Bài báo cáo được thực hiện với mục đích tìm hiểu về một số dạng thuốc, cách bào chế, cách dùng như thế nào có trên thị trường. Dạng thuốc ảnh hưởng của đối chất lượng thuốc khi người sử dụng, bảo quản, vận chuyển trong thực tế. Mời các bạn cùng tham khảo.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Báo cáo: Các dạng thuốc trong bào chế
- BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LẠC HỒNG
KHOA DƯỢC
BÁO CÁO THỰC HÀNH DƯỢC KHOA 3
BÁO CÁO : CÁC DẠNG THUỐC TRONG BÀO CHẾ
GVHD: TRẦN HỮU HIỆP
NHÓM TH: 4
LỚP : 16DS112
CHUYÊN NGÀNH: DƯỢC SĨ
NIÊN HỌC: 20162021
TP. Biên Hòa, tháng 12 năm 2016
- Báo Cáo Thực Hành Dược Khoa 3_N4 GVHD: Trần Hữu
Hiệp
2
- Báo Cáo Thực Hành Dược Khoa 3_N4 GVHD: Trần Hữu
Hiệp
DANH SÁCH NHÓM IV THỰC HIỆN
1. Phan Vũ Trà My 116000126
2. Trần Thị Nga 116000214
3. Hán Thị Kim Ngọc 116000011
4. Nguyễn Nhị Yến Nhi 116000028
5. Đường Quang Tài 116000302
6. Huỳnh Phương Thảo 116000309
7. Huỳnh Thị Phương Thoa 116000009
8. Vũ Đoàn Phương Uyên 116000295
4
- Báo Cáo Thực Hành Dược Khoa 3_N4 GVHD: Trần Hữu
Hiệp
LỜI CẢM ƠN
Qua thời gian học tập cùng với sự chỉ bảo và giảng dạy nhiệt tình của các
quý thầy cô Khoa Dươc trường đại học Lạc Hồng đã hướng dẫn cho nhóm em.
Và trong thời gian học tập đã có cơ hội học thêm những kiến thức mới, đồng
thời học hỏi được nhiều kinh nghiệm thực tế tại công ty sản xuất thuốc và khoa
dược ở bệnh viện. Cùng với sự nỗ lực của nhóm đã hoàn thành bài báo cáo hoàn
chỉnh.
Lời cảm ơn đầu tiên và sâu sắc nhất cho em gửi đến quý thầy Huỳnh Văn
Hóa và các thầy cô trong khoa Dược Trường Đại Học Lạc Hồng, nhờ sự tận tâm
dạy bảo, trau dồi kiến thức của quý thầy cô mà nhóm em đã trưởng thành theo
thời gian về môn học và kiến thức xã hội. Và giờ đây, nhóm em đã tự tin và am
hiểu hơn về ngành nghề dược sĩ đang theo học. Qua đây nhóm em cũng xin cảm
ơn đến thầy Trần Hữu Hiệp đã tận tình hướng dẫn chỉ bảo giúp nhóm em giải
đáp những vấn đề vướng mắc và hoàn thành tốt bài báo cáo này. Chúng em xin
kính chúc quý thầy cô sức khỏe, thành công trong công việc và cuộc sống. Chúng
em xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến những thầy cô đã tận tình giúp đỡ để nhóm
chúng em hoàn thành bài báo cáo này.
Trân trọng cám ơn!
