NHÀ N
C PHÁP QUY N Ề VI T Ở Ệ
Ng
ƯỚ VÀ XÂY D NG NNPQ Ự NAM HI N NAY Ệ ------------------ ạ ườ
NCS Đinh Ng c Th ng
i biên so n: ắ ọ
Ộ Ố Ậ
Ứ Ơ Ả Ề ƯỚ
I. M T S NH N TH C C B N V Ề C PHÁP QUY N VÀ NHÀ C PHÁP QUY N XÃ H I CH Ủ Ộ Ề
NHÀ N N ƯỚ NGHĨA
Ạ
Ề
VI T NAM II. KHÁI QUÁT V TH C TR NG XÂY Ề Ự D NG NHÀ N ƯỚ H I CH NGHĨA Ủ C PHÁP QUY N XÃ Ở Ệ Ự Ộ
Ộ
C PHÁP ƯỚ Ự
Ủ Ề
III. QUAN ĐI M C B N VÀ N I DUNG Ơ Ả Ể XÂY D NG NHÀ N QUY N XHCN VI T NAM C A DÂN, Ệ DO DÂN, VÌ DÂN.
ườ i, chuy n mình ệ
ổ ố ơ ệ ệ
ứ
ứ ạ ề ố ắ
ứ ố ị ế ộ
ớ ị
c có quy n, ề
ề
ậ ủ ậ
ướ ồ ạ
• Chuy n ng G n 8 tri u ngo i ki u trên t ng s h n 80 ầ tri u dân Đ c mu n nh p qu c t ch ph i ả ệ ậ t qua kỳ thi tr c nghi m ki n th c xã v ệ ượ c Đ c, trong đó có m t câu h i, h i n ỏ ộ ướ nhà n i v i 4 câu tr l c pháp tr là gì? ả ờ ướ s n s đ ng: ơ ẳ ẵ 1- Nhà n ướ 2- Đ ng có quy n, ả 3- Công dân quy t đ nh lu t pháp và ế ị c ph i tuân th pháp lu t. 4- Nhà n ả (Ngu n t p chí tia sáng/chungta.com)
CÁC THU T NG
Ậ
Ữ
ề
ị http://tratu.vn/
ủ
ư ưở
c Pháp quy n Nhà n ướ c Pháp tr Nhà n ướ NNPQ T b n ư ả NNPQ xã h i ch nghĩa ộ ng NNPQ T t Quan ni m NNPQ ệ Khái ni m NNPQ ệ
Ngu n g c các thu t ng
ph
ng
ữ ở
ồ
ố
ươ
ủ ủ
ậ Tây • Rechtsstaat c a Đ c ứ • Etat de droit c a Pháp. • Rule of law c a Anh.
ủ
Ậ Ộ Ố
Ứ Ơ Ả Ề ƯỚ
1. M T S NH N TH C C B N V Ề C PHÁP QUY N VÀ NHÀ C PHÁP QUY N XÃ H I CH Ủ Ộ Ề
NHÀ N N ƯỚ NGHĨA.
ề
c 1.1. Khái ni m nhà n ệ ặ ướ ơ ả c pháp quy n và ướ ữ ư ủ
1.1.1. Khái ni m nhà n c pháp quy n. nh ng đ c tr ng c b n c a nhà n pháp quy n.ề ệ ướ ề
c tr l
t
Các câu h i c n đ 1.Nhà n
i ả ờ c pháp quy n là h c thuy t, t
ng
ượ ọ
ế ư ưở
ỏ ầ ề
ệ
ế ố
ủ
ữ
ồ
c
nào? ể
ả
ướ c
ướ ạ
ướ hay khái ni m? 2.n i hàm c a nó g m nh ng y u t ộ 3.nhà n ệ ươ
ươ
c pháp quy n có ph i là ki u nhà n ướ ả ụ ng pháp, ề ự
ứ ch c quy n l c nhà ổ
ạ ắ
ứ
ề hi n đ i, là mô hình kh d ng cho các n ng đ i hay ch là hình th c, ph đ ỉ nguyên t c hay bi n pháp t ệ n
c?
ướ
ữ
ề XHCN có nh ng đ c ặ c pháp quy n nói
ướ 4. nhà n ư
ướ
ề
c pháp quy n tr ng gì khác v i nhà n ớ chung?
5. đ xây d ng nhà n
ự
ề XHCN
ở c ta trong giai đo n hi n nay c n ph i có
c pháp quy n ầ
ệ
ả
ướ n ạ nh ng đi u ki n gì?...
ể ướ ữ
ề
ệ
ng (h c thuy t) và Khái ni m NNPQ ư ưở ệ ọ
T t ế C:\Documents and Settings\Khoa Luat
NG (H C THUY T) T T \My Documents\chuyen de K48luat\ph ụ l cụ 1.doc Ư ƯỞ Ọ Ế
- Xôlông (638-559 TCN) V i ch tr
ướ
n ượ
ạ
ng c i cách nhà ủ ươ t l p đ ế ậ ậ ấ
ậ
ụ ể ự ằ
ề
ạ
c "Ch ỉ ả ớ c tr t t có pháp lu t m i thi ậ ự ớ c và t o nên s th ng nh t"; nhà n ướ ự ố và pháp lu t là hai công c đ th c do và công b ng, vì hi n dân ch , t ệ v y, "hãy k t h p s c m nh (quy n ậ l c nhà n ự
ủ ự ế ợ ứ c) v i pháp lu t". ớ
ướ
ậ
• Hêraclít (520-460 TCN) đã có s b sung
ọ
ự ổ ươ i c c quy n, vì ọ ạ ự ể ố
ả ấ
ư ả ọ ệ ậ
ng quan tr ng, coi pháp quy n là ph ề ti n quan tr ng đ ch ng l ề ệ v y ông kêu g i: “Nhân dân ph i đ u ậ tranh đ b o v pháp lu t nh b o v ệ ng thân c a mình”. ch n n ủ ố ể ả ươ
• Xôcrát (469-399 TCN) quan ni m v ề ệ
ậ ự
ộ ạ
ế ệ
c trong s tôn tr ng pháp ự ọ ỉ
công lí trong s tuân th pháp lu t. Theo ủ ông, xã h i không th v ng m nh và ph n ồ ể ữ vinh n u các pháp lu t hi n hành không ậ c tuân th , giá tr c a công lí (pháp đ ượ ị ủ ủ lu t) ch có đ ượ ậ lu t. ậ
ưở ọ
phía nhà ng v s tôn tr ng pháp ừ ộ
• Platon (427-374 TCN) Phát tri n ý t ề ự ể lu t m t góc đ khác - t ậ ở ộ c. n ướ
ạ
ữ ể
ả
ớ ơ ị ậ
ề ự ơ
c. : “Nhà n ướ ả
• Aristote (384-322 TCN) B sung khía c nh m i v m i quan h ệ ổ ớ ề ố gi a chính tr và pháp lu t (chính tr đ c ị ượ ị ậ G). Theo c - T hi u theo nghĩa là nhà n ướ ông, c n thi t ph i có s phù h p gi a ữ ợ ự ế ầ chính tr và pháp lu t, vì v y, vi c đ cao ề ệ ậ ậ pháp lu t ph i g n v i c ch , h th ng ả ắ ế ệ ố các c quan th c thi quy n l c nhà ự c nào cũng ph i có c n ướ ơ quan làm ra lu t, c quan th c thi pháp ự ơ ậ lu t và toà án”. ậ
ng c a Aristote đ n • Xixêrôn (106-43 TCN) Ti p t c phát tri n ý t ưở ế
ộ ể ơ
ướ
ệ ộ ộ c là ồ
ượ ằ ấ
ậ
ụ ấ
ủ ế ụ trình đ cao h n, ông đã đ a ra quan ư c, coi nhà n ni m m i v nhà n ớ ề ướ "m t c ng đ ng pháp lí", "m t c ng đ ng ộ ộ ồ c liên k t v i nhau b ng s nh t trí v đ ự ề ế ớ i chung" và ông đã pháp lu t và quy n l đ xu t nguyên t c: "S ph c tùng pháp ự i". lu t là b t bu c đ i v i t t c m i ng ề ợ ắ ố ớ ấ ả ọ ề ậ ườ ắ ộ
• K t lu n th i c đ i ờ ổ ạ ậ • Th i Trung đ i? ế ờ ạ
• .
c phát tri n t
• J. Locke (1632-1704), nguyên t c v tính t ượ
ố
ượ
ậ
ự
ậ c tính t ả ừ ả ả
ừ
ự
ướ
ề
ắ ử ự
ả ố
ộ
ọ
ớ c đ t ra b i các c quan
ườ ở
ườ
ặ
c
ố i, quy t c đó đ ắ ủ ự
ộ
ủ ậ ấ
ộ
ị
c,
ướ
ộ
ị
i cao ề ố ắ ộ ớ . i trình đ m i c a pháp lu t đã đ ể ớ ủ i cao thì các đ o lu t ph i khách có đ ả ậ ạ do cá quan, ph i th a nh n các quy n và t ề nhân, ph i b o đ m tính công khai và ph i th a ả ả nh n s phân chia quy n l c nhà n c đ tránh ề ự ể ậ s l m quy n và tuỳ ti n. Pháp lu t "ph i có ậ ệ ự ạ (nh ng) quy t c x s chung cho cu c s ng, quy ữ i và t ng t c đó là gi ng nhau v i m i ng ừ ắ ng ơ ượ l p pháp. T do c a tôi, có nghĩa là tôi đ ượ ậ hành đ ng theo ý nguy n c a mình, n u hành ế ệ đ ng đó không b pháp lu t c m. Tôi không ph ụ thu c vào ý chí - m t ý chí không đ nh tr ộ không rõ ràng c a ng
i khác".
