Ảnh hưởng của liều lượng phun Mepiquat Chloride (PIX) đến năng suất lạc trên đất cát nội đồng tỉnh Quảng Nam

ẢNH HƯỞNG CỦA LIỀU LƯỢNG PHUN<br /> MEPIQUAT CHLORIDE (PIX) ĐẾN NĂNG SUẤT LẠC<br /> TRÊN ĐẤT CÁT NỘI ĐỒNG TỈNH QUẢNG NAM<br /> Trần Thanh Dũng1<br /> Tóm tắt: Thí nghiệm được bố trí trên đất cát nội đồng thuộc xã Tam Xuân I,<br /> huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam ở vụ Đông xuân năm 2015. PIX 48EC (Mepiquat<br /> Chloride) được phun với các liều lượng từ 0 – 300 ml/ha vào giai đoạn sau khi lạc đâm<br /> tia (35 – 40 ngày sau gieo). Kết quả nghiên cứu cho thấy phun PIX 48EC ở liều lượng<br /> 250 – 300 ml/ha có chiều cao thân chính (54,5 cm; 51,8 cm so với đối chứng không<br /> phun là 62,9 cm), chiều dài cành cấp 1 (59,4 cm; 57,1 cm so với đối chứng là 63,3 cm),<br /> chỉ số diện tích lá (LAI) (13,33 m2 lá/m2 đất; 11,87 m2 lá/m2 đất so với đối chứng là<br /> 16,07 m2 lá/m2 đất) đạt thấp nhất có ý nghĩa so sánh. Các chỉ tiêu như số lá/thân chính,<br /> số cành cấp 1/cây, số nốt sần hữu hiệu/cây sai khác không có ý nghĩa thống kê. Tuy<br /> nhiên, các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất đạt cao nhất và có hiệu quả kinh<br /> tế cao, trong đó phun PIX ở liều lượng 300 ml/ha có năng suất lý thuyết đạt 72,32 tạ/<br /> ha, năng suất thực thu đạt 43,39 tạ/ha và hiệu quả kinh tế đạt cao nhất.<br /> Từ khóa: PIX, mepiquat Chloride, chất điều hòa sinh trưởng, cây lạc<br /> 1. Mở đầu<br /> Cây lạc (Arachis hypogaea L.) đóng vai trò quan trọng trong nông nghiệp của<br /> tỉnh Quảng Nam và có giá trị kinh tế cao so với một số cây trồng khác. Cây lạc có giá<br /> trị dinh dưỡng cao, có khả năng cải tạo đất vì vậy nó là một trong những cây trồng quan<br /> trọng và có giá trị trong hệ thống luân xen canh cây trồng tại Việt Nam nói chung và<br /> tỉnh Quảng Nam nói riêng.<br /> Lạc là cây trồng nguyên liệu có khả năng phục vụ cho công nghiệp chế biến dầu<br /> ăn, công nghiệp thực phẩm, thức ăn gia súc, phân bón hữu cơ..., hạt lạc chứa nhiều chất<br /> dinh dưỡng khoáng cho nên nó là thực phẩm giàu năng lượng cho con người.<br /> Trong những năm qua, nhiều nghiên cứu về giống, bảo vệ thực vật, kỹ thuật canh<br /> tác đã được thực hiện và có nhiều thành tựu đáng kể. Diện tích và năng suất ngày càng<br /> tăng, tuy nhiên năng suất vẫn không tăng nhiều so với tiềm năng của nó.<br /> Cây lạc có thời gian sinh trưởng ngắn, dễ luân xen canh với nhiều loại cây trồng<br /> vì thế ở Quảng Nam, diện tích năng suất và sản lượng của cây lạc ngày càng tăng lên<br /> nhanh chóng. Năm 2005, diện tích lạc tại Quảng Nam là 8960 ha với sản lượng 12.760<br /> tấn, năng suất bình quân đạt 14,2 tạ/ha; năm 2010, diện tích lạc khoảng 10.000 ha với<br /> sản lượng khoảng 16.000 tấn, năng suất bình quân đạt 16,0 tạ/ha [4]. Tuy năng suất có<br /> ____________________<br /> 1.