc phục là việc làm bức thiết.

4.2 Mô hình thị trường quyền chọn chứng khoán ở Việt Nam

Trên cơ sở tham chiếu các mô hình thị trường quyền chọn trên thế giới của các nước Mỹ,

Nhật, Hàn Quốc… và sự hoạt động của mô hình thị trường chứng khoán Việt Nam, chúng ta có

thể xây dụng một mô hình quyền chọn cổ phiếu sơ khai cho thị trường chứng khoán Việt Nam theo

những quy mô hiện tại của thị trường.

4.2.1 Môi trường giao dịch

Sau khi học hỏi kinh nghiệm vệ hoạt động và phương thức giao dịch của thị trường quyền

chọn thế giới, Việt Nam cần xây dựng một hệ thống chương trình tự động riêng cho thị trường

giao dịch quyền chọn cổ phiếu, tại đó, toàn bộ lệnh sẽ thực thi thông qua hệ thống điện tử được

nhập từ các công ty chứng khoán đến sở giao dịch, đóng vai trò là môi giới của các nhà đầu tư.

Sở giao dịch chứng khoán sẽ quy định các điều kiện để các loại cổ phiếu có thể được giao dịch

trên thị trường quyền chọn, và trước mắt sẽ là các loại cổ phiếu của những công ty lớn, có tỷ suất

sinh lợi cao, khối lượng giao dịch đáng kể và đạt được tính thanh khoản theo yêu cầu để duy trì

việc niêm yết quyền chọn.

Sở giao dịch chứng khoán cũng nên tiến hành cho phép các công ty chứng khoán tham gia

không những với tư cách là nhà môi giới mà còn là nhà tạo lập thị trường. Lúc đó, các công ty

chứng khoán sẽ vừa thực hiện lệnh mua bán cho các nhà đầu tư quyền chọn và trên cơ sở tính toán

giá mua bán một cách hợp lý và có lãi, các công ty chứng khoán có thể thực hiện việc yết giá để

duy trì hoạt động của thị trường một cách trơn tru và có tính thanh khoản cao nhất.

Thời gian giao dịch cần được quy định song song với thời gian giao dịch các chứng khoán cơ

sở, số phiên khớp lệnh tương ứng vơi số phiên khớp lệnh hiện tại của thị trường chứng khoán cơ

sở nhằm đáp ứng được các thông số cần thiết của quyền chọn để đáp ứng được nhu cầu mua bán

hợp đồng quyền chọn của các nhà đầu tư.

Ủy ban chứng khoán Nhà nước có trách nhiệm soạn thảo điều lệ và chuẩn mực chung cho thị

trường quyền chọn chứng khoán, từ đó, các Sở giao dịch chứng khoán, trung tâm lưu ký - thanh

toán bù trừ sẽ ban hành các nguyên tắc, quy định cho các hoạt động giao dịch trên sàn, bao gồm

mẫu biểu, quy mô hợp đồng, giá thực hiện, hạn mức thực hiện, phương thức đặt lệnh, ký quỹ và

thanh toán hợp đồng đáo hạn .…

4.2.2 Sàn giao dịch quyền chọn

Nhà tạo lâp thị trường (Market Makers): là cá nhân hay người được uỷ nhiệm của tổ chức

thành viên, để trở thành nhà tạo lập thị trường trên sàn giao dịch, các nhân viên này phải nộp lệ phí

mua seat – vị trí giao dịch trên sàn, đồng thời, nộp thủ tục đăng ký, trải qua cuộc thi sát hạch và

cuối cùng là được Ủy ban thành viên xác nhận, vị trí của nhà tạo lập thị trường trên sàn cũng có

thể được cho các công ty thành viên thuê lại với giá niêm yết công khai. Các nhà tạo lập thị trường

có trách nhiệm thiết lập thị trường giao dịch hợp đồng quyền chọn theo nguyên tắc giá cả hợp lý,

trật tự, không mâu thuẫn và mang tính cạnh tranh lành mạnh. Khi một công chúng nào đó muốn

mua (bán) một quyền chọn và không có thành viên nào trong công chúng bán (mua) quyền chọn

đó, nhà tạo lập thị trường sẽ thực hiện giao dịch đó. Hệ thống này đảm bảo rằng nếu một nhà đầu

tư tư nhân muốn mua một quyền chọn cụ thể, sẽ có người bán sẵn sang chào bán và nếu một người

mua quyền chọn và sau đó muốn bán nó đi sẽ có người sẵn sang mua. Nhà tạo lập thị trường cung

cấp cho công chúng tiện ích về thực hiện ngay lập tức, họ làm tăng khả năng linh họat cho thị

trường đồng thời cũng tạo ra lợi nhuận từ chênh lệch giá mua và giá bán.

