Bài giảng Pháp luật đại cương gồm các nội dung chính được trình bày như sau: Những vấn đề lý luận cơ bản về nhà nước - nhà nước cộng hòa XHCN Việt Nam, một số nội dung cơ bản của luật dân sự, luật hành chính, luật hình sự,...
Bộ môn Luật căn bản
YÊU CẦU CHUNG:
1
5
4
1
2
13
11
2
3
8
5
3
4
2
2
0
4
2
2
0
Tự đọc tài liệu Thảo luận cùng giảng viên và các sinh viên
khác
Trả lời các câu hỏi ôn tập Tìm hiểu thêm về các vấn đề thực tiễn
Nắm được nguồn gốc, bản chất và đặc điểm,
hình thức, chức năng của nhà nước Trình bày được các kiểu nhà nước Trình bày được sự ra đời, bản chất, chức
năng, hình thức của Nhà nước CHXHCN Việt Nam
Nắm được cơ cấu tổ chức của bộ máy Nhà
nước CHXHCN Việt Nam
MỤC TIÊU BÀI HỌC
CẤU TRÚC NỘI DUNG
1.1 Những vấn đề lý luận cơ bản về nhà nước
1.1.2. Hình thức, chức năng
1.2 Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam
1.2.1. Sự ra đời, bản chất, chức năng của Nhà nước
CHXHCN Việt Nam
1.2.2. Hình thức Nhà nước CHXHCN Việt Nam 1.2.3. Bộ máy Nhà nước CHXHCN Việt Nam
1.1.1 Nguồn gốc, bản chất, đặc điểm của nhà nước
* Nguồn gốc của nhà nước
* Nguồn gốc của nhà nước (tiếp)
Tiền đề kinh tế
NHÀ NƯỚC XUẤT HIỆN
Sự xuất hiện chế độ tư hữu Đấu tranh giai cấp
* Bản chất của nhà nước
Bản chất nhà nước
* Đặc trưng (đặc điểm) của nhà nước
Nhà nước là bộ máy quyền lực đặc biệt, được tổ
chức chặt chẽ để thực thi chủ quyền quốc gia, tổ chức và quản lý xã hội bằng pháp luật, phục vụ lợi ích giai cấp, lợi ích xã hội và thực thi các cam kết quốc tế
1.1.2 Hình thức, chức năng của nhà nước
Dân chủ Phản dân chủ Đơn nhất Liên bang
Tuyêt đối Hạn chế Quý tộc Dân chủ Trực tiếp Đại diện
CHỨC NĂNG CỦA NHÀ NƯỚC
1.1.2 Hình thức, chức năng của nhà nước (tiếp)
NHÀ NƯỚC XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
NHÀ NƯỚC TƯ SẢN
NHÀ NƯỚC PHONG KIẾN
NHÀ NƯỚC CHIẾM HỮU NÔ LỆ
CỘNG SẢN NGUYÊN THỦY
NHÀ NƯỚC CHƯA XUẤT HIỆN
1.2.3 Các kiểu nhà nước
1.2. Nhà nước CHXHCN Việt Nam
1.2.1 Sự ra đời, bản chất, chức năng
a. Sự ra đời
1.2. Nhà nước CHXHCN Việt Nam
1.2.1 Sự ra đời, bản chất, chức năng
a. Sự ra đời
Chức năng của NN CHXHCN Việt Nam
Bảo vệ Tổ quốc
Tổ chức và quản lý kinh tế Mở rộng hợp tác với các quốc gia khác…. Quản lý văn hóa, giáo dục, KHCN. Xã hội
22
Bảo vệ trật tự pháp luật, quyền và lợi ích công dân
1.2.2 Hình thức Nhà nước CHXHCNVN
HÌNH THỨC CẤU TRÚC
HÌNH THỨC NHÀ NƯỚC CHXHXN Việt Nam
CHẾ ĐỘ CHÍNH TRỊ
23
U Ầ B N Â D N Â H N
Quan hệ hình thành, lãnh đạo
Quan hệ giám sát
BỘ MÁY NHÀ NƯỚC CỘNG HÒA XHCN VIỆT NAM THEO HIẾN PHÁP 2013
2. Quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân
công, phối hợp, kiểm soát giữa các CQNN trong việc thực hiện quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp
3. Đảng lãnh đạo tổ chức và hoạt động của BMNN
4. Tập trung dân chủ
5. Pháp chế XHCN
6. Bảo đảm sự bình đẳng, đoàn kết giữa các dân tộc
2.1. Những vấn đề lý luận cơ bản về pháp luật 2.1.1. Nguồn gốc, bản chất, đặc điểm và mối quan hệ của pháp luật với các hiện tượng xã hội khác 2.1.2. Hình thức pháp luật 2.1.3. Quy phạm pháp luật 2.1.4. Quan hệ pháp luật 2.1.5. Thực hiện pháp luật 2.1.6. Vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lý 2.2. Pháp luật CHXHCN Việt Nam 2.2.1. Bản chất và đặc điểm của Pháp luật CHXHCN Việt Nam 2.2.2. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật ở Việt Nam
MỘT SỐ HỌC THUYẾT, QUAN NIỆM VỀ PHÁP LUẬT
………………
QUAN ĐIỂM CỦA CHỦ NGHĨA MÁC – LÊ NIN VỀ PHÁP LUẬT
PL là hệ thống các quy tắc xử sự mang tính bắt buộc chung do NN ban hành hoặc thừa nhận nhằm điều chỉnh các mối QHXH theo mục tiêu, định hướng cụ thể.
2.1.1. Nguồn gốc, bản chất, đặc điểm và mối quan hệ của pháp luật với các hiện tượng xã hội khác
Cơ sở xã hội Cơ sở kinh tế
NGUYÊN NHÂN HÌNH THÀNH PHÁP LUẬT
2.1.1. Nguồn gốc, bản chất, đặc điểm và mối quan hệ của pháp luật với các hiện tượng xã hội khác
Phù hợp ý chí của nhà nước
TiÒn lÖ
ph¸p luËt
Được nhà nước chọn lọc và thừa nhận
TËp qu¸n
TÝn ®iÒu
CON ĐƯỜNG HÌNH THÀNH PHÁP LUẬT
Nhà nước ban hành quy ®Þnh míi
Tính quyền lực nhà nước
Tính quy phạm phổ biến
Tính xác định chặt chẽ về hình thức
Tính bắt buộc chung
Tính hệ thống
33
Mối quan hệ pháp luật với các hiện tượng xã hội khác
KHÁI NIỆM HÌNH THỨC PHÁP LUẬT
2.1.2. Hình thức pháp luật
Hình thức PL là khái niệm chỉ ra ranh giới giữa PL với các quy phạm xã hội khác, là phương thức tồn tại cũng như quy mô, cách thức tổ chức các yếu tố cấu tạo nên hệ thống pháp luật
2.1.2. Hình thức pháp luật
KHÁI NIỆM QUY PHẠM PHÁP LUẬT
2.1.3. Quy phạm pháp luật
PHÂN LOẠI QPPL
2.1.4. Quan hệ pháp luật
QHPL mang tính ý chí
QHPL có tính giai cấp
QHPL luôn có sự tác động của QPPL
Các chủ thể có quyền, nghĩa vụ được NN bảo đảm thực hiện
QHPL có tính cụ thể, xác định chặt chẽ
Thành phần của quan hệ pháp luật
CĂN CỨ LÀM PHÁT SINH, THAY ĐỔI, CHẤM DỨT QHPL
2.1.5. Thực hiện pháp luật
Thực hiện pháp luật là một quá trình
hoạt động có mục đích, có chủ động của con người nhằm làm cho các quy định của pháp luật đi vào cuộc sống, trở thành những hoạt động thực tế hợp pháp của các chủ thể pháp luật
Khái niệm THPL
47
Khái niệm Vi phạm pháp luật
2.1.6. Vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lý
Các loại VPPL
Trách nhiệm pháp lý
* Các loại TNPL
* Khái niệm
* Đặc điểm
ĐẶC ĐIỂM CỦA TNPL
* Các trường hợp không truy cứu TNPL
Khái niệm
