Bài giảng Ngữ văn lớp 12 - Bài: Đại thi hào Nguyễn Du

TRƯỜNG CAO ĐẲNG PHÁT THANH TRUYỀN HÌNH II

KHOA : BÁO CHÍ LỚP : 12CĐBC2 KHÓA : 2012-2015 GVHD : LẠI THỊ HỒNG VÂN NHÓM : V MÔN : VĂN HỌC ViỆT NAM

BÀI THUYẾT TRÌNH

CHỦ ĐỀ

ạ Đ i thi Hào Nguy nễ Du (17651820)

MỤC LỤC

Gia th và cu c đ i c a Nguy n Du ộ ờ ủ

ế ễ

Th ch hán và tâm s c a nhà th

ơ ữ ự ủ ơ

Gi ớ Du.

ộ ố ủ ệ ễ ẩ ơ ằ i thi u m t s tác ph m b ng th nôm c a Nguy n

Gia thế và cuộc đời của Nguyễn Du

Nguyên Du tên ch ữ là T ố ư ệ Nh ,hi u là

Thanh

Hiên,sinh

năm

t Ấ

ậ

d u,niên

ệ ả

hi u c nh

ư

ở

h ng.Quê

làng Tiên

ề

Đi n,huyên

Nghi

ỉ

Xuân,t nh

Hà T nhỉ

Cha là ông

là Nguy n ễ

ễ

Nghi m, tên

ự

t

Hy Di,

ệ

hi u Nghi

Hiên, có bi

t ệ

ệ

ồ

hi u là H ng

ự ư

Ng c sĩ

ậ

ị

đ u Nh giáp

ế

ti n sĩ, làm

quan đ n ế

ạ ư

ứ

ch c Đ i t

ồ ứ

đ , t c

ượ

ư

Th

ng th

ộ ộ ề

b h tri u

Lê.

ẹ

M là bà

ầ

ị

Tr n Th

ầ

T n (1740

1778), con

gái m t ộ

ườ

ng

i làm

ứ

ch c Câu

ế

k , quê làng

Hoa Thi u, ề

xã Minh

ệ

ạ

Đ o, huy n

Tiên Du ,x ứ

Kinh B c. ắ

ợ ứ

Bà là v th

ba c a ủ

Nguy n ễ

ễ

Nghi m, bà

có tài hát

ướ

x

ng.

Năm Đinh

ợ

H i, khi

ễ

Nguy n Du

ớ

ộ

m i m t

tu i, ổ

Nguy n ễ

Nghi m ễ

ượ

đ

c thăng

ử

Thái t

Thái

ả

b o, Hàm

tòng nh t ấ

ẩ

ph m,nên

ễ

Nguy n Du

ờ

ố

th i đó s ng

trong gi u ầ

sang phú

quý.

ượ

. Năm 1774, cha Nguy n Du đ

c phong ch c T t ng,

ể ướ Đàng ấ ừ ờ ễ ị ứ ễ ễ ở cùng Hoàng Ngũ Phúc đi đánh chúa Nguy n ề Trong. T th i gian này Nguy n Du ch u nhi u m t mát:

Ø Năm 1775 anh trai cùng m là Nguy n Tr qua đ i, ờ

ụ ẹ ễ

Ø Năm 1776 cha Nguy n Du qua đ i, ờ

ễ

ị ầ ẹ ễ ầ

ứ ễ

Ø Năm 1778 bà Tr n Th T n, m Nguy n Du qua đ i. ờ Cũng trong năm này, anh th hai c a Nguy n Du là Nguy n Đi u đ

ề ượ ổ ủ ư ễ ấ ủ c b làm Tr n th H ng Hóa.

Năm 1780, Nguy n Kh n là anh c c a Nguy n Du

ả

ấ

ị ứ

ụ ậ ễ

ễ ạ i m u lo n trong nhà Châu ườ i thân ề ơ ả ủ ộ ở ị ộ ượ c m t ng ấ ễ

ễ ọ ạ ễ ư ủ ơ đang làm Tr n th S n Tây b khép t ị V án năm Canh Tý, b bãi ch c và b giam Qu n công. Lúc này Nguy n Du đ ễ ủ c a Nguy n Nghi m là Đoàn Nguy n Tu n đón v S n Nam H nuôi ăn h c.

 Năm 1782 Tr nh Sâm m t, Kiêu binh ph Tr nh Cán, l p

ế ị ậ ấ ị

ủ ễ ị Tr nh Tông lên ngôi chúa. Hai anh c a Nguy n Du là

ả ượ ễ ượ ư ộ ạ Nguy n Kh n đ c làm Th ng th b L i ,còn

ủ ơ ề ễ ấ Nguy n Đi u làm Tr n th S n Tây.