Môi giới trên sàn giao dịch (Floor Broker): là cá nhân hay người được uỷ nhiệm của một tổ

chức đăng ký hoạt động tại sàn giao dịch nhằm thực hiện các lệnh mua bán từ các thành viên trên

sàn hoặc các nhà môi giới ngoài sàn. Nếu một người nào đó muốn mua hoặc bán một quyền chọn,

người đó phải thiết lập một tài khoản ở công ty môi giới. Công ty này phải thuê một nhà môi giới

trên sàn hoặc có hợp đồng hợp tác với hoặc là một nhà mội giới độc lập trên sàn giao dịch hoặc là

môi giới trên sàn của một công ty đối thủ. Để làm nhà môi giới tại sàn, nhà môi giới phải hoàn tất

thủ tục đăng ký, trải qua cuộc thi sát hạch năng lực và được Ủy ban phụ trách thành viên Sở giao

dịch phê duyệt. Nhà môi giới trên sàn thường không cần quan tâm đến việc tăng giá hay giảm, tuy

nhiên nhà môi giới giỏi sẽ làm việc mẫn cán để đạt được mức giá tốt nhất cho khách hàng

Nhân viên giữ sổ lệnh (Order Book Officials): là một nhân viên của sàn giao dịch, có chức

năng nhận và cập nhật các lệnh giới hạn của tất cả khách hàng. Nếu các điều kiện thay đổi đến

mức có ít các mức giá tốt nhất, lúc này, bằng lệnh giới hạn, nhân viên giữ sổ lệnh sẽ thực hiện giao

dịch (trong phạm vi giới hạn) thay cho các nhà môi giới, bằng sự nhận định của mình, khi tiếp thu

các lệnh giới hạn, các nhân viên giữ sổ lệnh này sẽ thông báo giá mua thấp nhất và giá bán cao

nhất đến các nhà tạo lập thị trường. Lệnh sẽ được thực hiện khi các điều kiện thay đổi đến mức có

ít nhất một nhà tạo lập thị trường sẵn sàng chấp nhận ở những mức giá đó.

Trung tâm thanh toán: Sau khi các giao dịch được thực hiện, trung tâm thanh toán - Công ty

thanh toán bù trừ trên quyền chọn - là một công ty độc lập đảm bảo cho việc thực hiện của người

bán. Công ty thanh toán bù trừ trên quyền chọn là trung gian trong mỗi giao dịch. Người mua sẽ

thực hiện quyền chọn không hướng vào người bán mà hướng vào trung tâm giao dịch. Người bán

quyền chọn được thực hiện chi trả hoặc giao chứng khoán cho trung tâm giao dịch. Mỗi thành viên

của Công ty thanh toán bù trừ trên quyền chọn, được gọi là công ty thanh toán, có mở một tài

khoản tại Công ty thanh toán bù trừ trên quyền chọn. Các nhà tạo lập thị trường phải thanh toán tất

cả các giao dịch thông qua một công ty thành viên, cũng như mỗi công ty môi giới, mặc dù trong

một số trường hợp một công ty môi giới có thể đồng thời là một công ty thanh toán.

4.2.3 Phương thức giao dịch

Hình 4.2.3: Phương thức giao dịch quyền chọn trên thị trường chứng khoán Việt Nam

Với quy mô còn hạn chế và trong giai đoạn thử nghiệm thị trường quyền chọn cổ phiếu Việt

Nam, phương thức giao dịch cần được đơn giản hoá nhằm mục đích có thể tiếp cận đến các nhà

đầu tư một cách nhanh chóng, dễ dàng, và gần gũi với thị trường chứng khoán Việt Nam nhất theo

phương thức giao dịch sau:

Giai đoạn giao dịch

Một nhà đầu tư muốn giao dịch quyền chọn cổ phiếu đầu tiên phải mở một tài khoản và tiến hành ký quỹ ở công ty chứng khoán.

Bước Phương thức giao dịch

(1a) (1b) Nhà đầu tư sẽ viết hợp đồng thực hiện mua hoặc bán một quyền chọn cụ thể với giá cụ thể hay giá yết trên sàn giao dịch và chuyển hợp đồng đến phòng tiếp thị của công ty chứng khoán để ghi lênh.

(2a) (2b) Phòng tiếp thị sẽ phân loại và tập hợp các lệnh mua, bán quyền chọn rồi chuyển đến phòng giao dịch.

(3a) (3b) Phòng giao dịch sẽ chuyển lệnh mua, bán sau khi đã phân loại cho người môi giới của công ty chứng khoán tại sở giao dịch.

