Bài giảng Cơ sở khoa học môi trường: Giới thiệu

CƠ SỞ KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG

Lớp: DHQLMT11

Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu

Môn học : Cơ sở Khoa học Môi trường (Principles of Environmental Sciences)

•Thông tin về giảng viên:

Số tín chỉ: 03 (LT) Số tiết: 45 Tính chất Môn học: bắt buộc

Họ và tên Nguyễn Thanh Bình nguyenbinhthanh@yahoo.com

Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu

Văn phòng bộ môn:

Tên Bộ môn: Khoa học Môi trường Địa chỉ: Lầu 9- Tòa nhà X- Viện KHCN&QLMT-

trường ĐH Công Nghiệp số 12 Nguyễn Văn Bảo, Phường 4, Q. Gò Vấp - Tp. HCM

Điện thoại: 08. 22167375 Fax: 08. 35886369 Email: iesem@hui.edu.vn Website: www.iesemhui.org.vn

Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu

Đánh giá

Tỉ lệ (%)

Hình thức Thường kỳ Thi giữa kỳ Thi cuối kỳ 20 30 50

Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu

Mục tiêu môn học

Mục tiêu chung của môn học Sinh viên nắm được: - Các khái niệm, vai trò - Các thành phần và - Các quá trình diễn ra trong và qua lại giữa các thành phần môi trường

Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu

Tổng quan môn học

Chương I: GIỚI THIỆU KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG Chương II: MÔI TRƯỜNG ĐẤT Chương III: MÔI TRƯỜNG KHÔNG KHÍ Chương IV: MÔI TRƯỜNG NƯỚC Chương V: HỆ SINH THÁI MÔI TRƯỜNG Chương VI: CHUYỂN ĐỔI GIỮA CÁC THÀNH PHẦN MÔI TRƯỜNG Chương VII: CON NGƯỜI TRONG MÔI TRƯỜNG

Tài liệu tham khảo

Chương

tham

Tên tài liệu

khảo

1 Enger, E.D., and Smith, B.F., 2006. Environmental science: A

(5), (6), (7)

Study of Interrelationships, 12th Edition, McGraw-Hill

2 Lê Văn Khoa, 2001. Khoa học môi trường, nhà xúât bản Giáo dục (1), (3), (4), (5),

(7)

3 Nguyen Hữu Xuân, Phan Thái Lê, 2010. Địa lý tự nhiên đại

(1), (2)

cương, Trái đất và thạch quyển (Tài liệu giảng dạy, lưu hành nội

bộ)

4 Nyle C. Brady, N.C, and Weil, R.R, 2002. The nature and

(2)

properties of soils

Phạm Ngọc Hồ, 2011. Cơ sở khoa học môi trường không khí và

(3), (4)

nước, NXB Đại Học Quốc Gia

Samuel S. Butcher, 1992. Global Biogeochemical Cycles,

(6)

Elsevier, Academic Press

Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu

1. Các khái niệm 2. Phân loại môi trường 3. Chức năng của môi trường

Nội dung bài giảng

Các khái niệm

Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu

Các khái niệm

Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu

Các khái niệm

Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu

Các khái niệm Môi trường là gì? Tiếng Anh là “Environment”:

Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu

Là tất cả các thứ xung quanh ta:

Các khái niệm Môi trường là gì? Tiếng Anh là “Environment”:

Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu

Là tất cả các thứ xung quanh ta gồm:

- Vật chất vô sinh: nước, không khí, đất, đá, sông

- Vật chất hữu sinh: con người, động vật, thực vật,

ngòi, ao hồ, biển…

vi sinh vật

- Đồ vật do con người tạo nên: nhà cửa, đường sá - Các mối quan hệ qua lại (tương tác qua lại) - Ánh sáng mặt trời

Các khái niệm

Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu

Môi trường là tập hợp tất cả các thành phần của thế giới (các yếu tố vô sinh và hữu sinh, các dạng vật chất và phi vật chất), có tác động tương hổ qua lại lẫn nhau.

Cơ sở khoa học môi trường – phân loại môi trường

PHÂN LOẠI MÔI TRƯỜNG

Cơ sở khoa học môi trường – phân loại môi trường

Phân loại môi trường theo sự tồn tại

Môi trường vật lý (Physical environment): Là thành phần vô sinh của môi trường tự nhiên, bao gồm: - Khí quyển (chia thành các tầng) - Thủy quyển (môi trường nước) - Thạch quyển (môi

trường đất)

Cơ sở khoa học môi trường – phân loại môi trường

Phân loại môi trường theo sự tồn tại

- Môi trường luôn luôn

Môi trường sinh học (Biological environment) là thành phần hữu sinh của môi trường.

chuyển động

- Trạng thái cân bằng động - Bất cứ sự thay đổi của 1 yếu tố cũng kéo theo sự thay đổi của các yếu tố khác

Cơ sở khoa học môi trường – phân loại môi trường

Phân loại theo mức độ can thiệp của con người

Môi trường tự nhiên (Natural environment)

là môi trường vật lý, hóa học và sinh học như: sông, suối, rừng, biển, hoang mạc… do thiên nhiên tạo ra và tồn tại chưa bị sự tác động của con ngường (mức độ can thiệp bằng 0).

Ví dụ: các khu rừng nguyên sinh chưa bị khai thác (rừng Cúc Phương, Ba Vì, Cát Tiên…)

Cơ sở khoa học môi trường – phân loại môi trường

Phân loại theo mức độ can thiệp của con người

Môi trường bán tự nhiên (subnatural environment)

Là môi trường tự nhiên nhưng đã bị chi phối một phần bởi các hoạt động sống của con người. Ví dụ, các khu rừng khai thác, các đồng cỏ chăn nuôi các khu rừng mà nông dân đang khai phá.

Cơ sở khoa học môi trường – phân loại môi trường

Phân loại theo mức độ can thiệp của con người

Môi trường nhân tạo (Artificial environment)

Là môi trường hoàn toàn được tạo ra bởi các hoạt động của con người VD: Các đô thị, Các khu công nghiệp, Công trình thủy điện, Rừng trồng.

Cơ sở khoa học môi trường – phân loại môi trường

Phân loại theo mức độ can thiệp của con người

Môi trường xã hội

Là tổng thể các quan hệ giữa người với người. Đó là những luật lệ, thể chế, cam kết, quy định, ước định... ở các cấp khác nhau như: Liên Hợp Quốc, Hiệp hội các nước, quốc gia, tỉnh, huyện, cơ quan, làng xã, họ tộc, gia đình, tổ nhóm, các tổ chức tôn giáo, tổ chức đoàn thể,...

Cơ sở khoa học môi trường – Chức năng môi trường

Chức năng của môi trường

Cơ sở khoa học môi trường – Chức năng môi trường

Chức năng của môi trường

1. Không gian sinh sống cho con người và thế giới sinh vật Con người cần có: Nhà ở, nơi nghỉ, đất để sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản, kho tàng, bến cảng,... Trung bình mỗi ngày mỗi người đều cần khoảng 4m3 không khí sạch để hít thở; 2,5 lít nước để uống, một lượng lương thực, thực phẩm tương ứng với 2000 - 2400 Calo.

