Bài giảng Pháp luật đại cương - Bài 2: Nhà nước CHXHCN Việt Nam

NHÀ N

C CHXHCN

ƯỚ Ệ Vi T NAM

Văn b nả

ệ

t Nam 1992 (s a đ i 2001) ố ộ

ủ

ệ • Hi n pháp Vi ế • Lu t t ậ ổ ứ • Lu t t ậ ổ ứ • Lu t t ậ ổ ứ • Lu t t ậ ổ ứ • Lu t t ậ ổ ứ ử ổ ch c qu c h i 25/12/2001 ch c HĐND và UBND 26/11/2003 ch c chính ph 25/12/2001 ch c TAND 2/4/2002 ể ch c Vi n Ki m sát nhân dân

toanvs@gmail.com

2/4/2002

Ả

Ấ

I. B N CH T

ấ ấ ướ

ủ ấ

• B n ch t giai c p công nhân Nhà N c do ả ả đ ng tiên phong c a giai c p công nhân lãnh đ o.ạ

ướ ủ

ch c riêng c a giai ch c c a toàn th nhân

ự ộ

toanvs@gmail.com

ấ ướ ự • Nhà N c không ph i là t ả ổ ứ ể ấ ổ ứ ủ c p công nhân, mà là t ủ ủ ệ ề dân lao đ ng th c hi n quy n làm ch c a ủ ộ ự ế mình. Nhân dân lao đ ng tr c ti p làm ch và ướ ả c, tham gia qu n lý Nhà N c xây d ng đ t n

ề

ệ

ế Đi u 2 Hi n pháp Vi

t Nam

ướ ủ

ướ ề ự ấ ả

ướ ề ộ

ề ả ấ ấ ớ

toanvs@gmail.com

ầ “Nhà N c CH XHCN VN là Nhà N c c a dân, do dân và vì dân. T t c quy n l c Nhà N c thu c v nhân dân mà n n t ng là liên minh giai c p công nhân v i giai c p nông dân ứ ớ và t ng l p trí th c”

Ặ

Ể

II. Đ C ĐI M

ủ ủ ể ố ề ự i cao c a quy n l c

ớ

ề ộ ộ

toanvs@gmail.com

ể a.Nhân dân là ch th t nhà nư c:ớ ộ ư c không thu c v m t cá ề ự Quy n l c Nhà N ẽ ớ ầ nhân, t ng l p riêng r nào trong xã h i, mà ộ ề thu c v toàn th nhân dân.

Ặ

Ể

II. Đ C ĐI M

ớ ộ

ổ ế ể ủ ấ ả ệ ủ t c các dân t c trên lãnh ố đ i ạ đoàn k t các

ộ

ấ ả ợ ề ư c ớ đ u vì l i ích ề ộ đ u bình ủ t c m i dân t c

ề ế

ế ể đ duy trì v

toanvs@gmail.com

b. Nhà Nư c c a t th VN, là bi u hi n c a kh i dân t c anh em. •M i chính sách c a Nhà N ọ ọ ủ c a nhân dân, t ẳ đ ng. •Các dân t c ộ đ u có quy n dùng ti ng nói và ề ủ ữ ăn hoá, t riêng c a mình ch vi ố ề truy n th ng riêng.

Ặ

Ể

II. Đ C ĐI M

ạ đ ng trên c

ớ ứ ẳ ơ s ở ư c và công ộ ch c và ho t ữ đ ng gi a Nhà N

ề ự

ệ ố

ủ ờ ụ ủ ủ do, dân ch trên các ự ủ đ i s ng và cũng ph i th c hi n ớ ọ ả ư c Nhà N

ề ự ọ ớ ự ư c. ớ ủ do c a công

toanvs@gmail.com

ớ ổ c. Nhà Nư c t ắ nguyên t c bình dân. •Công dân có đ quy n t lĩnh v c c a m i nghĩa v c a mình tr •Nhà Nư c tôn tr ng các quy n t dân.

