CH
CH
CH
CH ƯƠ
ƯƠ
ƯƠ
ƯƠ NG IV
NG IV
NG IV
NG IV
H
H
H
H Ợ
Ợ
Ợ
Ợ P CH
P CH
P CH
P CH Ấ
Ấ
Ấ
Ấ T CARBONYL
T CARBONYL
T CARBONYL
T CARBONYL
H ợ p ch ấ t h ữ u c ơ ph â n t ử c ó ch ứ a nh ó m carbonyl =CO :
RCH
O
R C R '
O
Andehit
Xeton
(R, R
’
≠ H)
1-
T
T
T
T ê
ê
ê
ê n
n
n
n
andehit
andehit
andehit
andehit :
:
:
:
�
T ê n hidrocarbon t ư ơ ng ứ ng + al
�Đ á nh s ố b ắ t đ ầ u t ừ nh ó m -CHOH C H
O
C H
3
C H
O
Metanal
Etanal
Propanal
C H
3
C H
2
CH CHO
C
l
C H
3
C H C H
2
CHO
C H
3
2-Clobutanal 3-Metylbutanal
CH
3
-CH
2
-CHO
I- T
I- T
I- T
I- T Ê
Ê
Ê
Ê N G
N G
N G
N G
Ọ
Ọ
Ọ
Ọ
I
I
I
I
� T ê n qu
ố
c t
ế
�
T
T
T
T ê
ê
ê
ê n
n
n
n
th
th
th
th ô
ô
ô
ô ng
ng
ng
ng
th
th
th
th ư
ư
ư
ư ờ
ờ
ờ
ờ ng
ng
ng
ng :
:
:
:
Xu ấ t ph á t t ừ t ê n th ô ng th ư ờ ng c ủ a axit .
�
T ê n th ô ng th ư ờ ng c ủ a axit b ỏ ic + andehit .
�Andehit + t ê n th ô ng th ư ờ ng c ủ a axit
H C H
O
C H
3
C H
O
C H
3
C H
2
C H O
Formandehit
Andehit formic
Axetandehit
Andehit axetic
Propionandehit
Andehit propionic
2-
2-
2-
2- T
T
T
T ê
ê
ê
ê n
n
n
n
x
x
x
x ê
ê
ê
ê ton
ton
ton
ton :
:
:
:
�
T ê n hidrocarbon t ư ơ ng ứ ng + ON
�
Đ á nh s ố sao cho nh ó m CO c ó s ố nh ỏ
C
H
3
C
O
C
H
3
Propanon
C
H
C
H
2
C C
H
3
O
C
H
3
C
H
3
4-Metylpentanon-2
C
H
C
H
C C
H
3
O
C
H
3
3-Pentenon-2
O
Xiclohexanon
�
T ê n qu
ố
c t
ế
�
T
T
T
T ê
ê
ê
ê n
n
n
n
th
th
th
th ô
ô
ô
ô ng
ng
ng
ng
th
th
th
th ư
ư
ư
ư ờ
ờ
ờ
ờ ng
ng
ng
ng :
:
:
:
�T ê n 2 g ố c hidrocarbon + xeton
C H
3
C
O
C H
2
C H
3
C H
3
C
O
C H
3
C
H
3
C
O
C
H
C
H
3
C
H
3
C
H
C
O
C
H
C
H
3
C
H
3
C
H
3
C
H
3
Etyl metyl xeton Dimetyl xeton
Isopropyl metyl xeton
Diisopropyl xeton
T ê n xeton th ơ m : t ê n th ô ng th ư ờ ng axit b ỏ ic + ophenon
C
O
C
H
3
C
O
C
O
C
H
2
C
H
2
C
H
3
C
O
C H
2
C H
3
Axetophenon Propiophenon
n-Butirophenon Benzophenon
I. Đ i ề u ch ế :
1. Ô xi h ó a h ữ u h ạ n ancol :
R-CH
2
-OH + CuO
R-CHO + Cu + H
2
O
R C
O
R '+ C
u
O
t
oR C
H
O
H
R '
+
C
u
+H
2
O
t
o
3. Ozon gi ả
i
anken :
C H
2
C H C H C
C H
3
C H
3
HCHO
HOC-COH + + O C
C
H
3
C
H
3
2. Th
ủ
y ph â n gem- dihalogenua :
R-CHCl
2
+ 2NaOH R-CH=O + 2NaCl + H
2
O
R-CCl
2
-R
’
+ 2NaOH R-CO-R
’
+ 2NaCl + H
2
O
4. Hidrat h ó a ankin :
R
C C
R
'
H
2
O
HgSO
4
R C
O
C H
2
R
'
R C H
2
C R
'
O
+
R
C C
H
H
2
O
HgSO
4
Metyl xeton
C C H
3R
O
H ỗ n h ợ p 2 xeton
H
2
O
HgSO
4
H
3
C C
O
H
Axetandehit
H
C C
H
5. Kh
ử
Rosenmund đ
ể
đ i
ề
u ch
ế
andehit
R- COCl + H
2
Pd-BaSO
4
R-CH=O + HCl
III.