.

Năm Quý Mão,Nguy n Du thi H ng

ơ ễ ở ườ tr

ợ ậ ng S n Nam, ễ

ủ ệ ứ c t p m ch c Chánh th hi u quân hùng

ụ ậ ủ ở

ễ

ươ ễ ỳ

ụ ả ứ ế ố

ươ ấ ườ ng. Ông l y v là con gái Đoàn Nguy n đ u Tam tr ượ ậ ấ Th c và ông đ ọ Thái Nguyên. Cũng trong năm h u c a cha nuôi h Hà ễ ẹ ủ ề ỗ ầ này anh cùng m c a Nguy n Du là Nguy n Đ , đ đ u ầ ở ệ ả đi n Ph ng Thiên và Nguy n Kh n đ u k thi H ng ứ năm thăng ch c Thi u B o, cu i năm thăng ch c Tham t ng.ụ

 Tháng 2 năm 1784, kiêu binh n i d y đ a hoàng tôn Lê

ổ ậ ư

ủ ử ư ễ

ả

ở ớ

ễ ấ ị ắ ệ ễ ả

 Năm 1789 Nguy n Hu đ i phá quân Thanh. Đoàn ệ ạ ớ

ế ở ỳ ả ở Duy K lên làm thái t . T dinh c a Nguy n Kh n ườ ị ả ng Bích Câu, Thăng Long b phá, Nguy n Kh n ph i ph ủ ơ ề ễ ố v i em là Nguy n Đi u đang là tr n th S n tr n lên ồ ế Tây. Đ n năm 1786 thì Nguy n Kh n b m c b nh r i Thăng Long. ch t

ữ ứ ễ ợ ễ ấ ơ ị Nguy n Tu n h p tác v i nhà Tây S n, gi ch c Th lang

ộ ạ ề ở ễ ợ b L i. Lúc này Nguy n Du v quê v .

.

Tháng m i, năm Tân H i ,anh th t

ứ ư ẹ cùng cha khác m

ố ơ

ễ ở ớ ắ ề ợ ễ ơ ọ t, dinh c h Nguy n ị Tiên Đi n Hà Tĩnh b

ủ ườ ị ễ v i Nguy n Du là Nguy n Quýnh do ch ng Tây S n nên b ị ế b t và b gi ơ Tây S n phá h y.

ế ễ ề ử

ố ễ

ấ ả ụ

ệ

ề ễ

ủ ế

 Năm Quý S u, Nguy n Du v thăm quê Tiên Đi n và đ n ề ề cu i năm ông vào kinh đô Phú Xuân thăm anh là Nguy n Đ ử ở ệ ơ ậ ễ ợ vi n c m t và anh v là Đoàn Nguy n đang làm thái t ề ượ ễ ầ c thăng T ph ng Tu n. Năm Giáp D n, Nguy n Đ đ ộ ữ ứ ơ ch c Hi p tán nhung nghi b Binh và vào Quy Nh n gi ụ ế ự ễ ứ v . Đ n năm 1795 Nguy n Đ đi s sang Yên Kinh d l ườ ng ngôi c a vua Càn Long nhà Thanh, đ n năm 1796 nh ở ề ượ tr v đ

ả ồ ư ả ứ ị c thăng ch c T Đ ng Ngh Trung Th S nh.

.

ễ ố ị

ễ ễ ậ

Mùa Đông năm Bính Thìn ,Nguy n Du tr n vào Gia Đ nh ắ ị theo Nguy n Ánh, nh ng b Qu n công Nguy n Th n b t ở giam ba tháng c tha ông v s ng Tiên Đi n. ề

ậ ề ố ư ệ ượ ở Ngh An. Sau khi đ

Mùa thu năm Nhâm Tu t, Vua Gia Long di

ấ ệ t nhà Tây S n.

ễ ệ

ủ ủ ấ ơ ng

ấ ơ Nguy n Du ra làm quan Tri huy n Phù Dung, ph Khoái ườ ấ Châu, tr n S n Nam .M y tháng sau thăng Tri Ph Th ượ ơ Tín, tr n S n Nam Th ng

. Năm 1803, Nguy n Du đ ắ

ễ ượ ử ả c c lên

ử ạ ế ứ i Nam Quan ti p s Ấ t ứ ầ ứ c thăng Đông Các Đ i H c Sĩ ,t c Du Đ c h u

ứ ở nhà Thanh sang phong s c cho vua Gia Long. Năm 1805 ượ S u ông đ ậ và vào nh n ch c ọ kinh đô Phú Xuân.