Ặ

Ể

II. Đ C ĐI M

ủ ư c:ớ

ả

ư c.ớ

ộ

ế ả ớ đ u ề đư c hợ

ợ ừ i t Nhà ăn thì Nhà

ệ ọ đi u ki n cho công dân:

ế ề ấ đ xã h i. ở ư ng phúc l ợ đ i tố ư ng khó kh ữ ể ể ệ ố ơn đ phát tri n. t h

toanvs@gmail.com

ủ ộ ấ d. Tính ch t dân ch r ng rãi c a Nhà N ề ớ ạ Nhà Nư c t o m i •Tham gia vào v n ấ đ qu n lý Nhà N ề •Tham gia vào phát tri n kinh t ể •Tham gia gi i quy t các v n •M i t ng l p ọ ầ ấ ớ Nư c, nh t là nh ng ề ớ ạ đi u ki n t Nư c t o

Ứ Ớ III. HÌNH TH C NHÀ N Ệ Ư C VI T NAM

ủ ư c ớ

ế

ớ ộ ề ư c thu c v nhân dân

ề ự ợ ể ứ 1. Hình th c chính th : Nhà nư c c ng hòa dân ch : là nhà n ớ ộ ấ ộ ti n b nh t Quy n l c nhà n ề ự Cơ quan quy n l c cao nh t ấ đư c nhân dân

toanvs@gmail.com

ầ ử b u c

Ứ Ớ III. HÌNH TH C NHÀ N Ệ Ư C VI T NAM

ứ ấ

ổ

Các đơn v hành chính lãnh th không có ch ủ

ề

ố

ấ ơ quan hành chính th ng nh t

ậ

ố

ị ố quy n qu c gia riêng M t h th ng c ộ ệ ố M t h th ng pháp lu t th ng nh t ấ ộ ệ ố

toanvs@gmail.com

2. Hình th c c u trúc: Nhà nư c ớ đơn nh t:ấ

Ứ Ớ III. HÌNH TH C NHÀ N Ệ Ư C VI T NAM

3. Ch ế đ chính tr : ị ộ Nhà nư c ớ đư c t ch c theo ph ứ ương th c dân

ch xã h i ch nghĩa

ợ đ u ề đư c tham gia vào

ủ ọ ầ ả ợ ổ ứ ủ ộ ớ M i t ng l p nhân dân qu n lý nhà n

ả ả ủ ư c.ớ ả Nhân dân đư c ợ đ m b o các quy n c ề ơ b n c a

toanvs@gmail.com

con ngư i.ờ

III. BOÄ MAÙY NHAØ NÖÔÙC VIEÄT NAM

• H th ng th ng nh t các c ố

ấ ố ở ổ ương xu ng c

ơ s t ố ắ

ệ ồ

ệ

Ắ Ề ộ ệ ố ơ quan Nhà Nư c ớ ứ ừ ch c theo t trung ấ ạ ữ nh ng nguyên t c chung th ng nh t, t o thành ứ ộ ự m t cộ ơ ch ế đ ng b th c hi n ch c n ăng và ư c.ớ ụ ủ nhi m v c a Nhà N • NGUYÊN T C T P QUY N trong b máy Ậ

toanvs@gmail.com

nhà nư c.ớ

NHAØ NÖÔÙC VIEÄT NAM

CQ QUYEÀN LÖÏC

CQ HAØNH PHAÙP

CQ TÖ PHAÙP

CQ KIEÅM SAÙT

toanvs@gmail.com

ề ự

1. Cơ quan quy n l c:

ề

ớ • Đi u 6 Hi n pháp: “Nhân dân s d ng quy n l c Nhà N

ạ

ầ

toanvs@gmail.com

ệ ớ ế ử ụ ề ự ư c thông ồ ộ đ ng nhân dân ộ ố là qua qu c h i và h i ệ ệ ơ quan đ i di n cho ý chí và nguy n ữ nh ng c ọ ủ v ng c a nhân dân, do nhân dân b u ra và ị ch u trách nhi m tr ư c nhân dân”

ố ộ 1.1 Qu c h i

ạ ấ ủ

ơ ơ ấ ủ c.