<br /> <br /> TS, Khoa kinh tế, trường Đại học Quảng Nam<br /> <br /> 28<br /> <br /> Trần Thanh Dũng<br /> tăng nhưng chưa tương xứng với tiềm năng cho năng suất của vùng, do đó cần phải có<br /> các giải pháp kỹ thuật để tăng năng suất hơn nữa và có hiệu quả kinh tế.<br /> Một trong những giải pháp kỹ thuật cần được quan tâm đó là việc sử dụng chất<br /> điều hòa sinh trưởng, tuy nhiên cho đến nay ở Quảng Nam chưa có các kết quả nghiên<br /> cứu nào về vấn đề này.<br /> Mepiquat Chloride là chất ức chế sinh trưởng ngoại sinh có khả năng làm tăng<br /> hiệu suất quang hợp, tăng khả năng chống chịu với sâu bệnh hại, đặc biệt trong điều<br /> kiện trồng dày sẽ giúp cây trồng phát triển cân đối, tránh trường hợp cạnh tranh dinh<br /> dưỡng và ánh sáng lẫn nhau. Bên cạnh đó, việc sử dụng Mepiquat Chloride (PIX) còn<br /> làm tăng hiệu quả sử dụng phân bón, từ đó góp phần làm tăng năng suất [1][2][3].<br /> Hiện nay, trên thế giới và một số vùng trồng lạc ở Việt Nam đã và đang áp dụng<br /> việc phun PIX (Mepiquat Chloride, chất ức chế sinh trưởng) cho cây lạc nhằm nâng<br /> cao hơn nữa năng suất cho cây lạc.<br /> Các kết quả nghiên cứu ở ICRISAT (Ấn Độ) và của Viện Nghiên cứu cây có<br /> dầu Việt Nam cho thấy khi phun Mepiquat Chloride ở liều lượng 125 g a.i/ha (tương<br /> đương 300 ml PIX/ha) vào lúc 40 -45 ngày sau gieo (sau khi lạc đâm tia) cho năng<br /> suất đạt cao nhất [1]. Kết quả nghiên cứu của Viện Nghiên cứu cây bông và cây nông<br /> nghiệp Nha Hố (Ninh Thuận) và ở Quảng Nam, trong điều kiện trồng bông vải xen lạc<br /> có phun PIX cũng làm cho năng suất bông và lạc tăng lên đáng kể so với không phun<br /> [6], tuy nhiên việc sử dụng PIX trên cây lạc trồng thuần tại Quảng Nam chưa được<br /> nghiên cứu.<br /> Tại Quảng Nam, cây lạc được trồng với mật độ khá cao từ 27,0 – 30 van cây/ha<br /> (20 – 25 cm x 15 – 10 cm x 1 – 2 cây) nên cây thường mọc vống, tình trạng cạnh tranh<br /> dinh dưỡng dễ xảy ra, ruộng lạc không thông thoáng nên thường bị các bệnh đốm lá,<br /> bệnh héo xanh làm giảm năng suất. Do đó việc phun PIX cho cây lạc trong điều kiện<br /> trồng dày cần phải đặt ra.<br /> Xuất phát từ những vấn đề trên, chúng tôi tiến hành đề tài “Ảnh hưởng của liều<br /> lượng phun PIX (Mepiquat chloride) đến năng suất cây lạc trên đất cát nội đồng tỉnh<br /> Quảng Nam”. Với mục đích nâng cao hơn nữa năng suất lạc và tăng hiệu quả kinh tế<br /> cho nông dân.<br /> 2. Mục tiêu nghiên cứu<br /> Xác định được liều lượng phun PIX phù hợp cho cây lạc trong điều kiện trồng<br /> dày vừa tăng năng suất vừa có hiệu quả kinh tế.<br /> 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu<br /> Chúng tôi tiến hành nghiên cứu ảnh hưởng của liều lượng PIX 48EC (Mepiquat<br /> Chloride đến năng suất giống lạc Tây Nguyên (giống phổ biến ở địa phương) ở vụ<br /> 29<br /> <br /> Ảnh hưởng của liều lượng phun MepiquatChloride (Pix)...<br /> Đông xuân năm 2015 trên đất cát nội đồng tại xã Tam Xuân I, huyện Núi Thành, tỉnh<br /> Quảng Nam.