Chương 4: Hệ thống phân vị và phân loạiChương 4: Hệ thống phân vị và phân loại
44..11 HệHệ thốngthống phânphân vịvị
•• QuanQuan điểmđiểm cấucấu trúctrúc coicoi tựtự nhiênnhiên làlà tậptập
hợphợp cócó quiqui luậtluật củacủa nhữngnhững địađịa tổngtổng thểthể
lớnlớn nhỏnhỏ vàvà phươngphương pháppháp nghiênnghiên cứucứu tựtự
nhiênnhiên đồngđồng thờithời từtừ trêntrên xuốngxuống vàvà từtừ
dướidưới lênlên yêuyêu cầucầu giảigiải quyếtquyết vấnvấn đềđề hệhệ
thốngthống phânphân vịvị..
•• TrongTrong quáquá trìnhtrình hìnhhình thànhthành cáccác địađịa tổngtổng
thể,thể, luônluôn luônluôn cócó sựsự thamtham giagia củacủa cáccác
quiqui luậtluật địađịa lýlý phổphổ biếnbiến làlà quiqui luậtluật địađịa đớiđới
vàvà quiqui luậtluật phiphi địađịa đớiđới,, nhưngnhưng vaivai tròtrò cụcụ
thểthể củacủa quiqui nnàyày rấtrất kháckhác nhau,nhau, đóđó làlà
nguồnnguồn gốcgốc củacủa sựsự phânphân tántán ýý kiếnkiến trongtrong
việcviệc xâyxây dựngdựng hệhệ thốngthống phânphân vịvị..
Có thể phân ra ba nhóm hệ thống phân vị chínhCó thể phân ra ba nhóm hệ thống phân vị chính::
•• 4.1.1 Nhóm thứ nhất 4.1.1 Nhóm thứ nhất
•• Nhóm thứ nhất coi nhân tố Nhóm thứ nhất coi nhân tố phi địa đới, cụ phi địa đới, cụ
thể là nhân tố địa chấtthể là nhân tố địa chất-- địa mạo, luôn địa mạo, luôn
luôn chiếm vai trò chủ đạoluôn chiếm vai trò chủ đạo trong sự phân trong sự phân
hóa địa tổng thể ở tất cả các cấp, các tính hóa địa tổng thể ở tất cả các cấp, các tính
chất khác của địa tổng thể như khí hậu, chất khác của địa tổng thể như khí hậu,
thủy văn, thổ nhưỡng, sinh vật chỉ được thủy văn, thổ nhưỡng, sinh vật chỉ được
xét trong mối liên quan trực tiếp, trong xét trong mối liên quan trực tiếp, trong
khung cảnh có sẵn của cơ sở địa chất, địa khung cảnh có sẵn của cơ sở địa chất, địa
mạo. Đại điện cho nhóm này có hệ thống mạo. Đại điện cho nhóm này có hệ thống
của N.A Xontxev (1958, 1960)của N.A Xontxev (1958, 1960)
••
Xứ Xứ -- Miền Miền –– Quận Quận –– Khối Khối –– CảnhCảnh
•• Ưu điểm của nhóm này là dễ dàng vạch Ưu điểm của nhóm này là dễ dàng vạch
ranh giới các địa tổng thể và sự phụ ranh giới các địa tổng thể và sự phụ
thuộc trên dưới cũng rõ ràng. thuộc trên dưới cũng rõ ràng.
•• Nhược điểm chủ yếu là quá coi nhẹ tác Nhược điểm chủ yếu là quá coi nhẹ tác
động của qui luật địa đới đã được thừa động của qui luật địa đới đã được thừa
nhận như vòng, đới…nhận như vòng, đới…
•• 4.1.2 Nhóm thứ 24.1.2 Nhóm thứ 2
•• Nhóm thứ 2 coi nhân tố Nhóm thứ 2 coi nhân tố địa đới và phi địa địa đới và phi địa
đơi có giá trị ngang nhauđơi có giá trị ngang nhau trong sự hình trong sự hình
thành hệ thống phân vị, vì thế trong hệ thành hệ thống phân vị, vì thế trong hệ
thống đều thấy sự có mặt của các qui luật thống đều thấy sự có mặt của các qui luật
địa đới và phi địa đới với những đơn vị đại địa đới và phi địa đới với những đơn vị đại
diện cho chúng. diện cho chúng. Tuy vậy có thể chia nhỏ Tuy vậy có thể chia nhỏ
thành 3 nhóm phụ, tùy theo sự đánh giá thành 3 nhóm phụ, tùy theo sự đánh giá
quan hệ tương hỗ giữa các qui luật đóquan hệ tương hỗ giữa các qui luật đó..
Nhóm phụ 1Nhóm phụ 1
•• Tiêu biểu F.N. Minkov (1956, 1959), coi Tiêu biểu F.N. Minkov (1956, 1959), coi
qui luật địa đới và phi địa đới ngang nhau qui luật địa đới và phi địa đới ngang nhau
tới mức là phải tới mức là phải luân phiên nhịp nhàng hai luân phiên nhịp nhàng hai
đơn vị ấyđơn vị ấy. Nếu cấp đơn vị thứ nhất theo . Nếu cấp đơn vị thứ nhất theo
dấu hiệu địa đới (sinh dấu hiệu địa đới (sinh –– khí hậu) thì cấp khí hậu) thì cấp
phân vị thứ hai phải dùng dấu hiệu phi địa phân vị thứ hai phải dùng dấu hiệu phi địa
đới (địa chất đới (địa chất –– địa mạo).địa mạo).
••
Vòng Vòng –– Xứ Xứ –– Đới Đới –– Khu Khu –– Dải Dải –– VùngVùng