III.
III.
III. T
T
T
T í
í
í
í nh
nh
nh
nh
ch
ch
ch
ch ấ
ấ
ấ
ấ t
t
t
t
h
h
h
h ó
ó
ó
ó a
a
a
a
h
h
h
h ọ
ọ
ọ
ọ c
c
c
c :
:
:
:
III.1- Ph ả n ứ ng c ộ ng á
i
nh â n
III.2- Ph ả n ứ ng c ủ a H αT í nh ch ấ t h ó a h ọ c
III.3- Ph ả n ứ ng oxi h ó a kh ử
C H
C HR
O
δ +
δ −
H
α
α
α
α
α
α
α
α
:
:
:
: Nu
Nu
Nu
Nu
III.1-
III.1-
III.1-
III.1- Ph
Ph
Ph
Ph ả
ả
ả
ả n
n
n
n
ứ
ứ
ứ
ứ ng
ng
ng
ng
c
c
c
c ộ
ộ
ộ
ộ ng
ng
ng
ng
á
á
á
á i
i
i
i
nh
nh
nh
nh â
â
â
â n
n
n
n (
(
(
( th
th
th
th â
â
â
â n
n
n
n
h
h
h
h ạ
ạ
ạ
ạ ch
ch
ch
ch )
)
)
) v
v
v
v à
à
à
à o
o
o
o
nh
nh
nh
nh ó
ó
ó
ó m
m
m
m CO
CO
CO
CO
C
O
T
T
T
T â
â
â
â m
m
m
m
gi
gi
gi
gi à
à
à
à u
u
u
u
đ
đ
đ
đ i
i
i
i ệ
ệ
ệ
ệ n
n
n
n
t
t
t
t ử
ử
ử
ử
(
(
(
( t
t
t
t á
á
á
á c
c
c
c
nh
nh
nh
nh â
â
â
â n
n
n
n
á
á
á
á i
i
i
i
nh
nh
nh
nh â
â
â
â n
n
n
n )
)
)
)
:
:
:
: Nu
Nu
Nu
Nu
Chi
Chi
Chi
Chi ề
ề
ề
ề u
u
u
u
t
t
t
t ă
ă
ă
ă ng
ng
ng
ng
ho
ho
ho
ho ạ
ạ
ạ
ạ t
t
t
t
t
t
t
t í
í
í
í nh
nh
nh
nh
H
C
H
O
R
C
H
O
R
C
R '
O
>
>
>
>
>
>
>
>
�
Nh ó m C=O c à ng ph â n c ự c , h ợ p ch ấ t carbonyl c ó ho ạ t t í nh
v ớ
i
c á c t á c nh â n á
i
nh â n c à ng cao :
δ
δ
δ
δ+
+
+
+
δ
δ
δ
δ-
-
-
-
�
T á c nh â n á
i
nh â n ( t á c nh â n th â n h ạ ch , nucleophile ):
l
à
anion hay ph â n t ử c ò n c ặ p electron t ự do: OH
-
, CN
-,
NH
3
, ROH
δ
δ
δ
δ +
+
+
+
δ
δ
δ
δ +
+
+
+
δ
δ
δ
δ +
+
+
+
Chi
Chi
Chi
Chi ề
ề
ề
ề u
u
u
u
t
t
t
t ă
ă
ă
ă ng
ng
ng
ng
ho
ho
ho
ho ạ
ạ
ạ
ạ t
t
t
t
t
t
t
t í
í
í
í nh
nh
nh
nh
C H
3
C
C H
O
C H
3
C H
3>
>
>
> >
>
>
>
C H
C
C H
O
C H
3
C H
3
C H
3
C H
3C H
3
C
C H
3
O
� Y ế u t ố
l
ậ p th ể c ũ ng quy ế t đ
ị
nh ho ạ t t í nh :
�
C ơ ch ế : 2 giai đ o ạ n
O
C
R R '
O
C
N u
R
R '
O H
C
N u
R
R '
:
:
:
: Nu
Nu
Nu
Nu
H
H
H
H
+
+
+
+
ch
ch
ch
ch
ậ
ậ
ậ
ậ
m
m
m
m
nhanh
nhanh
nhanh
nhanh
C ó 5 lo ạ i ph ả n ứ ng c ộ ng á i nh â n v à o nh ó m carbonyl:
�
C ộ ng axit xianhydric HCN
�
C ộ ng Natribisunfit NaHSO
3
�
C ộ ng h ợ p ch ấ t Grignard RMgX
�
C ộ ng Ancol ROH
�
C ộ ng NH
3
v à d ẫ n xu ấ t
1.
