Nguyªn t¾c, ph­¬ng ph¸p ch÷a bÖnh b»ng thuèc (lôc t¾c, b¸t ph¸p) A­ Ng uyªn t¾c  c h÷a bÖnh (lôc t¾c): 1­TrÞ b Önh c Çu kú b ¶n • (ch÷a bÖnh ph¶i t×m gèc bÖnh) • Gèc bÖnh: Nguyªn nh©n chÝnh g©y bÖnh (néi, ngo¹i nh©n) • Néi nh©n lµ quan träng • Phï chÝnh khu tµ. 2- Tiª u, b ¶n, hâan c Êp • (ch÷a bÖnh ph¶i cã ngän, gèc, ho·n cÊp) • Gèc: Nguyªn nh©n chÝnh g©y bÖnh, ngän lµ triÖu chøng. • CÊp trÞ ngän, ho·n trÞ gèc. • Kh«ng ho·n, kh«ng cÊp tiªu b¶n cïng trÞ.

2/08

1

3­ Cã b æ , c ã t¶:  h­ th× bæ, thùc th× t¶, cã sù kÕt hîp bæ t¶. 4­ §ãng  m ë (khai h¹p, b×nh nam bæ b¾c): • Øa ch¶y, ®i tiÓu Ýt muèn cÇm Øa ch¶y ph¶i lîi tiÓu. • ¢m h­: bæ ©m kÕt hîp thanh nhiÖt. 5­ Ph¶i c ã s ¬ trung , m ¹t (ch÷a bÖnh ph¶i cã giai ®o¹n) • VD: BÖnh truyÒn nhiÔm («n bÖnh): giai ®o¹n ®Çu

2/08

2

(phÇn vÖ) ph¸t h·n thanh nhiÖt; giai ®o¹n tßan ph¸t, tµ, chÝnh khÝ ®Êu tranh, ph¶i võa bæ võa t¶, giai ®o¹n phôc håi bæ lµm chÝnh.

6­ ChÝnh trÞ v µ p h¶n trÞ: • ChÝnh trÞ (nghÞch trÞ): Dïng thuèc t¸c dông ng­îc l¹i

triÖu chøng

• VD: nhiÖt sèt cao dïng thuèc thanh nhiÖt ®Ó ch÷a. • Ph¶n trÞ (tßng trÞ): Dïng thuèc t¸c dông cïng víi triÖu

chøng (bÖnh ch©n gi¶)

• VD: nhiÔm trïng g©y sèt cao (ch©n nhiÖt), sèt cao

2/08

3

nhiÔm ®éc g©y trôy m¹ch ngo¹i biªn ch©n tay l¹nh (gi¶ hµn) dïng thuèc hµn l­¬ng ®Ó ch÷a.

B­ B¸t ph¸p (8 ph­¬ng ph¸p dïng thuèc uèng trong) B¶ng tãm t¾t b¸t ph¸p

T¸c dông øng dông

Ph¸p 1. H∙n

Lµm ra må h«i, ®­a tµ khÝ ra ngoµi

- Ch÷a bÖnh ë phÇn biÓu - C¶m m¹o phong hµn, phong nhiÖt - §au d©y ngo¹i biªn, co cøng c¬ - DÞ øng ngøa, sëi - Phong thÊp, Phong thñy - BiÓu lý cïng gi¶i, mÊt n­íc nhiÒu kh«ng dïng - Thuèc: T©n «n, t©n l­¬ng

- Ngé ®éc thøc ¨n, thuèc ®éc 2. Thæ

2/08

4

G©y n«n, thøc ¨n cßn ë d¹ dµy

3. H¹

TÈy, nhuËn ®­a chÊt ø ®äng, tµ khÝ ra ngoµi b»ng ®¹i tiÖn

-T¸o bãn; ¤n nhiÖt t¹i tr­êng -Phï thòng; Hoµng ®¶n -TÝch trÖ ®å ¨n mµ tiÓu ®¹o kh«ng khái. - Thuèc: T¶ h¹, nhuËn h¹(hµn h¹, nhiÖt h¹) - Kh«ng dïng cho phô n÷ cã thai, ng­êi mÊt n­íc, gÇy yÕu

4. Hßa

Hßa gi¶i, hßa ho·n, ®iÒu hßa

­B¸n biÓu b¸n lý (lóc sèt lóc rÐt) ­Can tú, can vÞ bÊt hßa ­Dinh vÖ bÊt hßa ­Thuèc: gi¶i biÓu, hµnh khÝ, häat huyÕt, thanh nhiÖt

5. ¤n

Lµm Êm, lµm nãng bªnh trong

­Tú vÞ h­ hµn; ThËn d­¬ng h­ ­Tho¸t d­¬ng ­Kh«ng dïng: Ch©n nhiÖt gi¶i, hµn, ©m h­, t©n dÞch hao tæn - Thuèc: trõ hµn, bæ d­¬ng

2/08

5

6. Thanh

Lµm m¸t, lµm l¹nh bªn trong

­T¶ háa ­L­¬ng huyÕt ­ Gi¶i ®éc; Trõ thÊp nhiÖt; Gi¶i thö ­Kh«ng dïng: Tú vÞ h­ Øa ch¶y Thuèc: thanh nhiÖt, gi¶i biÓu nhiÖt

7. Tiªu

Lµm mÊt ®i, tan ®i

­Hµn, nhiÖt, ®µm, thùc, khÝ, huyÕt ®µm Èm tÝch trÖ ­KhÝ nghÞch, uÊt kÕt ­Tr­ng hµ tÝch tô ­Thuèc: Hµnh khÝ häat huyÕt, tiªu ®¹o, t¶ h¹, lîi thñy, thanh nhiÖt, t¸n hµn ­Kh«ng dïng cho phô n÷ cã thai

8. Bæ

Båi bæ l¹i phÇn thiÕu hôt suy gi¶m

- ¢m, d­¬ng, khÝ, huyÕt h­. - Thuèc bæ ©m, bæ khÝ, bæ huyÕt, bæ d­¬ng

2/08

6

Chó  ý:  • Tïy theo chøng bÖnh mµ phèi hîp c¸c ph¸p ®Ó ®iÒu

trÞ. vÝ dô:

• Hµn- H¹ cïng dïng ch÷a sèt, ®au ®Çu( biÓu), kÌm theo

bông tr­íng ®au, t¸o bãn

2/08

7

• C«ng- Bæ cïng dïng( Bµi thanh dinh thang): Thanh nhiÖt + d­ìng ©m • Tiªu bæ cïng dïng: (ChØ thùc tiªu bÜ hßan) Tiªu bÜ+ KiÖn tú