Cơ sở khoa học môi trường – Chức năng môi trường

Chức năng của môi trường

2. Chứa các nguồn tài nguyên cần thiết

Con người đã lấy từ tự nhiên những nguồn tài nguyên thiên nhiên cần thiết phục vụ cho việc sản xuất ra của cải vật chất: vật liệu, năng lượng, thông tin (kể cả thông tin di truyền) cần thiết cho hoạt động sinh sống, sản xuất và quản lý của con người

Cơ sở khoa học môi trường – Chức năng môi trường

Chức năng của môi trường

3. Nơi chứa đựng các chất phế thải do con người tạo ra

Trong quá trình sản xuất và tiêu dùng, con người luôn đào thải ra các chất thải vào tự nhiên

Phân hũy hóa học, sinh học, vật lý và hóa sinh..

Khả năng tiếp nhận và phân huỷ chất thải trong một khu vực nhất định được gọi là khả năng đệm (buffer capacity) của khu vực đó

Cơ sở khoa học môi trường – Chức năng môi trường

Chức năng của môi trường

4. Lưu trữ và cung cấp thông tin cho con người

- Lịch sử địa chất, lịch sử tiến hoá của vật chất và

sinh vật

người. C

- Lịch sử xuất hiện và phát triển văn hoá của loài

- Các chỉ thị không gian và tạm thời mang tính chất

- Da dạng các nguồn gen, các loài động thực vật, các hệ sinh thái tự nhiên và nhân tạo, các vẻ đẹp, cảnh quan

tín hiệu

Cơ sở khoa học môi trường – Hệ mặt trời và trái đất

Nội dung: Sự hình thành hệ mặt trời Sự hình thành trái đất - Hình dạng của Trái đất - Cấu trúc - Thành phần hóa học của Trái đất

Hê mặt trời

h n i t

t ấ đ

Cơ sở khoa học môi trường – Hệ mặt trời và trái đất

h n i t c ộ M

g n ơ ư v

n ê i h T

i á r T

h n i t y ủ h T

m ê i d o a S

h n i t

m K

g n ơ ư v

h n i t

i ả H

h n i t a ỏ H

ổ h T

Mặt trời

Diêm vương tinh– hành tinh lùn (là một khái niệm trong việc

chia hành tinh)

Hê mặt trời

Cơ sở khoa học môi trường – Hệ mặt trời và trái đất

Hệ Mặt Trời (còn gọi là Thái Dương Hệ) là một hệ hành tinh có: Mặt Trời (còn gọi là Sao) Và 8 hành tinh chính quay xung quanh.

Theo các giả thuyết, Hệ Mặt Trời được hình thành từ một khối khí và bụi khổng lồ. Khối này vừa quay vừa tụ tập vật chất vào trung tâm do lực hấp dẫn.

Sự hình thành và phát triển trái đất

Cơ sở khoa học môi trường – Hệ mặt trời và trái đất

Một vị trí trong đám mây đổ sập lên nhau, vì sức ép của một vụ nổ không gian

Các khí và bị xoay quanh thành một đĩa dẹt

Khi vật chất tại trung tâm đĩa đủ lớn, phản ứng tổng hợp hạt nhân xảy ra, mặt trời hình thành

4.6 tỷ năm trước

Việc kết hợp này tạo thành các hành tinh, hành tinh lùn, tiểu hành tinh, sao chổi, mặt trăng

Phản ứng tổng hợp hạt nhân xảy ra

Hiện nay

Đám may này rất nhỏ so với đám mây lớn

Vật chất còn lại kết hợp với nhau tạo thành các vật thể to hơn

Các vật liệu đá tồn tại gần mặt trời, các vật chất là khí và băng tồn tại cách xa mặt trời.

Tiểu hành tinh, sao chổi là các vật chất còn lại từ sự hình thành hệ mặt trời

Hê mặt trời ra đời như thế nào 4.6 tỷ. năm trước, một một đám mây (khí và bụi)

Trái đất

Cơ sở khoa học môi trường – Hệ mặt trời và trái đất

Trái đất được hình thành cách đây khoảng 4.5 tỷ năm

Trái đất: -Là một hành tinh quay quanh mặt trời -Có sự sống phát triển -Hình dáng: tương đối tròn -Có lớp đất phủ

Trái đất là hành tinh thứ ba tính từ Mặt Trời

Trái đất: Hình dạng

Cơ sở khoa học môi trường – Hệ mặt trời và trái đất

- XVII: Trái đất có dạng hình cầu hơi dẹt ở 2 cực, phình ra ở xích đạo (elípxôit). - XIX: Trái đất không chỉ có dẹt ở cực mà còn hơi dẹt cả ở xích đạo, với hình elípxôit - XX vệ tinh nhân tạo lại phát hiện bán cầu Nam so với bán cầu Bắc nói chung còn có một độ phình nhỏ vào khoảng 30 m

Cơ sở khoa học môi trường – Hệ mặt trời và trái đất

Kích thước trái đất

Kích thước - Bán kính : 6370km - Xích đạo : 40076 km - Diện tích : 510 triệu km2

Cơ sở khoa học môi trường – Hệ mặt trời và trái đất

Cấu trúc trái đất

Do có hình dạng khối cầu nên vật chất càng vào trung tâm càng bị nén chặt và tỷ trọng càng lớn, đồng thời phân bố thành các lớp đồng tâm, hình thành nhân trung tâm

Cấu trúc trái đất

Cơ sở khoa học môi trường – Hệ mặt trời và trái đất

Lớp vỏ

Lớp Manti

Nhân ngòai

Nhân trong

Cấu trúc trái đất

Cơ sở khoa học môi trường – Hệ mặt trời và trái đất

Lớp vỏ

Lớp Manti

Nhân ngòai

Nhân trong

Nhân: Nhân Trái đất nằm ở ranh giới dưới của lớp Manti, ở độ sâu: 2900 km. Nhân có 2 phần: Nhân ngòai: - Độ sâu từ 2900 - 5000 km, trạng thái vật chât lỏng, nén chặt, áp suât từ 1.370.000 - 3.120.000 atm.

sắt.

- Cấu tạo chủ yếu từ niken và

Cơ sở khoa học môi rường – Thạch quyển Cơ sở khoa học môi trường – Hệ mặt trời và trái đất

Cấu trúc trái đất

Nhân trong: - Độ sâu từ 5000 - 6371 km vật

Lớp vỏ

Lớp Manti chất siêu rắn, gôm kim loại nặng niken và sắt, áp suât cao từ 3 – 3,5 triệu atm.

Nhân ngòai

Nhân trong

- Vì vậy, vỏ điện tử của các nguyên tử bị phá vỡ, hạt nhân hòa chung với khối lượng chung của điện tử.

- Trong thành phân hóa học cuả nhân, sắt chiếm 85 - 90%. Do chủ yếu là niken và sắt nên còn gọi là nhân Nife

Cơ sở khoa học môi trường – Hệ mặt trời và trái đất

Cấu trúc trái đất

Manti: - Còn được gọi là trọng Lớp vỏ

Lớp Manti

Nhân ngòai

Nhân trong quyển, hay quyển trung gian, chiếm khỏang 80% về thể tích và khỏang 68.5 khối lượng trái đất

- Cấu tạo chủ yếu từ đá bao gồm oxygen (45%), silicon (22%), and magnesium (23% theo trọng lượng).