5
- Báo Cáo Thực Hành Dược Khoa 3_N4 GVHD: Trần Hữu
Hiệp
MỤC LỤC
6
- Báo Cáo Thực Hành Dược Khoa 3_N4 GVHD: Trần Hữu
Hiệp
DANH MỤC HÌNH VÀ SƠ ĐỒ
Hình 2.1:Dạng Bào Chế Thuốc Cốm
Hình 2.2:Dạng Bào Chế Viên Nén
Hình 2.3:Dạng Bào Chế Siro
Hình 2.4: Dạng Bào Chế Thuốc Bột
Hình 2.5: Dạng Bào Chế Thuốc Nang
Hình 2.6: Dạng Bào Chế Thuốc Mỡ
Hình 2.7: Dạng Bào Chế Thuốc Tiêm
Sơ Đồ 2.6: Quy Trình Bào Chế Thuốc Mỡ
Sơ đồ 2.7: Quy trình Bào chế thuốc tiêm dạng dung dịch
Sơ đồ 2.8: Quy trình bào chế thuốc nhỏ mắt
7
- Báo Cáo Thực Hành Dược Khoa 3_N4 GVHD: Trần Hữu
Hiệp
1. MỞ ĐẦU
Nền kinh tế của nước ta đang không ngừng phát triển có sự quản lý của
nhà nước. Trong sự nghiệp đổi mới kinh tế đòi hỏi người tham gia kinh doanh
phải nhanh chóng tiếp cận với những thay đổi và cạnh tranh khốc liệt của thị
trường. Mỗi biến động của thị trường đều ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp
đến các ngành kinh doanh nói chung và kinh doanh thuốc nói riêng. Bởi thuốc
cũng chỉ là một là một loại hàng hóa như tất cả các loại hàng hóa khác được bày
bán trên thị trường nên hoạt động kinh doanh thuốc cũng phải tuân thủ quy luật
cạnh tranh của thị trường để phát triển và tồn tại. Hơn bao giờ hết, thuốc là một
trong những yêu cầu quan trọng trong sự nghiệp bảo vệ chăm sóc sức khỏe của
nhân dân nên việc cung cấp đầy đủ về mặt số lượng, đảm bảo về mặt chất
lượng là trách nhiệm của ngành y tế. Làm thế nào để thuốc đến tay người dân
tiện lợi và chất lượng được đảm bảo tốt nhất. Để đáp ứng được những yêu cầu
đó thì dạng thuốc trong bào chế góp phần rất quan trọng trong quá trình tạo
thuốc đến tay người sử dụng.
Dạng thuốc là sản phẩm cuối cùng (thành phẩm) của quá trình bào chế,
đạt các tiêu chuẩn chất lượng quy định, được dùng để đưa dược chất vào cơ thể
nhằm mục đích phòng hay chữa bệnh. Dạng thuốc được bào chế để phát huy tối
đa hiệu lực chữa bệnh, tiện lợi trong sử dụng và bảo quản.
Trong bào chế hiện đại, dạng thuốc được coi là các “Hệ đưa thuốc” vào cơ
thể (Drug Delivery Systems) hoặc “Hệ trị liệu” (Therapeutic Systems) hay “thi ết
bị” mang thuốc (Devices). Nói cách khác, dạng thuốc là giá mang dược chất, là
sản phẩm của ngành dược đưa đến người bệnh, là cầu nối giữa dược sĩ và
người bệnh.
Với cùng một dược chất, khi bào chế dưới các dạng thuốc khác nhau dùng
theo các đường dùng khác nhau có thể dẫn đến tác dụng lâm sàng khác nhau. Thí
dụ: magnesi sulfat dùng dưới dạng bột để uống thì có tác dụng nhuận tràng,
nhưng khi tiêm lại có tác dụng chống co giật. Vì vậy, việc hướng dẫn sử dụng
đúng dạng thuốc là hết sức quan trọng. Vì vậy việc hướng dẫn sử dụng đúng
dạng thuốc là hết sức quan trọng. Một chế phẩm thuốc được bào chế tốt nhưng
hướng dẫn sử dụng không tốt cũng sẽ không mang lại hiệu quả, thậm chí còn có
thể gây nguy hiểm cho người bệnh.
Dạng thuốc phải được bào chế sao cho tiện bảo quản, vận chuyển, sử dụng an
toàn, hiệu quả và kinh tế. Ta thấy được tầm quan trọng của dạng thuốc trong
thực tế mọi loại thuốc sẽ có dạng khác nhau để cho thuốc phát huy tác dụng tốt
nhất và bảo quản vận chuyển thuận lợi.