ề

ề ậ • C quan đ i bi u cao nh t c a nhân dân ể • C quan quy n l c cao nh t c a nhà n ướ ề ự • Có quy n: l p pháp, hành pháp và t ư ậ pháp • C quan duy nh t có quy n l p hi n và l p ậ ế ấ

toanvs@gmail.com

ơ pháp

ố ộ 1.1 Qu c h i

ỳ

ệ ổ ứ ạ ộ ắ ậ • Nhi m k : 5 năm • T ch c và ho t đ ng theo nguyên t c t p

ị

toanvs@gmail.com

trung dân ch ; ủ ệ ế ị ườ ệ ộ ỳ • Làm vi c theo ch đ h i ngh ế ộ ộ • Quy t đ nh theo đa s . ố • H p th ọ ng l 2 k trong m t năm

ố ộ 1.1 Qu c h i

ộ ụ ữ ạ ế ị ố

ố

ấ ứ

ướ

ộ ạ ộ ự ố ớ i cao đ i v i toàn

toanvs@gmail.com

ệ ạ ộ ề ủ ộ • Quy t đ nh nh ng chính sách c b n v đ i ơ ả ề ố ế ộ ệ n i và đ i ngo i, nhi m v kinh t xã h i, ủ ữ ướ qu c phòng, an ninh c a đ t n c, nh ng ạ ộ ề ổ ủ ế ắ nguyên t c ch y u v t ch c và ho t đ ng ộ ệ ề ủ c a b máy nhà n c, v quan h xã h i và ủ ho t đ ng c a công dân. • Th c hi n quy n giám sát t ướ b ho t đ ng c a Nhà n ố c.

ố ộ 1.1 Qu c h i

• UÛy ban thöôøng vuï quoác hoäi - ñöùng ñaàu:

chuû tòch quoác hoäi

• Hoäi ñoàng daân toäc vaø caùc uûy ban

toanvs@gmail.com

• Cô quan:

toanvs@gmail.com

ườ

Ủ 1.1.1 y ban th

ụ ố ộ ng v qu c h i

ự ủ ố ộ

ủ ị ụ ườ ng v Qu c h i g m có Ch t ch

ố ộ

• là c quan th ơ ng tr c c a Qu c h i. • U ban th ườ ỷ ố ộ ồ ủ ị ố ộ Qu c h i, các Phó Ch t ch Qu c h i và các ỷ U viên.

ỷ ố ộ ụ ng v Qu c h i

• Thành viên U ban th ể ồ ủ

toanvs@gmail.com

ờ ế ộ ệ ườ không th đ ng th i là thành viên Chính ph , làm vi c theo ch đ chuyên trách

Ủ

ườ

y ban th

ụ ố ộ ng v qu c h i

ỗ ấ

ụ ườ ệ

• H p m i tháng ít nh t m t l n ộ ầ ọ • U ban th ỷ ng v Qu c h i làm vi c theo ế ộ ộ ị

ố ch đ h i ngh và quy t đ nh theo đa s . ố ộ ố ộ ế ị ườ ụ ỷ

ng v Qu c h i ổ

toanvs@gmail.com

ả ỷ ụ • Phiên h p c a U ban th ọ ủ ố ấ ầ ph i có ít nh t hai ph n ba t ng s thành viên ố ộ ườ ng v Qu c h i tham d U ban th ự.

