Bài giảng Y học cổ truyền: Các vị thuốc cổ truyền điều trị 8 chứng bệnh (Thuốc an thần) của ThS. Nguyễn Thị Hạnh giới thiệu tói các bạn sinh viên những nội dung kiến thức về định nghĩa thuốc an thần, cách sử dụng thuốc an thần, các vị thuốc dưỡng tâm an thần, mời các bạn cùng tham khảo để nắm bắt nội dung chi tiết của bài giảng.
Là những thuốc có tác dụng dưỡng Tâm an thần
- Loại dưỡng Tâm an thần: thường là loại thảo
và bình Can tiềm dương. Do âm hư, huyết hư, Tỳ hư không nuôi dưỡng được Tâm nên Tâm không tàng thần; do âm hư không nuôi dưỡng được Can âm, Can dương vượng nên làm thần chí không ổn định. Căn cứ và nguyên nhân gây bệnh, triệu chứng lâm sàng và tác dụng của các vị thuốc, người ta chia thuốc an thần ra làm hai loại: mộc nhẹ, có tác dụng dưỡng Tâm, bổ Can huyết. chất hoặc thực vật có tỷ trọng nặng, có tác dụng tiết giáng, trấn tĩnh.
- Loại trọng chấn an thần: thường là loại khoáng
2. Cách sử dụng - Khi sử dụng thuốc an thần cần chú ý phải có sự kết
- Loại thuốc khoáng vật không nên dùng lâu, khi
hợp với các thuốc chữa nguyên nhân gây bệnh, ví dụ: + Nếu sốt cao phối hợp với thuốc thanh nhiệt tả hoả. + Nếu do Can phong nội động, phong vượt lên gây bệnh, gây chứng nhức đầu, hoa mắt, chóng mặt thì phối hợp với các thuốc bình Can tức phong. + Nếu do âm hư, huyết hư, Tỳ hư không nuôi dưỡng được Tâm huyết thì phối hợp với thuốc bổ âm, bổ huyết, kiện Tỳ. dùng nên giã nhỏ và sắc kỹ
1. Toan t¸o nh©n: - TÝnh vÞ: chua, b×nh vµo kinh T©m, Can, Tú, §ëm. - T¸c dông: ®Þnh T©m an thÇn, trÞ ©m huyÕt kh«ng ®ñ, tinh thÇn bÊt an, tim håi hép, mÊt ngñ, t©m c¨n suy nhîc, bæ Can huyÕt sinh t©n dÞch. - LiÒu dïng: 4 -12g/ 24 giê
3. V«ng nem - TÝnh vÞ quy kinh: vÞ ®¾ng ch¸t, tÝnh b×nh, vµo kinh T©m. - T¸c dông: an thÇn th«ng huyÕt, ®iÒu trÞ mÊt ngñ; cã t¸c dông tiªu ®éc s¸t khuÈn: dïng l¸ t¬i gi· n¸t ®¾p vµo môn nhät, cßn cã t¸c dông lªn da non; ch÷a sèt, th«ng tiÓu, ch÷a phong thÊp, ch÷a lþ, ch÷a cam tÝch ë trÎ em (dïng vá c©y), h¹t trÞ r¾n c¾n. - LiÒu dïng: l¸, vá dïng 8 - 16g/ 24h h¹t 3 - 6g/24h, trÎ em 3 - 4 g vá/ 24h
3. ViÔn trÝ: - TÝnh vÞ quy kinh: ®¾ng, Êm vµo kinh T©m, PhÕ - T¸c dông: an thÇn khai khiÕu, dïng trong c¸c trêng hîp t©m thÇn bÊt an, mÊt ngñ, hay quªn, chãng mÆt thêng phèi hîp víi T¸o nh©n; ho¸ ®êm, chØ ho, tan uÊt dïng trong c¸c trêng hîp ho nhiÒu, ®êm ®Æc, khã thë phèi hîp víi C¸t c¸nh, §µo nh©n. - LiÒu dïng: 8 - 12g/24h, khi dïng th- êng tÈm mËt sao ®Ó gi¶m tÝnh chÊt kÝch thÝch niªm m¹c.
