Ba v n đ c a công ch c hi n nay ấ ề ủ ứ ệ
(VietNamNet) - M t chuyên gia kinh t c a Châu Âu khi đ n làm vi c m t d ánộ ế ủ ế ệ ở ộ ự
Vi t Nam đã nh n xét: Vi t Nam tuy đang phát tri n GDP v i t c đ 8,5 % m tở ệ ậ ệ ể ớ ố ộ ộ
năm, song t duy c a ng i Vi t Nam, nh t là công ch c, v n ch a theo k p t cư ủ ườ ệ ấ ứ ẫ ư ị ố
đ phát tri n này.ộ ể Theo đó, ba v n đ mà công ch c Vi t Nam hi n còn v ngấ ề ứ ệ ệ ướ
m c đ u n m c ch ,ắ ề ằ ở ơ ế đó là: đ ng l c, c chộ ự ơ ế
ng ch, b c chuyên viên, và c ch lãnh đ o t p thạ ậ ơ ế ạ ậ ể.
Đ ng l cộ ự
Công ch c Vi t Nam khi đ c nh n vào làm vi c là xemứ ệ ượ ậ ệ
nh đ c b o đ m vi c làm su t đ i. Tr khi b truy c uư ượ ả ả ệ ố ờ ừ ị ứ
trách nhi m hình s , công ch c không th b sa th i, choệ ự ứ ể ị ả
dù có ch m tr , thi u óc sáng t o, hay thi u trách nhi mậ ễ ế ạ ế ệ
trong công vi c.ệ
Công ch c ứ"xé rào" làm sai có th b k lu t, song làmể ị ỷ ậ
t t thì không đ c th ng, có khi còn b cho là ố ượ ưở ị "có gì đó
thì m i s t s ng nh thớ ố ắ ư ế". Vì th , công ch c có ít đ ngế ứ ộ
l c đ giúp đ doanh nghi p, đi u mà Th t ng Phan Văn Kh i đã có l n g i là ự ể ỡ ệ ề ủ ướ ả ầ ọ ”vô
c m”. ả
T t nhiên, cấòn nhi u công ch c không vô c m, nh ng n u ch kêu g i l ng tâm và tráchề ứ ả ư ế ỉ ọ ươ
nhi m c a công ch c thì ch a đ đ t o đ ng l c cho công ch c Vi t Nam phát tri n tệ ủ ứ ư ủ ể ạ ộ ự ứ ệ ể ư
duy phù h p v i đòi h i c a xã h i. ợ ớ ỏ ủ ộ
Nomenklatura - hay b nh ”s ng lâu lên lão làng”ệ ố
Liên quan đ n v n đ đ ng l c là v n đ ng ch và b c chuyên viên ế ấ ề ộ ự ấ ề ạ ậ - hay còn g i làọ
”s ng lâu lên lão làng”, ti ng Nga là nomenklatura.ố ế Th c đo đ nâng l ng, nângướ ể ươ
ng ch, xét b nhi m là th i gian làm vi c t i c quanạ ổ ệ ờ ệ ạ ơ . Ai làm vi c lâu đ ng nhiên đ cệ ươ ượ
xét u tiên đi công tác n c ngoài, đ c b nhi m vào ch c v lãnh đ o.ư ướ ượ ổ ệ ứ ụ ạ Đi u này trề ở
thành tâm lý chung c a công ch c, đ nh h ng cách th c c c u cán b c a các đ ngủ ứ ị ướ ứ ơ ấ ộ ủ ồ
chí tr ng phòng t ch c.ưở ổ ứ
Khi m t ng i còn tr đ c b nhi m vào ch c v lãnh đ o, t t nhiên s làm nh ngộ ườ ẻ ượ ổ ệ ứ ụ ạ ấ ẽ ữ
ng i l n tu i h n, công tác lâu năm h n ườ ớ ổ ơ ơ "ch nh lòng"ạ. Ch a k là quan h x ng hôư ể ệ ư
gi a các công ch c già và tr không hoàn toàn bình đ ng: khi thì ”chú” ữ ứ ẻ ẳ - x ng ”cháu”, khiư
thì ”th y, cô” ầ- x ng ư"em". Vì thế, n u không b nhi m nh ng ng i l n tu i làm lãnhế ổ ệ ữ ườ ớ ổ
đ o, thì h s không hài lòng, d n đ n kéo bè kéo cánh ch ng đ i, mà lãnh đ o thìạ ọ ẽ ẫ ế ố ố ạ
không sa th i h đ c (vì lý do nh trên).ả ọ ượ ư
S l n c n gi a ự ấ ấ ữ "tình" và "lý" nh v y khi n các ư ậ ế v lãnh đ o,ị ạ t ch c b i r i, không bi tổ ứ ố ố ế
x s th nào cho ph i. Cu i cùng, gi i pháp đ c l a ch n nhi u nh t là ch n các ử ự ế ả ố ả ượ ự ọ ề ấ ọ cán
b ộl n tu i, ít m c khuy t đi m vào v trí lãnh đ o đ ớ ổ ắ ế ể ị ạ ể "gi đoàn k t n i bữ ế ộ ộ".
