Bài giảng Vi khuẩn học thú y: Giống Streptococcus

Lời cảm ơn

Xin chân thành cảm ơn PGS.TS. Nguyễn Bá Hiên,

Trưởng bộ môn Vi sinh vật – Truyền nhiễm, Khoa Thú

y, Đại học Nông nghiệp Hà Nội đã dày công biên soạn

bộ bài giảng này!

I. ĐẶC TÍNH CHUNG.

 Liên cầu khuẩn thường xếp thành chuỗi dài, ngắn như chuỗi

hạt, có thể từ 6 - 8 đơn vị hoặc 10 - 100 đơn vị.

 Gram +, không di động, không có giáp mô.

 Vi khuẩn phân bố rộng trong tự nhiên như đất nước, không

khí và trên cơ thể sinh vật

 Trong cơ thể động vật và người, VK sống ở phần trên của

ống tiêu hóa và hô hấp, phần dưới của ống tiêu hóa, ở các

hốc tự nhiên và trên da.

 Ở ngựa: VK gây bệnh viêm hạch truyền nhiễm (adenitisequorum)

do streptococcus equi.

 Ở bò: VK gây nung mủ ở các vết thương, viêm vú bò sữa, viêm

cơ …

 Ở dê: VK gây chứng nung mủ, viêm vú viêm phổi và bại huyết. trong đó, các chủng  Ở lợn: VK tác động khá phức tạp, Streptococcus suis gây những bệnh cảnh nhiễm khuẩn nguy hiểm, thành dịch với tỷ lệ chết cao và có thể lây sang người, đe dọa sinh mạng.

II. Phân loại Giống Streptococcus có nhiều typ huyế

thanh học. Hiện tại, có 2

cách phân loạ :

 Dựa vào tính chất dung huyết trên thạch máu (ngựa, cừu, thỏ):

 Liên cầu dung huyết nhóm anpha (α): trên thạch máu 48h xuất hiện

KL màu lục, vòng dung huyết có 2 vùng lục sẫm ở trong và lục

 Nhóm Beta (β): xung quanh KL có vòng dung huyết không màu,

đó la những chủng VK có độc lực cao, gây bệnh ở động vật.

 Nhóm gamma (γ): không có độc lực, không làm biến đổi thạch

nhạt ở ngoài. Loại VK này độc lực không cao.

máu.

 Phân loại theo cấu tạo kháng nguyên:  Liên cầu khuẩn được chia làm 17 nhóm, ký hiệu từ n óm

A đến Q.

III. Đại cương về bệnh Liên cầu khuẩn ở

lợn

Bệnh liên cầu khuẩn (Streptococcosis) là một bệnh truyền nhiễm ở h u hết các loài thú.

Bệnh thường gặp ở ợn và ở Người. Newson (1937) – Hoa Kỳ - apse vùng cổ l Jansen và Van Dorsen (1951) – Hà Lan - lợn nhiễm trùng huyết, viêm họng, viêm khớp..

World map of human Streptococcus suis cases with background pig density data.

Hughes J M et al. Clin Infect Dis. 2009;48:617-625

IV. ĐẶC TÍNH SINH HỌC

4.1. Hình thái:

o Các loài liên cầu khuẩn đều có dạng hình cầu, ovan, , xếp thành chuỗi dài hay chuỗi ngắn từ 4 – 6 (Streptococcus suis, S. equisimilis, S. feacalis...); xếp chuỗi 2 vi khuẩn với nhau (Streptococcus pneumonia = Diplococcus pneumonia). o Bắt màu gram (+)

4.2. Nuôi cấy:

 Trên môi trường thạch máu: vi khuẩn phát triển các khuẩn lạc nhỏ: đường kính 0,8 – 2mm, bóng, nhẵn; đặc biệt gây dung huyết (tan hồng cầu ngựa, lợn, cừu...) dạng  và dạng .

4.3. Đặc tính sinh hóa:

 Vi khuẩn có thể lên men đường: mannitol, sorbitol, raffinose, melibinose, xyclose, lactose, glucose... và arginin, tùy từng chủng khác nhau.

trường nuôi cấy, vi khuẩn tiết

4.4. Cấu trúc kháng nguyên: vi khuẩn có vỏ bền vững bằng Polysaccharit. Trong môi ra men Streptokinase, Streptodorkinase làm phân huỷ Streptomycin và kháng sinh thuộc nhóm này.