1.
1.
1. Ph
Ph
Ph
Ph ả
ả
ả
ả n
n
n
n
ứ
ứ
ứ
ứ ng
ng
ng
ng
v
v
v
v ớ
ớ
ớ
ớ i
i
i
i HCN :
HCN :
HCN :
HCN :
Ph ả n ứ ng đư ợ c x ú c t á c b ằ ng baz ơ đ ể t ă ng n ồ ng đ ộ CN
-
HCN+KCN
C N
1)LiAlH
4
2)H
2
O
H
3
O
+
t
o
Xianhidrin
(2-Hidroxinitrin)
Acid α- hidroxicarboxylicỨ ng d ụ ng
R
C H
O
R
C H
N
C
O
H
+
R
C H C N
O H
C H C NR
O H
C H
C O O HR
O H
C H C H
2R N H
2
O H
2.
2.
2.
2. Ph
Ph
Ph
Ph ả
ả
ả
ả n
n
n
n
ứ
ứ
ứ
ứ ng
ng
ng
ng
v
v
v
v ớ
ớ
ớ
ớ i
i
i
i NaHSO
NaHSO
NaHSO
NaHSO
3
3
3
3
:
:
:
:
T ấ t c ả andehit + c á c metil xeton CH
3
COR cho ph ả n ứ ng :
C HR
O
S O
2
N a
O H
R C H
S O
3
N a
O H+
C C H
3R
O
S O
2
N a
O H
R C
S O
3
N a
O H
C H
3
+
S ả n ph ẩ m c ộ ng
bisunfit
(Tan trong n ư ớ c
nh ư ng kh ô ng tan
trong NaHSO
3
b ã o
h ò a d ư )
Ứ
Ứ
Ứ
Ứ ng
ng
ng
ng
d
d
d
d ụ
ụ
ụ
ụ ng
ng
ng
ng :
:
:
:
t á ch andehit v à metil xeton ra kh ỏ
i
h ỗ n h ợ p v ớ
i
c á c ch ấ t kh á c
C H
O H C H OR
S O
3
N a
+
HCl
R
+ S O
2
+ N a C l + H
2
o
R C
H
O
H
R '
R C
O
H
R ' '
R '
2- H
3
O
+
1- R ’ CHORMgX
2- H
3
O
+
1- R ’ COR ’’RMgX
Ancol b ậ c 2
Ancol b ậ c 3
3.
3.
3.
3. Ph
Ph
Ph
Ph ả
ả
ả
ả n
n
n
n
ứ
ứ
ứ
ứ ng
ng
ng
ng
v
v
v
v ớ
ớ
ớ
ớ i
i
i
i
t
t
t
t á
á
á
á c
c
c
c
ch
ch
ch
ch ấ
ấ
ấ
ấ t
t
t
t
Grignard
Grignard
Grignard
Grignard :
:
:
:
( xem
l
ạ
i
ph ầ n đ
i
ề u ch ế ancol-Ch ư ơ ng 3)
O H
C
O R
+ ROH
H
+
O R
C
O R
+ H
2
O
O
C
+ ROH
H
+
O H
C
O R
O R
C
O R
O
C
H
3
O
+
+ 2ROH
Hemiaxetal ( b á n axetal )
Hemixetal ( b á n xetal )
Axetal
Xetal
� Khi th
ủ
y ph â n axetal ho
ặ
c xetal trong m ô i tr ư
ờ
ng axit ta
thu đư
ợ
c tr
ở
l
ạ
i h
ợ
p ch
ấ
t carbonyl ban đ
ầ
u :
4.