Nó được chia làm 2 lớp:

Cấu trúc trái đất

Cơ sở khoa học môi trường – Hệ mặt trời và trái đất

dẻo, nhiệt độ và áp súât cao, - Thường có chuyển động đối lưu

Lớp manti trên: - Vật chất của lớp ở trạng thái quánh

- Các dòng đối lưu di chuyển vài chục centimet/năm dẫn đến việc phân chia thạch quyển thành các mảng lớn.

vật chất theo chiều thẳng đứng or nằm ngang

- Sự di chuyển nằm ngang  hiện tượng trôi lục địa - Cũng là nơi phát sinh các lò macma và núi lửa

Cơ sở khoa học môi trường – Hệ mặt trời và trái đất

Cấu trúc trái đất

Lớp manti dưới: - Độ sâu: 900 – 2900 km - Nhiệt độ cao: 2900 – 4700 oC - Áp súât: 343 000 – 1370 000 atm - Vât chất ở trạng thái cứng kết tinh

Vỏ trái đất

Cơ sở khoa học môi trường – Hệ mặt trời và trái đất

Lớp vỏ: là lớp ngòai cùng của trái đất, 50 – 70 km.

Kiểu vỏ lục địa: -Dày 30 – 40 km, ở miền núi có thể đến 70 – 80 km -Tỷ trọng 2.7 g/cm3, cấu tạo gồm 3 lớp

-Lớp trên cùng: lớp trầm tích dày 3- 20 km, do các đá trầm tích tạo thành. -Dưới lớp trầm tích: lớp granit, dày 10 -15 km -Dưới lớp granit: lớp bazon dày 15 – 35 km, do các loại đá nặng tạo thành

Cơ sở khoa học môi trường – Hệ mặt trời và trái đất

Vỏ trái đất

Kiểu kiểu đại dương -Dày: 6 – 15 km -Tỷ trọng 3 g/cm3, cấu tạo gồm 3 lớp -Lớp trên: Trầm tích biển, dày 1km -Lớp dưới trầm tích đến lớp bazan: 1-1.25 km

Cơ sở khoa học môi trường – Hệ mặt trời và trái đất

Số liệu vật lý về trái đất

Cơ sở khoa học môi trường – Các thành phần của môi trường

Nội dung 1. Sự hình thành thạch quyển 2. Khí quyển 3. Thủy quyển 4. Sinh quyển

Cơ sở khoa học môi trường – Các thành phần của môi trường

Giới thiệu các thành phần trái đất

Khí quyển

Sinh quyển

Thủy quyển

Thạch quyển

Tòan lớp chia thành các nhóm Mỗi nhóm 5 em

Thứ tự hình thành các thành phần môi trường?

Cơ sở khoa học môi trường – Các thành phần của môi trường

Sự hình thành thạch quyển

4.6 tỷ năm trước: Khi quả cầu trái đất hình

thành: nhiệt độ trên lớp vỏ trái đất giảm dần Lớp vỏ bắt đầu kết cứng lại, hình thành nên phần vỏ cứng trái đất

Phần trong nhiệt vẫn còn cao nên vẫn ở dạng dẻo (lớp manti dưới)

Cơ sở khoa học môi trường – Các thành phần của môi trường

Sự hình thành khí quyển

Lúc này các núi lửa họat động mạnh Phun ra các khí từ trong lòng quả đất Các khí này được giữ lại quanh trái đất do lực hấp dẫn Dần dần bầu khí quyển được hình thành Thành phần các khí ga nguyên thủy gồm: hơi nước, CO2, N2 và các khí hiếm khác (không có O2)

Cơ sở khoa học môi trường – Các thành phần của môi trường

Sự hình thành khí quyển

Thành phần các chất khí trong bầu khí quyển nguyên thủy và hiện nay

Hiện nay - Chủ yếu N2 (72) - Có O2 (20%) - CO2 < 1%

Nguyên thủy - Hơi nước - Không có O2 - Thành phần CO2 cao - N2

Cơ sở khoa học môi trường – Các thành phần của môi trường

Thủy quyển – Sự hình thành

Khí quyển lúc này chứa một hàm lượng oxy tự do nhỏ còn phần lớn là CO2 và hơi nước. Với sự lạnh dần đi của Trái Đất làm cho hơi nước ngưng kết lại rơi xuống bề mặt Trái Đất. Trái Đất tiếp tục bị lạnh đi làm cho hơi nước tích luỹ ngày một dày tạo nên các Đại Dương đầu tiên trên Trái Đất.

Cơ sở khoa học môi trường – Các thành phần của môi trường

Sự hình thành sinh quyển

nước, nhiệt độ thấp, có các chất khóang tan trong nước

Có khí trên trái đất, có bề mặt cứng (thạch quyển),

Cơ thể sống đơn bào đầu tiên xuất hiện Các cơ thể đa bào xuất hiện và có thể quang hợp để

thải ra khí O2 và khí quyển

Cơ sở khoa học môi trường – Các thành phần của môi trường

Sự phát triển của khí quyển và thủy quyển

Khi có mặt sự sống, quá trình quang hợp xảy ra Khí O2 bắt đầu hình thành, khí CO2 bắt đầu giảm

xuống

Những phân tử O2 đầu tiên không thóat ra khí

quyển, nhưng kết hợp với các khóang chất trong nước như Fe, tạo ra quặng sắt trầm tích

Sau đó, O2 được thóat ra không khí và dần dần tích

lũy trong khí quyển như hôm nay.

Cơ sở khoa học môi trường – Các thành phần của môi trường

Sự phát triển của khí quyển và thủy quyển

- Hàm lượng N2 vẫn còn tồn tại trong khí quyển

Khi có mưa: - Hơi nước trong không khí sẽ giảm xuống - Lượng CO2 trong không khí cũng giảm xuống vì nó được hòa tan trong nước mưa và rơi xuống đất

và tích lũy ngày càng cao

Cơ sở khoa học môi trường – Các thành phần của môi trường

Giới thiệu: Thứ tự hình thành các quyển

1. Thạch quyển: là lớp vỏ cứng ngoài cùng của trái đất bao gồm đất, đá

2. Khí quyển: Lớp không khí

3. Thủy quyển: lớp nước (đại dương, nước mặt, băng)

4. Sinh quyển: Thế giới sự sống

Cơ sở khoa học môi trường – Thạch quyển

Nội dung 1. Khái niệm 2. Cấu trúc 3. Các kiểu vỏ trái đất 4. Đặc trưng thạch quyển 5. Địa hình 6. Thành phần hóa học

Cơ sở khoa học môi trường – Thạch quyển

1. Khái niệm thạch quyển

Trái đất được hình thành cách đây khỏang 4.6 tỷ năm từ sự va chạm của những đám bụi và khí khổng lồ.

Thạch quyển (vỏ + lớp mantle trên

Cấu trúc trái đất

nhân ngòai

Lớp mantle

nhân trong

Cơ sở khoa học môi trường – Thạch quyển

1. Khái niệm thạch quyển Định nghĩa: gồm vỏ Trái đất và phần trên cùng của lớp Mantle (đến độ sâu khoảng 280km), vật chất ở trạng thái cứng.