<br /> 4. Vật liệu, nội dung và phương pháp nghiên cứu<br /> 4.1. Vật liệu nghiên cứu<br /> - Mepiquat chloride (PIX): Mepiquat chloride có tên hóa học là 1,1 –<br /> dimethylpiperinum chloride, công thức hóa học là C7H12ClN, tên thương mại là PIX.<br /> Có màu vàng nhạt, tan tốt trong nước. Là chất điều hòa sinh trưởng ngoại sinh có<br /> tác dụng ức chế quá trình sinh trưởng dinh dưỡng của thực vật. Có 2 dạng cơ bản là<br /> dạng bột chứa 95% hoạt chất Mepiquat Chloride và dạng nước chứa 48% hoạt chất<br /> Mepiquat Cloride.<br /> Trong thí nghiệm chúng tôi sử dụng PIX ở dạng nước với 48 % hoạt chất Mepiquat<br /> Chloride được sản xuất bởi Công ty Map Paciffic của Singapore.<br /> - Giống lạc Tây Nguyên: Do vấn đề bảo quản giống lạc khó khăn nên đa số<br /> diện tích trồng lạc ở Miền Trung nói chung và Quảng Nam nói riêng đều trồng giống<br /> lạc lây từ Tây Nguyên, chủ yếu là giống lạc sẻ. Giống lạc sẻ Tây Nguyên có thời gian<br /> sinh trưởng từ 100 - 110 ngày, chiều cao cây bình quân từ 55 - 60 cm, có khả năng chịu<br /> hạn nhưng không kháng được các loại bệnh như héo xanh vi khuẩn (bệnh chết ẻo), héo<br /> vàng do nấm gây ra. Năng suất bình quân từ 30 - 35 tạ/ha. <br /> 4.2. Nội dung nghiên cứu<br /> Nghiên cứu ảnh hưởng của liều lượng phun PIX (Mepiquat Chloride) đến năng<br /> suất của cây lạc (Arachis hypogaea).<br /> Thí nghiệm gồm có 5 công thức tương ứng với 5 liều lượng như sau:<br /> 1/ Không phun (Phun nước lã - Đối chứng)<br /> 2/ Phun PIX 48EC : 150 ml/ha<br /> 3/ Phun PIX 48EC : 200 ml/ha<br /> 4/ Phun PIX 48EC : 250 ml/ha<br /> 5/ Phun PIX 48EC : 300 ml/ha<br /> Sử dụng giống lạc Tây Nguyên, với mật độ gieo trồng: 26,66 vạn cây/ha (25 cm<br /> x 15 cm x 1 cây)<br /> Ngoài công thức đối chứng, các công thức khác được phun PIX 48EC (Mepiquat<br /> Chloride) vào lúc 35 – 40 ngày sau gieo (sau khi lạc đâm tia). Quy trình canh tác lạc<br /> được thực hiện theo quy trình chuẩn của Bộ NN&PTNT cho vùng Trung trung Bộ.<br /> 4.3. Phương pháp nghiên cứu.<br /> 4.3.1. Phương pháp bố trí thí nghiệm<br /> Thí nghiệm được bố trí theo kiểu khối đầy đủ ngẫu nhiên (RCBD) với 3 lần nhắc<br /> lại theo sơ đồ sau:<br /> 30<br /> <br /> Trần Thanh Dũng<br /> R1<br /> R2<br /> R3<br /> <br /> 1<br /> 3<br /> 2<br /> <br /> 2<br /> 4<br /> 5<br /> <br /> 3<br /> 5<br /> 1<br /> <br /> 4<br /> 2<br /> 3<br /> <br /> 5<br /> 1<br /> 4<br /> <br /> Diện tích ô: 2,5 m x 3 m = 7,5 m2 (Mỗi ô gieo 10 hàng, mỗi hàng dài 3 m)<br /> Diện tích thí nghiệm: 15 ô x 7,5 m2 = 112,5 m2<br /> Diện tích mương (giữa các lần nhắc): 0,5 m x 12,5 m = 6,25 m2<br /> Tổng diện tích thí nghiệm: 2 đường mương x 6,25 m2 + 112,5 m2 = 125 m2<br /> 4.3.2. Các chỉ tiêu theo dõi<br /> + Điều kiện khí hậu thời tiết vụ Đông xuân 2015<br /> + Tình hình sinh trưởng sau khi phun 15 ngày, 30 ngày và trước thu hoạch. Theo<br /> dõi chiều cao cây, số cành cấp 1, chiều dài cành cấp 1 dài nhất, số lá/thân chính,<br /> + Khả năng hình thành nốt sần hữu hiệu: Đếm số nốt sần hữu hiệu/cây<br /> + Chỉ số diện tích lá (m2 lá/m2 đất)<br /> Khả năng hình thành nốt sần hữu hiệu, LAI và khả năng tích lũy chất khô được<br /> thu thập khi có 50% số cây có củ vào chắc.