- 1 -
z
TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUY NHƠN
KHOA TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG & QUẢN TRỊ KINH DOANH
BÀI GIẢNG
THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
Giảng viên: TS. Vũ Thị Nữ
BÌNH ĐỊNH, 2019
- 2 -
MỤC LỤC
Chương 1: TỔNG QUAN VỀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ .................................................. 1
1.1. Tổng quan về internet ...................................................................................................... 1
1.1.1. Giới thiệu về internet .................................................................................................. 1
1.1.2. Giới thiệu về WWW, Website, Webpage ................................................................... 3
1.2. Khái niệm chung về Thương mại điện tử ...................................................................... 3
1.3. Đặc điểm, phân loại thương mại điện tử ....................................................................... 6
1.3.1. Đặc điểm của thương mại điện tử ............................................................................... 6
1.3.2. Phân loại thương mại điện tử ..................................................................................... 7
1.4. Một số mô hình thương mại điện tử tiêu biểu ............................................................... 7
1.4.1. Thương mại điện tử giữa Doanh nghiệp và người tiêu dùng (B2C) .......................... 7
1.4.2. Thương mại điện tử giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp (B2B) .............................. 7
1.4.3. Thương mại điện tử giữa doanh nghiệp với cơ quan nhà nước (B2G) ...................... 8
1.4.4. Thương mại điện tử giữa người tiêu dùng với người tiêu dùng (C2C) ...................... 8
1.4.5. Thương mại điện tử giữa Cơ quan nhà nước và cá nhân (G2C) ................................ 8
1.5. Lợi ích và hạn chế của thương mại điện tử ................................................................... 8
1.5.1. Lợi ích của thương mại điện tử ................................................................................... 8
1.5.2. Hạn chế của thương mại điện tử ............................................................................... 11
1.6. Ảnh hưởng của thương mại điện tử ............................................................................. 12
1.6. 1. Tác động đến hoạt động marketing ......................................................................... 12
1.6. 2. Thay đổi mô hình kinh doanh .................................................................................. 12
1.6.3. Tác động đến hoạt động sản xuất ............................................................................. 12
1.6.4. Tác động đến hoạt động tài chính, kế toán ............................................................... 12
1.6.5. Tác động đến hoạt động ngoại thương ..................................................................... 13
1.6.6. Tác động của Thương mại điện tử đến các ngành nghề ........................................... 13
1.7. Cơ sở vật chất, kỹ thuật và pháp lý để phát triển thương mại điện tử ..................... 14
1.7.1. Xây dựng cơ sở pháp lý và chính sách (vĩ mô) ......................................................... 15
1.7.2. Phát triển hạ tầng công nghệ thông tin và truyền thông .......................................... 15
1.7.3. Xây dựng hạ tầng kiến thức - chính sách về đào tạo nhân lực ................................. 15
1.7.4. Xây dựng hệ thống bảo mật trong thương mại điện tử ............................................. 16
1.7.5. Xây dựng hệ thống thanh toán điện tử ...................................................................... 16
1.7.6. Xây dựng chiến lược, mô hình kinh doanh phù hợp và áp dụng phù hợp các phần
mềm quản lý tác nghiệp ...................................................................................................... 16
- 3 -
1.8. Thực trạng phát triển thương mại điện tử tại Việt Nam và trên thế giới ................ 17
1.8.1. Thực trạng phát triển thương mại điện tử trên thế giới............................................ 17
1.8.2. Thực trạng phát triển TMĐT tại Việt Nam ............................................................... 17
Chương 2: GIAO DỊCH ĐIỆN TỬ ..................................................................................... 20
2.1. Hợp đồng điện tử ........................................................................................................... 20
2.2. Thanh toán điện tử......................................................................................................... 21
2.2.1. Khái niệm về thanh toán điện tử ............................................................................... 21