Pháp luật của CHXHCN Việt Nam là hệ thống các quy tắc xử sự chung, do nhà nước CHXHCN Việt Nam ban hành và đảm bảo thực hiện, thể hiện ý chí nhà nước của nhân dân, là nhân tố điều chỉnh các QHXH vì lợi ích của nhân dân, vì sự nghiệp xây dựng CNXH trên đất nước Việt Nam với mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
Bản chất PL CHXHCNVN
Đặc điểm của pháp luật nước Cộng hòa XHCN Việt Nam
Pháp luật XHCN Việt Nam mang tính nhân dân
Pháp luật XHCN Việt Nam thể chế hóa đường lối, chính sách của Đảng cộng sản Việt Nam
Ghi nhận, tạo điều kiện cho sự phát triển nền kinh tế XHCN ở Việt Nam
Thúc đẩy việc xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN
Có quan hệ chặt chẽ với các QP xã hội khác đặc biệt là truyền thống đạo đức Á Đông
Có phạm vi điều chỉnh ngày càng mở rộng, hiệu quả điều chỉnh ngày càng cao
ĐẶC ĐIỂM
2.2.2. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật ở Việt Nam
3. Có hiệu lực trong không gian, theo thời gian và đối tượng áp dụng
Pháp lệnh, nghị quyết
Uy ban thường vụ Quốc hội
Lệnh, quyết định
Chủ tịch nước
Nghị định
Chính Phủ
Quyết định, chỉ thị
Thủ tướng Chính Phủ
Nghị quyết,
HĐThẩm phán TANDTC
Thông tư
Chánh án TANDTC,Viện trưởng VKSNDTC
Thông tư
Bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ
Quyết định
Tổng kiểm toán nhà nước
Nghị quyết liên tịch
UBTVQH, Chính Phủ với cơ quan TW của các tổ chức chính trị - xã hội
Thông tư liên tịch
+Chánh án TANDTC – Viện trưởng VKSNDTC +Bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ - Chánh án TANDTC, Viện trưởng VKSNDTC +Giữa các bộ, cơ quan ngang bộ
Nghị quyết
Hội đồng nhân dân các cấp
Quyết định, chỉ thị
ủy ban nhân dân các cấp
NỘI DUNG CƠ BẢN
3.1. Khái niệm, đối tượng điều chỉnh và phương pháp điều chỉnh 3.1.1. Khái niệm Luật Dân sự 3.1.2. Đối tượng điều chỉnh và phương pháp điều chỉnh 3.2. Chủ thể của quan hệ pháp luật dân sự 3.2.1. Cá nhân 3.2.2. Pháp nhân 3.2.3. Hộ gia đình 3.2.4. Tổ hợp tác 3.3. Một số chế định cơ bản của Luật Dân sự 3.3.1. Giao dịch dân sự 3.3.2. Chế định quyền sở hữu 3.3.3. Chế định quyền thừa kế
3.1. Khái niệm, đối tượng điều chỉnh và phương pháp điều chỉnh 3.1.1. Khái niệm Luật Dân sự
3.1.2 ĐỐI TƯỢNG ĐIỀU CHỈNH CỦA LUẬT DÂN SỰ
3.2. Chủ thể của quan hệ pháp luật dân sự
- Khái niệm QHPL dân sự
- Cấu thành QHPL dân sự
3.1.2 PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHỈNH CỦA LUẬT DÂN SỰ
3.2. Chủ thể của quan hệ pháp luật dân sự (TIẾP)
3.2. Chủ thể của quan hệ pháp luật dân sự (TIẾP)
3.2. Chủ thể của quan hệ pháp luật dân sự (TIẾP)
3.3. Một số chế định cơ bản của Luật Dân sự 3.3.1. Giao dịch dân sự
ĐIỀU KIỆN CÓ HIỆU LỰC CỦA GDDS
CÁC HÌNH THỨC CỦA GIAO DỊCH DÂN SỰ
Hình thức GD DS
KHÁI NIỆM GDDS VÔ HIỆU
Giao dịch dân sự vô hiệu
