Bài Thuyết Trình Giáo Dục Kỹ Năng Sống: [Thêm Mô Tả Chi Tiết Hấp Dẫn]

Gi¸o dôc kÜ n¨ng sèng

KÜ n¨ng sèng lµ g× ?

Lµ kh¶ n¨ng nhËn biÕt vµ thÝch øng víi nh÷ng vÊn ®Ò cña cuéc sèng

Lµ kÜ n¨ng thiÕt thùc mµ ngêi ta cÇn ®Ó cã cuéc sèng an toµn, khoÎ m¹nh vµ hiÖu qu¶.

Lµm chñ b¶n th©n, cã kh¶ n¨ng thÝch øng, biÕt c¸ch øng phã tríc nh÷ng t×nh huèng khã kh¨n trong giao tiÕp hµng ngµy.

Môc tiªu Gi¸o dôc KÜ n¨ng sèng

RÌn c¸ch sèng cã tr¸ch nhiÖm víi b¶n th©n , gia ®×nh, céng ®ång.

Më ra c¬ héi, híng suy nghÜ tÝch cùc vµ tù tin, tù quyÕt ®Þnh vµ lùa chän ®óng ®¾n

Nh÷ng thay ®æi nhanh chãng trong x· héi vµ thay ®æi t©m sinh lÝ cña chÝnh b¶n th©n trÎ cha thµnh niªn ®ang cã t¸c ®éng lín ®èi víi c¸c em

V× sao ph¶i gi¸o dôc kÜ n¨ng sèng?

Nh÷ng thay ®æi vÒ mÆt kinh tÕ x· héi còng ¶nh hëng ®èi víi gia ®×nh c¸c em.

ViÖc gi¸o dôc KNS nh»m gi¸o dôc sèng khoÎ m¹nh lµ hÕt søc quan träng gióp c¸c em : RÌn hµnh vi cã tr¸ch nhiÖm, øng phã víi søc Ðp trong cuéc sèng, biÕt lùa chon c¸ch øng xö phï hîp, øng phã víi th¸ch thøc trong cuéc sèng.

Lîi Ých cña gi¸o dôc kÜ n¨ng sèng

Lîi Ýc h vÒ mÆt s ø c kho Î: X©y dùng hµnh vi lµnh manh t¹o kh¶ n¨ng b¶o vÖ søc khoÎ cho m×nh vµ cho mäi ngêi trong céng ®ång

Lîi Ýc h vÒ mÆt c hÝnh trÞ - Gi¶i quyÕt mét c¸ch tÝch cùc nhu cÇu vµ quyÒn cña trÎ em. - C¸c em x¸c ®Þnh ®îc bæn phËn vµ nghÜa vô cao c¶ cña m×nh ®èi víi b¶n th©n, gia ®×nh vµ x· héi.

Lîi Ýc h vÒ mÆt g i¸o dô c Mèi quan hÖ gi÷a thÇy vµ trß, sù høng thó häc tËp cña hs, sù s¸ng t¹o cña gi¸o viªn,sù chñ ®éng häc tËp cña HS, t¨ng cêng sù tham gia cña HS.

Lîi Ýc h vÒ mÆt v¨n ho ¸ x∙ hé i: Thóc ®Èy hµnh vi mang tÝnh x· héi tÝch cùc, gi¶m bít tû lÖ ph¹m ph¸p trong thanh thiÕu niªn, gi¶m tû lÖ cã thai vµ l¹m dông t×nh dôc, nghiÖn ma tuý ë tuæi vÞ thµnh niªn.

CÇn trang bÞ c ho HS KNS nµo ?

ừ

KN t

ố c h i

KN Giao tiÕp.

KN T ự b o vả ệ

ươ KN Th ngượ l

KN ®Æt môc tiªu

KN X¸c ®Þnh gi¸ trÞ

Ứ

ợ KN h p tác

CÇn trang bÞ cho HS KNS nµo?

