- 0 -
TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHẠM VĂN ĐỒNG
KHOA KINH TẾ
BÀI GIẢNG
KẾ TOÁN NGÂN HÀNG
(Dùng cho đào tạo tín chỉ)
Người biên soạn: Th.S Huỳnh Thị Thanh Dung
Lưu hành nội bộ
- 1 -
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................................... 6
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ KẾ TOÁN NGÂN HÀNG .......................................... 7
1.1. Đối tượng, đặc điểm, nhiệm vụ của kế toán ngân hàng............................................. 7
1.1.1. Giới thiệu về kế toán ngân hàng ......................................................................... 7
1.1.2. Đối tượng của kế toán ngân hàng ....................................................................... 7
1.1.3. Đặc điểm của kế toán ngân hàng ........................................................................ 8
1.1.4. Nhiệm vụ của kế toán ngân hàng ........................................................................ 8
1.2 Tổ chức công tác kế toán ngân hàng ........................................................................... 9
1.2.1. Khái niệm, yêu cầu tổ chức công tác kế toán ngân hàng .................................... 9
1.2.2. Tổ chức bộ máy và lao động kế toán ngân hàng ............................................... 10
1.3. Tài khoản và hệ thống tài khoản kế toán ngân hàng................................................ 11
1.3.1. Tài khoản và phân loại tài khoản ...................................................................... 11
1.3.2. Hệ thống tài khoản của các tổ chức tín dụng .................................................... 16
1.4. Chứng từ kế toán ngân hàng .................................................................................... 16
1.4.1. Khái niệm .......................................................................................................... 16
1.4.2. Phân loại ............................................................................................................ 16
1.4.3. Lập chứng từ ..................................................................................................... 20
1.4.4. Luân chuyển chứng từ ....................................................................................... 21
1.4.5. Kiểm soát chứng từ ........................................................................................... 21
1.4.6. Bảo quản chứng từ ............................................................................................ 22
1.5. Hạch toán phân tích - Hạch toán tổng hợp .............................................................. 22
1.5.1. Hạch toán phân tích ........................................................................................... 23
CHƯƠNG 2: KẾ TOÁN NGHIỆP VỤ HUY ĐỘNG VỐN ......................................... 26
2.1. Những vấn đề chung về kế toán huy động vốn ....................................................... 26
2.1.1. Vai trò của nguồn vốn huy động đối với hoạt động ngân hàng ........................ 26
2.1.2. Các hình thức huy động vốn ............................................................................. 26
2.1.3. Các tài khoản, chứng từ sử dụng trong kế toán nghiệp vụ huy động vốn......... 28
2.2. Kế toán nghiệp vụ huy động tiền gửi ....................................................................... 30
2.2.1. Nguyên tắc hạch toán ........................................................................................ 30
2.2.2. Kế toán nghiệp vụ huy động tiền gửi không kỳ hạn ......................................... 31
2.2.3. Kế toán nghiệp vụ huy động tiền gửi có kỳ hạn ............................................... 32
2.3. Kế toán tiền gửi tiết kiệm ........................................................................................ 33
2.3.1. Nguyên tắc hạch toán ........................................................................................ 33
2.3.2. Kế toán tiền gửi tiết kiệm không kỳ hạn ........................................................... 33
- 2 -
2.3.3. Kế toán tiền gửi tiết kiệm có kỳ hạn ................................................................. 34
2.4. Kế toán nghiệp vụ huy động qua phát hành giấy tờ có giá ...................................... 34
2.4.1. Nguyên tắc hạch toán ........................................................................................ 35
2.4.4. Kế toán nghiệp vụ huy động qua phát hành giấy tờ có giá có phụ trội ............ 36
BÀI TẬP ............................................................................................................................. 36
CHƯƠNG 3: KẾ TOÁN NGHIỆP VỤ NGÂN QUỸ VÀ THANH TOÁN KHÔNG
DÙNG TIỀN MẶT ........................................................................................................... 37
3.1. Kế toán nghiệp vụ ngân quỹ .................................................................................... 37
3.1.1. Một số vấn đề chung về nghiệp vụ ngân quỹ .................................................... 37
3.1.2. Tài khoản và chứng từ sử dụng ......................................................................... 39
3.1.3. Kế toán nghiệp vụ thu, chi tiền mặt .................................................................. 41