Giao dịch không tuân thủ một
GDDS VÔ HIỆU TUYỆT ĐỐI
CÁC LOẠI GDDS VÔ HIỆU
GDDS VÔ HIỆU TƯƠNG ĐỐI
trong các điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự thì bị coi là giao dịch dân sự vô hiệu
PHÂN BIỆT GDDS VÔ HIỆU TUYỆT ĐỐI VÀ GDDS VÔ HIỆU TƯƠNG ĐỐI
Mặc nhiên vô hiệu
Chỉ bị coi là vô hiệu nếu có yêu cầu và bị TA tuyên bố
Không hạn chế
2 năm (bao gồm cả trường hợp vi phạm về hình thức)
Không phụ thuộc vào quyết định của TA
Q Đ của TA là cơ sở xác định GDDS vô hiệu
Bảo vệ quyền lợi của các bên trong giao dịch
Phần nào không vô hiệu vẫn tiếp tục có hiệu lực
Hoàn toàn không làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt quyền và nghĩa vụ của 2 bên
* Khái niệm
- Sở hữu - Quyền sở hữu
* Căn cứ xác lập quyền sở hữu
Theo hợp đồng hoặc GDDS một bên
Căn cứ xác lập
Theo quy định của pháp luật
Theo những căn cứ riêng biệt
3.3.2. Chế định quyền sở hữu
Khai thác công dụng, lợi ích, hoa lợi, lợi tức của tài sản
Quyết định “số phận” pháp lý của tài sản
* Khái niệm
- Thừa kế - Quyền thừa kế
* Di sản thừa kế
3.3.3. Chế định quyền thừa kế
* Thời điểm mở thừa kế
Tài sản của người chết (bao gồm cả quyền và nghĩa vụ)
* Địa điểm mở thừa kế
Là thời điểm người có TS chết
- Là cá nhân có tài sản
- Đã chết
Người để lại di sản
Đối tượng nhận di sản - Là cá nhân hoặc tổ chức
74
- Còn sống hoặc còn tồn tại vào thời điểm mở TK
Các hình thức thừa kế
DI CHÚC BẰNG LỜI NÓI
HÌNH THỨC DI CHÚC
KHÔNG CÓ NGƯỜI LÀM CHỨNG
DI CHÚC BẰNG VĂN BẢN
CÓ NGƯỜI LÀM CHỨNG
CÓ CHỨNG NHẬN, CHỨNG THỰC
Hình thức di chúc
CÁC HÀNG THỪA KẾ
1
Vợ (chồng), bố mẹ đẻ, bố mẹ nuôi; con đẻ, con nuôi của người chết
2
3
Ông, bà nội, ngoại, anh, chị, em ruột của người chết; cháu gọi người chết là ông, bà nội, ông bà ngoại
NỘI DUNG CƠ BẢN
4.1. Khái niệm, đối tượng điều chỉnh và phương pháp điều chỉnh 4.1.1. Khái niệm Luật Hành chính 4.1.2. Đối tượng điều chỉnh và phương pháp điều chỉnh 4.2. Quan hệ pháp luật hành chính 4.2.1. Khái niệm và đặc điểm 4.2.2. Cấu thành quan hệ pháp luật hành chính 4.3. Vi phạm pháp luật hành chính và các biện pháp xử lý hành
chính
4.3.1. Vi phạm pháp luật hành chính 4.3.2. Các biện pháp xử lý hành chính
4.1. Khái niệm, đối tượng điều chỉnh và phương pháp điều chỉnh 4.1.1. Khái niệm Luật Hành chính
Luật Hành chính là một ngành luật trong hệ thống PLVN, bao gồm tổng thể các QPPL điều chỉnh các QHXH phát sinh trong quá trình hoạt động quản lý của các cơ quan HCNN, các QHXH phát sinh trong quá trình các cơ quan nhà nước xây dựng và ổn định chế độ công tác nội bộ và các QHXH phát sinh trong quá trình các CQNN, tổ chức xã hội và cá nhân thực hiện hoạt động quản lý hành chính đối với các vấn đề cụ thể do pháp luật quy định.