KN ng pho ẳ ớ v i c ăng th ng

Ế

Kn Kiªn ®Þnh

Ề

KN Tù nhËn thø c

KN ra quyÕt ®Þnh Ả VÀ GI I QUY T V N ĐẤ 7

Th¶o luËn nhãm

§éng n·o

Hái ®¸p

PP gi¸o dôc KNS

§ãng vai

ThuyÕt tr×nh

Trß ch¬i

Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

KÜ n¨ng g iao tiÕp

Giao tiÕp

Giao tiÕp lµ qu¸ tr×nh tiÕp xóc trao ®æi nh÷ng th«ng tin,mong muèn,suy nghÜ, t×nh c¶m gi÷a ngêi nµy víi ngêi kh¸c vÒ c¸c vÊn ®Ò kh¸c nhau.

H×nh thøc giao tiÕp

- B»ng lêi - Kh«ng lêi - Trùc tiÕp - Gi¸n tiÕp

Mét sè lu ý ®Ó giao tiÕp cã hiÖu qu¶

 T«n träng nhu c Çu c ña ®è i tîng g iao tiÕp  Tù ®Æt m×nh vµo ®Þa c ña ng ê i kh¸c  Ch¨m c hó l¾ng ng he khi ®è i tho ¹i  Lùa c hän c ¸c h nãi s ao c ho lê i yªu c Çu c ña m×nh hîp víi s ë thÝc h c ña ng ê i kh¸c tro ng g iao tiÕp

Mét sè lu ý ®Ó giao tiÕp cã hiÖu qu¶

 KÕt hîp gi÷a lêi nãi víi cö chØ, ®iÖu bé, ®éng t¸c ®Ó t¹o sù hÊp dÉn ®èi víi ngêi kh¸c trong giao tiÕp.  BÝ quyÕt cña sù thµnh c«ng trong giao tiÕp chÝnh lµ sù ch©n thùc cÇu thÞ, lu«n t×m ë ngêi kh¸c nh÷ng ®iÒu tèt h¬n m×nh ®Ó häc tËp.  Lu«n vui vÎ, hoµ nh· trong giao tiÕp.

Ỹ

Ứ

Ự

K NĂNG Ậ T NH N TH C

Ỹ

Ứ

Ự Ậ

ề

ạ ạ

K NĂNG T NH N TH C Hãy k ra:ể Ba đi u b n yêu thích v mình? ề Ba đi u b n không yêu thích v

ề ề mình? ể ể

ổ ậ ủ ạ

ể

ặ

ủ ạ ạ Ba đi m m nh c a b n? ế ủ ạ Ba đi m y u c a b n? Đ c đi m n i b t c a b n?

ủ ả

ệ

, v chân dung c a b n thân ể t

i khác có đánh giá

ạ ộ  Ho t đ ng: ả ẽ Mô t ữ ế ư (l u ý đ n nh ng đi m khác bi ủ ạ c a b n) ạ B n nghĩ ng ề ạ

ườ ư ạ

v b n nh b n đánh giá không

Suy tưởng:

Nếu bạn đi một chuyến du lịch dài ngày và được phép mang theo 2 người thân, danh sách đi theo của bạn là những ai, tại sao?

ố

ấ

ộ

Trong tình hu ng có đ ng đ t và ỏ

ạ

ỉ ạ ẽ ầ

ể ậ

b n ch có 60 giây đ thoát ra kh i nhà. B n s c m v t gì theo?

Thông tin c ¬ b¶n

 Tự nhận thức là khả năng nhận biết, đánh giá

được về bản thân mình, về khả năng, tính cách, thói quen, sở thích, điểm mạnh, điểm yếu… Kỹ năng tự nhận thức giúp chúng ta biết “tự soi mình” để điều chỉnh bản thân, hướng tới hoàn thiện con người mình và thích nghi tốt hơn với môi trường sống xung quanh, với cộng đồng, xã hội. Tự nhận thức đầy đủ cũng giúp mỗi người có lòng tự tin và tự tôn, vững vàng hơn trước những khó khăn, thách thức của cuộc sống.

