Ảnh hưởng của chế độ nước mặt ruộng tới hàm lượng dinh dưỡng ni tơ và phốt pho dễ tiêu trong đất lúa tại huyện Phú Xuyên

Ni tơ và Phốt pho là hai chất dinh dưỡng thiết yếu cho cây lúa, và hàm lượng dễ tiêu của chúng trong đất phụ thuộc vào nhiều yếu tố, đặc biệt là chế độ nước mặt ruộng. Sự thay đổi chế độ nước có thể làm thay đổi dạng tồn tại của các nguyên tố này, ảnh hưởng đến khả năng dễ tiêu của chúng. Do đó, nghiên cứu ảnh hưởng của các chế độ nước khác nhau đến hàm lượng Ni tơ và Phốt pho dễ tiêu trong đất lúa là rất cần thiết.

Tài liệu này hướng đến các nhà nghiên cứu, giảng viên, sinh viên và các chuyên gia trong lĩnh vực nông nghiệp, thủy lợi, khoa học đất và môi trường, cung cấp thông tin khoa học về quản lý nước và dinh dưỡng cho cây lúa.

Nghiên cứu này khảo sát ảnh hưởng của hai chế độ nước mặt ruộng – tưới ngập thường xuyên (NTX) và tưới tiết kiệm nước (TKN) – đến hàm lượng Ni tơ (N) và Phốt pho (P) dễ tiêu trong đất lúa tại huyện Phú Xuyên, Hà Nội, vụ Mùa năm 2014. Đối tượng nghiên cứu là hàm lượng N và P dễ tiêu trong đất ruộng trồng lúa, trên giống lúa lai 838 và loại đất phù sa không được bồi hàng năm (Eutric Fluvisols). Phương pháp thí nghiệm bao gồm việc thiết lập hai công thức tưới: CT1 (NTX) mô phỏng phương pháp tưới truyền thống của nông dân, duy trì mực nước 3-5cm; và CT2 (TKN) áp dụng quy trình tưới linh hoạt theo từng giai đoạn sinh trưởng của cây lúa, bao gồm cả giai đoạn rút nước phơi ruộng. Mẫu đất được lấy định kỳ để phân tích hàm lượng NH4+, NO3- và P dễ tiêu. Kết quả cho thấy, chế độ tưới TKN có tác động đáng kể đến động thái của N và P trong đất. Hàm lượng NH4+ ở cả hai công thức đều tăng mạnh vào thời điểm 18 ngày sau cấy và giảm vào thời kỳ 35 ngày sau cấy. Đặc biệt, TKN làm giảm NH4+ trong giai đoạn 25-35 ngày do quá trình rút nước phơi ruộng thúc đẩy khoáng hóa và nitrat hóa. Hàm lượng NO3- giảm dần theo thời gian ngập nước, nhưng tăng nhanh khi đất được rút nước phơi ruộng trong chế độ TKN, do môi trường thoáng khí tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình nitrat hóa. Đối với Phốt pho dễ tiêu (PDT), hàm lượng này giảm mạnh trong giai đoạn 11-25 ngày sau cấy. Chế độ TKN làm giảm PDT khi rút nước phơi ruộng nhưng lại tăng mạnh khi ngập nước trở lại, do quá trình khử FePO4.2H2O thành dạng dễ tan hơn và hoạt động khoáng hóa của vi sinh vật trong điều kiện yếm khí. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, tưới tiết kiệm nước không chỉ giúp tiết kiệm nước tưới mà còn thúc đẩy cây lúa sinh trưởng và phát triển tốt hơn, dẫn đến năng suất lúa ở công thức TKN đạt 52,0 tạ/ha, cao hơn 4% so với công thức tưới ngập thường xuyên (50,0 tạ/ha), mặc dù sự chênh lệch này không đáng kể về mặt thống kê. Tóm lại, chế độ tưới tiết kiệm nước mang lại hiệu quả tích cực trong việc quản lý dinh dưỡng đất và nâng cao năng suất lúa.