 Năm 1807 đ

ượ ử ở ả ả c c làm giám kh o k thi H ng H i

ỳ ề ươ ỉ

ượ ổ ứ ạ ở ậ ả ươ D ng. Mùa thu năm 1808 ông xin v quê ngh . Năm 1809 ông đ Qu ng Bình. Năm Quý D u c b ch c Cai b

ượ ệ ầ ọ ượ ử 1813 ông đ c thăng C n chánh đi n h c sĩ và đ c c làm

ứ ề ượ ứ Chánh s sang nhà Thanh. Năm 1814 ông đi s v , đ c

ộ ễ ữ thăng H u tham chi b L .

.

ố ờ ạ

ễ ượ ử

ứ ư ị ư

ồ

ị ệ ọ ạ i làng An Ninh,

ườ ệ ả i ta c i táng

Năm Canh Thìn,Gia Long qua đ i Minh M ng n i ngôi. Lúc này Nguy n Du đ c c đi làm chánh s sang nhà ầ Thanh báo tang và c u phong, nh ng ch a k p đi thì ông ế b b nh d ch ch t ngày m ng 10 tháng 8 năm Canh Thìn ộ th 54 tu i. M ông nguyên táng t huy n H ng Trà. Năm Giáp Thân ,ng ông và đ a v quê nhà Tiên Đi n, Hà Tĩnh.

ị ổ ươ ư ề ề

Năm 1965 ông đ

ộ ồ c H i đ ng hòa bình th gi

ế ớ ủ ế ớ ượ ậ i c a i và

ỉ ệ ọ ị

UNESCO công nh n là danh nhân văn hóa th gi ể ế ị quy t đ nh k ni m tr ng th nhân d p 200 năm năm sinh ủ c a ông.

.

Nguy n Du đã s ng m t cu c đ i bi k ch. Nh ng bi

ộ ư ộ ờ

ị ấ ố ừ

ộ ấ ễ ớ ỉ

ộ ả

ữ ế ị ộ ự ậ ạ ộ ư ễ ng nào c . Nguy n Du đã s ng nh ng gi a th gian và nh th ông

ẫ ệ ộ ờ ư ố ờ ế ọ ườ ị ầ ế ọ i b đ y đ a.

ưở ườ ớ ờ ớ ộ

ữ ế

ệ ề ọ t

k ch l n nh t là t ng khao khát m t s nghi p v y vùng ề ả cho ph chí, mà rút cu c ph i ch p nh n cu c đ i tri n ồ miên bu n chán, không có m t ho t đ ng say s a và ấ nh t quán vì lý t ườ ộ m t ng i dân th ả thông c m sâu xa v i m i ki p ng ườ ứ ễ ắ ủ i đ ng Nguy n Du nhìn đ i v i con m t c a m t ng ủ ẩ ề ố ộ ờ cu c đ i và đi u đó khi n tác ph m c a gi a dông t ư ừ ộ ứ ông ch a m t chi u sâu ch a t ng có trong văn h c Vi Nam trung đ i.ạ

ễ

ữ ẩ

Nguy n Du đã đ l ể ạ ệ nh ng tác ph m ki ệ ở c s hoàn thi n đ

ượ ự ồ ộ ớ ả ộ ươ i m t di s n văn ch ng đ s v i ạ ấ ở ể ạ t xu t, th lo i nào ông cũng đ t ộ ổ ể trình đ c đi n.

Thơ chữ hán và tâm sự của nhà thơ

o Tác ph m b ng ch hán: ằ

ữ ẩ

ẩ ủ

ữ ề

ØNh ng tác ph m b ng ch hán c a Nguy n Du có r t ấ ễ ữ c ba nhà nho u

ư ỷ

ớ ượ ắ ệ ớ ị

ươ ơ ữ ướ ế i thi u.Th ch hán c và

ươ ầ ươ ồ ằ ế nhi u,nh ng mãi đ n năm 1959 m i đ ễ là:Bùi K ,Phan Võ và Nguy n Kh c Hanh s ầ t m,phiên d ch,chú thích và gi Nguy n Du có 102 bài.Đ n năm 1965 Lê Th Tr ị u t m và phiên d ch g m có 249 bài ễ ng chính s

§ Thanh Hiên Thi T p: 78 bài vi ế ừ t t

ậ ế ướ t tr c khi làm quan nhà

17861804) ễ Nguy n(vi

§ Nam Trung T p Ngâm: 40 bài,vi ạ Hu ,Quãng Bình và Hà Tĩnh(vi

ế ế ế ừ t t ơ t khi làm quan 18051812)

ắ ụ ế ư ế t trong chuy n đi s sang

§ B c Hành T p L c: 131 bài,vi ạ Trung Qu c(18131814).