ườ
ủ
ư ậ
ặ ề
ệ
ữ
t c nh ng gì mà ấ ả ấ
ứ
ướ
ề
• Nh v y, J. Locke đC đ t n n móng cho vi c hình thành hai nguyên t c m i: Cá nhân công ớ ắ c làm t dân "đ ượ pháp lu t không c m" và các c ơ ậ c, công ch c nhà quan nhà n ướ c làm nh ng đi u c "ch đ n ữ ỉ ượ mà pháp lu t cho phép". ậ
• Montesquieu (1698 - 1755) trong tác ph m "Tinh
ẩ
ầ
ế
ề ự
ậ ộ c pháp quy n t
ướ
ữ ộ s n. Montesquieu ề ư ả ề
ề
th n pháp lu t" đã đ ra lí thuy t phân chia ề quy n l c, m t trong nh ng n i dung ch y u ủ ế c a nhà n ủ cho r ng trong m i qu c gia đ u có ba th ỗ ứ ố ằ quy n l c là: Quy n l p pháp, quy n hành pháp ề ậ ề ự và quy n t
pháp.
ề ư ớ
ề ự
ề
ậ
ị
ề ự ữ do chính tr , i quy t v n đ công b ng và b o đ m tính ả ả ằ
ế ấ
• Cùng v i lí thuy t v phân chia quy n l c, ế ề Montesquieu cũng b sung thêm nh ng quan ổ đi m lí lu n quan tr ng v quy n t ọ ể v gi ề ề ả ậ i cao c a pháp lu t. t ố
ủ
• J. Rousseau (1712-1778) trong tác ph m ẩ
c xã h i", bên c nh vi c ạ ệ
ấ
ị ậ ệ
ộ
ẽ ề pháp theo lí ư
ế ủ ư
t ư ưở ạ ậ
ế ị
ế ộ
"Bàn v kh ộ ế ướ ề phân tích nh ng v n đ mang tính nguyên ề ữ t c chung c a vi c cai tr theo pháp lu t, ủ ắ đã bàn m t cách khá c n k v các quy n ề ặ l p pháp, hành pháp và t ậ thuy t c a Montesquieu. Nh ng J. Rousseau l ng và cách ti p c n i có t m i h t s c đ c đáo đó là kh ng đ nh tính ẳ ộ ớ ế ứ c xã h i và t y u khách quan c a kh t ế ướ ộ ủ ấ ế i quy t c xã h i là c s đ gi coi kh ế ướ ơ ở ể ả các v n đ v nhà n c, pháp lu t và ậ ướ ề ề ấ công dân.
• I. Kant (1724-1804) là ng
ọ
ướ
ể ư ưở ậ
i có đóng góp quan ng nhà n t ậ
ướ ủ ể
ề t lí v nhà n ề ườ
ẩ
ủ ứ
ự
ạ
ư c pháp quy n. I. Kant cho r ng, ề i là ch th có ý th c v ph m giá; con ứ ề i trong hành vi c a mình ph i tuân th ủ ả do là ấ ủ ự ườ
ậ ạ ủ
ứ
ả
ườ ữ
ứ
do cá nhân m t cách
ử ụ
ộ
ế
ề
ệ ự
ộ
ườ tr ng trong vi c phát tri n t c ệ pháp quy n, đã đ a ra nh ng l p lu n có tính ữ tri ằ ế con ng ng ườ nh ng đ o lu t đ o đ c; th c ch t c a t ữ cái bên trong c a nhân cách con ng i; con i có kh năng ng x theo m c đích v i ng ớ ụ ử nh ng cách th c phù h p. Tuy nhiên, không ph i ả ợ c t ai cũng s d ng đ ượ ự đúng m c, do đó d d n đ n chuyên quy n. ễ ẫ ứ Pháp lu t có hi u l c b t bu c các cá nhân ph i ả ắ ậ ph c tùng ý chí chung.
ụ
ằ
ộ
ạ
ế
t
ề
ề
• Hêghen (1770 -1831) cho r ng pháp lu t th ậ ể do; s phát ự ự ng pháp quy n tr i qua nhi u c p ả
ự
ứ ề
i, có tính tr u
ườ i c a lí trí t
ự
ướ ậ
ự ể
ể
ướ ấ ủ
ệ ỉ
ủ
ậ
ớ
ướ ướ
hi n (m t cách h n ch ) ý chí t ệ tri n c a t ể ấ ủ ư ưở đ , m i c p đ có hình th c riêng và kh i đi m ở ể ỗ ấ ộ ộ do; pháp c a s phát tri n pháp quy n là ý chí t ể ự ủ lu t là m i quan h c a con ng ừ ệ ủ ậ ố do”. ng th c t n t ng và "là ph t ứ ồ ạ ủ ượ ươ c cũng chính là pháp lu t; Ph. Hegel coi nhà n ậ c là pháp lu t phát tri n, s bi u hi n nhà n cao nh t c a pháp lu t c th , đ ng trên đ nh ậ ụ ể ứ cao c a hình chóp pháp lu t. V i cách l p lu n ậ ậ đó, Heghen đi đ n k t lu n r ng "ch có nhà ỉ ậ ằ ế ế do"; “nh có nhà n c là s th hi n c a t ờ ủ ự ự ể ệ c mà gia đình, xã h i công dân đ n ộ và nh ng mâu thu n đ ng c p đ ượ ẳ
c b o t n ả ồ ượ c đi u hoà” ề
ữ
ẫ
ấ
ế
ể ề ặ ượ ộ
• Có th nói, đ n n a cu i th k XVIII đ u th k ế ỉ ế ỉ ố ử ầ c pháp ng nhà n t ướ ế ư ưở ng đ i toàn di n, tr ở ệ ố ể ươ ng chính tr - pháp lí t ị ư ưở ữ
ị
ư
ắ ầ ư ọ
ng này nh h c thuy t v nhà n ề
ệ ấ ế ề ư
ướ ấ
ừ
ớ
ứ ứ
ế
ề
c,
ọ ậ ộ
ạ ộ
ứ
XIX, v m t lí thuy t, t quy n đ c phát tri n t ề thành m t trong nh ng t có tính ph bi n và trong sách báo chính tr , ổ ế pháp lí cũng b t đ u xu t hi n các ý ki n coi t ế t c pháp ưở quy n. T đây, có trào l u m i đã xu t hi n - ệ trào l u nghiên c u ng d ng h c thuy t nhà ụ ư c pháp quy n vào vi c xác l p các nguyên n ệ ướ ch c và ho t đ ng c a b máy nhà n t c t ướ ắ ổ xây d ng, th c thi pháp lu t và xã h i công dân. ự
ủ ậ
ự
ộ
ế
ể
ể ữ
ế ớ ệ
ng và h
ả
ướ
ệ ượ i trong lĩnh v c nh t đ nh (mà
ự
i các hi n t ườ
ướ
ư
ượ
ộ
ề
ữ
ề
ể
ọ
ế ề
ướ
ồ
ậ
ạ
ề
• Tuy nhiên, n u hi u h c thuy t v i nghĩa là toàn ọ th nói chung nh ng quan ni m có h th ng ệ ố ng ho t dùng đ lí gi ạ ể đ ng c a con ng ộ ấ ị ủ đây là lĩnh v c nhà n c, pháp lu t và xã h i ộ ướ ậ ự ở c pháp quy n công dân) thì h c thuy t nhà n ề ế ọ v n còn ch a có đ c m t cách đ y đ tính h ầ ẫ ệ ủ c pháp th ng c a các quan ni m v nhà n ướ ệ ủ ố quy n và khó có th nói ai (nh ng ai) là tác gi ả c a h c thuy t này. Đó là cái khó đ i v i vi c ố ớ ệ ủ c pháp quy n nh ng nghiên c u v nhà n ư ề ứ ng m cho đ ng th i, đó cũng là cái thu n, là h ở ướ ậ ờ nh ng t duy sáng t o đ ti p c n nh ng v n đ ề ấ ữ ể ế ư ữ v nhà n c pháp quy n trong giai đo n hi n ệ ạ ướ ề nay.