3.1.4. Kế toán nghiệp vụ điều chuyển quỹ tiền mặt trong cùng hệ thống................... 44
3.2. Kế toán nghiệp vụ thanh toán không dùng tiền mặt ................................................ 45
3.2.1. Những vấn đề chung về thanh toán không dùng tiền mặt ................................. 45
3.2.2. Kế toán các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt .................................... 47
BÀI TẬP ............................................................................................................................. 53
CHƯƠNG 4: KẾ TOÁN NGHIỆP VỤ TÍN DỤNG VÀ ĐẦU TƯ .............................. 56
4.1. Kế toán nghiệp vụ tín dụng ...................................................................................... 56
4.1.1 Những vấn đề chung về tín dụng ....................................................................... 56
4.1.2. Kế toán các phương thức cho vay chủ yếu ....................................................... 62
4.2. Kế toán nghiệp vụ đầu tư ......................................................................................... 73
4.2.1 Khái quát nghiệp vụ đầu tư ................................................................................ 73
4.2.2. Kế toán các hình thức đầu tư ............................................................................. 78
CHƯƠNG 5: KẾ TOÁN NGHIỆP VỤ THANH TOÁN GIỮA CÁC NGÂN HÀNG
............................................................................................................................................ 82
5.1. Những vấn đề chung về nghiệp vụ thanh toán giữa các ngân hàng ........................ 82
5.1.1. Sự cần thiết và ý nghĩa của nghiệp vụ thanh toán giữa các ngân hàng ............. 82
5.1.2. Điều kiện để tổ chức thanh toán giữa các ngân hàng ........................................... 84
5.1.3. Các phương thức thanh toán giữa các ngân hàng ............................................. 85
5.2. Kế toán phương thức chuyển tiền điện tử trong cùng hệ thống ngân hàng ............. 86
5.2.1. Những vấn đề chung về phương thức chuyển tiền điện tử trong cùng hệ thống
..................................................................................................................................... 86
5.2.2. Kế toán thanh toán chuyển tiền điện tử ............................................................. 89
5.2.3. Đối chiếu trong chuyển tiền điện tử .................................................................. 91
5.2.4. Điều chỉnh sai sót trong chuyển tiền điện tử ..................................................... 92
- 3 -
5.2.5 Quyết toán chuyển tiền điện tử .......................................................................... 96
5.2.5.1 Quyết toán ngày: ............................................................................................. 96
5.2.5.2 Quyết toán tháng, năm: ................................................................................... 96
5.3. Kế toán phương thức thanh toán bù trừ ................................................................... 97
5.3.1. Những vấn đề chung về thanh toán bù trừ ........................................................ 97
5.3.2. Các chứng từ, tài khoản sử dụng ....................................................................... 97
5.3.3. Kế toán thanh toán bù trừ thủ công ................................................................... 98
5.3.4. Kế toán thanh toán bù trừ điện tử .................................................................... 103
5.4. Kế toán phương thức thanh toán qua tài khoản tiền gửi tại Ngân hàng Nhà nước 113
5.4.1. Những vấn đề chung về phương thức thanh toán qua TKTG tại NHNN ....... 113
5.4.2. Các chứng từ, tài khoản sử dụng ..................................................................... 113
5.4.3. Kế toán thanh toán qua tài khoản tiền gửi tại Ngân hàng Nhà nước .............. 113
5.5. Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng .......................................................... 114
5.5.1. Những vấn đề chung về hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng ............. 114
5.5.2. Kế toán thanh toán qua hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng .............. 114
CHƯƠNG 6 : KẾ TOÁN NGHIỆP VỤ KINH DOANH NGOẠI TỆ VÀ THANH
TOÁN QUỐC TẾ ........................................................................................................... 118
6.1. Những vấn đề chung về kế toán ngoại tệ ............................................................... 118
6.1.1. Yêu cầu của kế toán ngoại tệ .......................................................................... 118
6.1.2. Đơn vị tiền tệ ghi sổ ........................................................................................ 118
6.1.3. Phương pháp hạch toán ngoại tệ ..................................................................... 118
6.1.4. Tài khoản và chứng từ sử dụng ....................................................................... 119
6.2. Kế toán nghiệp vụ kinh doanh ngoại tệ ................................................................. 120
6.2.1. Kế toán mua bán ngoại tệ trao ngay ................................................................ 120
