Bài giảng Dược động học (Pharmacokinetics)

Môn Dược động học nghiên cứu các quá trình hấp thu, phân bố, chuyển hóa và thải trừ thuốc trong cơ thể, cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến các quá trình này. Nó có vai trò quan trọng trong việc sử dụng thuốc an toàn và hiệu quả, bao gồm cả việc lựa chọn đường dùng, chế độ liều và điều chỉnh liều lượng phù hợp với từng đối tượng bệnh nhân.

Sinh viên đại học dược và các cán bộ y tế quan tâm đến dược động học và ứng dụng của nó trong thực hành lâm sàng.

Môn Dược động học bao gồm các nội dung chính sau:

1. **Vận chuyển thuốc qua màng sinh học:** Nghiên cứu các cơ chế vận chuyển thuốc qua màng tế bào, bao gồm khuếch tán thụ động, vận chuyển tích cực, lọc và vận chuyển nhờ chất mang. Các yếu tố ảnh hưởng đến vận chuyển thuốc qua màng như tính chất lý hóa của thuốc (hệ số phân bố lipid/nước, pKa), pH môi trường và đặc điểm của màng sinh học.
2. **Hấp thu thuốc:** Nghiên cứu quá trình thuốc xâm nhập vào tuần hoàn chung của cơ thể từ nơi dùng thuốc. Các yếu tố ảnh hưởng đến hấp thu thuốc bao gồm đường dùng thuốc, dạng bào chế, tính chất lý hóa của thuốc, các yếu tố sinh lý của cơ thể (pH dạ dày, tốc độ tháo rỗng dạ dày, nhu động ruột) và tương tác thuốc - thức ăn.
3. **Phân bố thuốc:** Nghiên cứu quá trình thuốc vận chuyển từ tuần hoàn chung đến các mô và cơ quan trong cơ thể. Các yếu tố ảnh hưởng đến phân bố thuốc bao gồm liên kết thuốc - protein huyết tương, tưới máu của mô, khả năng thấm của thuốc qua màng tế bào và hàng rào máu não.
4. **Chuyển hóa thuốc:** Nghiên cứu quá trình biến đổi thuốc trong cơ thể dưới tác dụng của enzym, chủ yếu ở gan. Chuyển hóa thuốc có thể làm thay đổi hoạt tính, độc tính và khả năng thải trừ của thuốc. Các yếu tố ảnh hưởng đến chuyển hóa thuốc bao gồm tuổi, giới tính, di truyền, tình trạng bệnh lý và tương tác thuốc.
5. **Thải trừ thuốc:** Nghiên cứu quá trình thuốc bị loại khỏi cơ thể, chủ yếu qua thận và mật. Các yếu tố ảnh hưởng đến thải trừ thuốc bao gồm chức năng thận, lưu lượng máu qua thận và gan, pH nước tiểu và tương tác thuốc.

Môn học cũng đề cập đến các thông số dược động học cơ bản như sinh khả dụng, thể tích phân bố, độ thanh thải và thời gian bán thải, cũng như các ứng dụng của dược động học trong thực hành điều trị, bao gồm lựa chọn đường dùng thuốc, điều chỉnh liều lượng và dự phòng tương tác thuốc.