ộ ồ

ủ

ộ

ữ ệ

1.1.2 H i đ ng dân t c và các y ban • Là nh ng c quan c a Qu c h i, làm vi c ủ

ơ ế ộ ậ ỳ ủ ệ ố ộ ế ị ộ

ủ ố ộ ỳ ủ ệ

ệ ướ • Ch u trách nhi m và báo cáo công tác tr c

toanvs@gmail.com

ố ể theo ch đ t p th và quy t đ nh theo đa s . • Nhi m k c a H i đ ng dân t c và các U ỷ ộ ồ ố ban c a Qu c h i theo nhi m k c a Qu c h i. ộ ị ố ộ Qu c h i;

ộ

ủ

ộ ồ

ệ

ế

ị ề ậ

ườ

ặ

ố

ộ

ố

ỷ

ự ụ ẩ ẩ ự ệ c Qu c h i ho c U ban th

ụ

ộ

ỷ

• trình Qu c h i, U ban th

ố ệ

ỷ

ế

ự ườ ậ ệ

ấ

ạ

ề

1.1.2 H i đ ng dân t c và các y ban • Nhi m v th m tra d án lu t, ki n ngh v lu t, d ự ậ ữ án pháp l nh và các d án khác; th m tra nh ng báo ụ ượ cáo đ ng v Qu c ộ h i giao; ế ườ ố ng v Qu c h i ý ki n ệ ậ ự ề ươ v ch ng trình xây d ng lu t, pháp l nh; th c hi n ụ ị ớ ế ề quy n giám sát; ki n ngh v i U ban th ng v ả ố ộ ề ệ i thích Hi n pháp, lu t, pháp Qu c h i v vi c gi ụ ề ệ ữ l nh và nh ng v n đ trong ph m vi nhi m v , ạ ủ quy n h n c a mình.

toanvs@gmail.com

ộ

ủ

ộ ồ

1.1.2 H i đ ng dân t c và các y ban • H i đ ng dân t c, U ban c a Qu c h i có ỷ ố ộ

ộ ồ ề ế

ố ộ ụ ng v Qu c h i ế

ệ ứ ụ các ch c v

toanvs@gmail.com

ủ ườ ệ ỏ ữ ườ i gi ẩ ặ ộ ị ỷ quy n ki n ngh U ban th ố ộ xem xét trình Qu c h i vi c b phi u tín ữ ố ớ nhi m đ i v i nh ng ng ố ộ ầ do Qu c h i b u ho c phê chu n.

ộ ồ

ộ H i đ ng dân t c

ủ ị • H i đ ng dân t c g m có Ch t ch, các Phó

ộ ồ ủ ị Ch t ch và các U viên.

ố ộ ầ • Thành viên H i đ ng dân t c do Qu c h i b u

toanvs@gmail.com

ộ ố ộ ố ộ ồ ỷ ộ ồ ể ạ trong s các đ i bi u Qu c h i.

ộ ồ

ộ H i đ ng dân t c

ủ ị • H i đ ng dân t c g m có Ch t ch, các Phó

ộ ồ ủ ị Ch t ch và các U viên.

ố ộ ầ • Thành viên H i đ ng dân t c do Qu c h i b u

toanvs@gmail.com

ộ ố ộ ố ộ ồ ỷ ộ ồ ể ạ trong s các đ i bi u Qu c h i.

ủ

ộ

ố ộ Các y ban thu c qu c h i

ậ và ngân sách;

ố

ỷ ỷ ỷ ỷ ụ ế • U ban pháp lu t; • U ban kinh t ế • U ban qu c phòng và an ninh; • U ban văn hoá, giáo d c, thanh niên, thi u

ề ề

ườ ng;

toanvs@gmail.com

ỷ ỷ ỷ ố niên và nhi đ ng;ồ • U ban v các v n đ xã h i; ộ ấ • U ban khoa h c, công ngh và môi tr ệ ọ • U ban đ i ngo i. ạ

ồ 1.2 H i ộ đ ng nhân dân

ị ề ự

• Cơ quan quy n l c nhà n ệ

ươ ị

ị

ươ ướ ướ ấ c c p trên.

