Bài giảng Phương pháp nghiên cứu cây trồng - Chương 1: Thống kê mô tả - Các tham số thống kê

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CÂY TRỒNG

• PHẦN 1 - XÖÛ LYÙ SOÁ LIEÄU ÑIEÀU TRA KHAÛO SAÙT • Chöông 1 - THOÁNG KEÂ MOÂ TAÛ - CAÙC THAM SOÁ

THOÁNG KEÂ

• 1. Toång theå vaø maãu • - Toång theå • - Maãu

• - Caùc tham soá ñaëc tröng cho söï taäp trung • - Caùc tham soá ñaëc tröng cho ñoä phaân taùn cuûa caùc daáu hieäu

ñònh löôïng

• - Caùc tham soá ñaëc tröng cho ñoä phaân taùn cuûa caùc daáu hieäu

ñònh tính

• - Caùc tham soá ñaëc tröng cho moái quan heä giöõa caùc ñaïi

löôïng ngaãu nhieân

• 2. Caùc tham soá ñaëc tröng cuûa maãu vaø toång theå

1. Toång theå vaø maãu

– Toång theå/Dân số : laø toaøn boä caùc phaàn töû hay caù theå coù cuøng moät hay moät soá ñaëc tröng (daáu hieäu) ñònh tính hay ñònh lượng naøo ñoù cuûa ñoái töôïng nghieân cöùu

Trong noâng hoïc, moät toång theå coù theå laø:

• - Moät quaàn theå caây troàng; • - Moät nhaân toá cuï theå lieân quan ñeán caây

troàng;

• - Moät khu ñaát canh; • - … … … … …

– Soá löôïng caùc phaàn töû hay caù theå trong toång

theå ñöôïc ký hiệu là N. – Coù hai loaïi toång theå:

• * Định tính laø caùc daáu hieäu coù theå phaân

bieät söï khaùc nhau giöõa caùc caù theå baèng maét, neám hay thöû.

• * Định lượng laø caùc daáu hieäu khoâng theå phaân bieät söï khaùc nhau giöõa caùc caù theå baèng maét, maø phaûi tieán haønh caân, ño, ñeám vaø phaân bieät ñöôïc nhôø söû duïng caùc pheùp toaùn thoáng keâ.

- Maãu: laø moät boä phaän höõu haïn cuûa toång theå goàm n caù theå (n < N), treân ñoù ngöôøi ta tieán haønh ñieàu tra, khaûo saùt, ño ñeám vaø thu thaäp caùc soá lieäu.

– Vai trò của mẫu :

• - Öôùc löôïng caùc tham soá cuûa toång theå. • - Tìm hieåu moái quan heä giöõa caùc daáu hieäu

nghieân cöùu trong toång theå

– Caùc phöông phaùp choïn maãu

+ Ruùt ngaãu nhieân tröïc tieáp töø toång theå - coù 4

phöông phaùp choïn ngaãu nhieân

–Ruùt maãu ngaãu nhieân ñôn giaûn: –Ruùt ngaãu nhieân heä thoáng: –Duøng baûng soá ngaãu nhieân: –Duøng phaàn meàm Excel

• + Choïn caù theå ñieån hình tröïc tieáp töø toång

theå - Ñaây laø phöông phaùp choïn maãu khoâng ngaãu nhieân.

• + Ruùt töø caùc phaàn cuûa toång theå (chia nhoùm

roài choïn maãu)

2. Caùc tham soá ñaëc tröng cuûa maãu vaø toång theå •

* Cực trị - laø soá beù nhaát vaø lôùn nhaát trong

• * Mốt (Mode) - laø trò soá coù taàn soá cao nhaát

maãu, kyù hieäu laø Xmin vaø Xmax trong moät maãu

* Trung bình và kỳ vọng •

–Trung bình (trung bình maãu), kyù hieäu laø X, laø tham soá ñaëc tröng cho söï taäp trung cuûa maãu.

–Kyø voïng (trung bình toång theå), kyù hieäu laø E(X), MX, μ hay m, laø tham soá ñaëc tröng cho söï taäp trung cuûa toång theå.

