NHỮNG NGUYÊN LÝ CƠ BẢN
CỦA CHỦ NGHĨA MÁC – LÊNIN
ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HCM
2
I. VAI TRÒ CỦA SẢN XUẤT VẬT CHẤT VÀ QUY LUẬT QUAN HỆ
SẢN XUẤT PHÙ HỢP VỚI TRÌNH ĐỘ PHÁT TRIỂN CỦA LỰC LƯỢNG
SẢN XUẤT.
1. Sản xuất vật chất và vai trò của nó
a. Sản xuất vật chất và phương thức sản xuất
- Sản xuất là hoạt động đặc trưng riêng có của con người và xã
hội loài người. Bao gồm: sản xuất vật chất, sản xuất tinh thần và
sản xuất ra bản thân của con người, trong đó sản xuất vật chất là
cơ sở của sự tồn tại và phát triển của xã hội.
- Sản xuất vật chất là quá trình con người sử dụng công cụ lao
động tác động vào tự nhiên, cải biến các dạng vật chất của giới tự
nhiên nhằm tạo ra của cải vật chất thỏa mãn nhu cầu tồn tại và phát
triển của ccon người.
Phương thức sản xuất (PTSX): Là cách thức con người
thực hiện quá trình sản xuất vật chất ở những giai đoạn lịch sử
nhất định của xã hội loài người.
Chương III: CHỦ NGHĨA DUY VẬT LỊCH SỬ
3
b. Vai trò của sản xuất vật chất và phương thức
sản xuất đối với sự tồn tại, phát triển của xã hội.
SXVC mà trước hết là SX ra các tư liệu sinh hoạt là
yêu cầu khách quan hàng đầu trong đời sống xã hội. Vai
trò:
+ SXVC là cơ sở của sự tồn tại và phát triển xã hội,
đồng thời cũng chính trong quá trình này con người sáng
tạo ra toàn bộ các mặt của đời sống xã hội của mình.
+ SXVC là cơ sở để hình thành các quan hệ xã hội về
nhà nước, pháp quyền, đạo đức, nghệ thuật, tôn giáo ….
+ SXVC là điều kiện quyết định cho con người cải
biến tự nhiên, xã hội và chính bản thân con người.
Chương III: CHỦ NGHĨA DUY VẬT LỊCH SỬ
4
2. Quy luật quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ
phát triển của lực lượng sản xuất.
a). Khái niệm LLSX, QHSX
- Khái niệm lực lượng sản xuất
LLSX là tổng hợp các yếu tố vật chất và tinh thần tạo thành sức
mạnh thực tiễn cải biến giới tự nhiên theo nhu cầu sinh tồn, phát
triển của con người.
LLSX biểu hiện mối quan hệ giữa con người với giới tự nhiên
trong quá trình sản xuất. LLSX bao gồm NLĐ và TLSX.
+ NLĐ với những kinh nghiệm sản xuất, thói quen lao động, kỹ
năng sử dụng, khai thác tư liệu sản xuất để tạo ra của cải vật chất.
+ TLSX gồm: ĐTLĐ và TLLĐ.
* ĐTLĐ là một phần của giới tự nhiên được con người đưa vào
sản xuất. ĐTLĐ có hai dạng: có sẵn trong tự nhiên và được sáng
tạo bởi con người.
* TLLĐ gồm CCLĐ và PTLĐ.
Chương III: CHỦ NGHĨA DUY VẬT LỊCH SỬ
5
Trong LLSX thì con người là yếu tố quyết định vì con
người chẳng những tạo ra CCLĐ mà còn sử dụng những
công cụ ấy để sản xuất.
Ngày nay, trong sự phát triển của LLSX thì khoa học
trở thành LLSX trực tiếp. Vì :
+ Những phát minh KH là điểm xuất phát ra đời cho
ngành sản xuất mới, những máy móc thiết bị mới, công
nghệ mới, nguyên vật liệu mới, năng lượng mới…
+ KH trở thành yếu tố không thể thiếu của sản xuất,
làm cho lực lượng sản xuất có bước phát triển chưa từng
có.
+ Tri thức KH được vật hóa, được kết tinh vào mọi
nhân tố của LLSX.
Chương III: CHỦ NGHĨA DUY VẬT LỊCH SỬ