1. Chu sa, ThÇn sa: - TÝnh vÞ quy kinh: ngät, h¬i l¹nh vµo kinh T©m. - T¸c dông: ch÷a ®éng kinh, sèt cao, co giËt, co giËt do uèn v¸n, t©m thÇn kh«ng yªn; ch÷a viªm mµng tiÕp hîp cÊp, gi¶i ®éc ch÷a lë loÐt miÖng, häng. - LiÒu dïng: 0,2- 0,6g/ 24h
2. Long cèt, Long sØ: - TÝnh vÞ quy kinh: ngät, s¸p, b×nh vµo kinh T©m, Can, ThËn. - T¸c dông: B×nh can, tiÒm d¬ng ch÷a chøng phiÒn t¸o, triÒu nhiÖt, ra må h«i trém, chãng mÆt hoa m¾t, thêng dïng víi MÉu lÖ. TrÊn kinh an thÇn, trÞ t©m thÇn bÊt an, hay quªn, mÊt ngñ, ph¸t cuång. Thu liÔm cè s¸p ch÷a di tinh, di niÖu, tù ra må h«i, ra nhiÒu khÝ h, Øa ch¶y. - LiÒu dïng: 12- 32g/24h, bá vµo löa nung ®á trong 4 - 6 giê ®Ó nguéi t¸n nhá.
3. MÉu lÖ (vá HÇu hµ): - TÝnh vÞ quy kinh: mÆn, b×nh vµo kinh Can, §ëm, ThËn. - T¸c dông: tiÒm d¬ng an thÇn, ch÷a chøng d¬ng h næi lªn lµm ra må h«i trém, triÒu nhiÖt, phiÒn t¸o, ®au ®Çu, hoa m¾t chãng mÆt, ch÷a ®¸i dÇm do ©m h, t¸c dông cè s¸p nªn ch÷a di tinh, rong huyÕt, ra khÝ h; ch÷a lao h¹ch, lîi niÖu, trõ phï thòng, lµm mäc tæ chøc h¹t, lµm cho vÕt th¬ng mau lµnh - LiÒu dïng: 12 - 40g/ 24h
4. Ch©n ch©u mÉu: (vá Trai) - TÝnh vÞ quy kinh: ngät, mÆn, l¹nh vµo kinh T©m, Can. - T¸c dông: ch÷a nhøc ®Çu, mÊt ngñ, co giËt, chãng mÆt, di tinh, viªm mµng tiÕp hîp cÊp, lµm mau lµnh vÕt th¬ng (khø hñ sinh c¬ tøc lµ lµm mÊt tæ chøc ho¹i tö, t¨ng tæ chøc h¹t) - LiÒu dïng: 20 - 40g/ 24h
5. Hæ ph¸ch: - TÝnh vÞ quy kinh: ngät, b×nh vµo kinh T©m, Can, PhÕ, Bµng quang. - T¸c dông: an thÇn ch÷a chøng mÊt ngñ, håi hép, co giËt, nhøc ®Çu chãng mÆt, lîi niÖu, chèng xung huyÕt, lµm mau liÒn vÕt th¬ng. - LiÒu dïng: 3 - 4g/ 24h
6. Th¹ch quyÕt minh: - TÝnh vÞ quy kinh: mÆn, b×nh vµo kinh Can, PhÕ. - T¸c dông: b×nh Can tiÒm d¬ng, ch÷a chøng nhøc ®Çu, chãng mÆt hoa m¾t, ch÷a viªm mµng tiÕp hîp cÊp, lîi niÖu - LiÒu dïng: 12 - 40g/ 24h
7. Tõ th¹ch: mét lo¹i quÆng cã chøa chÊt s¾t tõ. - TÝnh vÞ quy kinh: cay, l¹nh vµo kinh Can, ThËn. - T¸c dông: b×nh can tiÒm d¬ng, bæ ThËn lµm s¸ng m¾t, ch÷a hen suyÔn. - LiÒu dïng: 12- 40g/ 24h