(4a) (4b) Nhà môi giới sẽ nhập lênh của nhà đầu tư vào hệ thống đấu giá tự động

Hệ thống giao dịch đấu giá tự động sẽ tiến hành khớp lệnh theo như các mức giá đã được đặt ra và thời gian đáo hạn của hợp đồng quyền chọn. Sau đó, hệ thống sẽ thông báo kết quả giao dịch lên bảng điện tử và chuyển giá trị đã khớp lệnh đến trung tâm lưu ký, thanh toán bù trừ ()

(5a) (5b) Nhà môi giới sẽ gởi những thông số khớp lệnh đến phòng giao dịch của công ty chứng khoán.

(6a) (6b) Phòng giao dịch sẽ chuyển những lệnh thực hiện đến phòng thanh toán và hủy bỏ những lệnh không khớp.

(7a) (7b)

Phòng thanh toán sẽ thông báo đến nhà đầu tư khớp lệnh việc rút một khoản phí quyền chọn (người mua quyền chọn) và một khoản ký quỹ (người bán quyền chọn) trong tài khoản theo như hợp đồng đã ký kết.

(8a) (8b) Phòng thanh toán sẽ chuyển khoản phí quyền chọn đến trung tâm lưu ký, thanh toán bù trừ

Giai đoạn đáo hạn

Nhà đầu tư không thực hiện quyền chọn thì quyền chọn sẽ tự đồng hủy bỏ. Những nhà đầu tư thực hiện lệnh thì tiến trình sẽ tiếp tục.

Người mua quyền chọn Bước Người bán quyền chọn

Nhà đầu tư sẽ ra lệnh thực hiện quyền chọn và chuyển một khoản tiền theo hợp đồng đến công ty (7a) (7b) Nhà đầu tư sẽ ra lệnh thực hiện quyền chọn và chuyển số lượng chứng khoán theo hợp đồng đến

chứng khoán. công ty chứng khoán.

(8a) (9b)

Phòng thanh toán sẽ chuyển khoản tiền của nhà đầu tư đến trung tâm lưu ký, thanh toán bù trù. Phòng thanh toán sẽ chuyển số lượng chứng khoán của nhà đầu tư đến trung tâm lưu ký, thanh toán bù trù.

(9a) (8b)

Trung tâm lưu ký, thanh toán bù trừ sẽ chuyển khoản tiền đã ký kết đến phòng thanh toán. Trung tâm lưu ký, thanh toán bù trừ sẽ chuyển số lượng chứng khoán đã ký kết đến phòng thanh toán.

(7a) (7b) Phòng thanh toán sẽ chuyển khoản tiền đó đến nhà đầu tư. Phòng thanh toán sẽ chuyển số lượng chứng khoán đó đến nhà đầu tư.

Phương thức giao dịch kết thúc khi quyền chọn được thực hiện

4.2.4 Phí quyền chọn

Phí quyền chọn cổ phiếu ở Việt Nam sẽ được tính bằng công thức Black-Scholes (công thức

đoạt giải nobel) để định giá quyền chọn theo giá cổ phiếu, giá thực hiện, lãi suất phi rủi ro, thời

gian đến khi đáo hạn, và phương sai của tỷ suất sinh lợi cổ phiếu.

Công thức Black-Scholes là:

Tr

c



(

)



Xe

dN (

)

dNSC o

1

2

 Quyền chọn mua:



Trc

P



Xe



dN (

)



S



dN (

 1



 1

)

2

0

1

 Quyền chọn bán:

(*) Nếu có chi trả cổ tức:

S

 tr ceDS



0S trong công thức trên bằng

' 0S :

' 0

 0

t

Ta thay thế

ln(

)



(



2  )2/

T

/ XS 0

d



1

r c T



d



T

2

 1 d

Với:

(

(

)

dNdN ), 1

2

 = độ bất ổn hàng năm (độ lệch chuẩn) của tỷ suất sinh lợi ghép lãi liên tục (logarit) của cổ

= xác xuất phân phối chuẩn tích lũy.

phiếu.



1ln(



r

)

cr = lãi suất phi rủi ro ghép lãi liên tục:

rc

0S = giá cổ phiếu ở hiện tại.

X = giá thực hiện.

T = thời gian cho đến khi đáo hạn (thể hiện dưới dạng phân số của một năm).

tD = giá trị cổ tức

.

t = thời gian đến khi giao dịch ko hưởng cổ tức (thể hiện dưới dạng phân số của một năm).

 Các yếu tố:

 Quy mô hợp đồng: một hợp đồng quyền chọn giao dịch trên sàn tiêu chuẩn gồm 100 cổ

phiếu. Khi đó, nhà đầu tư có thể mua mua bao nhiêu hợp đồng tùy vào nhu cầu của họ, nhưng tối

thiểu là 100 cổ phiếu đơn lẻ.

 Giá cố phiếu: là giá thị trường của một cổ phiếu. Giá cổ phiếu càng cao dẫn đến giá quyền

chọn mua sẽ càng cao.

