Bài giảng Công nghệ gia công áp lực: Chương 1 - TS. Nguyễn Thị Thu

Tài liệu này là giáo trình cho học phần Công nghệ Gia công Áp lực, được biên soạn bởi TS. Nguyễn Thị Thu thuộc Bộ môn Gia công Áp lực, Viện Cơ khí. Nội dung giới thiệu tổng quan về vai trò và vị trí của công nghệ gia công áp lực trong lĩnh vực sản xuất cơ khí.

Tài liệu này được biên soạn dành cho sinh viên, kỹ sư và các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực cơ khí, kỹ thuật vật liệu, kỹ thuật sản xuất, và những ai quan tâm đến công nghệ gia công áp lực và cơ học biến dạng dẻo.

Giáo trình này cung cấp kiến thức chuyên sâu về Công nghệ Gia công Áp lực, bắt đầu bằng việc trình bày vai trò và vị trí thiết yếu của công nghệ này trong ngành sản xuất cơ khí. Tài liệu phân tích chi tiết các ưu điểm nổi bật của gia công áp lực như khả năng tiết kiệm vật liệu đáng kể (do gia công không phoi), nâng cao năng suất, hạ giá thành sản phẩm, tạo ra các chi tiết có hình dáng và kích thước mong muốn, cùng với việc cải thiện cơ tính vật liệu thông qua biến dạng. Bên cạnh đó, giáo trình cũng thẳng thắn chỉ ra các nhược điểm như độ chính xác và độ bóng bề mặt có thể thấp hơn so với gia công cắt gọt, chi phí đầu tư thiết bị và khuôn mẫu cao, cũng như yêu cầu về tự động hóa cho sản xuất hàng loạt. Học phần đi sâu vào phân loại các phương pháp biến dạng dựa trên ứng suất chủ yếu (nén, kéo-nén, kéo, uốn, cắt) và nhiệt độ gia công (nóng, nguội, nửa nóng), minh họa bằng nhiều ví dụ sản phẩm đặc trưng và ứng dụng rộng rãi trong các ngành công nghiệp đa dạng như ô tô, hàng không, điện tử, và gia dụng. Phần cốt lõi của tài liệu tập trung vào cơ sở lý thuyết của biến dạng dẻo, bao gồm định nghĩa biến dạng dẻo, các loại khuyết tật trong mạng tinh thể (khuyết tật điểm, đường, mặt) và ảnh hưởng của chúng, hiện tượng hóa bền biến dạng và các quá trình kích hoạt nhiệt (hồi phục, kết tinh lại, lớn lên của hạt). Ngoài ra, giáo trình còn trang bị kiến thức nền tảng về ứng suất (ứng suất kỹ thuật, ứng suất thực), biến dạng (biến dạng dài, biến dạng góc), đường cong chảy của vật liệu (phụ thuộc vào nhiệt độ và tốc độ biến dạng), các điều kiện dẻo quan trọng như Tresca và Huber-Mises, cùng với các nguyên tắc cơ bản trong biến dạng dẻo như định luật thể tích không đổi và nguyên tắc trở lực biến dạng nhỏ nhất. Đây là một tài liệu toàn diện, kết hợp giữa lý thuyết và ứng dụng, phù hợp cho việc nghiên cứu và học tập trong lĩnh vực kỹ thuật cơ khí và vật liệu.