N u m m t cu c đi u tra các c quan ban ngành, không khó gì đ nh n th y r ngế ở ộ ộ ề ơ ể ậ ấ ằ ,
ph n l n ầ ớ lãnh đ o các phòng ban đ ng th i cũng làạ ồ ờ nh ng cán bữ ộ l n tu i nh t trongớ ổ ấ
Th c đo đ nâng l ng,ướ ể ươ
nâng ng ch, xét b nhi m làạ ổ ệ
th i gian làm vi c t i c quan.ờ ệ ạ ơ
phòng, ban đó. Đi u đáng lo ng i là ng i ít m c khuy t đi m ph n đông l i là ng i ítề ạ ườ ắ ế ể ầ ạ ườ
ch u đ ng não, suy nghĩ, dĩ hoà vi quý.ị ộ
C ch lãnh đ o t p thơ ế ạ ậ ể
Cũng vì "đoàn k t n i bế ộ ộ" mà c ch ra quy t đ nh trong các c quan nhà n c đ cơ ế ế ị ơ ướ ượ
ch n nhi u nh t là c ch lãnh đ o t p th .ọ ề ấ ơ ế ạ ậ ể Charles Ray, nguyên t ng lãnh s Hoa Kỳổ ự
t i TP.HCM t ng nói ạ ừ ”Vi t Nam là đ t n c c a quy n ph quy t (veto)”ệ ấ ướ ủ ề ủ ế .
T c là, khi c n ra quy t đ nh, ứ ầ ế ị ng i đ ng đ u Chính ph ườ ứ ầ ủ ph i h i ý ki n hàng ch c b ,ả ỏ ế ụ ộ
B tr ng ph i h i ý ki n hàng ch c v , trong đó ch c n m t b , m t v không đ ng ýộ ưở ả ỏ ế ụ ụ ỉ ầ ộ ộ ộ ụ ồ
thì các b khác, v khác có mu n giúp cũng không bi t làm th nào.ộ ụ ố ế ế
Nh v y, m t c ch t ng ch ng là dân ch , đã tr thành m t c ch ai cũng có quy nư ậ ộ ơ ế ưở ừ ủ ở ộ ơ ế ề
quy t mà không ai ch u trách nhi m v quy t đ nh c a mình.ế ị ệ ế ế ị ủ Có v không đ ng ý m tụ ồ ộ
d án không ph i vì không ng h d án,ự ả ủ ộ ự mà b i d án đ c trình t m t v khác mà vở ự ượ ừ ộ ụ ụ
này không thích. Th m chíậ, có v có ý ki n ph n đ i m t d án vì lý do tài chính, trongụ ế ả ố ộ ự
khi trong d án đó v mình không có ch c năng qu n lý v tài chính.ự ụ ứ ả ề
Lúc này, ng i làm đ n mu n đ c vi c thì ph i quan h t t v i t t c các v , các b cóườ ơ ố ượ ệ ả ệ ố ớ ấ ả ụ ộ
liên quan. H s b i r i không bi t nên quen ai, nói chuy n v i ng i nào.ọ ẽ ố ố ế ệ ớ ườ Đi u này làmề
tăng chi phí giao d ch, gi m hi u qu cho nên kinh t .ị ả ệ ả ế Vai trò c a ng i lãnh đ o b luủ ườ ạ ị
m , ch ch p thu n đ c nh ng gi i pháp mang tính tho hi p.ờ ỉ ấ ậ ượ ữ ả ả ệ Nh ng gi i pháp thoữ ả ả
hi p, làm hài lòng t t c m i ng i nh v y th ng ít mang tính đ t phá.ệ ấ ả ọ ườ ư ậ ườ ộ
Gi i phápả
Ba v n đ trên không ph i là v n đ c a b t kỳ m t c quan nào, mà là v n đ c a cấ ề ả ấ ề ủ ấ ộ ơ ấ ề ủ ơ
ch .ế Đã đ n lúc nên đi u hành m t c quan nhà n c nh đi u hành m t doanh nghi pế ề ộ ơ ướ ư ề ộ ệ .