6.2.2. Kế toán chuyển đổi ngoại tệ ............................................................................ 120
6.2.3. Kế toán kết quả kinh doanh ngoại tệ ............................................................... 121
6.3. Kế toán các phương thức thanh toán quốc tế ......................................................... 121
6.3.1. Một số vấn đề chung về thanh toán quốc tế .................................................... 121
6.3.2. Kế toán phương thức thanh toán chuyển tiền ................................................. 124
6.3.3. Kế toán phương thức thanh toán nhờ thu ........................................................ 126
6.3.4. Kế toán phương thức thanh toán bằng thư tín dụng ........................................ 127
CHƯƠNG 7 : KẾ TOÁN TÀI SẢN CỐ ĐỊNH VÀ CÔNG CỤ LAO ĐỘNG CỦA
NHTM .............................................................................................................................. 129
7.1. Kế toán tài sản cố định ........................................................................................... 129
7.1.1. Những vấn đề chung về tài sản cố định trong ngân hàng ............................... 129
- 4 -
7.1.2. Các tài khoản và chứng từ sử dụng ................................................................. 131
7.1.3. Kế toán các nghiệp vụ làm tăng tài sản cố định .............................................. 132
7.1.4. Kế toán khấu hao tài sản cố định .................................................................... 133
7.1.7. Kế toán thanh lý tài sản cố định ...................................................................... 135
7.2. Kế toán công cụ lao động và vật liệu ..................................................................... 136
7.2.1. Các tài khoản, chứng từ sử dụng ........................................................................ 136
7.2.2. Quy trình kế toán công cụ lao động và vật liệu .................................................. 136
CHƯƠNG 8 : KẾ TOÁN NGUỒN VỐN CHỦ SỞ HỮU, THU NHẬP - CHI PHÍ
VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH CỦA NHTM .............................................................. 140
8.1. Kế toán nguồn vốn chủ sở hữu .............................................................................. 140
8.1.1. Khái quát nguồn vốn chủ sở hữu .................................................................... 140
8.1.2. Các tài khoản và chứng từ sử dụng ................................................................. 140
8.1.3. Qui trình kế toán.............................................................................................. 140
8.2. Những đặc điểm cơ chế tài chính của ngân hàng .................................................. 141
8.3. Kế toán các khoản thu nhập của NHTM ............................................................... 142
8.3.1. Tài khoản & chứng từ sử dụng........................................................................ 142
8.3.2. Kế toán các khoản thu chủ yếu ....................................................................... 143
8.4. Kế toán các khoản chi phí của NHTM .................................................................. 143
8.4.1. Tài khoản & chứng từ sử dụng........................................................................ 143
8.4.2. Kế toán các khoản chi chủ yếu ........................................................................ 144
8.5 Kế toán thuế giá trị gia tăng .................................................................................... 144
8.5.1 Kế toán thuế GTGT đầu vào và đầu ra ............................................................ 144
8.5.2 Quyết toán thuế GTGT .................................................................................... 146
8.6. Kế toán kết quả kinh doanh ................................................................................... 147
8.6.1 Tài khoản kế toán ............................................................................................. 147
8.6.2 Kết chuyển & xác định kết quả kinh doanh ..................................................... 147
8.6.3. Phân phối lợi nhuận trong NHTM .................................................................. 147
CHƯƠNG 9 : BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA NHTM ................................................. 148
9.1. Một số vấn đề chung .............................................................................................. 148
9.1.1. Chuẩn mực về báo cáo tài chính ..................................................................... 148
9.1.2 Nguyên tắc lập BTC ......................................................................................... 148
9.1.3. Các loại báo cáo tài chính ............................................................................... 148
9.2. Nội dung cơ bản & phương pháp lập báo cáo tài chính ........................................ 148
9.2.1. Bảng cân đối tài khoản kế toán ....................................................................... 148
9.2.2. Bảng cân đối kế toán ....................................................................................... 149
