Bài giảng Thi pháp thơ Đường

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PPT | Số trang:37

Thêm vào BST

Báo xấu

220
lượt xem 37
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Thi pháp thơ Đường giúp các bạn biết được việc tạo dựng mối quan hệ thể hiện trong thơ Đường; bút pháp chấm phá trong thơ Đường; cấu trúc cú pháp tỉnh lược; thơ gợi theo lối “họa vân hiển nguyệt” của thơ Đường. Bên cạnh đó, bài giảng còn đưa ra một số tác phẩm thơ Đường nổi tiếng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Thi pháp thơ Đường

1.Tạo dựng các mối quan hệ  Thế giới hình tượng thơ được quy chiếu vào các trục quan hệ : xưa – nay, mộng – thực, tiên – tục, vô cùng – hữu hạn, bất biến – vô thường v.v…  Những mối quan hệ này được xây dựng lại trên sự thống nhất giữa những mặt đối lập, mâu thuẫn phù hợp với quy luật nhận thức thế giới khách quan.
 Kim nhân bất kiến cổ thì nguyệt, Kim nguyệt tằng kinh chiếu cổ nhân. Cổ nhân kim nhân nhược lưu thuỷ, Cộng khan minh nguyệt giai như thử. Duy nguyện đương ca đối tửu thì, Nguyệt quang thường chiếu kim tôn lý.  (Người ngày nay không thấy bóng trăng xưa. Trăng nay thì đã từng soi người xưa. Người xưa nay tựa như giòng nước chảy, Cùng ngắm vầng trăng sáng như vậy đó. Chỉ mong trong lúc ca say trước cuộc rượu, Ánh trăng cứ mãi sáng soi vào chén vàng. ) Bả tửu vấn nguyệt Lý Bạch
 Khứ niên kim nhật thử môn trung Nhân diện đào hoa tương ánh hồng Nhân diện bất tri hà xứ khứ Đào hoa y cựu tiếu xuân phong (Ngày này năm ngoái tại cửa đây Hoa đào và mặt người cùng ánh lên sắc hồng Gương mặt người xưa giờ không biết chốn nao (Chỉ thấy) hoa đào vẫn như cũ cười với gió xuân.) Đề Đô Thành Nam Trang – Thôi Hộ  Đình thụ bất tri nhân khứ tận Xuân lai hoàn phát cựu thời hoa (Cây trong sân đâu biết người ta đã đi vắng hết, Xuân về lại vẫn nở những đóa hoa ngày xưa.) Sơn phòng xuân sự Sầm Tham
 ???? ( ??? ) Quy Chung Nam sơn ????? ????? ????? Mạnh Hạo Nhiên ????? Về núi Chung Nam ????? ????? Đành thôi bỏ mộng quan trường ????? ????? Chung Nam vùng núi quê hương tìm về  Quy Chung Nam sơn Tài chưa đủ bị vua chê Bắc khuyết hưu thướng Bệnh dài ngày tháng ê chề một thân thư, Nam Sơn qui tệ lư. Tóc giờ nhuốm bạc đôi phần Bất tài minh chủ khí, Thanh xuân lặng lẽ đã dần qua đi Đa bệnh cố nhân sơ. Bạch phát thôi niên lão, Sầu dâng ngập lúc đêm về Thanh dương bức tuế trừ, Cành thông trăng tựa cận kề ngoài song Vĩnh hoài sầu bất mỵ, Tùng nguyệt dạ song hư. NguyễnTâmHàn
2. Bút pháp chấm phá  Bút pháp chấm phá tạo nên những khoảng trống trong tranh nhưng lại hàm chứa một thứ gì đó không biên giới.  Không cần những chi tiết dày đặc, chỉ vài nét phác thảo đơn sơ nhưng rất tập trung cũng đủ hoàn thiện một bức tranh đời sống trong sự vận động đa chiều của nó.