Vỏ đại dương

Vỏ lục địa

Thạch quyển

Lớp manti trên

Cơ sở khoa học môi trường – Thạch quyển

2. Cấu trúc thạch quyển

1. Lớp nước; 2. Lớp trầm tích; 3. Lớp granit; 4. Lớp badan; 5. Quyển manti; 6. Khu vực nén ép trầm tích; 7. Khu vực dòng macma đi lên; 8. đới nén ép; 9. đới hút chìm

Cơ sở khoa học môi trường – Thạch quyển

2. Cấu trúc thạch quyển

- Phần trên cùng của thạch quyển tương tác với khí quyển, thủy quyển, sinh quyển thông qua các quá trình hình thành thổ nhưỡng, gọi là thổ nhưỡng quyển.

- Phần dưới cùng nằm trên mền quánh dẻo do nhiệt

độ cao >1000oc, làm mềm một số khóang.

- Phần dưới được giới hạn bởi 1 đường đẳng nhiệt 1000oC tại đó khóang olivine (Mg+2,Fe+2)2SiO4, đầu biến dạng do nhiệt độ cao

Thạch quyển được phân chia thành các mãng kiến tạo

Cơ sở khoa học môi trường – Thạch quyển

3. Các kiểu vỏ trái đất

Kiểu vỏ lục địa: -Dày 30 – 40 km, ở miền núi có thể đến 70 – 80 km -Tỷ trọng 2.7 g/cm3, cấu tạo gồm 3 lớp

Cơ sở khoa học môi trường – Thạch quyển

3. Các kiểu vỏ trái đất

Kiểu kiểu đại dương -Dày: 6 – 15 km -Tỷ trọng 3 g/cm3, cấu tạo gồm 3 lớp -Lớp trên: Trầm tích biển, dày 1km -Lớp dưới trầm tích đến lớp bazan: 1-1.25 km

Cơ sở khoa học môi trường – Thạch quyển

4. Đặc trưng của thạch quyển

Thuộc tính về sự trôi dạt và trồi sụt do thạch quyển nằm trên quyển mềm quánh dẻo của lớp manti dưới. Lớp này có thể di chuyển theo dòng đối lưu: vật chất nóng chảy sẽ lỏng hơn, bị đẩy lên rồi chảy rộng ra và tỏa nhiệt, sau đó trở nên ít lỏng hơn rồi sẽ lắng xuống sâu.

Vòng đối lưu vật chất này tác động vào thạch quyển dẫn tới hiện tượng nâng cao bề mặt Trái đất (ở đại dương hình thành các sống núi, ở lục địa hình thành các cao nguyên).

Cơ sở khoa học môi trường – Thạch quyển

4. Đặc trưng của thạch quyển

Đồng thời chúng tách thành hai dòng nằm ngang di chuyển ngược hướng nhau  vỏ Trái đất bị giãn ra, đứt đoạn thành các địa hào và sự dịch chuyển của các mảng kiến tạo.

Tại đỉnh của những khu vực nâng cao, vỏ Trái đất bị nứt vỡ, vật chất di chuyển theo khe nứt xâm nhập vào vỏ, hoặc nằm lại, hoặc có thể di chuyển ra ngoài bề mặt để tạo thành các núi lửa.

Cơ sở khoa học môi trường – Thạch quyển

5. Địa hình

Địa hình là tập hợp các dạng lồi, lõm và bằng phẳng trên bề mặt thạch quyển của Trái đất

2 quá trình hình thành địa hình: quá trình nội sinh và quá trình ngoại sinh

Cơ sở khoa học môi trường – Thạch quyển

5. Địa hình

Quá trình nội sinh: liên quan tới các nguồn nhiệt tạo ra trong thạch quyển. Nguồn nhiệt này sinh ra do: - Phân hủy các nguyên tố phóng xạ (urani, thori) - Phản ứng hóa học tỏa nhiệt, - Thay đổi mật độ vật chất theo quy luật trọng lực. Sự tăng nhiệt độ cao làm vật chất nóng chảy, tăng thể tích.  thay đổi vị trí các lớp đá của vỏ Trái đất,  tạo lục, tạo núi, núi lửa, động đất... làm biến đổi bề mặt thạch quyển, tạo nên các dạng địa hình mới

Cơ sở khoa học môi trường – Thạch quyển

5. Địa hình

Cơ sở khoa học môi trường – Thạch quyển

5. Địa hình

Các quá trình ngoại sinh: Là các quá trình hình thành địa hình xảy ra trên bề mặt hoặc ở độ sâu không lớn của thạch quyển, gồm: - Các quá trình phá hủy - Vận chuyển - Bồi tụ...  Các quá trình ngoại sinh chịu sự chi phối

mạnh mẽ của trọng lực, thông qua hoạt động của các nhân tố ngoại lực

Cơ sở khoa học môi trường – Thạch quyển

5. Địa hình

Nội lực

Quá trình nội sinh: Tăng cường tính gồ ghề của bề mặt đất

Ngoại lực

Quá trình ngoại sinh: phá hủy, san bằng các chỗ gồ ghề, bồi lấp, làm đầy các chỗ lõm của bề mặt đất

Cơ sở khoa học môi trường – Thạch quyển

6. Thành phần hóa học

► Có mặt hầu hết các nguyên tố hóa học trong bảng hệ thống

tuần hoàn các nguyên tố hóa học của Mêdeleep. 3 nguyên tố O2 (47%), Si (29,5%), Al (8,05%) là phổ biến nhất

Cơ sở khoa học môi trường – Khí quyển

Khí quyển

Nội dung 1. Khái niệm 2. Cấu trúc khí quyển 3. Thành phần khí quyển 4. Các biến thiên trong khí quyển 5. Vai trò khí quyển.

Cơ sở khoa học môi trường – Khí quyển

1. Khái niệm khí quyển (atmosphere):

Cơ sở khoa học môi trường – Khí quyển

1. Khái niệm khí quyển (atmosphere):

Là lớp các chất khí bao quanh Trái Đất và được giữ lại bởi lực hấp dẫn của Trái Đất

Có giới hạn dưới là bề mặt thủy quyển hoặc thạch quyển Có giới hạn trên là không gian vũ trụ

Cơ sở khoa học môi trường – Khí quyển

2. Cấu trúc khí quyển: 4 tầng:

Cơ sở khoa học môi trường – Khí quyển

2.Cấu trúc khí quyển: 4 tầng:

Cơ sở khoa học môi trường – Khí quyển

2. Cấu trúc các tầng khí quyển

Tầng Đối lưu: (1) chiều cao thay đổi theo vị trí địa lý (2) Các dòng đối lưu từ bề mặt đất bóc lên

Tầng Bình lưu: (1) Tẩng khí xảy ra các phản ứng hóa học (2) Lớp Ozôn bảo vệ trái đất

Tầng Trung quyển:(1) Có nhiệt độ thấp nhất (2) Có thể được xem là tầng chân không

Tầng Nhiệt quyển: (1) tầng ion hóa và mang điện (2) Phụ thuộc vào họat động mặt trời

Cơ sở khoa học môi trường – Khí quyển

3. Thành phần khí quyển:

Gốm 3 thành phần chính: - Không khí khô và sạch - Hơi nước - Các phần tử ở thể rắn hoặc lỏng (sol khí)