4.
4.
4. Ph
Ph
Ph
Ph ả
ả
ả
ả n
n
n
n
ứ
ứ
ứ
ứ ng
ng
ng
ng
v
v
v
v ớ
ớ
ớ
ớ i
i
i
i
ancol
ancol
ancol
ancol :
:
:
:
5.
5.
5.
5. Ph
Ph
Ph
Ph ả
ả
ả
ả n
n
n
n
ứ
ứ
ứ
ứ ng
ng
ng
ng
v
v
v
v ớ
ớ
ớ
ớ i
i
i
i NH
NH
NH
NH
3
3
3
3
v
v
v
v à
à
à
à
c
c
c
c á
á
á
á c
c
c
c
d
d
d
d ẫ
ẫ
ẫ
ẫ n
n
n
n
xu
xu
xu
xu ấ
ấ
ấ
ấ t
t
t
t :
:
:
:
R
C H
O
N H
3+
R C H
O
N H
3
R C H
O H
N H
2
R C H N H
-H
2
O
Imin
�
V ớ
i
NH
3
Hay:
R
C H
O
+
H
2
N H
R C H N H
+ H
2
O
�
V ớ
i
amin b ậ c 1:
P ứ x ẩ y ra t ư ơ ng t ự tr ê n ta c ó :
R
C H
O
+
H
2
N
R C H N +
H
2
OR R
C O
+
C N O H
Hidroxilamin Oxim
C O
+
C N N H
2
Hidrazin
Hidrazon
C O
+
Phenylhidrazin
N HN H
2
N HNC
O HN H
2
N H
2N H
2
N HN H
2
N O
2
N O
2
Phenylhidrazon
C O
+
N HN
N O
2
N O
2C
2,4-Dinitrophenylhidrazin
(DNP)
2,4-Dinitrophenylhidrazon
�
V ớ i c á c d ẫ n xu ấ t kh á c :
+ H
2
O
+ H
2
O
+ H
2
O
�
C á c s ả n ph ẩ m c ủ a c á c ph ả n ứ ng tr ê n th ư ờ ng
l
à nh ữ ng
ch ấ t r ắ n , k ế t tinh c ó nhi ệ t đ ộ n ó ng ch ả y x á c đ
ị
nh n ê n
th ư ờ ng đư ợ c d ù ng đ ể nh ậ n bi ế t h ợ p ch ấ t carbonyl đ ặ c
bi ệ t
l
à DNP. H ợ p ch ấ t carbonyl ph ả n ứ ng v ớ
i
DNP s ẽ cho
k ế t t ủ a c ó m à u t ừ v à ng t ớ
i
đ ỏ cam
III.2-
III.2-
III.2-
III.2- Ph
Ph
Ph
Ph ả
ả
ả
ả n
n
n
n
ứ
ứ
ứ
ứ ng
ng
ng
ng
c
c
c
c ủ
ủ
ủ
ủ a
a
a
a H
H
H
H
α
α
α
α
:
:
:
:
Do t á c d ụ ng h ú t electron c ủ a nh ó m CO,
li
ê n k ế t C - H
α
ph â n
c ự c , H
α
c ó t í nh axit y ế u , c ó th ể b
ị
b ứ t ra d ư ớ
i
d ạ ng H
+
nh ờ t á c
d ụ ng c ủ a baz ơ đ ể t ạ o th à nh m ộ t carbanion :
C H
C HR
O
C H
2
C HR
O
α
α
α
α
OH
OH
OH
OH
-
-
-
-
H
H
+
carbanion
V à carbanion n à y gi ữ vai tr ò t á c nh â n nucleophin
t ấ n c ô ng tr ê n c á c trung t â m đ
i
ệ n t í ch d ư ơ ng t ạ o ra
4 nh ó m ph ả n ứ ng sau :