 Giá thực hiện:

 Giá cổ phiếu thấp hơn 10.000 đồng: chênh lệch so với giá thị trường là 1.000 đồng.

 Giá cổ phiếu từ 10.000 đồng – 75.000 đồng: 2.000 đồng.

 Giá cổ phiếu từ 75.000 đồng – 150.000 đồng: 3.000 đồng.

 Giá cổ phiếu trên 150.000 đồng: 4.000 đồng.

 Lãi suất phi rủi ro (r): là lãi suất ở thị trường Việt Nam.

 Ngày đáo hạn: ngày thứ bảy tuần thứ ba của tháng.

 Phí quyền chọn của FPT, NKD, PRUBF1, REE, SAM, STB, VFMVF1, VNM:

Thời gian đáo hạn: 19/04, 17/05, 21/06

NGÀY

FPT

26/03/2008

94.5

NKD PRUBF1 93.5

7.7

REE 53.5

SAM 38.5

STB VFMVF1 VNM 106 15.1 36.2

Giá cổ phiếu vào ngày 26/03 là:

 Bảng phí quyền chọn:

QUYỀN CHỌN BÁN

tháng 4 Tháng 5

FPT

QUYỀN CHỌN MUA tháng 5 9.353 7.829 6.496 9.112

tháng 6 11.738 10.263 8.934 11.425

tháng 4 6.831 5.235 3.920 6.670

3.425 4.815 6.487 3.269

tháng 6 7.274 8.751 10.375 6.978

5.475 6.923 8.561 5.244

NKD

GTH 91.5 94.5 97.5 90.5

PRUBF1

REE

SAM

STB

VFMVF1

VNM

5.067 3.754 1.121 0.467 0.143 3.785 2.683 1.827 3.632 2.548 1.719 3.018 1.865 1.061 2.184 0.830 0.211 7.477 5.898 4.568

7.581 6.247 1.289 0.697 0.336 5.070 4.022 3.141 4.814 3.797 2.952 3.875 2.794 1.950 2.466 1.241 0.535 10.332 8.820 7.477

9.943 8.611 1.466 0.912 0.537 6.298 5.284 4.397 5.934 4.961 4.120 4.706 3.668 2.812 2.775 1.627 0.883 13.026 11.560 10.225

4.652 6.326 0.091 0.433 1.105 1.556 2.446 3.580 1.470 2.377 3.539 0.866 1.704 2.891 0.126 0.763 2.135 4.020 5.427 7.084

6.684 8.322 0.224 0.623 1.253 2.576 3.509 4.608 2.464 3.428 4.564 1.547 2.446 3.583 0.340 1.096 2.371 6.344 7.803 9.431

8.447 10.068 0.359 0.789 1.398 3.474 4.428 5.509 3.350 4.345 5.472 2.159 3.089 4.201 0.565 1.386 2.610 8.378 9.865 11.481

93.5 96.5 6.7 7.7 8.7 51.5 53.5 55.5 36.5 38.5 40.5 34.2 36.2 38.2 13.1 15.1 17.1 103 106 109

4.3 Thị trường quyền chọn chứng khoán và nhà đầu tư

4.3.1 Mua quyền chọn mua cổ phiếu:

Vào ngày 26/03/2008, trên thị trường chứng khoán, giá cổ phần của FPT là 94.500 VND/1CP

Sau khi phân tích, một nhà đầu tư dự báo rằng giá cổ phiếu sẽ lên cao trong thời gian tới. Do

đó, nếu nhà đấu tư này muốn mua 1.000 cổ phần của FPT ông ta phải chi ra là 1.000cp x 94.500 =

94.500.000 VND. Nhưng nếu chẳng may sau một thời gian cổ phiếu của FPT giảm xuống nhiều sẽ

làm cho nhà đầu tư thua lỗ một khoản tiền lớn. Trong trường hợp này để an toàn và hạn chế rủi ro

nhà đầu tư nên đầu tư vào Option, cụ thể là ông ta sẽ đi mua quyền chọn mua cổ phiếu FPT với giá

thực hiện là 94.500 VND/1CP, thời gian đáo hạn vào ngày 17/05/2008. Mức phí gồm:

Phí quyền chọn mua : 7.829 x 1.000cp = 7.829.000 VND

Phí giao dịch trên sàn: 7.829.000 VND x 0.5% = 39.145 VND

Vậy tổng mức phí nhà đầu tư phải trả là: # 7.868.000 VND

Nhà đầu tư mở tài khoản và ký hợp đồng mua quyền chọn mua với giá cụ thể như trên, sau đó

chuyển hợp đồng đến phòng tiếp thị của công ty chứng khoán để ghi lệnh (theo mẫu ở phụ lục).