ư c ương, ớ ở đ a ph ệ ạ ề ọ đ i di n cho ý chí, nguy n v ng và quy n làm ủ ủ ng ch c a nhân dân, do nhân dân đ a ph ị ệ ầ c nhân dân đ a b u ra, ch u trách nhi m tr ơ ng và c quan nhà n ph ị ổ đơn v hành chính lãnh th • Thành l p theo

toanvs@gmail.com

ậ tương ngứ ệ ỉ • T nh, huy n, xã

ồ 1.2 H i ộ đ ng nhân dân

ủ ị

ườ

ủ ng tr c h i đ ng nhân dân: ch t ch, phó ch

ự ộ ồ ườ

ự ng tr c

• C quan: ơ • Th ủ ị t ch và y viên th

ế

và ngân sách;

ế ầ

ế

• Ban kinh t • ban pháp ch ; ế • ban văn hóa và xã h i;ộ • ban dân t c (n u c n thi ộ

toanvs@gmail.com

• Các ban:

ồ 1.2 H i ộ đ ng nhân dân

ỉ

ự ậ

ộ ỉ

ệ

• T nh, TP tr c thu c T ộ Ư • Huy n, qu n, th xã, TP thu c t nh ị • Xã, phư ng, th tr n ị ấ ờ

toanvs@gmail.com

• 3 c p:ấ

ồ 1.2 H i ộ đ ng nhân dân

ệ ỗ ng l

• H p th ườ ọ • H i đ ng nhân dân t ộ ồ ấ ặ ề ủ ị ỳ ọ ộ ồ ị ủ ỷ

ấ ộ

ộ ồ ầ ổ

toanvs@gmail.com

ấ ố ạ ầ ấ ỳ m i năm hai k . ổ ứ ỳ ọ ch c các k h p chuyên ề ườ ng theo đ ngh c a đ ho c k h p b t th ủ ị Ch t ch H i đ ng nhân dân, Ch t ch U ban ặ nhân dân cùng c p ho c khi có ít nh t m t ể ph n ba t ng s đ i bi u H i đ ng nhân dân cùng c p yêu c u

2. Cơ quan hành pháp

ự ị ế đ nh c a c ủ ơ quan quy n ề

ề ặ ủ ộ • Th c hi n các quy t ệ ấ ự l c (cq ch p hành) ọ đi u hành m i m t ho t ạ đ ng c a

ộ ầ ồ ộ đ ng nhân dân b u ra

toanvs@gmail.com

• Qu n lý ả ố qu c gia ố ề ự ứ ấ • Do qu c h i và h i (quy n l c th c p)

2.1 Chính phủ

ấ ủ

ự

ớ

ộ ở • Cơ quan ch p hành c a qu c h i ố ộ • Cơ quan hành chính nhà nư c cao nh t ấ ớ • Có nhi m v th ng nh t qu n lý m i lĩnh v c ọ ả ấ ư c (hành chính, chính ơ s HP và ế ăn hoá, xã h i) trên c

ụ ố ệ ủ ộ ho t ạ đ ng c a Nhà N ị , v tr , kinh t PL

toanvs@gmail.com

ớ ủ • Đ ng ứ đ u: Th t ầ ủ ư ng chính ph

2.1 Chính phủ

ệ ỳ ủ ỳ ủ ệ

ố ỳ

ủ ộ ế ụ ố

ộ ố ủ ế ụ ớ ệ ậ ộ • Nhi m k c a Chính ph theo nhi m k c a Qu c h i. Khi Qu c h i h t nhi m k , Chính ph ti p t c làm nhi m v cho đ n khi Qu c h i khoá m i thành l p Chính ph m i.

toanvs@gmail.com

ệ ế ủ ớ • Ñöùng ñaàu: Thuû töôùng chính phuû

2.1 Chính phủ

ệ ể ớ ế ộ ế ợ ề

ủ ướ ạ ủ

ỗ

• Chính ph làm vi c theo ch đ k t h p trách ủ ệ ề ủ ậ nhi mệ c a t p th v i vi c đ cao quy n h n ủ ệ ng và c a và trách nhi m cá nhân c a Th t ủ m i thành viên Chính ph . ủ ậ ạ ộ ủ ể • Hình th c ho t đ ng c a t p th Chính ph là

toanvs@gmail.com

ỳ ỗ ộ ầ ứ ọ • Chính ph h p th ủ phiên h p Chính ph . ườ ủ ọ ng k m i tháng m t l n.