Khi đó, công ch c đ c coi nh ng i lao đ ng, có th ng, có ph t, có đ u vào đ u raứ ượ ư ườ ộ ưở ạ ầ ầ
rõ ràng, l y hi u qu công vi c làm th c đo.ấ ệ ả ệ ướ
Các gi i pháp c th có th là:ả ụ ể ể
T o đ ng l c cho công ch cạ ộ ự ứ b ng cách t ch c l i đ u vào và đ u ra cho côngằ ổ ứ ạ ầ ầ
ch c.ứ Ph i thay đ i quan ni m: làm công ch c là có vi c làm n đ nh su t đ i.ả ổ ệ ứ ệ ổ ị ố ờ Có sa
th i công ch c kém năng l c thì c quan m i có ch đ nh n thêm nh ng công ch c cóả ứ ự ơ ớ ỗ ể ậ ữ ứ
năng l c vào làm vi c.ự ệ
Pháp l nh cán b , công ch c nên đ c s a đ i theo h ng cán b , công ch c ph i kýệ ộ ứ ượ ử ổ ướ ộ ứ ả
h p đ ng lao đ ng, cho phép th tr ng c quan ch m d t h p đ ng n u công ch cợ ồ ộ ủ ưở ơ ấ ứ ợ ồ ế ứ
n u m c khuy t đi m trong công tác, thí d nh không hoàn thành công vi c đ c giao,ế ắ ế ể ụ ư ệ ượ
hay b ng i dân góp ý, phê bình quá 5 l n trong 1 tháng.ị ườ ầ Ng c l i, công ch c b saượ ạ ứ ị
th i trái pháp lu t có quy n kh i ki n tr c Toà lao đ ng.ả ậ ề ở ệ ướ ộ
Có ng i lo ng i r ngườ ạ ằ , hi n nay l ng công ch c đã th p, ch đ làm vi c l i không nệ ươ ứ ấ ế ộ ệ ạ ổ
đ nh thì làm sao thu hút h làm vi c.ị ọ ệ Cách suy nghĩ nh v y ch thu hút đ c nh ngư ậ ỉ ượ ữ
ng i an ph n, không mu n thay đ i vào làm công ch c.ườ ậ ố ổ ứ Nh ng ng i tr , gi i, có năngữ ườ ẻ ỏ
l c ngoài th tr ng lao đ ng r t nhi u.ự ị ườ ộ ấ ề V i c ch tuy n d ng, phát tri n công ch c rõớ ơ ế ể ụ ể ứ
ràng, chúng ta không lo gì không tuy n đ c ng i gi i vào làm công ch c.ể ượ ườ ỏ ứ
Thay đ i suy nghĩ v nomenklaturaổ ề trong c ch tuy n ch n lãnh đ o.ơ ế ể ọ ạ Khi th tr ng cóủ ưở
quy n sa th i nh ng công ch c tuy công tác lâu năm nh ng không th hi n đ c năngề ả ữ ứ ư ể ệ ượ
l c c a mình, gây m t đoàn k t n i b , h s m nh d n ch n nh ng ng i tr tu i, cóự ủ ấ ế ộ ộ ọ ẽ ạ ạ ọ ữ ườ ẻ ổ
năng l c vào v trí lãnh đ o.ự ị ạ
Xét cho cùng, th tr ng cũng mu n đ c nh đ n là m t ng i m nh d n thay đ i, làmủ ưở ố ượ ớ ế ộ ườ ạ ạ ổ
ăn có hi u qu , đ còn đ c ti p t c đ b t lên nh ng v trí cao h n.ệ ả ể ượ ế ụ ề ạ ữ ị ơ M t khi nhi u cộ ề ơ
quan m nh d n ch n nh ng công ch c tr hay l n tu i song có tinh th n đ i m i, c uạ ạ ọ ữ ứ ẻ ớ ổ ầ ổ ớ ầ
ti n vào v trí lãnh đ o, các c quan còn l i s noi theo, và s t o nên đ c m t b m tế ị ạ ơ ạ ẽ ẽ ạ ượ ộ ộ ặ
m i cho các c quan công quy n c a c n c.ớ ơ ề ủ ả ướ
Thay c ch ơ ế "lãnh đ o t p thạ ậ ể" b ng c ch giao vi c c th cho đ u m i ch u tráchằ ơ ế ệ ụ ể ầ ố ị
nhi m (key performance management), các c quan khác ch là c quan t v n. Thí d ,ệ ơ ỉ ơ ư ấ ụ
v A ch góp ý v v n đ X1, v B ch góp ý v v n đ X2 trong d án X, song ý ki nụ ỉ ề ấ ề ụ ỉ ề ấ ề ự ế
đóng góp ch có giá tr tham kh o. C quan đ u m i s là ng i có ý ki n quy t đ nh vàỉ ị ả ơ ầ ố ẽ ườ ế ế ị
ch u trách nhi m v ý ki n c a mình.ị ệ ề ế ủ H có quy n có nh ng ý ki n sai l m, song khôngọ ề ữ ế ầ
đ c phép có nh ng ý ki n trái pháp lu t. ượ ữ ế ậ
N u không gi i quy t đ c c ch ế ả ế ượ ơ ế "lãnh đ o t p thạ ậ ể", s d n đ n tình tr ng ”công anẽ ẫ ể ạ
c a kh u đi ki m tra hành lý, h i quan đi ki m tra hử ẩ ể ả ể ộ chi u khách du l ch”ế ị !
•Ph ng Maiươ