Cơ sở khoa học môi trường – Khí quyển

3. Thành phần hóa học của không khí sạch (không có sol khí và khô (không có hơi nước):

Ở lớp dưới của khí quyển đến độ cao 20 or 25 km từ mặt đất: thành phần hóa học này ít thay đổi

Cơ sở khoa học môi trường – Khí quyển

3. Thành phần khác: sol khí

Là các hạt rất nhỏ có thể ở thể rắn or lỏng, or keo lơ

lửng và phân tán trong không khí

Nhóm 2: sol khí từ vũ trụ: gồm các hạt rơi từ không gian vũ trụ vào khí quyển (sao băng…)

Cơ sở khoa học môi trường – Khí quyển

4. Biến thiên về nhiệt độ:

Tầng đối lưu: Nhiệt bức xạ từ trái đất

nhiệt lưu

Khỏang lặng trung lưu

Tầng bình lưu: Ozon hập thụ bức xạ mặt trời

trung lưu

Khỏang lặng bình lưu

Tầng trung lưu: Ozon xuống thấp, CO2 bức xạ

bình lưu

Khỏang lặng đối lưu

Tầng nhiệt lưu: O2 hấp thu nhiệt

đối lưu

Cơ sở khoa học môi trường – Khí quyển

4. Biến thiên về nhiệt độ:

Tầng đối lưu: Nhiệt bức xạ từ trái đất

Nhiệt quyển

Khỏang lặng trung lưu

Tầng bình lưu: Ozon hập thụ bức xạ mặt trời

trung quyển

Khỏang lặng bình lưu

bình lưu

Khỏang lặng đối lưu

Tầng trung quyển: Ozon xuống thấp, CO2 bức xạ Tầng nhiệt quyển: O2 hấp thu nhiệt

đối lưu

Cơ sở khoa học môi trường – Khí quyển

4. Biến thiên về áp súât và mật độ khí:

Cơ sở khoa học môi trường – Khí quyển

5. Vai trò của khí quyển: Hiệu ứng nhà kính:

Hiện tại nhiệt độ trung bình của trái đất: 15oC

Nếu không có khí quyển??? T trung bình= -18 oC T ngày =?? T đêm=??

Điều gì làm nên sự khác biệt???

Cơ sở khoa học môi trường – Khí quyển

5. Vai trò của khí quyển: Hiệu ứng nhà kính:

Là quá trình làm khí quyển ẩm lên do các khí gây hiêu ứng nhà kính như CO2, CH4, N2O, hơi nước… trong bầu khí quyển cản trở nhiệt lượng thóat ra không gian

Cơ sở khoa học môi trường – Khí quyển

5. Vai trò của khí quyển: Hiệu ứng nhà kính:

Điểu gì sẽ xãy ra nếu hàm lượng khí gây hiệu ứng nhà kính tăng cao? Từ cuối thế kỷ thứ 19 đến nay, nhiệt độ tòan cầu tăng 0.6oC

Cơ sở khoa học môi trường – Thủy quyển

Thủy quyển

Nội dung - Khái niệm - Các loại nước - Đặc tính - Vai trò thủy quyển

Cơ sở khoa học môi trường – Các thành phần của môi trường

Thủy quyển – Khái niệm

Là lớp nước trên bề mặt trái đất bao gồm tất cả các loại nước (nước mặn, nước ngọt, nước lợ), tồn tại ở các thể lỏng, thể rắn, thể hơi

Diện tích bề mặt trái đất: 361 triệu km2 Nước bao phủ: 71%

Cơ sở khoa học môi trường – Các thành phần của môi trường

Thủy quyển – Các thực thể nước trên thế giới

Bắc băng dương

Biển bering

Vịnh mê xi co

Đại tây dương

Biển địa trung hải

Thái bình dương

Biển caribe

Thái bình dương

Ấn độ dương

Đại tây dương

Thái bình dương

Nam đại dương

Cơ sở khoa học môi trường – Các thành phần của môi trường

Thủy quyển – Các thực thể nước trên thế giới

Diện tích nước của các biển, đại dương trên thế giới

Cơ sở khoa học môi trường – Các thành phần của môi trường

Thủy quyển – Các thực thể nước trên thế giới

Tổng lượng nước trên bề mặt Trái đất vào khoảng 1,4 tỷ km3

Cơ sở khoa học môi trường – Các thành phần của môi trường

Thủy quyển – Các thực thể nước trên thế giới

Tổng lượng nước trên bề mặt Trái đất vào khoảng 1,4 tỷ km3

Cơ sở khoa học môi trường – Các thành phần của môi trường

Đại dương

Đại dương là một vùng lớn chứa nước mặn tạo thành thành phần cơ bản của thủy quyển. Diện tích bề mặt trái đất: 361 triệu km2 Nước bao phủ: 71%

- Trên một nửa diện tích khu vực này có

độ sâu trên 3.000 mét

- Nhiệt độ nước bề mặt: 29 °C ở vùng ven xích đạo xuống và 0 °C (32 °F) ở các vùng địa cực.

- Độ mặn trung bình: 3,5%, biến thiên từ 3.0% ở vùng cận cực tới 3.8 % vùng nhiệt đới/cận nhiệt đới

Cơ sở khoa học môi trường – Các thành phần của môi trường

Đại dương

Bắc băng dương

Đại tây dương

Thái bình dương

Ấn độ dương

Đại tây dương

Thái bình dương

Nam đại dương

Cơ sở khoa học môi trường – Các thành phần của môi trường

Vai trò của đại dương

Do độ che phủ bề mặt Trái Đất tới 71% nên các đại dương có ảnh hưởng lớn tới sinh quyển. - Chế độ mưa và lượng mưa trên thế giới - Nhiệt độ trái đất - Khí hậu và kiểu gió trên Trái Đất - Nống lên tòan cầu - Sự sống trong lòng đại dương có lịch sử tiến hóa

- Đa dạng sinh học - Cung cấp thức ăn, các nguyên vật liệu

diễn ra khoảng 3 tỷ năm trước khi có sự di chuyển của động, thực vật lên trên đất liền.

Cơ sở khoa học môi trường – Các thành phần của môi trường

Băng đá

- Nước tồn tại ở 3 dạng: Rắn, lỏng và hơi. - Lớp phủ băng có kích thước thay đổi theo mùa rõ rệt. - Mùa Đông ở bán cầu nào thì độ dày lớp băng ở đấy sẽ tăng lên. - Các vùng có băng tuyết phủ kính quanh năm: đó là hai cực của Trái Đất và vùng núi cao.

Cơ sở khoa học môi trường – Các thành phần của môi trường

Băng đá

Thời kỳ này được gọi là băng hà: Băng bao phủ phần lớn diện tích trái đất, do thời kỳ có khí hậu lạnh

Trong vòng 1.000 triệu năm trở lại đây, các thời kỳ băng hà xuất hiện với chu kỳ khoảng 150 triệu năm và kéo dài trong vòng vài triệu năm. Vào những thời kỳ băng hà mạnh, lớp phủ băng có thể mở rộng ra cả vùng Nam Mỹ, Châu Phi, Ấn Độ và Úc.