ề ả ế
c pháp ớ ệ ế ỉ ề
• KHÁI NI MỆ c pháp quy n ng nhà n t - M c dù t ướ ư ưở ặ r t s m nh ng ph i đ n đã xu t hi n t ư ệ ừ ấ ớ ấ th k XIX, khái ni m nhà n ướ ệ c cách bi u hi n v i ý quy n m i có đ ể ượ ớ nghĩa là khái ni mệ . - Khái ni m nhà n ệ c pháp quy n là khái ề
ướ ni m có tính l ch s . ử ệ ị
ề ử ủ ệ
• Quan ni m v tính l ch s c a khái ni m ị ệ c pháp quy n cho phép chúng ta nhà n ề ướ có th rút ra m t s k t lu n: ể ộ ố ế ậ
ng nhà n ặ ứ • Th nh t, m c dù t ấ
ề t ư ưở ầ
ố ướ
c ướ r t s m ừ ấ ớ c pháp quy n ề ế ố ủ
ấ ướ
ệ
pháp quy n đã có m m m ng t nh ngư khái ni m nhà n ệ c a ch xu t hi n khi nh ng y u t ữ ệ ỉ c nh n nhà n c pháp quy n đã đ ậ ượ ề th c và tr thành nh ng d u hi u có ấ ữ ứ ở ư tính đ c tr ng ặ
ề ướ
ả ứ ệ
ề
ụ ể ồ ạ ự ề
c pháp quy n ướ
ướ ướ
• Th hai, nhà n c pháp quy n là khái , nh s ph n ánh khái quát ni m chung ờ ự lí lu n v nh ng đ c tính c a các nhà ủ ặ ữ ậ n c pháp quy n c th t n t ướ ti n, vì v y, có nhà n ậ ễ trình đ th p và nhà n ộ ấ trình đ cao; có nhà n ộ s n và có nhà n ả i trong th c ề ở c pháp quy n ề ở c pháp quy n t ề ư c pháp quy n XHCN. ề ướ
ả ệ ứ
ướ
ặ ữ ướ
ệ ị ớ ề
ể ạ
ả
ề ấ ự ậ ữ ỗ ế ố ế ố ữ ữ
• Th ba, ph i có quan đi m bi n ch ng khi ứ ể c pháp quy n, ph i nghiên c u v nhà n ả ề ứ c pháp quy n ề nhà n đ t nh ng v n đ ề trong s v n đ ng, phát tri n và g n ắ ộ ể v i nh ng đi u ki n l ch s c th ử ụ ể trong m i giai đo n quá trình đ tìm ra nh ng y u t nh ng y u t ẫ ra kh i khái ni m. ỏ có tính b n ch t và g t b ạ ỏ ấ ng u nhiên, t m th i, r i r c ờ ờ ạ ạ ệ
, trong xã h i hi n đ i, khái ni m nhà
ạ
ệ
ệ
ứ ư
ộ
i có thêm nh ng n i dung ữ ả
ủ
ộ c pháp quy n l ề ạ c pháp quy n ph i có đ năng ướ ề ế
ề i quy t nh ng v n đ qu c gia và ấ
ữ
ố
ả
• Th t n ướ m i; ớ nhà n l c gi ự ả qu c t . ố ế ư ậ ệ ề
ề ấ ụ ể
ự
ứ ủ ộ ợ c mô hình nhà n
ợ c xây d ng ệ
• Nh v y, v n đ quan tr ng là ph i căn c vào ứ ọ đi u ki n c th , trong m i th i kì c th đ tìm ụ ể ể ờ ỗ đ xây d ng ra m c đ h p lí c a các y u t ế ố ể c pháp quy n phù h p. đ ề ướ ượ ề XHCN s đ c pháp quy n Nhà n ự ẽ ượ ướ theo quy lu t t th p đ n cao, t hoàn thi n ít ừ ế ậ ừ ấ ề đ n hoàn thi n nhi u. ệ
ế
Nhìn nh n khái ni m NNPQ t các h th ng ậ ừ ệ ố
pháp lu tậ trên th gi ệ i ế ớ
ứ ủ
• 1. Rechtsstaat c a Đ c. ậ
Staat là c lu t ậ ướ ấ
c khi Bismarck ướ
ụ ề ự ằ
ậ
ứ Recht là lu t pháp, - Ti ng Đ c, ế ướ Rechtsstaat là Nhà n c, Nhà n pháp. H c thuy t v Rechtsstaat xu t ế ề ọ gi a th k 19, tr hi n t ế ỷ ệ ừ ữ c Đ c năm 1871. th ng nh t n ứ ấ ướ ố - M c đích c a Rechtsstaat là h n ch ế ạ ủ c b ng lu t pháp. quy n l c c a Nhà n ậ ướ ủ - Đây là s khác bi c lu t t gi a Nhà n ướ ữ ệ ự pháp (Rechtsstaat) và Nhà n c c nh sát ả ướ (Polizeistaat).
ữ ỉ
ướ
• Rechtsstaat không nh ng ch có nghĩa c ph i hành đ ng theo lu t ậ ộ c đ t c còn ph i đ ặ ả ượ
là Nhà n ả pháp, mà Nhà n ướ i lu t pháp. d ậ ướ
• 2. Etat de droit c a Pháp. ủ
ướ
Đ c và đ c du nh p t
c đó nh ng còn có nhi u c pháp lu t (Etat de ậ c tri n ậ ừ ứ ể ượ t ng đ ch ng ố ụ ư ưở ể c h p pháp (Etat légal) đã i tr ư ề
Lý thuy t Nhà n ế droit) đ ượ khai chính là công c t l i Nhà n ợ ướ ạ t ng t n t ồ ạ ướ ừ h n ch ế ạ
• 3. Rule of law c a Anh. ủ Trong quan ni m c a Anh, Rule of law ủ ệ
ỉ ậ ả
ấ c ọ ẳ ề ướ
ậ
ả
ậ ữ ỉ ộ ị
ng lai mà quy đ nh, ả ượ ở
c công b ; ề ả
ệ ề
do c a công dân... không ph i ch có nghĩa lu t là cao nh t và m i công dân đ u bình đ ng tr lu t, mà còn có nghĩa lu t pháp hàm ch a ứ nh ng tính ch t căn b n trong n i dung: ấ ch nh m đ n t ế ươ ắ không tr lui quá kh ; ph i đ ố ứ ph i rõ ràng, phân minh, v ng b n; ph i ả ữ có tính tiên li u; ph i tôn tr ng quy n và ọ ả t ự ủ
ạ ướ i:Khái ni m Nhà n ệ
ậ ề ướ c lu t pháp bao ậ ng, ba c p b c xen k ẽ ấ
C p b c th nh t, t ấ ố ướ
i thi u, Nhà n ề ể ầ
ướ
ậ
ả ượ ả
Tóm l g m ba chi u h ồ v i nhau. ớ c lu t ấ ậ ứ ậ pháp có nghĩa là nhà c m quy n ph i ả i lu t pháp. C th , tr t đ t mình d ụ ể ậ ậ ặ c tôn tr ng, lu t pháp lý ph i đ t ọ ả ượ ự c b o đ m áp d ng cho pháp ph i đ ả ụ i, dân cũng nh quan t ư ấ ả ọ ậ pháp đôc l p ch c, do m t c quan t t c m i ng ứ ườ ộ ơ ư
ấ ướ
ả ặ ượ ơ Nhà n ậ
ậ ữ • C p b c cao h n, i lu t pháp và không đ ướ ữ
ớ
ơ
ậ
ậ
c ph i đ t ậ mình d c làm ra nh ng lu t, nh ng nguyên t c ắ pháp lý trái v i nh ng nguyên t c t ng ữ ắ ổ quát cao h n mà hi n pháp có th ể ế c p b c này, công nh n tinh túy. ậ Ở ấ c xem nh có tr lu t pháp đ c và ư ượ ướ i h n cho cao h n Nhà n c, t o gi ớ ạ ạ ướ ơ ướ . c hành đ ng c a chính Nhà n ủ ộ
ậ ứ
ướ ườ
ậ ướ ả ữ • C p b c th ba, Nhà n c trong đó ng ề ề
ủ ị ậ
ủ ả ủ
ả i b o đ m cho ng ườ ả ề ườ
ả ề
ủ ả ạ c n m quy n và
c lu t pháp là ấ i dân đ c Nhà n ượ do m t b o đ m nh ng quy n và t ộ ự ữ ả i cách h u hi u. Quy n c a con ng ườ ệ và dân ch trong chính tr là h u qu ả c a b o đ m này. Quy n c a con ủ i dân không ng b chính quy n vi ph m; dân ch b o ị đ m cho đa s đ ả cho thi u s đ m i t ể ử ế ế đa s trong l n b u c k ti p. ề ắ ố ượ do đ tr thành ể ở ố ủ ọ ự ầ ố ầ