Khi giá quyền chọn khớp lệnh ở mức giá 94.500 VND/1CP, nhà đầu tư sẽ trả một khoản phí

quyền chọn là 7.868.000 VND (nó là khoản phí không được bồi hoàn lại khi mua quyền chọn).

Khi đó nhà đầu tư tiếp tục theo dõi thị trường cho đến ngày đáo hạn hợp đồng.

Vào ngày đáo hạn, giá cổ phiếu FPT tăng lên 120.000VND/CP, nhà đầu tư mua quyền chọn

mua sẽ thực hiện quyền được mua cổ phiếu FPT với giá thực hiện là 94.500VND/CP. Lúc đó, nhà

đầu tư:

 Trả hoa hồng thực hiện quyền chọn cho Cty CK là: 7.829.000 VND x 0.5% = 39.145 VND

 Đem ra thị trường bán với giá 120.000VND/CP, nhà đầu tư sẽ có lợi nhuận là (120.000 –

94.500) x 1000cp = 25.500.000VND.

Sau khi trừ đi chi phí nhà đầu tư sẽ có lợi nhuận ròng là : 25.500.000 – 7.907.000 =

17.593.000VND.

Do đó, chúng ta thấy nhà đầu mua quyền chọn mua lỗ chỉ là mức phí, lời thì vô cùng lớn.

4.3.2 Mua quyền chọn bán cổ phiếu:

Vào ngày 26/03/2008, trên thị trường chứng khoán, giá cổ phần của STB là 36.200 VND/1CP

Sau khi phân tích một nhà đầu tư dự báo rằng giá cổ phiếu STB sẽ giảm trong thời gian tới,

hiện tại nhà đầu tư đang nắm giữ 1.000 cp STB. Do đó, trong trường hợp này để bảo vệ cố phiếu

của mình, nhà đầu tư sẽ đầu tư vào Option, cụ thể là ông ta sẽ đi mua quyền chọn bán 1.000cp

STB với giá thực hiện là 36.200 VND/CP , thời gian đáo hạn ngày 17/05/2008. Mức phí gồm:

Phí quyền chọn mua : 2.446 VND/CP x 1.000 CP = 2.446.000 VND

Phí giao dịch trên sàn: 2.446.000 VND x 0.5% = 12.230 VND

Vậy tổng mức phí nhà đầu tư phải trả là: # 2.458.000 VND

Nhà đầu tư mở tài khoản và ký hợp đồng mua quyền chọn bán với giá cụ thể như trên, sau đó

chuyển hợp đồng đến phòng tiếp thị của công ty chứng khoán để ghi lệnh (theo mẫu ở phụ lục).

Khi giá quyền chọn khớp lệnh ở mức giá 36.200 VND/CP, nhà đầu tư sẽ trả một khoản phí

quyền chọn là 2.458.000 VND (nó là khoản phí không được bồi hoàn lại khi mua quyền chọn).

Khi đó nhà đầu tư tiếp tục theo dõi thị trường cho đến ngày đáo hạn hợp đồng.

Vào ngày đáo hạn, giá cổ phiếu STB giảm còn 30.100 VND/CP, nhà đầu tư mua quyền chọn

bán sẽ thực hiện quyền được bán cổ phiếu STB với giá thực hiện là 36.200 VND/CP. Lúc đó, nhà

đầu tư:

 Trả hoa hồng thực hiện quyền chọn cho Cty CK là: 2.446.000 VND x 0.5% = 12.230 VND

 Bán 1.000 cp STB với giá 36.200 VND/CP, nhà đầu tư sẽ thu được khoản tiền là: 36.200

VND/CP x 1000 CP = 36.200.000VND.

 Sau đó, nhà đầu tư ra sàn giao dịch chứng khoán, mua lại 1.000 cp STB với giá 30.100

VND/CP với số tiền là: 30.100 VND/CP x 1.000 CP = 30.100.000 VND.

Vậy, sau khi thực hiện hợp đồng mua quyền chọn bán, số tiền mặt nhà đầu tư có được là:

36.200.000 VND–30.100.000 VND–2.458.000 VND–12.230 VND = 3.629.770 VND

Qua đó ta thấy, mặc dù giá cổ phiếu đi xuống, nhưng với hợp đồng quyền chọn, nhà đầu tư đã

giảm đáng kể khoản lỗ của mình từ số vốn ban đầu (lỗ phí quyền chọn để bảo vệ danh mục).