ổ ứ

ủ

T ch c chính ph

toanvs@gmail.com

• B và c ộ ơ quan ngang bộ

CHÍNH PHUÛ

THUÛ TÖÔÙNG

BOÄ

CQ NGANG BOÄ

toanvs@gmail.com

ơ ủ

ả ệ ự ộ ơ ủ ướ

ố ứ ặ ự

ị c; qu n lý nhà n

ướ ự ự

ạ ụ ệ ầ ệ ạ ướ ạ c t

toanvs@gmail.com

ướ • B , c quan ngang b là c quan c a Chính ộ c ph , th c hi n ch c năng qu n lý nhà n ớ đ i v i ngành ho c lĩnh v c công tác trong ả ả ướ c các d ch ph m vi c n ộ v công thu c ngành, lĩnh v c; th c hi n đ i ố ủ ở ữ i di n ch s h u ph n v n c a nhà n ố ệ doanh nghi p có v n nhà n ủ c

Ủ

2.2 y ban nhân dân

ấ ầ

ộ ồ ấ ủ

ị

toanvs@gmail.com

• Do H i đ ng nhân dân cùng c p b u là c ơ ộ ồ ơ quan ch p hành c a H i đ ng nhân dân, c ướ ở ị c quan hành chính nhà n • UBND ch u trách nhi m tr ệ ấ ơ ươ ng. đ a ph ộ ồ c H i đ ng nhân ướ ấ c c p trên ướ dân cùng c p và c quan nhà n

Ủ

2.2 y ban nhân dân

ỉ

911 TV) ộ ỉ

ườ

• T nh, TP tr c thu c T (t ộ Ư ừ ự • Huy n, qu n, th xã, TP thu c t nh (79 TV) ị ậ ệ • Xã, ph ị ấ

ng, th tr n (57 TV)

toanvs@gmail.com

• 3 c pấ

Ủ

2.2 y ban nhân dân

ể

ấ ọ • Ch t ch UBND là đ i bi u HĐND ạ • U ban nhân dân m i tháng h p ít nh t m t ộ ỗ

ủ ị ỷ l n. ầ

ế ủ

ượ ỷ • Các quy t đ nh c a U ban nhân dân ph i ả ỷ ố c quá n a t ng s thành viên U ban nhân

toanvs@gmail.com

ể ị ử ổ đ ế dân bi u quy t tán thành.

Ủ

2.2 y ban nhân dân

ệ

• Nhi m k 5 năm • UBND th c hi n các nhi m v qu n lý nhà ụ ả ệ ặ ủ ươ ng các m t c a cu c s ng i đ a ph ộ ế , văn hóa xã h i, qu c phòng,

ệ ng

ươ ụ ạ ị

toanvs@gmail.com

ấ ế ỳ ự ộ ố ướ ạ ị c t n ố ộ xã h i ( kinh t ệ an ninh, nông nghi p, công nghi p, th m i, đ t đai, giao thông, đô th , giáo d c, đào ạ t o, y t …)

3. Cơ quan xét x :ử

ướ c.

toanvs@gmail.com

ự ệ • Tòa án nhân dân • Hình thành t ề ự ừ ơ c quan quy n l c nhà n • Th c hi n ch c năng xét x ử ứ

3. Cơ quan xét x :ử

ế ệ ộ

ủ ộ ộ

ệ ả

ủ ậ ạ

ủ ự ẩ

toanvs@gmail.com

ụ ả ệ “Tòa án có nhi m v b o v pháp ch xã h i ủ ả ệ ế đ xã h i ch nghĩa và ch nghĩa; b o v ch ả ủ ủ ề quy n làm ch c a nhân dân; b o v tài s n ể ả ệ ớ ư c, c a t p th ; b o v tính m ng, ủ c a nhà n ự ả tài s n, t do, danh d và nhân ph m c a công dân.”