ề ướ
ư • Khái ni m Nhà n ệ ế
ộ
ệ ề ư ướ
ấ
ữ ự ộ ữ ữ
ứ ặ ơ ả ư ộ ạ
ộ ộ ể
ể ướ ế
c pháp quy n có nhi u ề nh ng có th cách ti p c n khác nhau ể ậ Nhà đ a ra m t cách hi u chung nh sau: ư ể c pháp quy n là khái ni m bao n hàm nh ng n i dung r t phong phú, ch a đ ng nh ng đ c tr ng, nh ng ặ m t c b n, ghi nh n m t tr ng thái ậ phát tri n, m t trình đ phát tri n c a ủ ộ c và ti n b xã h i. Nhà n ộ ấ ệ ặ
• Cơ sở c aủ nó là: l y các d u hi u đ c ấ ệ ủ
tr ng đ xác đ nh n i hàm c a khái ni m ộ ư ị ề c pháp quy n nhà n ể ướ
• 1.1.2. Đ c tr ng và các giá tr c b n ị ơ ả ặ
c a Nhà n c pháp quy n. ủ
a. Các đ c tr ng c b n c a Nhà n c ơ ả ặ ướ ư ướ ư ề ủ
pháp quy n g m: ồ ề
ướ ướ
ố - Nhà n ả c pháp quy n là nhà n ề ậ ủ
ể ệ ậ
ng di n: c đ m ả i cao c a pháp lu t, trong đó b o tính t pháp lu t là ý chí chung c a nhân dân. ủ ậ Tính t i cao c a pháp lu t th hi n trên ố hai ph ươ ủ ệ
ậ
ấ
ả
ứ
ị ủ
ả ự ủ
ộ ệ
ệ ố
ờ ố c có h th ng pháp lu t hoàn thi n, trong đó ậ
ướ ề
ậ
ạ
ứ
ộ
ọ
• Th nh t: Đ m b o s th ng tr c a pháp lu t ự ố trong các lĩnh v c c a đ i s ng xã h i. Là nhà n đ cao vai trò c a Hi n pháp và các đ o lu t. ế • Th hai: Tính b t bu c c a pháp lu t đ i v i b n ộ ủ ứ ổ ẩ
ứ
c và xã h i. Nhà n ộ
ướ
ướ
t ch c a nhà n
ế
c tuân th pháp lu t, m c dù nhà n
c là
ủ ắ c, các t ướ ậ ủ ế ủ ủ
ề ướ
ướ
ậ
ậ ố ớ ả ch c xã h i và m i công thân nhà n dân. Pháp lu t là tiêu chu n, là căn c cho m i ọ c ho t đ ng c a nhà n ạ ộ trong thi n ng
i ban hành ra pháp lu t đó.
c pháp quy n là nhà ướ ặ ậ
ườ
ệ ượ
• - Nhà n ệ ủ ủ c th c ướ ự do, dân ề ự c pháp quy n ề
ố
ủ
ả ự ệ ệ
ủ ị
ạ ữ ườ ượ
ự c làm nh ng gì mà pháp lu t ổ i là đ ấ
do c a ng ủ
ạ ậ ữ
c pháp quy n là nhà n ề ướ c các quy n t hi n và b o v đ ả ch c a công dân. Nhà n ướ không ch công nh n và tuyên b các ỉ ậ do c a công dân mà còn ph i quy n t ả ề ự b o đ m th c hi n và b o v các quy n ề ả ả đó khi chúng b xâm h i. T do c a m t ộ ng ậ không c m trong khuôn kh pháp lu t, ậ i không xâm ph m đ n t ườ ế ự khác, pháp lu t ch c m nh ng gì có h i ạ ỉ ấ cho xã h i.ộ
ướ ướ c pháp quy n là nhà n ề
• - Nhà n ả ệ ữ
i quy n ệ
c l ượ ạ ủ
ướ ướ ệ ị
ướ ủ
ệ ả
ạ ộ ự ướ
ị ạ
c đ m ả b o trách nhi m l n nhau gi a nhà n c ướ ẫ và công dân; quy n c a công dân là trách ề ủ c và ng nhi m c a nhà n ề ướ ủ c là trách nhi m c a công c a nhà n ệ ủ c ph i ch u trách nhi m dân. Nhà n ả tr c công dân v m i ho t đ ng c a ề ọ mình còn công dân ph i th c hi n nghĩa c và ch u v c a mình đ i v i nhà n ụ ủ ố ớ trách nhi m v nh ng hành vi vi ph m ữ ề ệ pháp lu t c a mình. ậ ủ
• - Nhà n ướ ướ
ch c quy n l c nhà n c pháp quy n là nhà n ề ứ ổ ề ự
ứ ơ ệ
ế ữ ử ủ
ả ả
c ph i ả c có hình th c t ướ thích h p và có c ch h u hi u giám sát ợ s tuân th pháp lu t, x lý vi ph m pháp ậ ự ạ c th c lu t, đ m b o cho pháp lu t đ ự ậ ượ ậ hi n, ch ng chuyên quy n, l m quy n. ề ạ ệ ề ố
• b. Giá tr c b n c a Nhà n c pháp ủ ướ
quy n c n k th a và phát huy. ế ừ
ề - Nhà n ậ ướ
ẳ ị
ị ủ ậ ệ
ụ ữ ả ứ
ề ậ
c pháp quy n đ m b o tính t ướ ả
ả - Nhà n ủ ế ả
ả ậ ế ữ ộ ề ắ
ị ơ ả ầ c pháp quy n đ cao pháp lu t ề ề và các giá tr c a pháp lu t. Kh ng đ nh, ậ đ cao pháp lu t là công c h u hi u đ ể ề c, qu n lý xã h i. t ch c qu n lý nhà n ướ ộ ả ổ c pháp quy n Pháp lu t trong nhà n ướ ph i là ý chí chung c a nhân dân ủ i ố ề cao c a Hi n pháp và các Lu t. Đ m b o ả c s cho m t n n pháp ch v ng ch c, ơ ở n đ nh. ị ổ
ủ
ở
ề
ệ ủ
ề ơ ề c; Yêu ả ề ự ể
ố ớ ướ ề
ề ả ướ
ề ự ậ ề ổ ộ
• - Kh ng đ nh tính pháp quy n c a các th ể ề ị ẳ c; tính b ràng bu c b i pháp ch nhà n ộ ị ướ ế lu t v th m quy n, quy n h n và trách ạ ậ ề ẩ nhi m c a các c quan nhà n ướ c u ki m soát v quy n l c, đ m b o s ự ả ầ giám sát đ i v i quá trình s d ng quy n ử ụ l c nhà n c pháp quy n đ m c. Nhà n ướ ự b o tính pháp lý c a quy n l c nhà n c, ủ ả s ràng bu c b i pháp lu t v t ch c và ứ ở ự ho t đ ng c a các c quan công quy n. ề ơ ạ ộ ủ
ướ
- Nhà n ị ủ
ề ư
ị ủ pháp. Nhà n ướ ủ ộ ậ ề ả
ả ậ
c ạ ẳ ướ ử ệ
c pháp quy n kh ng đ nh các giá ẳ ề tr c a công lý, đ cao vai trò c a Toà án c pháp và các c quan t ơ quy n đ m b o tính đ c l p c a c quan ơ ả pháp. Đ m b o m i vi ph m pháp lu t t ọ ả ư đ u b phát hi n x lý bình đ ng tr ị ề pháp lu t.ậ
ậ ừ
ng ph c • - Th a nh n công dân là ch th c a “xã ụ
ướ
do c a ớ c, nhà n ả ủ
ườ ợ
ướ ườ
ẳ
c là công c th c hi n quy n ụ ự ệ ị
ủ ể ủ h i công dân”; công dân là đ i t ộ ố ượ v c a nhà n c có trách ụ ủ ướ nhi m v i công dân, đ m b o t ả ự ệ m i công dân trong khuôn kh không xâm ổ ỗ i khác và l h i đ n l i ích c a ng i ích ạ ế ợ ủ xã h i. Nhà n c pháp quy n đ m b o ộ ề ả ả quy n con ng i ích h p i và các quy n l ợ ề ề ợ pháp, chính đáng c a công dân. Kh ng ủ đ nh nhà n ề ướ làm ch c a nhân dân. ủ ủ