Thông tin c ¬ b¶n

 Mỗi con người trong chúng ta đều ẩn chứa trong mình một bản sắc độc đáo, riêng biệt, đều sở hữu những điểm đáng tự hào cũng như những khiếm khuyết nhất định. Không có ai là người tuyệt đối hoàn hảo, cũng không có ai là vô dụng hay chỉ toàn nhược điểm. Kỹ năng tự nhận thức không chỉ giúp chúng ta hiểu bản thân mình mà còn biết tôn trọng, chấp nhận người khác với những gì họ có, biết học hỏi những điểm mạnh, điểm tốt của họ.

Thông tin c ¬ b¶n

 Trong quan hệ với người khác, kỹ năng tự nhận thức giúp chúng ta giao tiếp và hợp tác hiệu quả hơn với mọi người, tạo dựng được các quan hệ tích cực, thân thiện, tăng cường khả năng hiểu và thông cảm, thấu cảm được với người khác.

ộ ố

ề ự ậ

nh n

M t s câu danh ngôn v t th cứ  Đừng cố gắng tỏ ra cái không phải là mình (Khuyết

danh)

 Muốn điều khiển phải biết người  Muốn biết người phải hiểu mình trước đã

(Đitơcuppơ)

 Ai không tự tôn trọng bản thân mình thì cũng sẽ không được người khác tôn trọng (N. Caramdin)  Điều quan trọng nhất là bạn nhìn nhận mình như thế

nào (Khuyết danh)

 Tiêu chuẩn đánh giá con người là khát vọng vươn

tới sự hoàn chỉnh (W. Gớt)

 Tất cả những gì khiến ta khó chịu với người khác đều có thể giúp ta hiểu chính mình (C.G.Jung)

KÜ N¨ng ra quyÕt ®Þnh vµ gi¶I quyÕt vÊn ®Ò

Trò chơi đoán bạn:

C¸c bíc ra quyÕt ®Þnh

B1 X¸c ®Þnh vÊn ®Ò

B2 Thu thËp th«ng tin

B4 KÕt qu¶ lùa chän

B3 LiÖt kª c¸c gi¶i ph¸p lùa chän

B6 Hµnh ®éng

B5 Ra quyÕt ®Þnh

B7 KiÓm l¹i hiÖu qu¶ cña quyÕt ®Þnh

Thùc hµnh ra quyÕt ®Þnh

TÝc h c ùc

Gi¶i ph¸p 1

H¹n c hÕ

T×nh huè ng

TÝc h c ùc

Gi¶i ph¸p lùa c hän

Gi¶i ph¸p 2

H¹n c hÕ

TÝc h c ùc

Gi¶i ph¸p 3

H¹n c hÕ

§Ó ®a ra quyÕt ®Þnh cÇn

 X¸c ®Þnh râ vÊn ®Ò hoÆc t×nh huèng chóng ta ®ang gÆp ph¶i lµ g×?  LiÖt kª c¸c c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò/ t×nh huèng ®· cã.  Ph©n tÝch mÆt lîi, h¹i cña kÕt qu¶ x¶y ra.  Xem xÐt vÒ suy nghÜ c¶m xóc cña b¶n th©n nÕu ta gi¶i quyÕt khã kh¨n theo ph¬ng ¸n ®ã.  So s¸nh c¸c ph¬ng ¸n ®Ó ®a ra quyÕt ®Þnh cuèi cïng.

KÜ n¨ng kiªn ®Þnh

ơ

ố

ơ i ch i ấ ị

ể ệ ự ự ủ ch : Trò ch i th hi n s t ườ 2 thành viên c làm ng ả ơ ườ i ch i ph i nh t đ nh ượ ườ i. c c

ườ c i. Ng không đ

Kiªn ®Þnh

1. Kiªn ®Þnh: Lµ kÜ n¨ng thùc hiÖn b»ng ®îc nh÷ng g× m×nh muèn hoÆc tõ chèi b»ng ®îc nh÷ng g× m×nh kh«ng muèn víi sù t«n träng cã xem xÐt tíi nhu cÇu vµ quyÒn cña ngêi kh¸c víi nhu cÇu vµ quyÒn cña m×nh mét c¸ch hµi hoµ ®óng mùc.

Kiªn ®Þnh lµ sù c©n b»ng gi÷a hiÕu th¾ng,

vÞ kØ vµ phôc tïng, phô thuéc.