<br /> LAI (m2 lá/m2 đất) = Diện tích lá của 1 cây (m2 ) x số cây/m2 .<br /> + Tình hình sâu, bệnh hại<br /> Đếm toàn bộ số cây bệnh ở 2 hàng giữa ô thí nghiệm, sau đó tính tỷ lệ bệnh.<br /> Sau khi gieo 40 ngày, tiến hành điều tra bệnh héo rũ ở các công thức thí nghiệm.<br /> Đếm toàn bộ số cây bệnh ở 2 hàng giữa ô thí nghiệm, sau đó tính tỷ lệ bệnh. Định kỳ<br /> 7 ngày điều tra 1 lần.<br /> + Các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất thực thu<br /> - Mật độ cây cuối vụ<br /> - Tổng số quả/cây<br /> - P100 quả, P100 hạt<br /> + NSLT = Mật độ x Pquả<br /> Mỗi ô theo dõi 2 hàng giữa ô, mỗi hàng theo dõi 20 cây. Đánh dấu từng cây theo<br /> dõi từ lúc có cành cấp 1 đầu tiên để theo dõi cho đến cuối vụ.<br /> + NSTT: Thu toàn bộ quả trong ô thí nghiệm và quy ra ha<br /> + Hiệu quả kinh tế ở từng công thức:<br /> - Tổng thu – chi phí phun PIX<br /> 31<br /> <br /> Ảnh hưởng của liều lượng phun MepiquatChloride (Pix)...<br /> Tổng thu = NSTT x Giá tiền/kg<br /> 4.3.3. Quá trình thực hiện<br /> - 16/1/1015: Tiến hành làm đất và bón lót vôi.<br /> - 23/1/2015: Bón lót và tiến hành gieo lạc với mật độ 26,66 vạn cây/ha (25 cm x<br /> 15 cm x 1 cây).<br /> * Lượng phân bón<br /> - Phân bón: 30 N + 90 P2O5 + 60 K2O + 400 kg vôi bột/ha theo tỷ lệ 1 – 3 – 2<br /> Tương đương 160 kg SA + 600 kg Lân nung chảy + 120 kg KCl<br /> - 8/3/2015 : Phun PIX trên các ô thí nghiệm. Phun PIX 48EC theo các liều lượng<br /> với lượng nước 300 lít/ha.<br /> - 30/4/2015: Thu hoạch thí nghiệm<br /> 4.3.4. Phương pháp xử lý số liệu<br /> Các số liệu thu thập được xử lý trên phần mềm Excell.<br /> 5. Kết quả nghiên cứu<br /> 5.1. Điều kiện khí hậu thời tiết vụ Đông Xuân năm 2015<br /> Bảng 5.1. Đặc trưng nhiệt độ, độ ẩm, lương mưa, số giờ nắng từ tháng 01 -3/2015<br /> Nhiệt độ ( C)<br /> <br /> cao nhất<br /> thấp nhất<br /> Độ ẩm (%)<br /> cao nhất<br /> thấp nhất<br /> Lượng mưa (mm)<br /> Số giờ nắng (giờ)<br /> 0<br /> <br /> Tháng 1<br /> 29,5<br /> 15,4<br /> 118<br /> 58<br /> 89,0<br /> 128<br /> <br /> Tháng 2<br /> 31,5<br /> 15,5<br /> 174<br /> 62<br /> 25,9<br /> 157<br /> <br /> Tháng 3<br /> 34,4<br /> 19,5<br /> 134<br /> 40<br /> 214,6<br /> 213<br /> <br /> (Nguồn: Đài khí tượng thủy văn tỉnh Quảng Nam[5]).<br /> Kết quả bảng 5.1 cho thấy nhiệt độ, độ ẩm, lương mưa, số giờ nắng từ tháng 01<br /> -3/2015 thích hợp cho sự sinh trưởng phát triển của cây lạc. Tuy nhiên ở tháng 3 có<br /> lượng mưa cao hơn các tháng 1 và 2 ảnh hưởng đến sự hính thành quả lạc, gây hiện<br /> tượng thối quả non và ảnh hưởng đến năng suất cây.<br /> 5.2. Ảnh hưởng của liều lượng PIX đến chiều cao cây và số lá của cây lạc qua<br /> các giai đoạn sau khi phun.<br /> <br /> 32<br /> <br />