KHOA V T LÝ – ĐH S PH M HCM

Ư Ạ

Ậ

SUNRISE

NH H Ả ƯỞ NG C A B C X Ạ Ủ

Ứ Ỏ

NG ION HÓA LÊN S C KH E CON Ứ IƯỜ

GVHD: ThS. TRƯƠNG TRƯỜNG SƠN

SVTH:  LÊ HUY BA DUY             NGÔ THỊ THANH             NGUYỄN VĂN QUANG             NGUYỄN THỊ KIM XUYẾN

MỤC LỤC

SUNRISE

11

Các Lo i B c X . ạ ạ ứ

22

N IỘ DUNG

Các Ngu n Chi u X . ạ

ồ

ế

33

Tác H i C a B c X . ạ

ạ ủ

ứ

44

Add Your Text Nh ng V Tai N n Nghiêm Tr ng. ạ

ữ

ụ

ọ

2

CÁC LOẠI BỨC XẠ ION HÓA.

SUNRISE

B c x Alpha ứ ạ

B c x neutron ứ ạ

B c x Beta ứ ạ

B CỨB CỨ XẠXẠ

B c x gamma ứ ạ

3

B c x tia X ứ ạ

CÁC NGUỒN CHIẾU XẠ

SUNRISE

NGU NỒ

CHI U Ế X T Ạ Ự NHIÊN

CHI U Ế X Ạ NHÂN T OẠ

4

CHIẾU XẠ TỰ NHIÊN

SUNRISE

B C X Ứ Ạ VŨ TRỤ

B C X Ứ Ạ TRONG V Ỏ TRÁI Đ TẤ

M TẶ TR IỜ

V T Ậ Li UỆ

THIÊN HÀ

TH C Ứ ĂN

KHÔNG KHÍ

M T Ặ Đ TẤ

5

CHIẾU XẠ NHÂN TẠO

SUNRISE

Add Your Text

TRO B IỤ PHÓNG XẠ

Y TẾ

CÔNG NGHI P Ệ

• CHUẨN ĐOÁN • XẠ TRỊ

• DO CÁC VỤ NỔ  HẠT NHÂN.

• ĐÁNH DẤU ĐỒNG  VỊ PHÓNG XẠ • CHỤP HÌNH  X­QUANG

6

TÁC HẠI CỦA BỨC XẠ ION

SUNRISE

2

1

C CHƠ Ế

TH

T N Ổ NGƯƠ

*

*

*

*

*

NST

TR CỰ TI PẾ

GIÁN TI PẾ

T Ế BÀO

PHÂN TỬ

7

CƠ CHẾ TÁC DỤNG

SUNRISE

ự ế

• Kích thích hay ion hóa tr c ti p lên phân t ADN. ử

TR CỰTR CỰ TI PẾTI PẾ

ặ ử

• Kích thích ho c ion hóa các phân t n lân c n ADN. ậ c ướ ở

GIÁNGIÁN TI PẾTI PẾ

8

CƠ CHẾ GIÁN TIẾP

SUNRISE

+

-

+ e HOH

H O 2

fi

+ fi g

+ e H O

HOH

+ + HOH

e

2H O

2

e-

eqe -

ượ

ng

ươ

ươ

(T ng đ electron)

ế c)

(Đ c bao quanh b i 5 đ n 7 phân ở n t ử ướ

9

- - - fi

CƠ CHẾ GIÁN TIẾP

SUNRISE

ữ

ề

ắ

HOH + HOH - Các ion và không b n v ng l m và có th b tách thành các ph n t nh h n. ỏ ơ

ầ ử

ể ị

+

*

+ fi

HOH

+ H

OH

*

+ * OH OH

H O 2 2

fi

*

HOH

+ OH

H

10

- - fi

Hydrogen Peroxide (r t đ c ấ ộ đ i v i t ố ớ ế bào)

TỔN THƯƠNG

SUNRISE

11

* NHI M S C TH Ắ Ễ Ể

TỔN THƯƠNG

SUNRISE

* T BÀO

Ế

ị

ổ

ế

Ị Ổ Ứ

ở

T BÀO DA B T N Ế NG DO B C X TH Ạ ƯƠ ng ươ nhân và nguyên sinh M T TR I Ờ Ặ

ư

ế c.ượ

ắ

ở

ổ

. ồ ẫ

ư

ế

T bào

ế

T bào b ch t do t n th ế n ng ặ ch t.ấ T bào không ch t nh ng ế không phân chia đ T bào không phân chia ế c nh ng nhi m s c th đ ể ễ ượ ư tăng lên g p đôi và tr thành t ế ấ bào kh ng l T bào v n phân chia thành ế hai t bào m i nh ng có r i ố ớ lo n trong c ch di truy n. ạ