ĐỐI TƯỢNG ĐIỀU CHỈNH CỦA LUẬT HÀNH CHÍNH
Hình thành trong quá trình CQNN xây dựng, củng cố chế độ công tác nội bộ
Hình thành trong qúa trình CQNN thực hiện hoạt động Chấp hành, điều hành trên các lĩnh vực
Hình thành trong quá trình các cá nhân, tổ chức được NN trao quyền thực hiện hoạt động QLHCNN
PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHỈNH CỦA LUẬT HÀNH CHÍNH
- Chủ thể quản lý có quyền nhân
danh NN áp đặt ý chí của mình lên Đối tượng quản lý
- Tính chất đơn phương trong các
PHƯƠNG PHÁP MỆNH LỆNH quyết định hành chính
- Tính bắt buộc của các quyết định
hành chính.
4.2 QUAN HỆ PHÁP LUẬT HÀNH CHÍNH
KHÁI NIỆM:
ĐẶC ĐIỂM CỦA QHPL HÀNH CHÍNH
Có thể phát sinh theo yêu cầu hợp pháp của chủ thể quản lý hay đối tượng QLHCNN
Ít nhất một bên được sử dụng quyền lực NN
Phần lớn các tranh chấp phát sinh được giải quyết theo thủ tục HC
Nếu vi phạm PLHC đều phải chịu trách nhiệm
CẤU THÀNH QHPL HÀNH CHÍNH
KHÁI NIỆM VPPL HÀNH CHÍNH
NGUYÊN TẮC XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH
NỘI DUNG CƠ BẢN
5.1. Khái niệm, đối tượng điều chỉnh và phương pháp
điều chỉnh
5.1.1. Khái niệm Luật Hình sự 5.1.2. Đối tượng điều chỉnh và phương pháp điều chỉnh 5.2. Một số chế định cơ bản của Luật Hình sự 5.2.1 Tội pham 5.2.2. Hình phạt và các biện pháp tư pháp
5.1. Khái niệm, đối tượng điều chỉnh và phương pháp điều chỉnh
* KHÁI NIỆM LUẬT HÌNH SỰ
* ĐỐI TƯỢNG ĐIỀU CHỈNH
QHXH phát sinh khi có tội phạm xảy ra
* PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHỈNH
MỆNH LỆNH – PHỤC TÙNG
5.2. Một số chế định cơ bản của Luật Hình sự 5.2.1 Tội pham
* Khái niệm
* Đặc điểm
Đặc điểm của tội phạm
PHÂN LOẠI TỘI PHẠM
TỘI PHẠM ĐẶC BIỆT NGHIÊM TRỌNG Trên 15 năm đến 20 năm, chung thân hoặc tử hình
TỘI PHẠM RẤT NGHIÊM TRỌNG Trên 7 năm đến 15 năm
TỘI PHẠM NGHIÊM TRỌNG Trên 3 năm đến 7 năm
TỘI PHẠM ÍT NGHIÊM TRỌNG Mức cao nhất của khung hình phạt là 3 năm tù
5.2. Một số chế định cơ bản của Luật Hình sự 5.2.2 Hình phạt và các biện pháp tư pháp
* Đặc điểm
Đặc điểm của hình phạt