2.2.2. Một số hình thức thanh toán điện tử phổ biến .......................................................... 22
3.3. Chữ ký số và dịch vụ chứng thực chữ kỹ số ................................................................ 23
3.3.1. Chữ ký số ................................................................................................................... 23
3.3.2. Dịch vụ chứng thực chữ kỹ số ................................................................................... 24
Chương 3. MARKETING ĐIỆN TỬ .................................................................................. 27
3.1. Khái quát về marketing điện tử .................................................................................... 27
3.1.1. Các khái niệm cơ bản về E-marketing ...................................................................... 27
3.1.2. Các hình thức phát triển cơ bản của marketing điện tử ........................................... 27
3.1.3. Ưu điểm của marketing điện tử so với marketing truyền thống ............................... 28
3.1.4. Tác động của thương mại điện tử đến hoạt động marketing .................................... 28
3.1.5. Một số điều kiện cần để áp dụng marketing điện tử thành công .............................. 29
3.2. Ứng dụng marketing điện tử trong doanh nghiệp ...................................................... 30
3.2.1. Nghiên cứu thị trường qua mạng .............................................................................. 30
3.2.2. Phân tích hành vi mua sắm của khách hàng qua mạng ........................................... 31
3.2.3. Phân đoạn thị trường trong marketing điện tử ......................................................... 32
3.2.4. Các chiến lược marketing điện tử hỗn hợp (E-marketing mix) ................................ 33
3.3. Ứng dụng marketing điện tử trong hoạt động xuất nhập khẩu ................................ 35
3.3.1. Khai thác hệ thống các Trade Points trên Internet để quảng cáo ............................ 35
3.3.2. Khai thác các sàn giao dịch thương mại điện tử B2B .............................................. 36
3.3.3. Tìm hiểu thông tin thị trường qua Sở giao dịch hàng hoá trên Internet .................. 37
3.3.4. Tìm kiếm thị trường và bạn hàng trên Internet ........................................................ 37
3.3.5. Hệ thống thông tin xúc tiến thương mại trên Internet .............................................. 38
Chương 4. RỦI RO VÀ PHÒNG TRÁNH RỦI RO TRONG TMĐT ............................. 39
4.1. Tổng quan về an toàn và phòng tránh rủi ro trong TMĐT ....................................... 39
4.2. Rủi ro chính trong TMĐT ............................................................................................. 39
4.2.1. Một số rủi ro chính doanh nghiệp có thể gặp phải trong TMĐT ............................. 39
- 4 -
4.2.2. Một số dạng tấn công chính vào các website thương mại điện tử ............................ 40
4.3. Xây dựng kế hoạch an ninh cho TMĐT ...................................................................... 42
4.3.1. Những biện pháp cơ bản nào đảm bảo an toàn cho giao dịch TMĐT ..................... 43
4.3.2. Các biện pháp cơ bản nhằm đảm bảo an toàn cho hệ thống TMĐT ........................ 45
4.3.3. Một số biện pháp khác nhằm đảm bảo an toàn cho hệ thống TMĐT ....................... 46
Chương 5. ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG DOANH NGHIỆP ......... 48
5.1. Xây dựng hệ thống TMĐT trong doanh nghiệp ......................................................... 48
5.1.1. Lưu trữ wesbite thương mại điện tử .......................................................................... 48
5.1.2. Website thương mại điện tử cho doanh nghiệp ........................................................ 50
5.1.3. Một số giải pháp thương mại điện tử cho doanh nghiệp lớn .................................... 52
5.2. Triển khai dự án TMĐT trong doanh nghiệp ............................................................. 56
5.2.1. Các phương pháp triển khai dự án thương mại điện tử trong doanh nghiệp ........... 56
5.2.2. Quy trình xây dựng phần mềm ứng dụng thương mại điện tử ................................. 56
5.2.3. Quy trình mua và triển khai phần mềm thương mại điện tử ..................................... 60
5.2.4. Kỹ năng quản lý dự án thương mại điện tử trong doanh nghiệp .............................. 61
5.3. Ứng dụng công nghệ thông tin vào quản trị quan hệ khách hàng ............................ 62
5.3.1. Tổng quan về CRM ................................................................................................... 62
5.3.2. Các chức năng cơ bản của CRM .............................................................................. 64