 Nam hành biệt đệ ???? (Vi Thừa Khánh) Đạm đạm Trường Giang thuỷ ( ??? ) Du du viễn khách tình Lạc hoa tương dữ hận Đáo địa nhất vô thanh ?????, Dịch nghĩa ?????? ?????, Đi Lĩnh Nam từ biệt em ?????? Nước sông dài lờ đờ trôi, Khách đi xa mối tình man mác Hoa rụng, dường cùng nhau chia hận, Rơi tới mặt đất, tuyệt không tiếng gì. Bản dịch của Tương Như (Nam Trân) Sông dài nước chảy lênh đênh; Dặm nghìn đất khách mối tình mênh mông. Hoa kia chia mối hận lòng, Lúc rơi tới đất, tuyệt không tiếng gì.
 ????? ( ?? ) ???????, ???????? ???????, ???????? Vọng Lư Sơn bộc bố Nhật chiếu Hương Lô sinh tử yên, Dao khan bộc bố quải tiền xuyên. Phi lưu trực há tam thiên xích, Nghi thị Ngân Hà lạc cửu thiên. Dịch Nghĩa Ánh nắng chiếu rọi trên sông Hương Lô sinh ra khói tía Từ xa ngắm cảnh thác núi treo trước con sông này Thác nước chảy như bay xuống từ ba ngìn trượng Ngỡ như là dải Ngân Hà lạc khỏi chín tầng mây Bản dịch của Tương Như Xa ngắm thác núi Lư Nắng rọi Hương Lô khói tía bay, Xa trông dòng thác trước sông này: Nước bay thẳng xuống ba nghìn thước, Tưởng dải Ngân Hà tuột khỏi mây.
3. Cấu trúc cú pháp tỉnh lược  Theo nhiều nhà nghiên cứu, đặc biệt là Francois Cheng thì đặc điểm cú pháp nổi bật của thơ Đường là phép tỉnh lược, trong đó có tỉnh lược chủ từ, giới từ, những từ so sánh và động từ.  Đây là sự thanh lọc có ý thức khiến cho các cụm từ trong câu có quan hệ lỏng lẻo về mặt ngữ pháp, có thể kết hợp với nhau theo nhiều cách.  Đặc điểm này càng gia tăng tính hàm súc, đa nghĩa cho thơ Đường. Câu thơ Đường có xu hướng nới lỏng những trói buộc về mặt cú pháp khiến sự liên tưởng của người đọc được mở rộng.
Trúc Lý Quán Vương Duy ???  Độc tọa u hoàng lý ? ? ? ? ? Đàn cầm phục trường ? ? ? ? ? khiếu ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? Thâm lâm nhân bất tri Minh nguyệt lai tương chiếu  (Khóm trúc ngồi riêng bóng Gảy đàn rồi hát hỏng Rừng sâu ai biết đâu Trăng sáng soi lồng lộng).
Xuân hiểu – Mạnh Hạo Nhiên  Xuân hiểu ?? Xuân miên bất giác hiểu ?????, Xứ xứ văn đề điểu ?????? Dạ lai phong vũ thanh ?????, Hoa lạc tri đa thiểu ??????  Buổi sớm mùa xuân Giấc ngủ đêm xuân không biết trời sáng Nơi nơi đều nghe thấy tiếng chim hót Đêm qua trong gió mưa Chẳng hay hoa rụng nhiều hay ít?
4. Thơ gợi theo lối “họa vân hiển nguyệt”  Đặc trưng của thơ Đường là “ý tại ngôn ngoại”, “ngôn tận nhi ý bất tận”, “ý đáo nhi bút bất đáo”. Đây chính là thơ gợi.  Quan niệm “vô hữu tương sinh” của Đạo giáo”. Trang Tử: “Cái nói ra được là cái thô của sự vật, còn cái tinh của sự vật thì chỉ có thể dùng ý lĩnh hội mà thôi.” (Thu Thủy)  Phạm trù “sắc không” của Phật giáo.
