Bài giảng Y học quân sự: Bài 13 - Đại cương vệ sinh quân sự với mục đích giúp người học nắm vững khái niệm và yếu tố ngoại cảnh vệ sinh quân sự; phân biệt các phân ngành của vệ sinh quân đội, trên cơ sở đó, có biện pháp chăm lo sức khoẻ, bảo đảm sức chiến đấu cho lực lượng vũ trang. Mời các bạn cùng tìm hiểu và tham khảo nội dung thông tin tài liệu.
BÀI GIẢNG Y HỌC QUÂN SỰ – Đại Tá Bác Sỹ BÙI XUÂN QUANG
MỤC ĐÍCH YÊU CẦU BÀI GIẢNG :
- Nắm vững khái niệm và yếu tố ngoại cảnh vệ sinh quân sự.
- Phân biệt các phân ngành của vệ sinh quân đội, trên cơ sở đó, có biện pháp chăm lo sức khoẻ, bảo đảm sức chiến đấu cho lực lượng vũ trang.
PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY VÀ KIỂM TRA :
- Dựa vào giáo trình truyền đạt cho sinh viên Y Dược.
- Sinh viên về nhà tự nghiên cứu bài giảng.
- Kiểm tra: thi viết, thi vấn đáp, trắc nghiệm.
THỜI GIAN LÊN LỚP : 2 tiết
NỘI DUNG BÀI GIẢNG :Vệ sinh quân sự
I . KHÁI NIỆM VỆ SINH HỌC QUÂN SỰ
- Vệ sinh học quân sự (VSHQS) là một phần của vệ sinh học và y học quân sự, nghiên cứu, các yếu tố ngoại cảnh và các đặc điểm của lao động và sinh hoạt quân sự, tới sức khoẻ và khả năng chiến đấu của quân đội trong thời bình và thời chiến.
- VSHQS phải phát hiện các bệnh nghề nghiệp trong quân đội, do tiếp xúc với các yếu tố bất lợi trong luyện tập, trong chiến đấu, lao động, sản xuất, trong công nghiệp quốc phòng . . .
II . CÁC YẾU TỐ NGOẠI CẢNH VỚI VỆ SINH QUÂN SỰ
Xuất hiện các loại vũ khí mới, những hoạt động xây dựng kinh tế công nông nghiệp đã thay đổi môi trường lao động quân sự, tạo ra các yếu tố bất lợi mới, ảnh hưởng tới sức khoẻ của bộ đội, các yếu tố này có thể phân loại như sau :
1. Các yếu tố vật lý :
- Các chất phóng xạ, các dạng bức xạ, rơn-ghen, gamma, tia tử ngoại, ánh sáng nhìn thấy, tia hồng ngoại, bức xạ siêu cao tầng, nhiệt độ cao thấp, độ ẩm và tốc độ chuyển động không khí, ion trong không khí. . .
2. Các yếu tố hoá học :
Các chất lỏng hoá học như nhiên liêu tên lửa, éc xăng, chì, các axít, bazơ . . . các hơi độc như mùi khói súng, khi chất đốt, các oxyt azot, khí oxit cacbon, acroloin...
3. Các yếu tố căng thẳng về tâm lý :
BÀI GIẢNG Y HỌC QUÂN SỰ – Đại Tá Bác Sỹ BÙI XUÂN QUANG
Trong lao động quân sự, ngoài nặng nhọc về cường độ lao động, bộ đội còn chịu căng thẳng về tâm sinh lý mà vệ sinh học quân sự phải quan tâm.
4. Các yếu tố xã hội trong quân đội :
Như vấn đề tổ chức lao động và nghỉ ngơi, quan hệ giữa chiến sĩ và cán bộ, vấn đề đoàn kết trong nội bộ đơn vị.
5. Yếu tố sinh vật, vi trùng, ký sinh trùng :
- Là những yếu tố thường xuyên ảnh hưởng đến sức khoẻ của bộ đội đặc biệt
trong điều kiện khí hậu nhiệt đới của nước ta.
Các yếu tố trên kết hợp với khả năng địch sửû dụng các loại vũ khí huỷ diệt lớn làm ảnh hưởng đến sức khoẻ và hiệu suất chiến đấu của bộ đội.
III . CÁC PHÂN NGÀNH CỦA VỆ SINH HỌC QUÂN SỰ
1. Vệ sinh dinh dưỡng và vệ sinh tiếp tế nước :
- Vệ sinh ăn uống trong hoàn cảnh chiến đấu hết sức khó khăn.
- Vệ sinh ăn uống cho bộ đội tiếp xúc các chất độc hại và đòi hỏi sức chịu đựng cao hoặc trong tình huống chiến đấu đặc biệt như : phi công, trắc thủ ra đa, tên lửa, thuỷ quân, bộ đội đặc công, công nhân quốc phòng...
- Kiểm tra, xử lý chất lượng nước và thực phẩm trong thời bình và thời chiến .
2. Vệ sinh trú quân :
- Thời bình: Vệ sinh xây dựng doanh trại, thông khí chiếu sáng, hệ thống tiếp tế nước, xử lý nước thải, xử lý phân, rác . . .
- Thời chiến: Vệ sinh công sự, chiến hào, vệ sinh thông khí, ánh sáng, tiếng ồn
nơi ở, sinh hoạt trong các công trình quốc phòng . . .
3. Vệ sinh phóng xạ và các dạng bức xạ:
- Bảo vệ người làm việc nơi nguồn phóng xạ (kín và hở)
- Nhiễm xạ nước, thực phẩm khi địch sử dụng vũ khí hạt nhân.
- Chống tác hại bức xạ siêu cao tần của bộ đội ra đa, tên lửa.
4. Vệ sinh không khí, khí hậu:
Khí hậu nhiệt đới gió mùa, nóng ẩm . . . ảnh hưởng đến sức khoẻ và sức chiến đấu của bộ đội.
5. Vệ sinh quần áo trang phục:
Do khí hậu nóng ẩm của Việt Nam nên vấn đề quần áo trang phục cho bộ đội cần nghiên cứu tốt hơn. Sợi vải lụa, sợi len, sợi bông (coton), sợi lanh có lỗ hổng giúp cho sợi vải đối lưu không khí, hút nước, chống nóng, lạnh… tốt; nên vải dệt các loại sợi này mặc hợp vệ sinh. Ngược lại các loại sợi vải hóa học nguyên nó không có lỗ hổng ở giữa nên không khí không thể đối lưu được (nên không thấm nước, chống nóng
BÀI GIẢNG Y HỌC QUÂN SỰ – Đại Tá Bác Sỹ BÙI XUÂN QUANG
lạnh hạn chế)… vì vậy may mặc loại vải này (polyeste) không tốt cho sức khỏe; Nhất là cho trẻ em, người già, người bệnh không nên mặc quần áo trang phục bằng vải sợi tổng hợp hóa học (ni lông). Về kinh tế loại vải sợi tổng hợp rẻ hơn nhiều lần các loại sợi trên.
6. Vệ sinh quân sự :
- Phải đảm bảo sức khoẻ cho các quân binh chủng : hải lục, không quân, bộ đội đặc nhiệm tinh nhuệ, tăng thiết giáp, dù, rada, tên lửa, công binh, công nhân xí nghiệp quốc phòng.
- Độc học công nghiệp.
- Môi trường lao động quân sự.