ặ ữ • 1.2. Nh ng đ c tr ng c b n c a nhà ư
ướ
ệ ủ t Nam. ộ ủ ả
t nam và Hi n pháp n ơ ả c pháp quy n XHCN Vi ệ ề D a trên các Văn ki n c a Đ ng c ng s n ả c c ng hoà xã ướ
ủ ệ
ư ữ ộ
n ự Vi ế ệ ộ h i ch nghĩa Vi t nam, có th khái quát ộ ể nh ng đ c tr ng c b n thu c n i hàm ộ ơ ả ặ c pháp quy n XHCN khái ni m nhà n ề ệ Vi ướ t nam nh sau: ư ệ
• 1.2.1 Nhà n t ệ
ả
ượ
ệ
ạ ủ ợ
ế ẩ
ộ ạ ơ
ộ
i cao. Các c quan ố ứ c và m i thành viên
ộ ọ
c pháp quy n XHCN Vi ề ướ c ph i có h th ng Nam là nhà n ướ ệ ố pháp lu t đ ng b , hoàn ch nh, ch t ấ ỉ ộ ậ ồ i ích c ý chí, l l ng cao th hi n đ ợ ể ệ ượ i s và nguy n v ng c a nhân dân d ướ ự ủ ọ lãnh đ o c a Đ ng, phù h p v i hi n ệ ớ ả th c khách quan, thúc đ y ti n b xã ự h i, trong đó Hi n pháp và các đ o ế ộ v trí t lu t ph i gi ậ ả ữ ị ch c xã h i, cán b , nhà n c, các t ộ ổ ướ công ch c nhà n ọ ướ ứ trong xã h i ph i tôn tr ng và nghiêm ả ậ ch nh ch p hành pháp lu t ấ ỉ
• 1.2.2 Nhà n t ệ
ả ộ
t c ấ ả ề ề ự ệ
c do ủ ạ ơ ệ
ủ ự ứ ầ
c pháp quy n XHCN Vi ướ ề c b o đ m t Nam là nhà n ả ướ c thu c v nhân quy n l c nhà n ướ ề ự dân. Nhân dân th c hi n quy n l c ự c a mình thông qua hình th c dân ch ứ ủ đ i di n (qua c quan nhà n ướ mình b u ra) và hình th c dân ch tr c ti pế
• 1.2.3 Nhà n t ệ
ượ ướ ệ
ộ c ậ ằ ượ
c pháp quy n XHCN Vi ề c qu n lý xã h i ả ng đ ườ ộ ử
ậ
ệ ượ ạ ả
Nam th c hi n đ ự b ng pháp lu t, tăng c pháp ch trong xã h i, x lý nghiêm ế minh m i vi ph m pháp lu t, b o đ m ả ọ ả th c hi n và b o v đ c các quy n ề ệ ự t do và l i ích chính đáng, h p pháp ự ợ c a công dân, ch u trách nhi m tr c ướ ị ủ công dân v m i ho t đ ng c a mình ợ ệ ủ ạ ộ ề ọ
• 1.2.4 Nhà n
ấ
ự
ư ự
i ích ề ạ
t c pháp quy n XHCN Vi ệ ề ướ ch c theo nguyên c t Nam là nhà n ứ ướ ổ t c quy n l c nhà n c là th ng nh t, ố ướ ề ự ắ có s phân công và ph i h p gi ã các ố ợ c trong vi c th c c quan nhà n ơ ệ ướ hi n ba quy n: l p pháp, hành pháp, ậ ệ ề pháp, nh m h n ch s l ng t ế ự ộ ạ ằ ư i l quy n, l m quy n, xâm h i t ạ ớ ợ ề h p pháp c a công dân t phía Nhà ừ ủ n ợ cướ
t • 1.2.5 Nhà n
ả
ộ ặ
ư ọ ấ
ượ l ch s c a cách ử ủ
t Nam. c pháp quy n XHCN Vi ệ ề ướ c do Đ ng c ng s n Nam là Nhà n ả ướ t nam lãnh đ o. Đây là đ c đi m Vi ể ạ ệ đ c tr ng, c b n, r t quan tr ng ơ ả ặ c ki m mang tính lý lu n và đã đ ể ậ ch ng b ng th c t ự ế ị ằ ứ m ng Vi ệ ạ
Ề Ự
Ề
VI T NAM. Ự Ộ
• 2. KHÁI QUÁT V TH C TR NG XÂY Ạ C PHÁP QUY N XÃ Ở Ệ ướ ề
D NG NHÀ N ƯỚ H I CH NGHĨA Ủ • 2.1. Xây d ng Nhà n ệ ổ
ự t Nam - b ậ ộ
c pháp quy n c đ i m i quan XHCN Vi ớ tr ng trong nh n th c và hành đ ng c a Đ ng và Nhà n c ta ướ ứ ướ ọ ủ ả
ệ
ẳ
ệ
ướ t Nam là cách th c c b n đ phát huy ứ ơ ả
• Văn ki n đ i h i Đ ng toàn qu c l n th IX ứ ,X ố ầ c pháp quy n ề ể
ả
ộ
ướ ủ ế
ệ ị
ộ c pháp quy n
ủ
ệ
ộ
• S dĩ Đ ng ta đ t v n đ xây d ng Nhà n
ạ ộ ả kh ng đ nh: Xây d ng Nhà n ự ị XHCN Vi quy n làm ch c a nhân dân, b o đ m m i ủ ủ ọ ả ề c thu c v nhân dân; nhà quy n l c nhà n ề ề ự ướ t nam là công c c pháp quy n XHCN Vi n ụ ệ ề ch y u đ th c hi n quy n l c nhân dân. Hi n ế ề ự ể ự c C ng hoà xã pháp 1992 kh ng đ nh: Nhà n ẳ ướ t Nam là nhà n h i ch nghĩa Vi ề ướ XHCN c a nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. ủ ề ả
ự
ướ
ở
c t Nam vì nh ng lý do c ơ ữ
ệ
ặ ấ pháp quy n XHCN Vi ề b n sau:
ả
• Th nh t: Đ t v n đ xây d ng Nhà n
ề
ự ả
ể
c pháp ướ ề ậ ộ ợ
ệ
ế ủ
ch c, ho t đ ng c a nhà n
c. Nhà n
ứ
ự ạ ộ
ướ ề
ề
ướ
ể
ợ
ướ ư ủ ấ ủ ậ
c ta. Tuy ả
ướ
ậ
ấ
ấ
ị
ắ ướ
t Nam
ứ ặ ấ ấ t nam vì b n thân lý lu n v nhà quy n XHCN Vi ề ệ c pháp quy n có nh ng đi m ti n b , h p lý n ữ ề ướ trong vi c th c hành quy n dân ch , trong vi c ệ ề t c ủ ổ pháp quy n trong đ c tr ng c a nó có nhi u ặ đi m phù h p v i b n ch t c a nhà n ớ ả c và pháp lu t luôn mang b n nhiên vì nhà n ch t giai c p sâu s c, vì v y Đ ng ta xác đ nh ả c pháp quy n xã h i ch rõ: xây d ng nhà n ủ ộ ề ự i s t Nam c a dân, do dân, vì dân d nghĩa Vi ướ ự ủ ệ lãnh đ o c a Đ ng c ng s n Vi ả ủ ạ
ệ
ả
ộ
c ề ứ ự ặ ấ
th c tr ng t ạ
ướ
ệ
• Th hai: Đ t v n đ xây d ng Nhà n ướ t Nam còn xu t pháp quy n XHCN Vi ấ ệ ề ch c, ho t đ ng c a phát t ạ ộ ứ ổ ừ ự ủ c ta còn nhi u khi m khuy t, y u nhà n ế ế ế ề ướ c tuân th kém, ch a th c s là nhà n ủ ự ự ư pháp lu t và th c hi n qu n lý xã h i ộ ả ậ ự ậ b ng pháp lu t ằ
c ề ự ứ
ệ
ừ ấ ế
ủ c theo đ nh h ấ ướ
ị ấ
ừ ị
ộ
đ nh h ơ ả ướ ạ
• Th ba: Đ t v n đ xây d ng Nhà n ặ ấ ướ pháp quy n XHCN Vi t nam còn xu t ề ấ tính t phát t t y u khách quan c a s ự phát tri n c a đ t n ng ủ ể ướ t y u khách quan y xu t XHCN. S t ấ ự ấ ế ng xây d ng CNXCH mà phát t ự ướ m c tiêu c b n là xây d ng m t ch đ : ế ộ ự ụ c m nh, xã h i công b ng, dân gi u, n ằ ộ dân ch và văn minh ầ ủ
• Th t c ề ứ ư ự
: Đ t v n đ xây d ng Nhà n ệ
ướ t nam còn xu t ấ ờ ạ ớ ủ
ặ ấ pháp quy n XHCN Vi ề đ c đi m c a th i đ i v i xu th phát t ế ể ừ ặ toàn c u hoá. ầ