Nắm bắt được tình hình đó, Trường Đại Học Lạc Hồng đã kết hợp học đi
đôi với hành, ngoài những giờ học lý thuyết trên lớp do các giảng viên là những
dược sĩ tiến sĩ và thạc sĩ nhiều năm giảng dạy ở các trường y dược uy tín trong
8
- Báo Cáo Thực Hành Dược Khoa 3_N4 GVHD: Trần Hữu
Hiệp
cả nước, các sinh viên được thực tập tại các bệnh viện đa khoa, được đi vào các
nhà máy, doanh nghiệp sản xuất, điều chế dược phẩm, được thực hành bán
thuốc để lấy kinh nghiệm thực tế ứng dụng cho tương lai sau khi ra trường.
Sau thời gian, Trường tổ chức những môn học đi thực tế tại công ty sản
xuất thuốc, khoa dược bệnh viện và các kiến thức thầy cô giảng dạy tại trường
thì nhóm em đã hoàn thành bài báo cáo “MỘT SỐ DẠNG THUỐC TRONG BÀO
CHẾ” với:
Mục đích của bài báo cáo.
Bài báo cáo được thực hiện với mục đích tìm hiểu về một số dạng thuốc, cách
bào chế, cách dung như thế nào có trên thị trường. Dạng thuốc ảnh hưởng của
đối chất lượng thuốc khi người sử dụng, bảo quản, vận chuyển trong thực tế.
Đối tượng báo cáo.
Đối tượng của bài báo cáo là các dạng thuốc trong bào chế và một số kỹ thuật
trong bào chế.
Phạm vi báo cáo.
Về không gian: Các dạng trong bào chế có trên thị trường mà người dân
thường sử dụng qua các tài liệu về dược khoa, kiến thức thực tế.
Kết cấu báo cáo.
Với sự hướng dẫn tận tình của thầy Trần Hữu Hiệp , khoa Dược trường Đại
Học Lạc Hồng Qua thời gian đi thực tế em đã tìm hiểu về các dang thuốc của
công ty Hasan, khoa dược bệnh viện và những kiến thức thầy cô giảng dạy trong
thời gần đây để hoàn thành bài báo cáo với nội dung gồm 2 phân: ̀
+ Phần 1: Một Số Dạng Thuốc Trong Bào Chế
+ Phần 2: Kết Luận
9
- Báo Cáo Thực Hành Dược Khoa 3_N4 GVHD: Trần Hữu
Hiệp
2. MỘT SỐ DẠNG THUỐC TRONG BÀO CHẾ
2.1. DẠNG BÀO CHẾ THUỐC CỐM
Định nghĩa:
Thuốc cốm là dạng thuốc rắn có dạng hạt nhỏ xốp hay sợi ngắn xốp.
Tên tiếng Latinh: Granulae
Tên tiếng Anh: Granule
Ưu/nhược điểm:
Ưu điểm Nhược điểm
Điều chế đơn giản, dễ đóng gói, Dễ hút ẩm do diện tích tiếp xúc
vận chuyển. lớn.
Bền vững về mặt hóa học hơn
so với dạng lỏng và hấp thu
nhanh hơn.
Cách bào chế:
Tạo hạt thông qua việc sát qua rây hoặc ép đun bằng máy, hay máy cắt hạt.
Thuốc cốm đóng trong đồ bao gói kín, đóng theo liều.
Cách dùng:
Uống, có thể nuốt trực tiếp hoặc dùng với nước hay chất lỏng thích hợp pha
thành dung dịch hoặc hỗn dịch trước khi uống.
Một số chế phẩm:
10
- Báo Cáo Thực Hành Dược Khoa 3_N4 GVHD: Trần Hữu
Hiệp
Hình 2.1:Dạng Bào Chế Thuốc Cốm
2.2. DẠNG BÀO CHẾ VIÊN NÉN
Định nghĩa:
Viên nén là dạng thuốc rắn, mỗi viên là một đơn vị phân liều, dùng để uống,
nhai, ngậm, đặt hoặc hòa với nước để uống, để súc miệng, để rửa....
