SIÊU ÂM MÔ MỀM TRONG BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP

BS.CKI. Nguyễn Nghiệp Văn

MỤC TIÊU

1. Nhận biết được hình ảnh siêu âm các cấu trúc phần mềm . 2. Biết thực hành siêu âm một số bệnh lý phần mềm cơ bản.

• Nhu cầu siêu âm mô mềm hàng ngày trong các cơ sở y tế tương đối cao, bệnh lý khá đa dạng , bác sĩ làm siêu âm cơ xương khớp và phần mềm phải nắm rõ các cấu trúc giải phẫu học và các bệnh lý cơ bản để chẩn đoán chính xác các tổn thương và bệnh lý khác nhau.

TỔNG QUAN

KỸ THUẬT LÀM SIÊU ÂM PHẦN MỀM BÌNH THƯỜNG

Sử dụng đầu dò linear độ phân giải cao từ 7- 10 MHz để khảo sát phần mềm vị trí nông, các chi, Một số máy siêu âm da có đầu dò linear tần số rất cao > 12 MHz (siêu âm da không đề cập trong bài này). Sử dụng đầu dò convex 3.5 – 5 MHz mô mềm ở vị trí sâu (vùng mông, cơ đùi…)

Bắt đầu từ lớp da, hình ảnh siêu âm là lớp phản âm dày, đến lớp dưới da phản âm kém (chủ yếu là mô mỡ dưới da) . Các bó cơ phản âm kém với lớp cân mạc bao phản âm dày bên ngoài. Bên trong các bó cơ có những dải phản âm dày xếp song song khi cắt dọc.

Hình ảnh siêu âm cơ thay đổi: Khi cơ đang co, chúng có vẻ dày hơn, độ phản âm tăng hơn; Ở những người có bó cơ vạm vỡ, chúng có thể phản âm kém hơn.

SIÊU ÂM CÁC BỆNH LÝ PHẦN MỀM

Các bệnh lý phần mềm về cơ bản gồm : 1. Bệnh lý viêm. 2. Bệnh lý chấn thương 3. Tổn thương dạng nang 4. Tổn thương bướu

1.Viêm mô tế bào. 2. Viêm áp xe mô mềm – cơ. 3. Viêm hoạt dịch. 4. Giant cell tumor of tendon sheath

Bệnh lý viêm

Viêm mô tế bào

Viêm cơ

Áp xe lạnh

Giant cell tumor of tendon sheath

1. Khối máu tụ. 2. Rách (đứt ) gân – cơ. 3. Thoát vị bao cơ 4. Dị vật.

Bệnh lý chấn thương

Hematoma thành bụng

Đứt bán phần gân duỗi ngón tay (3)

Rách cơ cẳng chân do đá bóng

Thoát vị bao cơ

Dị vật bàn chân Bn nam, dẫm mảnh gương vỡ cách 3 tháng đã lấy ra (tưởng hết), nay sưng mu chân, đi đau.

Dị vật xương cá trong lưỡi Bn nữ, sưng cộm lưỡi 2 ngày, trước đó có ăn cá bị mắc xương

Dị vật silicoma vùng mông Bn chích thẳng silicone vào mông cách 1 năm, hiện tại nổi gồ nhiều cục dưới da vùng mông

1. 2. 3.

Nang hoạt dịch. Bọc bã . Nang nhầy.

Tổn thương dạng nang

Nang hoạt dịch kheo (Baker’s cyst)

Bọc bã dưới da

•

•

Bản chất mô học bướu có thể từ bất cứ thành phần nào từ da, mô mỡ, cơ, bao hoạt dịch, mô liên kết, mô thần kinh, mạch máu và bạch mạch... U có thể lành tính hay ác tính, nguyên phát hay thứ phát.

Tổn thương dạng bướu

Các bệnh lý bướu thường gặp khi siêu âm

1. Bướu mỡ. 2. Bướu mạch máu. 3. Bướu thần kinh. 4. Bướu bạch mạch. 5. Bướu hoạt dịch . 6. Bướu cơ (cơ vân, cơ trơn).

Bướu mỡ hông lưng trái (Bn nữ 63t, nổi u hông lưng trái > 1 năm )

Bướu mỡ vùng gáy

Bướu mỡ thành bụng

Bướu máu trong lưởi

Bướu máu trong cơ cánh tay phải , đóng vôi

Bướu máu trong cơ tứ đầu đùi: đau khu trú khi đi, vận động nhanh.

Glomus tumor dưới móng tay

Bướu bạch mạch Bé sinh ra đã thấy u má trái, kích thước ngày càng tăng

Bướu sợi thần kinh (Morton’s neuroma)

Neurofibroma

Sarcoma cơ đùi Bn nữ, 33t, nổi u cứng mặt trong đùi phải vài tuần nay, không đau.

Carcinoma ống tiêu hóa seeding thành bụng ( Bn nữ, mổ K đại tràng trái cách 3 năm, gần 1 tháng nay nổi u thành bụng vùng vết mổ cũ )

KẾT LUẬN

•

Siêu âm bệnh lý mô mềm được thực hiện khá nhiều ở các cơ sở y tế hàng ngày, khảo sát thương tổn với mức độ chính xác cao với chi phí thấp .