4.4 Giải pháp xây dựng mô hình thị trường quyền chọn chứng khoán ở Việt Nam

4.4.1 Hoàn thiện khung pháp lý cho thị trường chứng khoán và thị trường option chứng

khoán

Các quy định về phát hành chứng khoán cần đơn giản hoá, gia tăng hàng hoá cho thị trường

nhưng phải đảm bảo khả năng quản lý của nhà nước. Ví dụ như giảm mức vốn điều lệ của tổ chức

phát hành cổ phiếu ra công chúng, tạo điều kiện cho các công ty vừa và nhỏ có thể tham gia.

Bổ sung các quy định về thủ tục và điều kiện giao dich option chứng khoán tại các trung tâm

giao dịch chứng khoán cũng như trách nhiệm của các tổ chức niêm yết và các bên có liên quan.

Bổ sung những quy định về giao dịch option chứng khoán, ngoài việc quy định những giao

dịch thông thường còn được quy định rõ những giao dịch đặc biệt nhằm bảo vệ quyền lợi của các

bên có liên quan.

Sửa đổi những quy định về Công ty chứng khoán cho phù hợp với quy định của Luật doanh

nghiệp, đồng thời cụ thể hoá các nội dung về quyền lợi, nghĩa vụ và trách nhiệm của Công ty

chứng khoán.

Bổ sung những quy định nhằm tăng cường hoạt động của các quỹ đầu tư chứng khoán. Những

quy định hiện hành rất khó thực thi, hạn chế sự hình thành của các quỹ này.

Bổ sung các quy định về việc tham gia của bên nước ngoài vào thị trường chứng khoán Việt

Nam, đặc biệt là bổ sung hình thức góp vốn, mua cổ phần của các tổ chức kinh doanh chứng khoán

nước ngoài cho phù hợp với các quy định pháp luật hiện hành.

Trên cơ sở những quy định trong Nghị định này, các cơ quan chức năng tiến hành rà soát, sửa

đổi, bổ sung và ban hành các văn bản có liên quan nhằm tạo ra sự đồng bộ thống nhất trong khung

pháp luật về chứng khoán và thị trường chứng khoán, tạo điều kiện để phát triển thị trường option.

Như vậy, việc hoàn thiện khung pháp lý cho hoạt động của thị trường chứng khoán và thị

trường option là nội dung các văn bản pháp lý một việc làm cấp bách. Hy vọng trong thời gian tới,

với những sửa đổi kịp thời nội dung các văn bản pháp lý, thị trường chứng khoán nước ta sẽ phát

huy được vai trò tích cực đối với kinh tế trong nước.

4.4.2 Hoàn thiện cơ sở hạ tầng cho thị trường option chứng khoán và hoàn thiện hệ thống

cung cấp thông tin

Đưa hệ thống giao dịch tự động hiện đại tại Trung tâm Giao dịch Chứng khoán thành phố Hồ

Chí Minh vào vận hành. Kết nối giữa hệ thống giao dịch của Trung tâm Giao dịch Chứng khoán

với các công ty chứng khoán thành viên. Xây dựng hệ thống giám sát tự động kết nối với các hệ

thống giao dịch, công bố thông tin, trung tâm lưu ký, thanh toán.

Đảm bảo có một hệ thống công bố thông tin có thể truyền phát rộng và truy cập dễ dàng cho

các đối tượng tham gia thị trường, đặc biệt là các nhà đầu tư. Mở rộng phạm vi thông tin cần công

bố trên cơ sở xây dựng cơ sở dữ liệu thông tin đầy đủ.

Tự động hoá hệ thống lưu ký và thanh toán bù trừ. Thực hiện dịch vụ lưu ký cho các chứng

khoán chưa niêm yết. Giảm thời gian thanh toán giao dịch chứng khoán nhằm nâng cao tính thanh

khoản cho thị trường. Thực hiện nối mạng giữa các thành viên lưu ký và Trung tâm Giao dịch

Chứng khoán để cung cấp chính xác, kịp thời những thông tin về người sở hữu chứng khoán.

Việc nâng cấp cơ sở hạ tầng, công nghệ thông tin (CNTT) cần phải hoàn thiện, nâng cấp hệ

thống tại các sở giao dịch chứng khoán, trung tâm giao dịch chứng khoán và option chứng khoán

để thực hiện giao dịch từ xa, đưa màn hình nhập lệnh về các công ty chứng khoán.

Phát triển hệ thống giám sát thị trường để có thể phù hợp với thực phát tế phát sinh.

Khuyến khích huy động các nguồn lực trong nước, nguồn tài trợ của nước ngoài, nguồn của

các tổ chức cá nhân tham gia thị trường để phát triển các tổ chức cung cấp dịch vụ hỗ trợ hoạt

động phát hành và giao dịch chứng khoán.

4.4.3 Nâng cao chất lượng hoạt động của thị trường chứng khoán.

Xây dựng và phát triển các Trung tâm Giao dịch Chứng khoán, Sở Giao dịch Chứng khoán,

Trung tâm Lưu ký chứng khoán nhằm cung cấp các dịch vụ giao dịch, đăng ký, lưu ký và thanh

toán chứng khoán theo hướng hiện đại hoá.