Tên tiếng Latinh: Comprimes
Tên tiếng Anh: Tablets
Ưu/nhược điểm:
Ưu điểm Nhược điểm
Đã được chia liều 1 lần tương đối Không phải tất cả các dược chất
chính xác. đều chế thành được viên nén
Thể tích gọn nhẹ, dễ vận chuyển, Khó uống với trẻ em, người lớn
mang theo người. Diện sử dụng tuổi,người đang bị hôn mê
rộng: Có thể để nuốt, nhai, ngậm,
cấy, đặt, pha thành dung dịch hay
hỗn dịch.
Người bệnh dễ sử dụng: Phần lớn
viên nén dùng để uống, trên viên nén
thường có chữ dễ nhận biết tên
thuốc.
Cách bào chế:
Viên nén được bào chế bằng cách ép hỗn hợp bột hoặc cốm nhờ vào lực nén của
máy dập viên.
Cách dùng:
Viên nén có thể sử dụng theo nhiều cách như uống ngậm đặt. Uống là cách dùng
phổ biến nhất.
Một số chế phẩm:
11
- Báo Cáo Thực Hành Dược Khoa 3_N4 GVHD: Trần Hữu
Hiệp
Viên để nuốt Viên ngậm
Viên để nhai Viên đặt dưới lưỡi
Hình 2.2. Dạng Bào Chế Viên Nén
2.3.DẠNG BÀO CHẾ SIRO
Định nghĩa:
Siro là những chế phẩm lỏng, sánh và có chứa tỉ lệ đường cao (khoảng 5664%).
Thành phần chính gồm các dược chất, dung môi nước và đường.
Tên tiếng Latinh: Syrop
Tên tiếng Anh: Syrup
Ưu/nhược điểm:
Ưu điểm Nhược điểm
Thuốc có đường ngọt, một số Hấp thụ chậm do độ nhớt cao.
có mùi thơm hoa quả nên dễ
uống, đặc biệt là cho trẻ em.
Tỳ lệ đường cao nên bảo quản Thể tích cồng kềnh, dạng đa
được lâu. liều có nguy cơ phân liều không
chính xác khi sử dụng.
Cách bào chế:
Hòa tan dược chất, phối hợp dung dịch dược chất vào siro đơn hoặc hòa tan
đường vào dung dịch dược chất.
Cách dùng:
Uống trực tiếp dung dịch, có thể pha loãng với nước hoặc uống nước sau khi sử
dụng. Uống theo liều lượng.
Một số chế phẩm:
12
- Báo Cáo Thực Hành Dược Khoa 3_N4 GVHD: Trần Hữu
Hiệp
Hình 2.3:Dạng Bào Chế Siro
2.4. DẠNG BÀO CHẾ THUỐC BỘT
Định nghĩa:
Thuốc bột là dạng thuốc rắn, gồm các hạt nhỏ, khô tơi, có độ mịn xác định, có
chứa một hay nhiều loại dược chất. Ngoài dược chất, thuốc bột còn có thể thêm
các tá dược như tá dược độn, tá dược hút, tá dược màu, tá dược điều hương,
vị ... Thuốc bột có thể dùng để uống, để pha tiêm hay để dùng ngoài.
Tên tiếng Latinh: Poudre
Tên tiếng Anh: Powder
Ưu/nhược điểm:
Ưu điểm Nhược điểm
Hấp thụ nhanh, dễ dùng cho Tác dụng chậm hơn thuốc lỏng.
mọi lứa tuổi.
Bào chế đơn giản, kết hợp Khó che dấu mùi vị khó chịu của
được nhiều loại dược liệu với một số vị thuốc.
nhau. Do diện tích tiếp xúc bề mặt lớn,
Dễ phân liều, dễ đóng gói và cho nên dễ bị hút ẩm làm cho bột
chuyên chở, dễ sử dụng. dễ mốc, mọt, mất mùichóng bị
hỏng.
13
- Báo Cáo Thực Hành Dược Khoa 3_N4 GVHD: Trần Hữu
Hiệp
Cách bào chế:
Dụng cụ điều chế thuốc bột bao gồm: Thuyền tán, cối, chày, rây.