 Thi pháp gợi trong thơ Đường theo lối “họa vân hiển nguyệt” biểu hiện cụ thể như sau: Dĩ tiểu kiến đại (Lấy cái nhỏ để thấy cái lớn) Dĩ thực tả hư (Lấy thực nói hư, lấy cái có biểu hiện cái không) Dĩ tĩnh tả động (Lấy cái tĩnh diễn tả cái động) Dĩ động tả tĩnh (Lấy động tả tĩnh) Dĩ lạc tả ai (Lấy vui nói buồn) Dĩ tân tả chủ (Lấy khách thể để nói chủ thể) Dĩ khoác kiến chân (Lấy phóng đại để nói sự thực) V.v…
Dĩ tiểu kiến đại (Lấy cái nhỏ để thấy cái lớn)
Hoàng hạc lâu tống Mạnh Hạo Nhiên chi Quảng lăng ???????????? ( ?? ) : ???????, ???????? ???????, ???????? Lý Bạch Cố nhân tây từ Hoàng Hạc lâu, Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu Cô phàm viễn ảnh bích không tận. Duy kiến Trường Giang thiên tế lưu.
Khách hành Tân An đạo Huyện hô ao điểm binh Tá vấn Tân An lại Tân An lại – Đỗ Phủ Huyện tiểu cánh vô đinh Phủ thiếp tạc dạ há Thứ tuyển trung nam hành  Tên lại huyện Tân An Trung nam tuyệt đoản tiểu Khách qua đường Tân An Hà dĩ thủ vương thành ? Nhộn nhịp nghe điểm binh Hỏi thăm , thầy thông bảo : Phì nam hữu mẫu tống Huyện nhỏ không còn đinh Sấu nam độc linh bình Hôm qua trát phủ xuống Bạch thủy mộ đông lưu Sung số tuyển cho nhanh Số tuyển thấp bé quá Thanh sơn do khốc thanh Giữ sao nổi đô thành ? Mạc tự sử nhãn khô Anh béo , mẹ đưa chân Anh gầy nhìn loanh hoanh Thu nhữ lệ tung hoành Nước bạc chiều chảy xuôi Nhãn khô tức kiến cốt Tiếng khóc vang non xanh ! Khóc chi cho hốc mắt ? Thiên địa chung vô tình ! Nín đi thôi các anh ! Ngã quân thủ Tương Châu Dẫu cho khóc rũ xương Nhật tịch vọng kỳ bình Trời đất vẫn vô tình Quân ta lấy Tương châu Khởi ý tặc nan liệu Hôm sớm mong thanh bình Qui quân tinh tản doanh Lính chạy , trại tan vỡ Liệu giặc ,ai người tinh ! Tựu lương cận cố lũy Vận lương tới trước trận Luyện tốt y cựu kinh Rèn lính ngay miền kinh Đào hào chưa tới nước Quật hào bất đáo thủy Chăn ngựa việc cũng lành Mục mã dịch diệc khinh Nuôi nấng rất phân minh Huống nãi vương sư thuận Quan tướng như mẹ cha Khóc chi khi tiễn hành ? Phủ dưỡng thậm phân minh Tống hành vật khấp huyết Nhượng Tống dịch Bộc dịch như phũ huynh !
Dĩ hư tả thực (Lấy hư nói thực)
?? ( ??? ) Cẩm sắt ???????, Dịu dàng năm chục đường tơ ???????? Mỗi tơ mỗi phím đều mơ một thời ???????, Mộng Trang sinh hóa bướm chơi ???????? Nỗi lòng Vọng đế thác lời đỗ quyên ???????, Dưới trăng châu ngậm tình riêng ???????? Lam Điền trong nắng ngọc viền khói ???????, sương ???????? Nỗi niềm nào phải mới vương Ngay từ khi ấy đã thương tiếc rồi