ố

Tâm sự của nhà thơ

c Nguy n Du sáng tác trong th gian

ØTh ch hán đ ơ ữ ừ dài,t ổ tu i(1814)

ượ ớ ễ ổ ế ờ lúc ông m i 21 tu i(1786) đ n lúc ông 49

ØĐ c th ch hán c a Nguy n Du,m t n t ủ

ộ ấ ươ ắ ng sâu s c

ơ ữ ườ ọ ồ ễ ơ ấ ọ cho ng i đ c là nhà th r t bu n.

ề ố ủ

ạ ậ ễ ẩ ng

ØTrong sáng tác c a ông,giai đo n v s ng ơ ở quê nhà,th ưở Nguy n Du có tính cách n d t,thoát li và h ạ l c.Nh ng v n không thoát kh i cái bu n.

ư ẫ ỏ ồ

ØRa làm quan cho nhà Nguy n,nhà th đ ắ

ễ ơ ượ

ượ ấ ọ ề ọ c tr ng ậ ộ c c t nh c,công vi c nhi u lúc b n r n,nh ng

ẻ ơ ệ v ng,đ ượ ự tâm s cua ông cũng không đ ư c vui v h n chút nào.

.

ễ

ọ

ườ

ệ

ầ

ØNguy n Du g i mình là ng

i đa b nh đa s u.

ễ

ØHình nh Nguy n Du trong th ch hán,là hình ả

ơ ữ ạ

ổ ẻ

ườ

i tu i tr mà tóc đã b c.

ả nh con ng

ự ớ

ễ

• Nguy n Du có tâm s l n.

ả

ễ

ả

ộ

ủ ồ ủ

ỗ

ØC nh ng cá nhân c a Nguy n Du không ph i là ơ nguyên nhân n i bu n c a nhà th .

ắ ế

ộ ờ

ệ

ề

ạ

ØTrong th ch hán,ta th y nhà th hay nh c đ n ấ ơ ữ ướ khái ni m”cu c đ i” d

ơ i nhi u d ng:

ươ

oĐáng th

ồ ng đáng bu n

ộ ờ ầ

ữ

ệ

ổ

oLúc thì cu c đ i đ y nh ng chuy n đ i thay

ộ ờ ầ oLúc thì cu c đ i đ y vô nghĩa

.

Chính v n đ “cu c đ i”m i là trung tâm nh ng suy

ữ ớ ấ

ề ứ ủ ộ ờ ơ nghĩ,day d t c a nhà th

ØNh ng bài th vi

ữ ơ ế ề ề

ế ứ ự ủ ệ ể ọ

ử ủ t v đ tài lich s c a Nguyên Du có ý nghĩa h t s c quan tr ng trong vi c tìm hi u tâm s c a nhà th .ơ

• Qua nh ng bài th vi

ề t v đ tài lich s ,nh ng đi u tai

ữ ắ ử ữ c Trung Hoa,chúng ta hoàn

ơ ớ ế ộ ơ ế ề ề ấ ướ ấ nghe m t th y trên đ t n ễ ậ ằ toàn k t lu n r ng:Ngy n Du là m t nhà th l n.

Một số tác phẩm bằng chữ nôm

vĐo n Tr ạ ụ l c bát.

ườ ồ ơ ể ng Tân thanh : g m 3254 câu th theo th

vN i dung truy n Ki u :

ệ ề ộ

o Giá tr hi n th c : ị ệ

ự

• Ph n ánh xã h i b t công tàn b o , ộ ấ

ả ạ

• Ph n ánh s ph n bi k ch c a con ng ậ

ủ ả ố ị ườ i .

o Giá tr nhân đ o :

ạ ị

• Đ cao tài năng ,khát v ng và nhân ph m con ng ọ

ề ẩ ườ i ,

• Ni m th ề

ươ ướ ố ậ ị ả ng c m tr c s ph n bi k ch ,

• Lên án t

ố ế ự ấ cáo các th l c x u xa .

.

ễ

vVăn Chiêu H n : ch a r th i đi m sáng tác.Nguy n Du này sau m t mùa d ch kh ng khi p , làm

ế ể ị

ủ ấ ướ

ế ắ

ả

ằ

ệ ế ế c ta âm ề ậ i ta đ u l p đàn ồ ế t văn chiêu t theo

ể ướ ả ấ ụ ồ ể ư ỏ ờ ồ ộ ế t bài văn t vi ắ ườ ệ hàng tri u ng i ch t ,kh p non sông đ t n ườ ở ề ặ kh p các chùa ng khí n ng n và ệ ể ầ i thoát đ c u siêu cho hàng tri u linh h n.Ông gi ễ Hòang Xuân Hãn cho r ng : Nguy n Du vi ẩ ề h n có th tr c c truy n Ki u , tác ph m vi ữ ồ th song th t l c bát g m có 184 câu ch nôm.