ự
ề ệ
• 2.2. Quá trình xây d ng Nhà n ướ ề ề ắ ậ
c pháp quy n XHCN c a dân, do ướ
ủ i s lãnh đ o c a ề ướ ự ủ ạ
c pháp quy n XHCN Vi t Nam g n li n v i ớ quá trình phát tri n lý lu n v nhà ể n dân và vì dân d ả Đ ng c ng s n ộ ả
ư ưở
t Nam v b n ch t c a • T t ng HCM • Các HP c a Vi ệ ủ ấ ủ ề ả
NN
• Văn ki n c a Đ ng ủ ệ ả
• L n đ u tiên đ c p: Văn ki n H i ngh ị ộ
đ i bi u toàn qu c gi a nhi m kỳ khoá VII ữ ầ ạ ề ậ ố ệ ệ
• Văn ki n H i ngh l n th VIII, BCH TW ị ầ ứ ộ
ầ ể ệ khoá VII (1995) • Văn ki n ĐH l n th VIII; IX;X ầ ệ ứ
• 2.3. M t s k t qu đ t đ
ả ạ ượ c pháp quy n c trong xây t Vi ự ề ở ệ
d ng Nhà n Nam trong th c ti n. ủ
ộ ố ế ướ ự ễ 2.3.1. V xây d ng, c ng c , c i cách, ự ch c và ho t đ ng c a ủ ứ ệ ổ ố ả ạ ộ
ề hoàn thi n t Nhà n
c.ướ a. Đánh giá chung
• Ti p t c phát huy cao đ b n ch t dân ấ
ệ ế ụ ủ ủ
ướ ộ ộ ả c, t o đi u ki n cho ề ệ
ề
ủ ạ
ủ ự
ự
c. ch c a nhà n ạ nhân dân lao đ ng th c hi n ngày càng ự t h n quy n làm ch c a mình thông t ủ ủ ố ơ qua các hình th c dân ch đ i di n và ứ ệ dân ch tr c ti p, tham gia tích c c vào ế ự c, ki m tra xây d ng và b o v nhà n ể ướ ệ ả giám sát ho t đ ng c a nhà n c, cán ạ ộ ướ b , công ch c nhà n ứ ủ ướ ộ
ộ
ạ • Ki n toàn m t b ướ c b máy nhà n ộ ướ ọ
ướ ữ ệ
ộ c ng tinh g n, trong s ch, v ng ệ ự ạ ộ ủ
c tr ướ
ứ ế
ướ
ứ ườ ổ ề
ng dân ch , trong s ch, v ng ch c hành c và t c tăng c ng, c đang đ i m i ớ ữ ạ
ướ ượ ướ ủ c hi n đ i hoá. ướ ạ
ự ủ ạ
ệ theo h m nh ho t đ ng có hi u l c và hi u qu ; ả ạ nâng cao trách nhi m c a cán b , công ệ c nhân dân. Các th ch c nhà n ể ướ ch hành chính nhà n ổ chính nhà n c đ u đ ề n n hành chính nhà n theo xu h ướ m nh, t ng b ừ • Đ m b o và tăng c ả Đ ng đ i v i Nhà n ố ớ ệ ng s lãnh đ o c a ườ ướ c. ạ ả ả
ế
c c a quá trình
• b. Các k t qu l n c th . ả ớ ụ ể • Các k t qu l n c th đ t đ ả ớ
t Nam
ướ
ế ự
ụ ể ạ ượ ủ c pháp quy n XHCN Vi ề
ệ
ồ
xây d ng Nhà n trong th i gian qua g m: ờ • Đ i m i và nâng cao m t b
ộ
ớ ủ
ể
ủ
ế ủ
ố ạ ộ ộ ố ố
ộ
ủ
ấ
ấ
i cao đ i v i toàn b ộ
ướ
ố
ng ho t c ch t l ạ ấ ượ ộ ướ ổ đ ng c a Qu c h i (các kỳ h p Qu c h i, ch t ấ ộ ố ọ ộ l ng và ho t đ ng c a đ i bi u Qu c h i, v ộ ị ố ạ ượ c và th c a Qu c h i trong b máy nhà n ộ ướ trong đòi s ng xã h i). Qu c h i đang th c s là ự ự ố ộ c cao nh t, có kh c quan quy n l c nhà n ả ấ ướ ơ ề ự năng th c hi n t t nh t quy n l p pháp, quy n ề ề ậ ấ ệ ố ự quy t đ nh nh ng v n đ quan tr ng c a đ t ọ ề ữ ế ị n c và quy n giám sát t ố ớ ho t đ ng c a b máy nhà n
ạ ộ
ướ c
ề ủ
ộ
ố
ủ
ậ ị
ụ c n n hành chính nhà n
• C ng c , ki n toàn h i đ ng nhân dân các c p ấ ộ ồ làm đúng ch c năng, nhi m v theo lu t đ nh. ệ c,
ề
ả ướ
ướ c h t đã t p trung c i cách th t c hành ả
ả
ế ừ
ủ ụ ế
ể
c c i cách th ch hành chính ể
ầ ộ
ướ
ộ
ệ ố
ề ẹ ổ
ứ
ọ
ứ ớ ộ ơ
ụ ụ ủ
ủ
ế ứ • C i cách m t b ộ ướ tr ậ chính, t ng b ướ trên các lĩnh v c phù h p v i yêu c u phát tri n ớ ợ ự ng đ nh h ng xã h i ch nghĩa, th tr kinh t ủ ị ế ị ườ trong đi u ki n h i nh p qu c t ; xây d ng m t ộ ự ố ế ậ ệ ề h th ng hành chính thông su t, rõ v ch c ố năng, nhi m v , tinh gi n g n nh (đ i m i ch c ả năng, nhi m v c a Chính ph , các b , c quan ấ ngang b , u ban nhân dân các c p).
ệ ệ ộ ỷ
ứ
ủ
ụ
ị
c đ i m i m t b ớ ậ ề ủ ế ợ ọ
ể
ầ ư
• Xây d ng đ i ngũ cán b , công ch c có ộ ộ ự đ ph m ch t và năng l c hoàn thành ự ấ ẩ c giao. Vi c qu n lý, s nhi m v đ ử ệ ụ ượ ệ ả c theo các d ng, đ ộ ướ ổ ượ quy đ nh c a pháp lu t v cán b công ộ ch c. Coi tr ng g n k t h p ch đ trách ế ộ ứ ắ ng và k lu t. C i cách nhi m, khen th ả ỷ ậ ưỏ ệ ng đ nâng cao c ch đ ti n l m t b ế ộ ề ươ ộ ướ cho cán b đ i s ng. Quan tâm đ u t ộ ờ ố c p c s . ơ ở ấ
ủ ứ
ch c và ho t đ ng c a c ơ ạ ộ pháp đ m b o dân ch , khách ả ớ ổ ư
ớ ủ ả
ơ ủ
ạ ố ồ ể ệ pháp. • Ti n hành kiên quy t th ng xuyên công • Đ i m i t ổ quan t ả quan, minh b ch, ch ng và gi m b t oan, ố sai. C ng c đ ng b h th ng c quan ộ ệ ố toà án, vi n ki m sát,đi u tra, thi hành án, ề b tr t ổ ợ ư ế ườ
ố
ấ ử ữ
ạ ườ ng công tác tuyên ườ ồ
ủ ề ậ
ế tác đ u tranh ch ng tham nhũng, quan i vi ph m liêu, x lý nghiêm nh ng ng đ ng th i tăng c ờ truy n, giáo d c pháp lu t, c ng c k ố ỷ ụ ướ lu t trong n i b c quan nhà n c. ộ ộ ơ ậ
ự ổ ệ ề
ớ ch c th c • 2.3.2. V xây d ng, đ i m i hoàn thi n ậ ứ ự ổ
ệ ố ệ ậ
• Trong th i gian qua, công tác xây d ng ự
h th ng pháp lu t và t hi n pháp lu t. ờ ậ ượ ơ ế
ổ c đ i m i, do đó h ệ
ự ố c quan tâm h n, c ch xây ơ ớ ậ ượ ậ ổ
ữ ớ ự ọ
ế ớ ế
ệ ệ
c và h i nh p qu c t pháp lu t đ d ng pháp lu t đ th ng pháp lu t đã có nh ng đ i m i ớ quan tr ng phù h p v i s thay đ i c ổ ơ ợ , v i tình hình và nhi m v m i ch kinh t ụ ớ c a th i kỳ công nghi p hoá, hi n đ i hoá ạ ệ ờ ủ đ t n ấ ướ ố ế . ậ ộ
• Hi n pháp đ ổ ứ ượ
ế ỏ ủ
ỉ
ộ ủ
ể ề ờ ố ể
ứ ự
ch c Chính
ch c Toà án, Vi n ki m ố ậ ổ
ướ ộ ứ ự ể ụ ả ệ
ổ ố
ả