Kiªn ®Þnh

2 TÝnh hiÕu th¾ng ( vÞ kØ ): Lu«n chØ nghÜ ®Õn quyÒn vµ nhu cÇu cña m×nh, quªn ®i quyÒn vµ nhu cÇu cña ngêi kh¸c. 3. TÝnh phô c tïng : ThÓ hiÖn sù phô thuéc, bÞ ®éng tíi møc coi quyÒn vµ nhu cÇu cña ngêi kh¸c lµ trªn hÕt, quªn ®i quyÒn vµ nhu cÇu cña m×nh bÊt kÓ ®iÒu ®ã lµ hîp lÝ.

Lu«n biÕt dung hoµ gi÷a quyÒn lîi/ nhu cÇu cña b¶n th©n víi quyÒn lîi vµ nhu cÇu cña ngêi kh¸c.

 Khi cÇn kiªn ®Þnh tríc mét t×nh huèng/ vÊn ®Ò, chóng ta ph¶i nhËn thøc ®îc c¶m xóc cña b¶n th©n, sau ®ã ph©n tÝch vµ phª ph¸n x¸c ®Þnh hµnh vi cña ®èi tîng, kh¼ng ®Þnh ý muèn cña b¶n th©n b»ng c¸ch thÓ hiÖn th¸i ®é, lêi nãi hoÆc hµnh ®éng  Trong trêng hîp ý muèn cña b¶n th©n cha ®îc kh¼ng ®Þnh, nªn quay laÞ ph©n tÝch t×nh huèng vµ c¶m xóc tríc khi cã nh÷ng lêi nãi, hµnh ®éng ®èi víi vÊn ®Ò ®ã.

 Mäi lêi nãi hµnh ®éng nªn mÒm dÎo linh ho¹t tù tin

Ngêi cã kÜ n¨ng kiªn ®Þnh

KÜ n¨ng kiªn ®Þnh cÇn tËp hîp c¸c kÜ n¨ng

- Giao tiếp - Thương lượng

Tù nhËn thø c T duy phª ph¸n X¸c ®Þnh g i¸ trÞ

Kiªn ®Þnh c ¬ng quyÕt

Ra quyÕt ®Þnh

Ỹ

Ớ

Ứ

K NĂNG NG PHÓ V I CĂNG TH NGẲ

ề

B t m t đi qua phòng có nhi u

ớ

ườ

ạ ng ng i ằ do ra đ ng sau v i 1 ng

i

Trò ch i:ơ ắ ị ướ ch ự Ngã t đ .ỡ ả

ủ ạ

ư ế

C m giác c a b n nh th nào?

C¨ng th¼ng ???

 Căng thẳng là một cách phản ứng của cơ thể trước tác động hoặc thay đổi của môi trường xung quanh. Căng thẳng ở mức độ vừa phải có tác dụng tích cực, thúc đẩy con người nỗ lực vượt qua khó khăn, thách thức. Song sự căng thẳng nếu không được kiểm soát, ứng phó tốt sẽ dẫn đến những phản ứng tiêu cực, ảnh hưởng không tốt đến mọi mặt nhận thức, tình cảm, hành vi, thể chất… của con người.

ộ ố

ườ ng gây ổ

ố ớ ứ

ẳ

M t s nguyên nhân th căng th ng đ i v i l a tu i HS

 Trước các kỳ thi quan trọng  Trong một môi trường mới (trường mới, lớp

mới, nơi ở mới…)

 Thay đổi tâm sinh lý khi đến tuổi dậy thì  Khó khăn trong quan hệ với cha mẹ  Hiểu lầm, xung đột trong quan hệ với bạn bè  Tự mâu thuẫn với bản thân mình  Bị trêu chọc, bắt nạt ở trường hoặc nơi ở  Chịu áp lực tiêu cực của nhóm bạn