Cơ sở khoa học môi trường – Sinh quyển

Tác động tương hỗ giữa các sinh vật

Nội dung 1. Khái niệm 2. Quang hợp và hô hấp 3. Năng lượng và sinh khối 4. 5. Hệ sinh thái

Cơ sở khoa học môi trường – Sinh quyển

1. Khái niệm

Sinh quyển là lớp có sự sống trên trái đất, bao gồm tất cả các hệ sinh thái. Bao gồm các thế giới hữu sinh và các mối quan hệ /tương tác với các quyển khác (khí quyển, thạch quyển, thủy quyển).

Cơ sở khoa học môi trường – Sinh quyển

1. Khái niệm

- Nơi sinh sống của sinh vật: môi trường cạn (địa quyển), môi trường không khí (khí quyển) hoặc môi trường nước ngọt hay nước mặn (thuỷ quyển).

- Đại bộ phận các sinh vật không sinh sống ở những địa hình quá cao, càng lên cao số loài càng giảm, ở độ cao 1 km có rất ít các loài sinh vật, ở độ cao 10 - 15km chỉ quan sát được một số vi khuẩn, bào từ nấm và nói chung sinh vật không thể phân bố vượt ra khỏi tầng Ôzôn.

Cơ sở khoa học môi trường – Sinh quyển

2. Quang hợp và hô hấp

Trong quang hợp, diệp luc (Chlorophyl) đóng vai trò như một chất xúc tác, giúp cây xanh sử dụng được năng lượng Mặt Trời và biến đổi Cacbon dioxit (CO2) và nước thành Cacbon hydrat và thải ra khí O2 phân tử

Cơ sở khoa học môi trường – Sinh quyển

2. Quang hợp và hô hấp

Quá trình hô hấp là quá trình phân giải các chất hữu cơ được tổng hợp từ quà trình quang hợp. Quá trình hô hấp sẽ cung cấp năng lượng cho các hoạt động của thực vật và giải phóng khí CO2, theo phương trình:

Cơ sở khoa học môi trường – Sinh quyển

3. Năng lượng và sinh khối

Nhờ năng lượng đó mà sinh vật đã xuất hiện, giúp cho sinh quyển phong phú về các loài

Sinh khối (Biomass) là tổng trọng lượng của sinh vật sống trong sinh quyển hoặc số lượng sinh vật sống trên một đơn vị diện tích (m2; ha; km2), thể tích của vùng. Khối lượng sinh khối trong sinh quyển ước tính là 2.1014 - 2.1016 tấn. Trong đó, riêng ở đại dương hiện có 1,1x 109 tấn sinh khối thực vật và 2,89.x1010 tấn sinh khối động vật.

Cơ sở khoa học môi trường – Sinh quyển

4. Tác động tương hỗ giữa các sinh vật

Quan hệ giữa động vật và thực vật

Thực vật là: - Nguồn cung cấp thức ăn cho động vật, - Nơi ở hoặc nơi sinh đẻ của một số loài động vật. Tuy nhiên, nhiều loài nấm lại là những tác nhân gây bệnh đối với động vật.

Ngược lại, thực vật hình thành những thích nghi tương ứng như sự tự vệ (vỏ cây dày, cành, lá có gai, nhựa đắng và độc). Động vật giúp cho sự thụ phấn, thú ăn quả giúp cho sự phán tán. Nhiều loài động vật chuyên ăn sâu bọ gây hại thực vật

Cơ sở khoa học môi trường – Sinh quyển

4. Tác động tương hỗ giữa các sinh vật

Quan hệ cạnh tranh

Quan hệ cạnh tranh khác loài được thể hiện rất rõ nét, khi các loài khác nhau có cùng nhu cầu thức ăn, nơi ở. Những loài sinh vật càng có quan hệ sinh thái gần nhau (có nhu cầu sinh thái càng giống nhau) thì giữa chúng có quan hệ cạnh tranh càng gay gắt

Cơ sở khoa học môi trường – Sinh quyển

4. Tác động tương hỗ giữa các sinh vật

Quan hệ ký sinh – vật chủ

Là quan hệ trong đó loài này (vật ký sinh) sống nhờ vào mô hoặc thức ăn được tiêu hoá của loài khác (vật chủ). Vật ký sinh có thể là nấm, vi khuẩn, động vật nguyên sinh, giun tròn, sán lá, bét, sâu bọ. Vật chủ có thể là thực vật, giáp xác, chân đều, nhện, các loài động vật có xương sống trong đó có người.

Cơ sở khoa học môi trường – Sinh quyển

4. Tác động tương hỗ giữa các sinh vật

Quan hệ cảm nhiểm

Quan hệ ức chế cảm nhiễm là quan hệ giữa các loài sinh vật, trong đó loài này ức chế sự phát triển hoặc sự sinh sản của loài khác bằng cách tiết vào môi trường những chất độc

Cơ sở khoa học môi trường – Sinh quyển

4. Tác động tương hỗ giữa các sinh vật

Quan hệ cộng sinh

Quan hệ cộng sinh là quan hệ hợp tác giữa 2 loài sinh vật trong đó cả 2 bên đều có lợi, song mỗi bên chỉ có thể sống, phát triển và sinh sản được dựa vào sự hợp tác của bên kia. Quan hệ cộng sinh phổ biến ở nhiều loài sinh vật

Cơ sở khoa học môi trường – Sinh quyển

4. Tác động tương hỗ giữa các sinh vật

Quan hệ hợp tác

Cũng giống như quan hệ cộng sinh song 2 loài không nhất thiết phải thường xuyên sống chung với nhau: Khi sống tách riêng chúng vẫn tồn tại được. Ví dụ: Quan hệ hợp tác giữa chim sáo và trâu, sự hợp tác này giúp cho mỗi bên bảo vệ có hiệu quả hơn trước kẻ thù

Cơ sở khoa học môi trường – Sinh quyển

4. Tác động tương hỗ giữa các sinh vật

Quan hệ hội sinh

Quan hệ hội sinh là quan hệ giữa 2 loài sinh vật nhưng chỉ một bên có lợi, còn bên kia không có lợi và cũng không có hại gì.

Cơ sở khoa học môi trường – Sinh quyển

4. Tác động tương hỗ giữa các sinh vật

Sự cùng phát triển

Đôi khi hai loài khác nhau phát triển một quần hợp thân thiện sao cho cùng với thời gian quá trình tiến hoá của mỗi loài đều được tác động tốt. Sự cùng tiến hoá là sự sự tiến hoá phụ thuộc lẫn nhau của 2 hoặc nhiều loài được diễn ra nhờ tác động tương hỗ của chúng.