ề

ế

ơ

T bào h ng c u ồ

ế

ầ

12

TỔN THƯƠNG

SUNRISE

PHÂN TỬ

ị ạ

ủ

ặ

ọ

Phân t

có th kháng virut HIV

ử

ể

13

ọ ố ặ sinh h c. Khi b chi u x , năng ế ng c a chùm tia l ượ truy n b c x tr c ụ ề ạ ứ ti p ho c gián ti p ế ế sinh cho các phân t ử h c làm phá v các ỡ m i liên k t hóa h c ế ho c phân li các phân t ử ọ

CÁC HIỆU ỨNG VÀ BIỂU HIỆN

SUNRISE

Ng u Nhiên ẫ

Hi u ng S m ệ Ứ ớ

T t Nhiên ấ

14

Hi u ng Mu n ệ Ứ ộ

HIỆU ỨNG SỚM

SUNRISE

ẩ ế ư

t

SỰ PHÁT  TRIỂN  CỦA  PHÔI  THAI

X y thai, thai ch t l u ho c ặ sinh ra nh ng ữ đ a tr b d t ị ậ ẻ ị b m sinh.

ứ ẩ

MÁU VÀ  CƠ  QUAN  TẠO  MÁU

Vô Sinh

Xu t huy t, phù, ế thi u máu.

ấ ế

CƠ QUAN  SINH DỤC

HỆ TIÊU HÓA

DA

ả

ạ

15

Sút cân, nhi m ễ đ c máu, gi m ộ s c đ kháng ứ ề c a c th . ủ ơ ể

X m da,viêm loét, thoái hóa, ho i t

da.

ạ ử

HIỆU ỨNG MUỘN

SUNRISE

Sinh Thể

Di Truy nề

ọ

ắ

• Gi m Th ả • Ung Th Ph i ổ ư • Ung Th X ng ư ươ • Máu Tr ngắ • Đ c Nhãn C u

ụ

ầ

• Làm đ t gứ ãy ể nhi m s c th ễ • T o ra nh ng đ c ạ ặ ữ đi m đ t bi n v ề ế ộ ể ể c u t o, hình th ấ ạ

16

HIỆU ỨNG NGẪU NHIÊN VÀ TẤT NHIÊN

SUNRISE

17

BIỂU HIỆN SAU KHI CHIẾU XẠ

SUNRISE

Hi u ng ệ Ứ

ươ

ấ

ệ

nhi m s c th có th phát hi n đ

c.

Li uề 0,1 Gy Không có d u hi u t n th ắ

ệ ổ ể

ễ

ể

ng trên lâm sàng. Tăng sai l ch ệ ượ

1 Gy

ệ

ệ

ế

ể

ễ

ạ

ố

Xu t hi n b nh nhi m x trong s 5-7 % cá th sau chi u ấ x .ạ

ụ

ấ ố

ệ

ỏ

2-3 Gy R ng lông, tóc, đ c th y tinh th , gi m b ch c u, xu t ầ ủ h u h t các đ i ế ễ ng b chi u. T vong 10-30 % s cá th sau chi u x . ế ạ

ụ ạ ả ể hi n ban đ trên da. B nh nhi m x g p ạ ặ ở ầ ệ t ố ượ

ử

ế

ể

ị

ế

ầ

ấ

ả ẩ

ễ ế

ạ ụ

ể

ố

3-5 Gy Gi m b ch c u nghiêm tr ng, ban, xu t huy t, nhi m ọ khu n, r ng lông, tóc. T vong 50% s cá th sau chi u ử x .ạ

6 Gy

ơ

ố 18

Vô sinh lâu dài ở ả th b chi u c khi đ ế ả

c nam và n . T vong h n 50% s cá t nh t. ấ

ữ ử ị ố

c đi u tr t ề

ể ị

ượ

BIỂU HIỆN SAU KHI CHIẾU XẠ

SUNRISE

i thai nhi (suckhoegiadinh.com)

ớ

Ả

nh H ng ưở

• Ho iạ Tử

Ch t phôi

ng tia x đ i v i thai nhi nh h ố ớ ưở Ả DO X TR (ngu n trang web benh vien K) ồ Ị Ạ Do Tia X li u quá cao ề DO X TR ng Tia X t nh h Ị Ạ Ả ưở Tu n Tu i ổ ầ 0-1 (ti n làm t ề

) ổ

ế

ạ

ị ạ

ậ

D d ng, Ch m Phát Tri n, Ung Th

2-7 (giai đo n phát tri n c quan) ơ

ể

ư

ể

•Đau Đ nớ

8-40 (giai đo n thai)