c s a đ i thích ng v i đòi ớ ử h i c a tình hình. Các văn b n lu t đ c ậ ượ ả quan tâm ban hành đ đi u ch nh cho h u ầ h t các lĩnh v c c a đ i s ng xã h i. H ế ự ệ th ng pháp lu t phát tri n khá cân đ i, ố ố ậ ch c, ho t đi u ch nh cho các lĩnh v c: t ề ạ ổ ỉ đ ng c a nhà n c (Lu t Hi n pháp, Lu t ậ ế ậ ủ ộ ch c Qu c h i, Lu t t t ứ ậ ổ ứ ổ ph , Lu t t ệ ủ sát...); trong th c hi n nhi m v b o v ệ ệ T qu c; trong lĩnh v c kinh doanh (Lu t ậ ự Doanh nghi p, Lu t đ u t ậ ầ ư ệ doanh b o hi m...); trong b o v quy n ể c a công dân và các ch th ... ủ , Lu t kinh ậ ề ệ ả ủ ể
ề
c tăng c ụ c đã d n ướ • Ho t đ ng tuyên truy n giáo d c pháp ầ ườ
ự ự ng. Nhà n ậ ể ả
ả
• 2.4. Nh ng t n t ữ
c i c n kh c ph c ụ ắ ướ
t Nam. ạ ộ lu t đ ậ ượ th c s d a vào pháp lu t đ qu n lý nhà ự c và qu n lý xã h i. n ộ ướ ồ ạ ầ ự ệ trong quá trình xây d ng Nhà n pháp quy n XHCN Vi ề
c ủ ướ ạ ộ
ể
ộ ộ ứ
ứ
ồ ả
ị
ượ ạ ộ
• T ch c, ho t đ ng c a b máy nhà n ộ ứ ổ nhi u khuy t đi m, y u v n còn b c l ế ế ề ẫ kém: t ch c còn c ng k nh, nhi u t ng, ề ầ ồ ổ ề nhi u n c, ch ng chéo v ch c năng, ề ấ ề nhi m v , th m quy n; tiêu chu n cán b , ề ụ ệ ộ ẩ c ch a đ công ch c nhà n c xác đ nh ư ứ rõ; hi u l c và hi u qu ho t đ ng c a b ộ ủ ả ệ ự máy nhà n ướ ệ c ch a cao. ư ướ
• Ho t đ ng l p pháp đang đ ng tr c yêu ướ
ạ ộ ớ ệ
ứ ệ ố ẻ ậ ề ư ớ
ỉ ề ệ
ể ệ ố
ế ủ ừ ầ
ư
ủ ả
c u to l n v hoàn thi n h th ng pháp ầ lu t cũng nh yêu c u m i m , ph c t p ứ ạ ầ ậ c a vi c đi u ch nh pháp lu t nên đã b c ậ ộ ủ t k hoàn l m t s b t c p trong thi ế ế ộ ộ ố ấ ậ thi n t ng th h th ng pháp lu t và trong ậ ệ ổ u tiên c n thi xác đ nh th t t c a t ng ứ ự ư ị văn b n pháp lu t cũng nh nâng cao tính ậ ả kh thi và tính hi u l c c a văn b n pháp ệ ự ả lu t.ậ
ạ ộ
• Ho t đ ng c a b máy hành chính nhà c ộ không ít nh ng nh ữ ượ
ị ư
ổ ớ ệ ủ c còn b c l ộ ộ ặ ề ủ ầ
ố
ế ệ ố
ộ
ng c c b , ụ ệ ệ ượ ấ ị
ề
ượ ướ ứ
n ướ đi m, nhi u m t còn ch a theo k p và đáp ể ng yêu c u c a s nghi p đ i m i. T ổ ự ứ ch c hành chính ch a thông su t, còn ư ứ h n ch trong vi c x lý m i quan h ệ ử ạ ngang, th m chí còn hi n t ậ b n v . Ch đ phân c p trách nhi m còn ế ộ ả thi u rành m ch. Th m quy n cá nhân ẩ ạ ế ch a đ c quy đ nh rõ. Phong cách làm ị ư c dân c a cán b , công ch c còn vi c tr ộ ủ ệ là v n đ b c xúc. ề ứ ấ
ch c và ho t đ ng • V lĩnh v c t pháp, t ạ ộ ề ự ư ổ
ề
ứ còn nhi u b t c p, sai sót. ấ ậ ầ ậ ế ụ
ơ
ữ ệ ầ
ướ ặ
ệ ự c pháp quy n đang đ t ra là ậ ự ổ ệ ố ậ
• H th ng pháp lu t còn c n ti p t c đ i ổ ệ ố m i m nh và sâu s c h n n a. Nhi m v ụ ắ ạ ớ c p bách hàng đ u trong vi c xây d ng ấ nhà n ề quy t tâm đ i m i h th ng pháp lu t, ớ ệ ố ế hoàn thi n h th ng pháp lu t và th c thi pháp lu t nghiêm minh. ệ ậ
Ể
Ự Ề
• 3. QUAN ĐI M C B N VÀ N I DUNG Ộ Ơ Ả C PHÁP QUY N XÂY D NG NHÀ N ƯỚ XHCN VI T NAM C A DÂN, DO DÂN, VÌ Ủ Ệ DÂN.
ỉ ạ
t • 3.1. Quan đi m ch đ o quá trình xây c pháp quy n XHCN Vi ề ể ướ ự ệ
d ng Nhà n Nam c a dân, do dân, vì dân. ủ
ự
ự ệ
ướ ả ượ ữ
ươ
c và các văn ki n ệ
• 3.1.1. Xây d ng Nhà n c pháp quy n ề t Nam ph i đ XHCN Vi c th c hi n ệ trên c s n m v ng nh ng nguyên ơ ở ắ ữ t c c b n c a ch nghĩa Mác - Lênin ủ ơ ả ủ ắ t ng H Chí Minh, C ng lĩnh và t ư ưở ồ xây d ng đ t n ấ ướ ự c a Đ ng ta. ả ủ
• 3.1.2. Xây d ng Nhà n ả
ả c pháp quy n ề v ng b n ả ữ ữ ủ ự
ủ
c C ng hoã xã h i ch nghĩa Vi ướ ự t Nam nh ng ph i gi ư ệ ấ ự ộ ướ ộ
ướ ủ ề
Vi ch t giai c p, b n ch t dân ch th c ấ ấ c XHCN. Nhà s r ng rãi c a Nhà n ướ t n ệ ủ ộ c pháp quy n c a Nam là nhà n nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân do ạ Đ ng C ng s n lãnh đ o. ả ộ ả
ự
ả ự
c pháp quy n ề i s lãnh đ o c a ủ ạ t Nam. Tăng c ng ườ ố ớ c pháp quy n ướ ề
• 3.1.3. Xây d ng Nhà n ướ t Nam d XHCN Vi ệ ướ ự Đ ng c ng s n Vi ả ộ ệ s lãnh đ o c a Đ ng đ i v i quá ả ủ ạ trình xây d ng Nhà n ự t Nam. XHCN Vi ệ
c pháp quy n ợ • 3.1.4. Xây d ng Nhà n ướ ả
ộ ự ả ả ế ề t Nam ph i đ m b o phù h p v i ớ ớ
ệ ề ặ
ệ ắ
ế ừ ề
ả
ộ ề
ự
i. Vi đi u ki n kinh t - xã h i, phù h p v i ợ ệ đ c đi m truy n th ng v l ch s , văn ử ề ị ố ề ể t Nam; t Nam, có b n s c Vi hoá Vi ả ệ đ m b o k th a và phát huy truy n ả ả th ng, kinh nghi m qu n lý đ t n c ấ ướ ệ ố c a dân t c ta qua su t chi u dài l ch ị ố ủ s , ti p thu có ch n l c thành t u c a ủ ọ ọ ử ế th gi ế ớ
ự
ướ ả ở • 3.1.5. Xây d ng Nhà n ệ
ấ c pháp quy n t Nam ph i tr thành yêu c u ộ ổ
ạ ộ ề ầ ch c và ứ ướ ộ
ủ ứ
ch c, ho t đ ng c a nhà n ổ ả
ầ c pháp ướ
XHCN Vi c p bách đ i v i toàn b t ố ớ c. Nói ho t đ ng c a b máy nhà n ủ cách khác b t c n i dung nào c a c i ủ ả ấ ứ ộ c cách t ướ ạ ộ đ u ph i th m nhu n yêu c u và đ nh ị ầ ề ấ ng xây d ng Nhà n h ự ướ quy n XHCN. ề
t
ề
ướ ừ ấ
ế
ệ
ắ
ướ ữ
ư ả ế
ế
ổ c pháp quy n XHCN g n li n v i quá
ự ớ
ề
ị ướ ổ
ớ
ố
ố ủ
ổ
ề
ệ
ẩ
ế ụ ị ả ổ
t và ế ị
ầ ị ổ ư
ượ