ộ ố

ẳ

ố ớ ứ

ườ ng gây ổ

M t s nguyên nhân th căng th ng đ i v i l a tu i HS (tiÕp)  Cảm giác bị cô lập với bạn bè  Kỳ vọng quá cao của gia đình  Quá tải trong học tập  Xung đột của các thành viên gia đình  Cha mẹ ly thân, ly dị  Bị thầy cô giáo hiểu lầm hoặc khiển trách oan  Được giao quá nhiều nhiệm vụ ở lớp, trường

ữ

ệ ả ẳ

ấ Nh ng d u hi u c nh báo tình ạ tr ng căng th ng Về nhận thức  Có vấn đề về trí nhớ (nhớ lộn xộn, không nhớ nổi việc gì…)  Khó tập trung làm việc gì  Suy giảm khả năng nhận định, suy xét mọi việc  Chỉ nhìn thấy mặt tiêu cực  Có nhiều ý nghĩ lo lắng, dồn dập  Tư duy chậm chạp, trì trệ  Ý nghĩ quanh quẩn, không rõ ràng  Hay nghi ngờ  Hoang tưởng  Hồi tưởng lại những điều buồn phiền  Cảm thấy mất lòng tin

ữ

ệ ả ẳ

ấ Nh ng d u hi u c nh báo tình tr ng căng th ng (

tiÕp)

ạ Về tình cảm  Buồn phiền  Dễ cáu kỉnh, giận dữ  Bị kích động, khó giữ bình tĩnh  Cảm giác quá tải  Cảm thấy cô đơn, xa lạ  Trầm cảm, buồn rầu  Nhiều cảm xúc lẫn lộn, thay đổi nhanh  Lo lắng, sợ hãi  Có mặc cảm tội lỗi  Cảm thấy vô vọng, mất phương hướng  Cảm giác bị dồn nén, uất ức  Tự đổ lỗi cho bản thân  Cảm thấy dễ bị tổn thương

ữ

ạ

ệ ả ẳ (V c th ) ề ơ ể

ấ Nh ng d u hi u c nh báo tình tr ng căng th ng  Đau đầu, đau cơ bắp  Chóng mặt, buồn nôn  Vã mồ hôi  Tim đập nhanh  Thường xuyên hồi hộp  Mỏi mệt toàn thân  Cảm giác ớn lạnh  Đau, tức ngực  Ngất xỉu

 Tiêu chảy hoặc táo bón  Mất ngủ  Mất cảm giác thèm ăn  Nghiến răng  Gặp ác mộng  Tăng/giảm cân bất thường  Huyết áp cao  Bất lực hoặc lãnh cảm tình dục

ữ

ạ

ệ ả ẳ (V hành vi) ề

 Nói liên tục về một sự việc  Mất khả năng diễn đạt bằng ngôn ngữ  Hay tranh luận  Phóng đại sự việc  Dùng rượu, thuốc lá hoặc ma túy để giải tỏa  Uống thuốc an thần  Kém năng động  Không quan tâm đến vẻ bề ngoài

ấ Nh ng d u hi u c nh báo tình tr ng căng th ng  Ăn nhiều quá hoặc ít quá  Ngủ vùi hoặc ngủ quá ít  Tự cô lập bản thân với người khác, tránh tiếp xúc  Trì hoãn công việc  Né tránh, thờ ơ với trách nhiệm  Nhiều hành động bồn chồn (cắn móng tay, đi lại liên tục)  Khó ngủ, ăn không ngon  Nói năng không rõ ràng, khó hiểu

Phương pháp 4 bước (4T) ứng phó

với căng thẳng

1. Tránh để sự căng thẳng xuất hiện 2. Thay đổi tình huống gây nên sự căng thẳng; thay đổi cảm xúc bản thân 3. Tạm chấp nhận tình trạng căng thẳng; xem nó như một phần tất yêu của đời sống 4. Thích nghi với sự căng thẳng, dần biến nó thành một động lực tích cực