Nghiền tán trực tiếp:
Nghiền tán gián tiếp qua chất trung gian:
Áp dụng: Những dược liệu có thể chất mềm dẻo như mạch môn, thiên môn,
thục địa, hoàng tinh; nhựa như nhũ hương, một dược; các loại cao mềm, dược
liệu chưa nhiều dầu mỡ (Ba đậu, Hạnh nhân..); dược liệu độc cần thêm chất
màu; dược liệu có màu để tránh gây bẩn; dược liệu quí như Xạ hương, Băng
phiến; dược liệu
quí hiếm như Sừng tê giác, Hùng đởm (mật gấu)….
Điều chế bột đơn:
Những dược liệu là khoáng chất nếu đủ tiêu chuẩn, đúng quy cách thì đem tán
ngay thành bột bằng phương pháp thích hợp, rồi rây qua rây.
Dược liệu là thảo mộc, động vật phải bào chế trước khi tán như lựa chọn, bào,
thái mỏng, sao tẩm, sây khô, tán nhỏ rồi rây lại.
Điều chế bột kép:
Nguyên tắc
Tán riêng rẽ từng dược liệu một.
Rây qua rây cùng cỡ số cho có độ mịn như nhau.
Trộn đếu các bột thuốc trong cối theo nguyên tắc, thuốc nào ít cho vào trước rồi
cho từng ít một những thuốc có bột nhiều vào sau, mỗi lần cho bột vào phải trộn
đều rồi mới cho thêm lượt khác (mỗi lần cho thêm bột vào bằng lượng bột đã có
trong cối ).
Trộn xong rây hỗn hợp lại một lần nữa.
Chú ý: Khi bào chế thuốc độc A, B thì cần có thêm bột màu (nếu dược liệu
không có màu đặc trưng) để xem thuốc đã phân tán đều chưa. Lượng thuốc độc
A, B quá ít thì phải cho thêm bột trơ để láng cối.
Bột kép để 2 – 3 tháng phải đảo lại cho đều.
Bảo quản và đóng gói:
Để trong chai lọ hoặc kín, nơi thật khô ráo, mát.
Cần đóng liều nhất định cho người bệnh dễ sử dụng.
Cách dùng:
Uống (Pha với nước), pha tiêm hoặc dùng ngoài như bôi ngoài da,…
Một số chế phẩm:
14
- Báo Cáo Thực Hành Dược Khoa 3_N4 GVHD: Trần Hữu
Hiệp
Hình 2.4: Dạng Bào Chế Thuốc Bột
2.5.DẠNG BÀO CHẾ THUỐC NANG
Định nghĩa:
Thuốc nang là dạng thuốc uống chứa một hay nhiều dược chất trong vỏ nang với
nhiều hình dạng và kích thước khác nhau. Vỏ nang được làm chủ yếu từ gelatin
hoặc polyme như HPMC... Ngoài ra trong vỏ nang còn chứa các tá dược khác như
chất hóa dẻo, chất màu, chất bảo quản...
Thuốc chứa trong nang có thể là dạng rắn (bột, cốm, pellet...) hay lỏng, nửa rắn
(hỗn dịch, nhũ tương, bột nhão...)
Tên tiếng Latinh: Capsule
Tên tiếng Anh: Capsule
Ưu/nhược điểm:
Ưu điểm Nhược điểm
15
- Báo Cáo Thực Hành Dược Khoa 3_N4 GVHD: Trần Hữu
Hiệp
Dễ uống, có thể che giấu được Vỏ viên nang rất nhạy cảm với
mùi vị khó chịu. độ ẩm và nhiệt độ
Bảo vệ thuốc không bị dịch vị Khó bảo quản, dễ giả mạo
phá hủy
Cách bào chế:
Bào chế dưới dạng thích hợp (dung dịch, bột, hạt) đựng trong vỏ nang làm bằng
gelatin hay tinh bột.
Cách dùng:
Với dạng bào chế này, thuốc có thể che giấu được mùi vị khó chịu, làm cho
thuốc dễ uống, tránh được các tác động bên ngoài, bảo vệ thuốc không bị dịch vị
phá huỷ. Vì vậy, không nên nhai để tránh làm hỏng vỏ nang, không tách bỏ vỏ
nang để lấy phần dược chất bên trong để uống. Riêng đối với người lớn tuổi,
phản xạ nuốt có thể giảm và có hiện tượng giảm tiết nên khi uống, ngậm viên
thuốc trong miệng để làm mềm vỏ nang rồi nuốt với nước nhằm tránh hiện
tượng thuốc dính ở thực quản.