Cơ sở khoa học môi trường – Sinh quyển

5. Hệ sinh thái

Hệ sinh thái là hệ thống các quần thể sinh vật sống chung và phát triển trong một môi trường nhất định, quan hệ tương tác với nhau và với môi trường đó. Hệ sinh thái là đơn vị cơ bản để nghiên cứu về môi trường

Cơ sở khoa học môi trường – Sinh quyển

5. Hệ sinh thái

phần

Hê thống (system)? Là một tập hợp của ít nhất 2 thành

Hệ sinh thái ??:

Cơ sở khoa học môi trường – Sinh quyển

Sinh quyển

5. Hệ sinh thái

Quần xã

Cộng đồng

Quần thể

Hê sinh thái

Cá thể

Các bậc trong sinh quyển

Cơ sở khoa học môi trường – Sinh quyển

5. Hệ sinh thái

Ảnh hưởng của nhiệt độ và ẩm độ

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

Nội dung

1. Xu hướng tổng thể 2. Biến đổi khí hậu 3. Sự suy giảm tầng ôzôn 4. Tài nguyên bị suy thoái 5. Ô nhiễm môi trường đang xảy ra ở quy

mô rộng

6. Sự gia tăng dân số 7. Suy giảm đa dạng sinh học

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

1. Xu hướng tổng thể

Thứ nhất: Mất cân bằng: các hệ sinh thái môi trường và sinh thái nhân văn do mất cân bằng trong năng súât và phân bố hàng hóa và dịch vụ

Đối với hệ sinh thái môi trường

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

Xu hướng tổng thể

Hệ sinh thái nhân văn (con người) Người nghèo >< người giàu Người có điều kiện >< không có điều kiện Xu hướng: sự khác biệt giữa 2 thái cực ngày càng tăng Sự phồn thịnh và sự cùng cực đang đe doạ sự ổn định của toàn bộ hệ thống nhân văn và cùng với nó là môi trường toàn cầu

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

Xu hướng tổng thể

Hệ sinh thái nhân văn (con người)

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

Xu hướng tổng thể

Thứ hai: Thế giới đang ngày càng biến đổi, trong đó:

-Sự quản lý về môi trường đang tụt hậu so với sự phát triển kinh tế - xã hội. - Những thành quả về MT không theo kịp nhịp độ và quy mô gia tăng dân số và phát triển kinh tế.

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

Xu hướng tổng thể

an Australian-born American media CEO

Thứ hai: Thế giới đang ngày càng biến đổi, trong đó:

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

2. Biến đổi khí hậu

bình trong 10 năm

Là sự thay đổi các yếu tố khí hậu tính trung

Có thể là thay đổi thời tiết bình quân Hay hay đổi sự phân bố các sự kiện thời tiết quanh một mức trung bình. Sự biến đổi khí hậu có thế giới hạn trong một vùng nhất định hay có thế xuất hiện trên toàn cầu

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

2. Biến đổi khí hậu

Là sự thay đổi các yếu tố khí hậu tính trung bình thông thường 30 năm

Từ thế kỷ thứ 19 đến nay, nhiệt độ trung bình tòan cầu tăng khỏang 0.6°C (0.4 and 0.8°C).

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

2. Biến đổi khí hậu

Là sự thay đổi các yếu tố khí hậu tính trung bình thông thường 30 năm

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

Hiệu ứng nhà kính

2. Biến đổi khí hậu – Tại sao khí hậu lại nóng lên?

Hiệu ứng nhà kính là một quá trình làm cho bầu khí quyển của Trái đất ấm lên do các khí gây hiêu ứng nhà kính như CO2, CH4, N2O… trong bầu khí quyển cản trở nhiệt lượng thóat ra không gian

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

Hiệu ứng nhà kính

Các khí gây hiệu ứng nhà kính cơ bản: Hơi nước, CO2, CH4, N2O, O3

Các khí cản trở sự thóat nhiệt ra không gian

2. Biến đổi khí hậu – Tại sao khí hậu lạ nóng lên?

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

Hiệu ứng nhà kính

2. Biến đổi khí hậu – Tại sao khí hậu lạ nóng lên?

Nhờ có hiện tượng hiệu ứng nhà kính mà bầu khí quyển của trái đất ấm áp như ngày hôm nay. Tuy nhiên, do nồng độ các khí gây hiệu ứng nhà kính tích lũy ngày càng tăng trong khí quyển do các họat động của con người mà bầu khí quyển đang ngày càng ấm hơn, gây ra hiện tượng biến đổi khí hậu.

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

2. Biến đổi khí hậu – các hậu quả của biến đổi khí hậu

-Mực nước biển dâng -Băng tan

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

2. Biến đổi khí hậu – các hậu quả của biến đổi khí hậu

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

2. Biến đổi khí hậu – các hậu quả của biến đổi khí hậu

-Gia tăng mực nước biển. -Băng hà lùi dần về phía hai cực. -Trái đất sẽ đối mặt những đợt thiên tai: nắng nóng, bão tố và lũ lụt có tần suất cao hơn. -Khô hạn kéo dài và trải dài trên diện rộng hơn. -Phát sinh nhiều dịch bệnh -Suy thoái kinh tế. -Xung đột và chiến tranh.

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

3. Sự suy giảm tầng ôzôn

Ôzôn (O3) là loại khí hiếm trong không khí nằm trong tầng bình lưu khí quyển gần bề mặt Trái Đất và tập trung thành một lớp dày ở độ cao từ 16 - 40 km phụ thuộc vào vĩ độ.

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

3. Sự suy giảm tầng ôzôn

Quá trình hình thành và phá hũy ozôn tự nhiên

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

3. Sự suy giảm tầng ôzôn

Các chất làm cạn kiệt tầng Ôzôn (ODS - Ozon Depletion Substances) bao gồm: - Cloruafluorocacbon (CFC); -Mêtan (CH4); - Các khí nitơ ôxit (NO2, NO, NOx) có khả năng hoá hợp với O3 và biến đổi nó thành ôxy

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

3. Sự suy giảm tầng ôzôn

VD khí CFC

Các CFC: từ các máy điều hòa nhiệt độ/các máy làm lạnh trước thập kỷ 1980, là sản phẩm phụ của một số quá trình hóa học. Là chất mang cho các loại sơn phun, bình xịt...

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

4. Sự suy giảm tầng ôzôn

Diện tích lỗ thủng của tầng ozone Nam Cực được ghi nhận cực đại hiện nay vào ngày 22-9-2012 là 21,2 triệu km² (bằng diện tích của cả khu vực Bắc Mỹ).

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

4. Sự suy giảm tầng ôzôn

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

4. Sự suy giảm tầng ôzôn – Hậu quả

Tầng Ôzôn có vai trò bảo vệ, chặn đứng các

tia cực tím:

- ảnh hưởng đến sức khỏe con người - Sinh trưởng cây trồng - Nóng lên tòan cầu - Phá hũy các các loại vật liệu khác.

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

Đất và rừng

Khóang

5. Tài nguyên bị suy thóai

Tài nguyên thiên nhiên

Năng lượng

Nước

Đa dạng sinh học

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

4. Tài nguyên bị suy thóai

sử dụng không hợp lý

Suy thóai đất: là sự giảm chất lượng đất do

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

4. Tài nguyên bị suy thóai

- Rừng, đất rừng và đồng cỏ hiện vẫn đang bị suy thoái hoặc bị triệt phá mạnh mẽ, đất hoang bị biến thành sa mạc.

- Biến đổi khí hậu cũng là nguyên nhân gây thêm tình

- Theo FAO, trong vòng 20 năm tới, hơn 140 triệu ha

trạng xói mòn đất ở nhiều khu vực.

đất sẽ bị mất đi giá trị trồng trọt và chăn nuôi. - Đất đai ở hơn 100 nước trên thế giới đang chuyển chậm sang dạng hoang mạc, có nghĩa là 900 triệu người đang bị đe dọa.