Thành lập Trung tâm Lưu ký độc lập cung cấp các dịch vụ đăng ký chứng khoán, lưu ký và

thanh toán cho hoạt động giao dịch chứng khoán của Sở Giao dịch Chứng khoán và Trung tâm

Giao dịch Chứng khoán; mở rộng phạm vi lưu ký các loại chứng khoán chưa niêm yết.

Phát triển các định chế tài chính trung gian cho thị trường chứng khoán Việt Nam.

Phát triển các công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán cả về quy mô và chất lượng hoạt động.

Thành lập một số công ty định mức tín nhiệm để đánh giá, xếp loại rủi ro các loại chứng

khoán niêm yết và định mức tín nhiệm của các doanh nghiệp Việt Nam.

Thiết lập hệ thống các nhà đầu tư có tổ chức bao gồm các ngân hàng thương mại, các công ty

chứng khoán, các công ty tài chính, các công ty bảo hiểm, các quỹ bảo hiểm, quỹ đầu tư..., tạo điều

kiện cho các tổ chức này tham gia thị trường với vai trò là các nhà đầu tư chứng khoán chuyên

nghiệp và thực hiện chức năng của các nhà tạo lập thị trường.

Tăng số lượng và nâng cao chất lượng nhân viên thực hiện nghiệp vụ kinh doanh chứng

khoán; các công ty chứng khoán phải thực thi quy tắc đạo đức nghề nghiệp.

4.4.4 Nâng cao vai trò , trách nhiệm của các cơ quan chức năng

Tăng cường công khai, minh bạch trong hệ thống tài chính, xây dựng và tăng cường công tác

kế toán, kiểm toán, thanh tra giám sát, công bố thông tin của các công ty tham gia trên thị trường

option chứng khoán,

Tăng cường năng lực quản lý nhà nước bảo đảm sự quản lý linh hoạt, nhạy bén đối với thị

trường chứng khoán. Nhà nước thực hiện điều chỉnh, điều tiết thị trường thông qua các chính sách,

công cụ kinh tế tài chính-tiền tệ như chính sách thuế, lãi suất, đầu tư và các công cụ tài chính khác.

Phối hợp chặt chẽ giữa ủy ban Chứng khoán Nhà nước và các cơ quan hữu quan trong việc

hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, đào tạo và bồi dưỡng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu của công tác

quản lý thị trường chứng khoán.

Phối hợp giữa công tác giám sát và công tác thanh tra, kiểm tra việc tuân thủ pháp luật của các

thành viên thị trường và áp dụng nghiêm các chế tài dân sự, hình sự đối với các hành vi vi phạm

pháp luật về chứng khoán và thị trường chứng khoán.

4.4.5 Tăng cung kích cầu cho thị trường chứng khoán và option chứng khoán

Gắn tiến trình cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước với việc phát hành cổ phiếu ra công chúng

và niêm yết trên thị trường chứng khoán để đa dạng hóa cổ phiếu.

Lựa chọn các doanh nghiệp lớn, các ngân hàng thương mại cổ phần có đủ điều kiện để phát

hành thêm cổ phiếu và tham gia niêm yết trên thị trường chứng khoán tập trung.

Mở rộng việc chuyển các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài thành công ty cổ phần và có

chính sách khuyến khích các doanh nghiệp tham gia niêm yết cổ phiếu trên thị trường tập trung.

Phát triển các loại chứng khoán khác như : quyền mua cổ phiếu, trái phiếu công ty, trái phiếu

chuyển đổi của doanh nghiệp, chứng chỉ quỹ đầu tư để đưa vào niêm yết và giao dịch trên thị

trường chứng khoán.

4.4.6 Thực hiện các chính sách khuyến khích các tổ chức và cá nhân tham gia thị trường

chứng khoán.

Thực hiện chính sách khuyến khích về thuế, phí đối với nhà đầu tư.

Khuyến khích và tạo điều kiện để các tổ chức tín dụng, các tổ chức và cá nhân nước ngoài

tham gia thị trường chứng khoán.

Mở rộng giới hạn đầu tư cổ phiếu, giao dịch option đối với các nhà đầu tư nước ngoài trên thị

trường chứng khoán Việt Nam; cho phép các tổ chức kinh doanh chứng khoán nước ngoài góp

vốn, mua cổ phần hoặc thành lập Công ty Chứng khoán liên doanh với các pháp nhân trong nước;

cho phép các quỹ đầu tư chứng khoán nước ngoài tham gia thị trường chứng khoán Việt Nam.