Caùc tham soá ñaëc tröng cho ñoä phaân taùn cuûa caùc

daáu hieäu ñònh lượng

• * Khoaûng bieán thieân

• R = Xmax - Xmin

• * Phöông sai maãu, phöông sai toång theå vaø ñoä

leäch chuaån

•

• • + Phöông sai maãu vaø phöông sai toång theå

• Phöông sai maãu (trung bình bình phöông

thöïc nghieäm), kyù hieäu laø S2, laø tham soá ñaëc tröng cho ñoä phaân taùn cuûa caùc caù theå trong maãu.

• Phöông sai toång theå (trung bình bình

phöông lyù luaän), kyù hieäu laø V(X), laø tham soá ñaëc tröng cho ñoä phaân taùn cuûa caùc caù theå trong toång theå.

+ Ñoä leäch chuaån

• Ñoä leäch chuaån maãu, kyù hieäu laø S hay Sd (standard deviation) Sd = • Đoä leäch chuaån toång theå, kyù hieäu laø Sx hay S (noùi chung) laø caên baäc hai cuûa phöông sai toång theå

+ Heä soá bieán ñoäng – Heä soá ñoäng, kyù hieäu laø CV (Coefficient of

Variation)

– Heä soá bieán ñoäng ñöôïc söû duïng trong caùc

tröôøng hôïp sau: + Ñaùnh giaù ñoä bieán ñoäng cuûa caùc caù theå trong maãu

vaø toång theå

– Neáu CV(%)  5% laø bieán ñoäng ít – CV (%) trong khoảng 6 – 10% laø bieán ñoäng

vöøa phaûi

– CV (%) > 10 laø bieán ñoäng nhieàu vaø raát nhieàu

+ Ñaùnh giaù söï khaùc nhau giöõa caùc nhoùm caù theå + Choïn ruoäng (ñaát) thí nghieäm. + Ñaùnh giaù ñoä chính xaùc (ít sai soá) cuûa moät thí

nghieäm

– Heä soá nhoïn cuûa phaân phoái xaùc suaát

m4 laø moâmen trung taâm baäc 4: m4 = E[X – E(X)]4

•

trong ñoù: s 4 laø bình phöông cuûa phöông sai

• - Neáu 4 = 3 thì ñoà thò phaân phoái xaùc suaát laø bình

> 3 thì ñoà thò nhoïn (caùc xi taäp trung

thöôøng • - Neáu 4

nhieàu xung quanh kyø voïng m)

• - Neáu 4 < 3 thì ñoà thò tuø (khoâng nhoïn).

• Caùc tham soá ñaëc tröng cho ñoä phaân taùn cuûa

caùc daáu hieäu ñònh tính + Đoä leäch chuaån + Heä soá bieán ñoäng Độ lệch chuẩn được tính :

Hệ số biến động được tính

• Theo möùc ñoä loâng cuûa laù, Baûng 1.1 cho thaáy

trong 28 giống được khảo sát có

• 7,1% soá gioáng khoâng hay raát ít loâng; • 14,3% - ít loâng; • 28,6% - loâng nhieàu;

21,4% - loâng vöøa; 28,6% - loâng raát nhieàu.

Trong 20 gioáng khaùng raày coù

• - 5% thuoäc loaïi ít loâng; • - 20% thuoäc loaïi loâng vöøa; • - 35% thuoäc loaïi nhieàu loâng; - 40% thuoäc loaïi raát nhieàu loâng Đaùnh giaù ñoä leäch chuaån

= 89,0

Sp = 0,193 vaø CV(%) = 77,4

Về giống có lông = 0.178 (17.8%) Về giống có kháng : moät caùch töông töï ta coù:

• Hieäp phöông sai • Hieäp phöông sai, kyù hieäu laø Cov(X,Y), laø kyø voïng cuûa tích caùc ñoä leäch cuûa caùc ñaïi löôïng ngaãu nhieân vôùi kyø voïng cuûa chuùng, bieåu thò möùc ñoä quan heä giöõa hai ñaïi löôïng ngaãu nhieân

• Hoặc