- Trên phạm vi toàn cầu, khoảng 25 tỷ tấn đất đang bị cuốn trôi hằng năm vào các sông ngòi và biển cả.

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

Khóang sản

- Tài nguyên khoáng sản không phải là vô tận một số lại

- Tài nguyên khóang sản ngày một cạn kiệt gây ảnh

rất hạn chế.

hưởng đến nền kinh tế tòan cầu.

- Khai thác không hợp lý gây ra hiện tượng cạn kiệt

khóang sản nhanh hơn.

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

Tài nguyên nước

Với tổng lượng nước là 1386.106 km3, bao phủ gần 3/4 diện tích bề mặt

Gần 20% dân số Thế giới không được dùng nước sạch và 50% thiếu các hệ thống vệ sinh an toàn.cả.

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

Tài nguyên năng lượng

N. Lượng hóa thạch

Thải ra khí CO2 gậy hiệu ứng nhà kính

Năng lượng không tái tạo Than đá Dầu thô Khí tự nhiên N.lượng hạt nhân

Ô nhiểm môi trường

- Năng lượng của tương lai - Công nghệ chưa hòan thiện - Chi phí đắt đỏ Năng lượng tái tạo Mặt trời Gió Địa nhiệt Nước Sinh khối Thủy triều

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

Tài nguyên năng lượng

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

Tài nguyên năng lượng

Hạt nhân

Thủy điện

Khí đốt

Dầu

Than

N.L sinh học

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

Tài nguyên năng lượng

Tổng tiêu thụ năng lượng bình quân đầu người trên thế giới

Hạt nhân

Thủy điện

Khí đốt

Dầu

s e l u o j a g i G m ă n n ê r t i ờ ư g n

Than

N.L sinh học

u ầ đ n â u q h n ì B

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

5. Ô nhiểm môi trường đang diễn ra quy mô rộng lớn

Là việc thải các chất gây ô nhiểm vào môi trường tự nhiên gây ra sự thay đổi bất lợi Các chất có thể là hóa học, chất thải của các quá trình sản xúât

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

5. Ô nhiểm môi trường đang diễn ra quy mô rộng lớn

Ô nhiểm nước

Ô nhiểm không khí

Ô nhiểm đất Ô nhiểm biển

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

5. Ô nhiểm môi trường đang diễn ra quy mô rộng lớn

Hậu quả của ô nhiễm

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

6. Sự gia tăng dân số

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

Sự gia tăng dân số

Dân số trái đất hiện nay 2016 khỏang 7.4 triệu người. Dự báo dân số sẽ tăng lên 8 triệu vào năm 2024, và 10 triệu năm 2056

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

Sự gia tăng dân số - hệ quả

An ninh lương thực

An ninh năng lượng

Ô nhiểm môi trường

Mổi người cần: Thức ăn Năng lượng Không gian Không khí Nước

Nguồn nước

Tiêu thụ tài nguyên Các vấn đề xã hội

Nhà ở

Biến đổi khí hậu Đa dạng sinh học

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

7. Suy giảm đa dạng sinh học

Là thước đo của sự đa dạng các sinh vật hiển diện trong các hệ sinh thái khác nhau. Có 3 cấp đa dạng sinh học: - Đa dạng vật chất di truyền: Số lượng các kiểu gen

trong một loài

đồng sinh vật hoặc hệ sinh thái

- Đa dạng lòai: Số lượng các lòai khác nhau trong công

- Đa dạng về hệ sinh thái: Sự phong phú và phức tạp của

cộng đồng sinh học.

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

Đa dạng sinh học – Vai trò

- Tất cả thức ăn của chúng ta từ sinh vật:

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

Đa dạng sinh học – Vai trò

Môi trường

Cung cấp các dịch vụ sinh thái

Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường

Đa dạng sinh học – Thách thức làm suy giảm đa dạng sinh học

Các thách thức đa dạng sinh học

Dân số con người quá mức

Khoa học môi trường là gì

Cơ sở khoa học môi trường – Khoa học môi trường là gì

Khoa học môi trường là gì

Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu

Khoa học môi trường là gì

Cơ sở khoa học môi trường – Khoa học môi trường là gì

Khoa học môi trường là gì

Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu

Môi trường là:

Là tất cả các thứ xung quanh ta:

Khoa học môi trường là gì

Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu

Môi trường là tất cả các thứ xung quanh ta gồm:

- Vật chất vô sinh: nước, không khí, đất, đá, sông

- Vật chất hữu sinh: con người, động vật, thực vật,

ngòi, ao hồ, biển…

vi sinh vật

- Đồ vật do con người tạo nên: nhà cửa, đường sá - Các mối quan hệ qua lại (tương tác qua lại) - Ánh sáng mặt trời

Khoa học môi trường là gì

Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu

Kho học Là ngành khoa học nghiên cứu tất cả các đối tượng trong môi trường và các mối quan hệ qua lại giữa chúng cũng như với con người nhằm mục đích bảo vệ môi trường sống trên Trái Đất

Tự nhiên

Khoa học môi trường là gì?

Khoa học môi trường

Công nghệ

Văn hóa Văn hóa

Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu

KHMT là khoa học tổng hợp, liên ngành, nó sử dụng và phối hợp thông tin từ nhiều lĩnh vực như: Sinh học, hoá học, địa chất, thổ nhưỡng, vật lý, kinh tế, xã hội học, khoa học quản lý và chính trị,...

Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu

-Các ngành trên chỉ quan tâm/ nghiên cứu chuyên sâu một phần hoặc một thành phần của môi trường tổng thể. - Không có một ngành khoa học nào hiện nay đủ điều kiện để nghiên cứu và giải quyết mọi nhiệm vụ môi trường theo định nghĩa ở trên. - Kết hợp tất cả các ngành  giải quyết được các vấn đề môi trường

Khoa học môi trường là gì?

Hóa học Hàm lượng O2, C2O, pH trong nước?

Y tế: Sức khỏe con người bị ảnh hưởng như thế nào?

Kinh tế Các chi phí để xử lý ô nhiểm

Sinh thái học Đa dạng sinh học phát triền như thế nào?

Vật lý: Các dạng vật chất trong nước va 2 hướng xử lý

Chính sách Các luật và chính sách hạn chế ô nhiểm

Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu

Mục tiêu của KHMT

Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu

Phải đảm bảo cho chất lượng cuộc sống, sự tồn tại của sinh vật và sự hữu dụng các nguồn tài nguyên.

Muốn đạt được mục tiêu trên KHMT cần phải nghiên cứu: rừng, nông nghiệp, qui họach sử dụng đất, công nghiệp chế biến, năng lượng, vệ sinh thực phẩm, khống chế dân số và quản lý các loài hoang dã… Để nghiên cứu được các lĩnh vực này cần phải có kiến thức: Hóa học, Toán học, Địa chất học, Vật lý học, Kỹ thuật, Địa lý, Kinh tế học, Khoa Học chính trị, Xã hội học, Tâm lý học, Sinh thái học, Di truyền học và Sinh lý học.

Mục tiêu của KHMT Phải đảm bảo cho chất lượng cuộc sống, sự tồn tại của

Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu

sinh vật và sự hữu dụng các nguồn tài nguyên.

Bài giảng Cơ sở khoa học môi trường: Giới thiệu - Nguyễn Thanh Bình