Tăng cường hợp tác quốc tế trên các mặt như : tư vấn xây dựng chính sách phát triển và quản

lý thị trường; xây dựng khuôn khổ pháp luật cho thị trường chứng khoán; đào tạo đội ngũ cán bộ,

công chức quản lý; từng bước mở cửa và hội nhập với các thị trường chứng khoán thế giới theo lộ

trình đã cam kết.

4.4.7 Tăng cường công tác đào tạo, nghiên cứu và thông tin tuyên truyền.

Xây dựng và phát triển các Trung tâm Nghiên cứu và Bồi dưỡng nghiệp vụ chứng khoán và

thị trường chứng khoán, option chứng khoán thành các đơn vị có đủ điều kiện và khả năng nghiên

cứu về thị trường chứng khoán; đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý thị trường chứng khoán.

Hợp tác với các trường đại học, các cơ sở nghiên cứu trong và ngoài nước trong hoạt động

nghiên cứu, đào tạo cơ bản và nâng cao kiến thức về thị trường vốn.

Đa dạng hoá hình thức đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ nhằm đáp ứng nhu cầu của các đối tượng

và thông tin tuyên truyền, phổ biến kiến thức về thị trường chứng khoán cho công chúng.

Ngoài ra, có thể phổ biến cho công chúng hiểu hơn về nghiệp vụ option chứng khoán thông

qua các phương tiện thông tin đại chúng như truyền hình, báo, đài, internet…

4.4.8 Tăng cường hoạt động tư vấn cho các nhà đầu tư

Option chứng khoán là một nghiệp vụ còn rất mới mẻ đối với các nhà đầu tư Việt Nam, vì vậy

để giúp nhà đầu tư hiểu rõ về nghiệp vụ này hơn cần có sự tư vấn kỹ lưỡng của các chuyên viên tư

vấn khi tiến hành giao dịch, mua bán quyền chọn. Các nhà tư vấn có nhiệm vụ chủ yếu là cung cấp

thông tin cho khách hàng, đưa ra những lời khuyên dựa trên cở sở lý luận hợp lý về thị trường

option. Khi đó sẽ giúp cho các nhà đầu tư lựa chọn cho mình những chiến lược đầu tư hữu hiệu

nhất. Để tiến hành được công việc như trên, yêu cầu cần thiết phải có là:

Cần một đội ngũ nhân viên, chuyên viên tư vấn có năng lực, năng động, có phẩm chất đạo đức

tốt, cần có ngoại ngữ tốt để có thể tư vấn cho các nhà đầu tư nước ngoài. Thường xuyên có chính

sách khen thưởng cho nhân viên để khuyến khích họ làm việc tốt hơn.

Các công ty chứng khoán nên thường xuyên các cuộc hội thảo, tập huấn về nghiệp vụ chuyên

môn, hoặc giới thiệu cho các nhà đầu tư hiểu về các sản phẩm mới.

DANH MỤC CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO



Tài liệu

Tài chính quốc tế - Chủ biên :PGS.TS Trần Ngọc Thơ và TS. Nguyễn Ngọc Định – NXB

Thống kê.

Quản trị rủi ro tài chính – Chủ biên TS . Nguyễn Thị Ngọc Trang – Nhà xuất bản thống

kê.

Thị trường chứng khóan – Chủ biên GS.TS Lê Văn Tư và TS. Thân Thị Thu Thủy – Nhà

xuất bản tài chính.

Thị trường chứng khoán – Chủ biên GS.TS Nguyễn Thanh Tuyền và PGS.TS Nguyễn

Đăng Dờn - Nhà xuất bản thống kê.

Giới thiệu về thị trường Future và Option – TS . Bùi Lê Hà và tập thể các tác giả.

Quyền chọn tiền tệ. Nhà xuất bản thống kê,2004. Tác giả Nguyễn Văn Tiến

Tạp chí phát triển kinh tế các số năm 2006,2007

Tạp chí đầu tư chứng khóan

Tạp chí nghiên cứu tài chính

“Option strategy analysis tools” – Peter Hoadley’s

“Considerations for Employee option expense” . William H. Scott(2003)

“ The true cost of Stock options” – rich Wayman

Các trang web :

http://www.fpts.com.vn

http://www.bsc.com.vn

http://www.ssi.com.vn

http://www.bvsc.com.vn

http://www.vse.org.vn/

http://www.vinashares.com/

http://www.vnep.org.vn/

http://www.cfo.com.vn

http://www.nof.gov.vn

http://www.cme.com

http://www.optionsclearing.com

http://www.moodys.com.

http://www.standardandpoors.com

http://papers.nber.org/

http://netec.wustl.edu/webEc/journals.html

http://www.tse.or.jp/english/listing/companies/statistics_12.pdf

http://www.kse.or.kr/index.html