Một số chế phẩm:
Hình 2.5: Dạng Bào Chế Thuốc Nang
2.6. DẠNG BÀO CHẾ THUỐC MỠ
Định nghĩa:
Thuốc mỡ có thể chất mền, dùng để bôi lên da hay niêm mạc, nhằm bảo vệ da
hoặc đưa thuốc thấm qua da. Thuốc bôi da là loại thuốc mỡ có chứa một tỉ lệ lớn
dược chất rắn không tan trong tá dược. Kem bôi da có thể chất mền và mịn màng
do sử dụng các tá dược nhũ tương chứa một lượng chất lỏng đáng kể.
Tiếng Latinh: Onguent
Tiếng Anh: Ointment
16
- Báo Cáo Thực Hành Dược Khoa 3_N4 GVHD: Trần Hữu
Hiệp
Ưu/ nhược điểm:
Ưu điểm Nhược điểm
Ít gây kích ứng da Dễ vấy bẩn gây khó chịu
Tác dụng điều trị tại chỗ: Sát Giải phóng hoạt chất chậm
khuẩn, giảm đau
Dễ bắt dính da và hấp thu tốt lên
da, dược chất sẽ hấp thu.
Cách bào chế: Theo phương pháp hòa tan
Sơ Đồ 2.6: Quy Trình Bào Chế Thuốc Mỡ
Cách dùng: (dùng ngoài)
Bôi trực tiếp lên vị trí tổn thương cách 4 giờ một lần (5 đến 6 lần mỗi ngày)
trong 5 đến 7 ngày, bắt đầu ngay từ khi xuất hiện triệu chứng.
17
- Báo Cáo Thực Hành Dược Khoa 3_N4 GVHD: Trần Hữu
Hiệp
Một số chế phẩm:
Hình 2.6: Dạng Bào Chế Thuốc Mỡ
2.7. DẠNG BÀO CHẾ THUỐC TIÊM
Định nghĩa:
Thuốc tiêm là dạng thuốc vô khuẩn, có thể ở dạng lỏng (Dung dịch, hỗn dịch
hay nhũ tương) hay có thể ở dạng bột được đóng cùng với một ống chất lỏng
thích hợp dung để pha chế thành dung dịch hay hỗn dịch ngay trước khi tiêm, để
tiêm vào cơ thể theo nhiều đường tiêm khác nhau.
Tiếng Latinh: Injectiones, infusions
Tiếng Anh: Injection
Ưu/ nhược điểm:
Ưu điểm Nhược điểm
Tiêm trực tiếp vào mạch máu, Phải thực hiện nghiêm ngặt các
hấp thu nhanh. yêu cầu vệ sinh vô khuẩn khi
tiêm thuốc.
Kiểm soát được liều lượng. Mất nhiều thời gian hơn các
đường dùng khác và phải theo
dõi trong suốt quá trình tiêm.
Giá thành cao.
18
- Báo Cáo Thực Hành Dược Khoa 3_N4 GVHD: Trần Hữu
Hiệp
Cách bào chế: Bào chế thuốc tiêm dạng dung dịch
Đối với một chế phẩm thuốc tiêm hay thuốc tiêm truyền dạng dung dịch và sản
phẩm thuốc được tiệt khuẩn bằng nhiệt sau khi đóng ống thì có thể thực hiện
các bước theo quy trình pha chế ở sơ đồ sau:
19
- Báo Cáo Thực Hành Dược Khoa 3_N4 GVHD: Trần Hữu
Hiệp
Sơ đồ 2.7: Quy trình Bào chế thuốc tiêm dạng dung dịch
Cách dùng:
Tiêm bắp
Tiêm bắp nông:
Cơ delta cách ụ vai 5 cm.
Lượng thuốc không quá 1 ml.
Không dùng tiêm thuốc dầu.
Không dùng cho cơ delta chưa phát triển (trẻ
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