ạ

ậ

ạ ể

ư

B nh vi n T Dũ ệ

ừ

ệ

•Tâm Lý . Michael Heuser, “b nh nhân s 1” sau khi b dùng tia x quá m c t

19 i Cedars-Sinai

TS.BS LÊ TH THU HÀ ( ệ

Ị ố

ị

Di d ng, ch m phát tri n, ung th ,… • R ng Tóc ụ )-TTO ạ

ứ ạ

NHẬN BIẾT DẤU HIỆU LÂM SÀNG

SUNRISE

*

Bu n nôn, nôn m a, đ c bi ồ ặ

ệ

ệ ỏ ứ

ằ ượ

t là có ệ ử kèm theo các ban đ , m t m i, tiêu ỏ i ch y và các tri u ch ng không gi ả ả c b ng các nguyên nhân thích đ khác Các th ổ ươ

Th ỏ

ặ ắ ấ

ị ứ ử ệ ặ

T n ổ ngươ Do B c ứ Xạ

ứ ấ ụ ố

ặ ộ

ớ ử

20

ồ c đó. ng t n da (không do các nguyên nhân b ng nhi t ho c hóa ệ ch t, hay do côn trùng c n, hay ti n s b nh da ho c d ng ề thu c. ố Tri u ch ng r ng lông, r ng tóc ụ ệ ho c có v n đ v máu (đ m máu, ề ề ặ ch y máu răng ho c mũi) v i m t ả b nh s bu n nôn, nôn m a 2-4 ệ tu n tr ầ ử ướ

MỨC GIỚI HẠN LIỀU

SUNRISE

i ớ

Nh ng cá ủ

Dân c nói Nhân viên Nhóm c quan t ư ơ Theo khuy n cáo c a ICRP : ế chung phóng x ạ h nạ ( m Sv) ( m Sv) Đ i v i nhân viên b c x :không nên v

ượ

ữ bi t trong ệ dân chúng ( m Sv) ạ

5

20

1,7

c v ượ ượ Đ i v i công chúng

ề t quá 20 mSv ượ

:không nên v 6

t quá 1 2

60

i h n li u

ề

t ứ ố ớ Toàn thân,t y ủ quá 50 mSv/năm và li u trung bình cho 5 x ng, ươ năm không đ các tuy n sinh ề d cụ ố ớ C ,mô m , gan, ỡ ơ mSv/1 năm. th n, lách… ậ Đ i v i b nh nhân ố ớ ệ 120 X ng,tuy n ế ươ giáp,da

:Không có gi ườ

ừ

12 rõ ràng tùy thu c vào t ng tr ộ 30

ớ ạ 4 ng h p ợ 10

Tay,chân

300

21

MỨC ĐỘ AN TOÀN

SUNRISE

c xác đ nh ộ ứ ệ ớ ượ ị

M c đ an toàn khi làm vi c v i NBXIH đ sau: b ng nh ng nhân t ữ ằ ố

TEXT

TEXT

Đ kín ộ c a ủ ngu nồ

Ho t ạ tính và chu kỳ bán rã

22

D ng ạ năng l ng ượ c a b c ứ ủ x ion ạ hóa

BIỆN PHÁP GIẢM ẢNH HƯỞNG DO CHIẾU NGOÀI

SUNRISE

Gi m th i gian làm vi c ệ

ả

ờ

i ngu n

Tăng kho ng cách ả t ớ

ồ

Ba Bi n ệ Phá p

Tăng b dày v t ậ ề che ch n b c x ạ ắ

ứ

23

BIỆN PHÁP GIẢM ẢNH HƯỞNG DO CHIẾU XẠ

SUNRISE

ố

ườ

ứ

ụ

ụ

ề

•C m ăn u ng, hút ấ Th thu c và dùng m ố ỹ ng xuyên ki m tra m c ể ph m trong các vùng ẩ nhi m x b m t d ng c và ặ ạ ễ đã phân lo iạ phòng làm vi c.ệ

ầ

ả

•S d ng áo qu n b o ử ụ h , kh u trang, gang ộ ị tay

ẩ Có các quy đ nh khi vào và ra vùng đã phân lo i.ạ

Chú Ý

t b đo

i vào ra

ế ị

Đ t thi l ở ố ặ •Tuân th n i quy phòng ủ ộ vùng đã phân lo i.ạ thí nghi mệ

24

NHỮNG VỤ TAI NẠN

SUNRISE

1. N NHÀ MÁY ĐI N H T NHÂN CHERNOBYL (UCRAINA)

Ổ

Ạ

Ệ

VIDEO VIDEO

25

NHỮNG VỤ TAI NẠN

SUNRISE

ụ

2. V M ném bom ỹ nguyên xu ng t ố ử Hiroshima và Nagasaki

VIDEO VIDEO

VIDEO VIDEO

Fatman

VIDEO VIDEO

VIDEO VIDEO

ồ ố

ổ

ộ ả

26

C t khói b i kh ng l b c lên sau khi th ả ụ qu bom Fatman xu ng thành ph Nagasaki ố ố vào ngày 9/8/1945

Little boy

SUNRISE

27