• 3.1.6. Xây d ng Nhà n c pháp quy n Vi ệ ự th p đ n cao, t Nam là m t quá trình t ừ ế ộ ch a hoàn thi n đ n ngày càng hoàn thi n, ệ c v ng ch c, ph i ph i ti n hành t ng b ả ừ ng xuyên t ng k t th c d a trên c s th ự ự ổ ơ ở ườ ti n, k p th i đi u ch nh b sung. Xây d ng ỉ ề ờ ễ Nhà n ề ắ - xã h i, c ng c qu c trình đ i m i kinh t ộ ủ ế phòng, an ninh, phát tri n n n dân ch xã h i ộ ể ề XHCN và ti p t c đ i m i h th ng chính tr . ị ớ ệ ố Ph i chu n b các đi u ki n c n thi ả ph i đ m b o n đ nh chính tr , n đ nh kinh ả ả c âm m u và hành t -xã h i, ngăn ch n đ ộ ế đ ng c a các th l c thù đ ch và b n c h i. ơ ộ ọ ủ ộ
ị ặ ế ự
ị
• 3.2. N i dung xây d ng Nhà n c pháp ự ộ ướ
quy n Vi ề
t Nam XHCN. • 3.2.1. Ti p t c xây d ng h th ng ệ ố ự
ệ ế ụ ậ ệ ố
ệ
ầ ự ứ
ậ ậ ụ ệ
ủ ớ ạ ệ th tr ế ị ườ ng xã h i ch nghĩa, h p tác h i ủ ộ
ng đ nh ị ợ qu c trong và b o v t ả ướ ậ ệ ổ ố
pháp lu t, hoàn thi n h th ng pháp ệ lu t và th c hi n nghiêm minh pháp lu t, đáp ng yêu c u c a v i nhi m ệ v công nghi p hoá, hi n đ i hoá, phát tri n kinh t ể h ộ nh p qu c t ố ế tình hình m i.ớ
ế ể
3.2.2. Ti pế t c c i cách th ch và ng th c ho t đ ng c a Nhà ạ ộ ụ ả ứ ủ
ph n
ổ ứ
ch c, đ i m i ph ổ ệ ớ ả ng ươ ạ ộ
ng ươ c.ướ • Ki n toàn t ệ ứ ủ ố ộ
ự
ậ ạ
ệ ố ổ
ớ ạ ả
th c và nâng cao hi u qu ho t đ ng c a Qu c h i, tr ng tâm là tăng c ườ ọ ng công tác l p pháp, xây d ng ch ươ trình dài h n v l p pháp, hoàn thi n ệ ề ậ h th ng pháp lu t, đ i m i quy trình ậ ban hành văn b n quy ph m pháp lu t, ậ h ậ ng d n thi hành lu t ướ ẫ
• 3.2.3. Phát huy dân ch , gi ữ ữ
lu t, k c ỷ ươ ậ
v ng k ỷ ng pháp ch . ế ng đ i bi u Qu c ể ủ ườ ạ ố ng, tăng c ấ ượ
• Nâng cao ch t l ạ ể ộ
ạ
ệ ể ề ầ ẩ ử ứ ộ ồ ị ị
ơ ở ậ ự
ệ ố ự
ộ ả ả
h i, đ i bi u h i đ ng nhân dân, hoàn thi n các quy đ nh vè tiêu chu n đ i bi u, các quy đ nh v b u c , ng c ử trên c s th t s phát huy dân ch . ủ Th c hi n t t quy ch dân ch , m ế ở ủ r ng dân ch tr c ti p c s t o ế ở ơ ở ạ ủ ự ộ đi u ki n đ nhân dân tham gia qu n ả ể ệ ề c, qu n lý xã h i, th o lu n lý nhà n ậ ướ quy t đ nh nh ng v n đ quan tr ng. ề ế ị ữ ọ ấ
• Chăm lo con ng ệ
ườ i ích h p pháp c a con ng ợ
i, b o v các quy n ề i. Tôn ề ả ủ ố ế ề
t Nam đã ký k t ho c ườ v quy n ặ ế
và l ợ tr ng các cam k t qu c t ế ọ i mà Vi con ng ệ ườ tham gia.
ự 3.2.4. Xây d ng đ i ngũ cán b , công ộ
ứ
ụ
ộ ch c trong s ch, có năng l c. ự ạ ế ộ ả • Hoàn thi n ch đ công v , quy ch cán ế b , coi tr ng c năng l c và đ o đ c. ứ ự ộ
ệ ọ ạ ộ ế ạ ạ
ắ
ộ ứ
ứ ứ ị
ẩ ng cán b , công ch c, k p th i thay th ế ứ ộ ị
ờ ế ứ
ng cán b cho c s . Có ch đ , ộ • Tăng c • Có k ho ch, chính sách đào t o cán b , công ch c và s p x p đ i ngũ cán b ộ ế công ch c theo đúng ch c danh, tiêu chu n. Đ nh kỳ ki m tra, đánh giá ch t ấ ể l ượ cán b , công ch c thoái hoá, y u kém. ộ ơ ở ườ
ế ộ ng, đãi ng ộ ạ
ồ ưỡ ườ ố ớ ị ấ ng, th tr n.
chính sách đào t o, b i d đ i v i cán b xã, ph ộ
ng t
ổ
ế ế ụ
ẩ
ừ Ư ế
ơ ở
ắ
ch c và c ch , ti p t c đ y ộ các ị ở T đ n c s . G n ch ng ố ố ố
ớ
3.2.5. Đ u tranh ch ng tham nhũng. ấ ố • Tăng c ơ ườ ứ m nh đ u tranh ch ng tham nhũng trong b máy ấ ạ ố c và toàn b h th ng chính tr , nhà n ộ ệ ố ướ c p, các ngành t ấ tham nhũng v i ch ng lãng phí, quan liêu, ch ng buôn l u.ậ
• B sung hoàn thi n các c ch chính sách,
ổ
ế
ỏ
ệ không đ s h , l ể ở ở ợ ụ ủ ụ
ề
ể
ể
ng nâng cao đ i ờ
ơ i d ng. • Xoá b các th t c hành chính phi n hà. Tăng ng ki m tra, thanh tra, ki m kê, ki m soát. ế ộ ề ươ i.
ề
ố
c ể ườ C i cách c b n ch đ ti n l ơ ả ả s ng, ch ng đ c quy n đ c l ặ ợ ặ ố
ch c đ ng,
ổ
ả
ả
ủ
ứ
ặ ậ ổ
• Phát huy vai trò c a đ ng viên, t ố
qu c, các đoàn th nhân dân, các c ơ ể
ộ
ạ
ố
ấ
ưở
ườ
• Th
ng xuyên giáo d c cán b , đ ng viên, công
ng đ i v i ng ố ớ ụ
i có thành tích. ộ ả
ề ệ
ậ
ữ
ự
ệ
ặ
ườ ứ
ữ
ơ ớ
ơ ậ
ụ
m t tr n t quan thông tin đ i chúng và toàn xã h i trong đ u tranh ch ng tham nhũng. Có chính sách khen th ườ ch c.ứ • X lý nghiêm theo pháp lu t và theo Đi u l ử Đ ng nh ng cán b , đ ng viên vi ph m b t c ạ ở ấ ứ ộ ả ả c p nào, lĩnh v c nào. Xem xét trách nhi m hình ấ s ho c có hình th c k lu t thích đáng đ i v i ố ớ ứ ỷ ậ ự i đ ng đ u c quan, đ n v n i x y nh ng ng ị ơ ả ầ ra nh ng v tham nhũng l n, gây h u qu ả ữ nghiêm tr ng.ọ
ự ủ ả
ng s lãnh đ o c a Đ ng ạ ướ 3.2.6. Tăng c ố ớ
c. ả ầ ề ề
ườ đ i v i Nhà n ệ ươ ủ
ộ ả ổ ng th c lãnh đ o c a ấ ầ
ạ c là yêu c u c p ả ủ
• Trong đi u ki n Đ ng c m quy n, đ i m i ớ ứ ướ ự ả ả
ướ ủ ả
ng s lãnh đ o c a Đ ng ạ c là b o đ m cho vi c gi ữ ệ c và ự t Nam. n i dung, ph Đ ng đ i v i nhà n ố ớ bách. Tăng c ườ đ i v i nhà n ướ ố ớ v ng b n ch t XHCN c a nhà n ấ ữ cho s thành công c a quá trình xây d ng ự ủ c pháp quy n XHCN Vi Nhà n ề ướ ệ
s lãnh đ o c a Đ ng ạ ả th hi n ể ệ ở nh ng ữ
ủ ự n i dung sau:
i ch tr i thi u con ng ng ủ ươ i ườ
ự ệ ệ
ộ - Đ ng l ố ườ - Gi ệ ớ - Ki m tra, giám sát vi c th c hi n ể - Tuân th pháp lu t ậ ủ