4.5. Sức đề kháng:

 Bình thường lợn khỏe mạnh mang vi khuẩn ở hạch hầu và niêm mạc mũi từ 1 – 3 tháng, với tỷ lệ 10 – 15%. Khi lợn gặp các yếu tố bất lợi (stress), vi khuẩn cường độc và gây bệnh.

 Trong tự nhiên, vi khuẩn tồn tại 2 – 4 tuần ở chuồng trại, môi

trường chăn thả lợn và không khí ẩm ướt.

 Vi khuẩn bị diệt dưới ánh sáng mặt trời sau 40 – 60 phút và các thuốc sát trùng: NạOH – 3%; Formol –3%; Cresyl: 3 – 5%; nước vôi 10%; vôi bột.

 Mầm bệnh có thể từ lợn lây sang người: S. suis, S. feacalis;

S. equisimils (nhóm L, theo Pedro Acha, 1989).

4.6. Đặc tính gây bệnh.  Trong tự nhiên:

 Vi khuẩn Streptococcus suis: Thuộc nhóm D có 9 serotyp;nhóm R và nhóm S có 2 serotyp gây ra các thể bệnh viêm họng, nhiễm trùng huyết và viêm khớp ở lợn.

 Vi khuẩn Streptococcus suis: thuộc nhóm E có 6 Serotype, Ký hiệu

 Vi khuẩn Streptococcus suis: thuộc nhóm L và nhóm C gồm 11 Serotype gây các thể bệnh nhiễm trùng huyết, viêm nội tâm mạc và viêm đa khớp ở lợn.

 S. equisimilis nhóm C còn gây ra các thể bệnh viêm tử cung âm đạo,

I – VI, gây các thể bệnh apse hạch và các nội quan khác.

 S. facealis: nhóm K và nhóm N gây viêm bộ máy sinh dục và đường

tiết niệu ở lợn.

 VK có thể lây sang và gây bệnh cho người.

 Trong phòng thí nghiệm:

 Có thể dùng Chuột nhắt trắng, thỏ và lợn khỏe mạnh.để gây bệnh

sảy thai, chết thai; gây viêm vú, cạn sữa và viêm não ở lợn.

Triệu chứng: Thời gian ủ bệnh: Từ 6 giờ đến 3 ngày Thể nhiễm trùng huyết Thể viêm não tủy Thể viêm nội tâm mạc Thể viêm họng, phế quản phổi Thể viêm hạch Thể viêm đường sinh dục và tiết niệu

- Thể Nhiễm trùng huyết Sốt rất cao 41 – 420C niêm mạc đỏ sẫm; da đỏ t m từng mảng lợn bệnh chết trong khoảng 1 – 3 ngày; tỷ lệ c ết 100%.

- Thể viêm não tủy

Sốt cao Đi lại xiêu vẹo; run rảy;

co giật; nôn mửa; hôn mê và ch t sau 2 – 3 ngày lợn sau cai sữa, từ 2 – 3

tháng tuổi

Tỷ lệ

ết 100%.

- Thể viêm nội tâm mạc sốt cao, da tím tái, chết đột ngột (100%)

- Thể viêm họng, phế quản phổi  sốt cao  chảy nước mắt, dịch mũi  họng sưng  bỏ ăn thở khó, thở nhanh  da tụ uyết từng mảng  Bệnh thường thấy ở l n con đang theo mẹ và sau cai sữa

 Tỷ lệ hết 60 – 70%

- Thể viêm hạch

 Sốt cao  hạch hầu và hạch

mang tai sưng thũng  apse mủ, lâu thành bã

đậu

 Bệnh thấy ở l n vỗ béo, diễn biến 5 – 8 ngày

 tỷ lệ chết 20 – 30%.

- Thể viêm đường sinh dục và tiết niệu

- Lợn nái viêm chảy dịch và mủ âm đạo - lợn nái có thai sẽ ch t lưu thai (thai gỗ); sảy thai; lợn con chết yểu sau đẻ - lợn đực: viêm sưng dịch hoàn, ống tiết niệu và b ng quang

Lợn bị bệnh ủ r , mệt mỏi, nằm bệt

Lợn bị bệnh thể viêm khớp đi lại khó, phải ngồi