Bài giảng Công nghệ gia công áp lực: Chương 3 - TS. Nguyễn Thị Thu

Tài liệu này giới thiệu tổng quan về công nghệ dập tạo hình khối, một phương pháp gia công kim loại bằng áp lực, khai thác tính dẻo của kim loại để tạo ra sản phẩm có hình dạng và kích thước theo yêu cầu.

Tài liệu này hướng đến sinh viên, kỹ sư, và các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực cơ khí chế tạo, luyện kim, công nghệ vật liệu, và các ngành công nghiệp liên quan đến gia công kim loại bằng áp lực.

Tài liệu trình bày chi tiết về công nghệ dập tạo hình khối, một kỹ thuật gia công kim loại quan trọng dựa trên nguyên lý biến dạng dẻo dưới tác dụng của áp lực. Nội dung bắt đầu với khái niệm chung, định nghĩa công nghệ dập tạo hình khối là phương pháp khai thác tính dẻo của kim loại để biến dạng và điền đầy vào lòng khuôn, tạo ra sản phẩm có hình dạng và kích thước mong muốn. Các ví dụ minh họa đa dạng về sản phẩm dập khối, từ chi tiết nhỏ như tiền xu, bánh răng đến các sản phẩm lớn như trục khuỷu, cho thấy tính ứng dụng rộng rãi và khả năng tạo ra các chi tiết có chất lượng cao, an toàn, chịu mỏi và mài mòn tốt.

Quy trình công nghệ dập khối được mô tả qua sơ đồ khối chi tiết, bao gồm các bước chuẩn bị phôi (cắt, nung, làm sạch), các nguyên công tạo hình sơ bộ (chồn, vuốt, uốn, ép tụ) và các nguyên công tạo hình chính (dập trong khuôn hở và dập trong khuôn kín). Tài liệu cũng đi sâu vào các yếu tố kỹ thuật quan trọng như vật liệu kim loại sử dụng (thép carbon, thép hợp kim, kim loại màu) và chế độ nhiệt (khoảng nhiệt độ tạo hình cho phép và cần thiết, yêu cầu khi nung để đảm bảo chất lượng phôi).

Đặc biệt, tài liệu phân tích kỹ lưỡng về thiết kế và kết cấu khuôn dập, bao gồm mặt phân khuôn, vai trò của vành biên và rãnh thoát biên trong quá trình điền đầy lòng khuôn, cũng như góc nghiêng thành lòng khuôn. So sánh chi tiết giữa dập khuôn hở và khuôn kín được đưa ra, làm rõ ưu nhược điểm của từng phương pháp về độ chính xác, lượng kim loại tiêu hao và độ phức tạp của khuôn. Các loại thiết bị chính được sử dụng trong công nghệ dập khối như máy búa, máy ép trục khuỷu dập nóng, máy ép vít ma sát và máy rèn ngang cũng được giới thiệu, cùng với đặc điểm và ứng dụng của chúng. Cuối cùng, tài liệu đề cập đến các nguyên công hoàn thiện sản phẩm như cắt biên và đột lỗ, hoàn chỉnh quy trình sản xuất một chi tiết dập khối.