Những cách ứng phó tiêu cực với sự căng thẳng

(cid:0) (cid:0) Hút thuốc

Tránh tham gia các hoạt động tập thể

(cid:0) Uống nhiều rượu (cid:0) Dùng ma túy

(cid:0) (cid:0) Ăn quá nhiều hoặc nhịn ăn Trì hoãn những việc cần làm

(cid:0) Ngồi hàng giờ trước TV hoặc (cid:0) Cố lấp đầy mọi khoảng thời

máy tính

gian trong ngày để tránh phải đối mặt với vấn đề

(cid:0) (cid:0) Tránh gặp gỡ bạn bè, gia đình

Trút gánh nặng lên người khác (chỉ trích, cáu giận, bực bội, có hành vi bạo lực với mọi người…)

(cid:0) (cid:0)

Khóc lóc triền miên, than thân trách phận. Tự hủy hoại bản thân (tự gây vết thương, tự tử)

Một số cách ứng phó tích cực

(cid:0)

Viết ra điều khiến mình buồn bực, hoặc ghi nhật ký.

(cid:0) Chia công việc thành nhiều phần nhỏ, hoàn thành từng phần một.

(cid:0) (cid:0) Tránh cầu toàn quá mức.

Làm những việc mà mình vốn yêu thích hàng ngày.

(cid:0)

Tạm thời giải thoát bản thân khỏi tình huống gây căng thẳng. (cid:0) Chơi một môn thể thao yêu thích; tập thể dục hàng ngày.

(cid:0) (cid:0) Đăng ký một khóa học mới.

Trò chuyện với một người bạn thân.

(cid:0) Nghỉ ngơi, thư giãn với âm (cid:0) Hít vào thật sâu và đi dạo.

nhạc, sách vở…

(cid:0) (cid:0) Tìm kiếm một sở thích mới.

Tìm lời khuyên từ những người tin cậy, có kinh nghiệm.

(cid:0) Đi đến một nơi thú vị chưa từng (cid:0) Giữ liên lạc với mọi người.

đến trước đó.

(cid:0) (cid:0)

Tìm kiếm mặt tích cực của vấn đề. Kiên nhẫn với bản thân và với vấn đề cần giải quyết.

(cid:0) (cid:0) Gặp gỡ, giao lưu với những

người bạn mới. Tâm sự về vấn đề của mình với một người hoàn toàn xa lạ.

(cid:0) (cid:0) Ngủ một giấc thật dài và sâu. Tích cực tìm kiếm sự giúp đỡ.

(cid:0) (cid:0) Nghĩ về những thành quả mình

đã đạt được.

Tìm những mặt mạnh, phẩm chất tốt của bản thân để lấy lại tự tin.

(cid:0) Nói chuyện với những người (cid:0) Dễ tính và nương nhẹ hơn với

hài hước, lạc quan. bản thân mình.

(cid:0) (cid:0) Cầu nguyện

Luyện tập kỹ năng thư giãn bằng yoga, ngồi thiền…

Cuối cùng, nếu bạn đã cố gắng nhưng sự căng thẳng vẫn cứ đến: hít một hơi thật dài và tự nghĩ: đó chính là cuộc sống! Ta cần phải học cách sống chung với căng thẳng, giữ cho nó ở giới hạn cho phép hoặc biến nó thành một động lực tích cực.

Ợ

KĨ NĂNG H P TÁC

Tổ chức trò chơi: Làm theo tôi hát: “Nhìn mặt nhau

đi”

 Kỹ năng hợp tác là kỹ năng cần thiết của mỗi cá

nhân, được hình thành trong quá trình tham gia hoạt động trong một nhóm (có thể từ 2 người trở lên) để cùng nhau hoàn thành một công việc.

 Mỗi cá nhân đều có mặt mạnh riêng. Sự hợp tác

trong nhóm giúp mỗi cá nhân đóng góp năng lực, sở trường riêng cho lợi ích chung của nhóm, đồng thời học tập và chia sẻ kinh nghiệm được từ các thành viên khác.

 Để làm việc nhóm hiệu quả, chúng ta cần :

- Biết hòa đồng với tập thể. Không chỉ có nghĩa là có tính cộng tác mà còn thể hiện được khả năng lãnh đạo tốt khi có thời điểm thích hợp. - Tạo sự đồng thuận và chia sẻ trách nhiệm. - Sẳn sàng cộng tác dựa trên nỗ lực chung và chia sẽ thông tin và ý tưởng.