5.3.3. Quy trình triển khai CRM trong doanh nghiệp ........................................................ 65
5.3.4. Lựa chọn giải pháp CRM phù hợp với doanh nghiệp .............................................. 66
5.3.5. Cài đặt và sử dụng phần mềm CRM ......................................................................... 68
5.4. Ứng dụng công nghệ thông tin vào quản trị chuỗi cung ứng của doanh nghiệp ..... 68
5.4.1. Tổng quan về Quản trị Chuỗi cung ứng (SCM - Supply Chain Management) ........ 68
5.4.2. Các lợi ích của SCM ................................................................................................. 71
5.4.3. Các chức năng chủ yếu của hệ thống SCM .............................................................. 71
5.4.4. Các phần mềm ứng dụng trong quản lý chuỗi cung ứng .......................................... 72
5.5. Ứng dụng công nghệ thông tin vào quản trị nguồn lực doanh nghiệp ..................... 72
5.5.1. Tổng quan về ERP .................................................................................................... 72
5.5.2. Triển khai dự án ERP ............................................................................................... 73
5.5.3. Lựa chọn giải pháp ERP phù hợp với doanh nghiệp ................................................ 74
5.5.4. Cài đặt và sử dụng phần mềm ERP .......................................................................... 76
5.6. Xây dựng website và quản lý website TMĐT và bán hàng trực tuyến ..................... 78
5.6.1 Các công nghệ xây dựng website thương mại điện tử ............................................... 78
- 5 -
5.6.2. Máy chủ web, Hệ quản trị cơ sở dữ liệu, Ngôn ngữ lập trình web ........................... 79
5.6.3. Cài đặt và quản lý website thương mại điện tử ........................................................ 82
5.6.4. Cài đặt và quản lý cửa hàng trực tuyến .................................................................... 87
5.6.5. Nâng cấp và phát triển website thương mại điện tử ................................................. 89
5.6.6. Thực hành sử dụng hợp đồng điện tử và thanh toán điện tử B2C ............................ 89
Chương 6. LUẬT PHÁP TRONG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ......................................... 90
6.1. Khái quát khung pháp lý về thương mại điện tử trên thế giới .................................. 90
6.1.1. Luật mẫu về thương mại điện tử của UNCITRAL .................................................... 90
6.1.2. Luật mẫu về chữ ký điện tử của UNCITRAL ............................................................ 91
6.1.3. Công ước của Liên hợp quốc về sử dụng chứng từ điện tử trong hợp đồng thương
mại quốc tế .......................................................................................................................... 91
6.2. Khung pháp lý về thương mại điện tử của một số nước và khu vực ........................ 92
6.2.1. Khung pháp lý về thương mại điện tử của Hoa Kỳ ................................................... 92
6.2.2. Khung pháp lý về thương mại điện tử của Singapore .............................................. 94
6.2.3. Khung pháp lý về thương mại điện tử của Canada .................................................. 95
6.2.4. Khung pháp lý về thương mại điện tử của EU .......................................................... 96
6.2.5. Khung pháp lý về thương mại điện tử của APEC ..................................................... 97
6.2.6. Khung pháp lý về thương mại điện tử của ASEAN ................................................... 98
6.3. Những quy định liên quan đến thương mại điện tử ................................................... 98
6.3.1. Incoterms 2000.......................................................................................................... 98
6.3.2. eUCP ......................................................................................................................... 99
6.4. Khung pháp lý về thương mại điện tử của Việt Nam ................................................. 99
6.4.1. Luật công nghệ thông tin .......................................................................................... 99
6.4.2. Luật giao dịch điện tử ............................................................................................... 99
6.4.3. Nghị định số 52/2013/NĐ-CP về thương mại điện tử ............................................ 100
6.4.4. Nghị định số 26/2007/NĐ-CP về chữ ký số và dịch vụ chứng thực chữ ký số ....... 103
6.4.5. Nghị định số 27/2007/NĐ-CP về giao dịch điện tử trong hoạt động tài chính ...... 104
6.4.6. Nghị định số 35/2007/NĐ-CP về giao dịch điện tử trong hoạt động ngân hàng ... 105