Báo cáo Một số giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh tại Công ty TNHH Việt - Trung tỉnh Lạng Sơn

Chia sẻ: Sapthanh Danh | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:82

Thêm vào BST

Báo xấu

161
lượt xem 49
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hiệu quả kinh doanh là vấn đề đặt ra cho mọi doanh nghiệp, đặc biệt là trong điều kiện kinh tế thị trường. Các nhà đầu tư, các chủ doanh nghiệp trước khi ra quyết định bỏ vốn đầu tư vào một nghành, một sản phẩm dịch vụ nào đó ngoài việc trả lời các câu hỏi sản xuất caí gì? Sản xuất như thế nào? Sản xuất cho ai? còn phải biết chi phí bỏ ra và lợi ích thu được. Dĩ nhiên rằng, lợi ích thu được phải lớn hơn chi phí bỏ ra mới mong thu được...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo Một số giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh tại Công ty TNHH Việt - Trung tỉnh Lạng Sơn

Lêi më ®Çu HiÖn nay níc ta ®ang trªn ®êng tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi, môc tiªu chÝnh cña §¶ng vµ Nhµ níc lµ ®a ta trë thµnh mét níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh, x· héi c«ng b»ng vµ v¨n minh. Muèn lµm ®îc ®iÒu ®ã th× yÕu tè tríc hÕt vµ cÇn thiÕt ®ã lµ ph¶i cã mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Víi chñ tr¬ng x©y dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, trong nh÷ng n¨m qua chóng ta ®· t¹o ®îc nh÷ng bíc ph¸t triÓn lín trong qu¸ tr×nh x©y dùng kinh tÕ ®Êt níc. §iÒu ®ã chøng tá c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ho¹t ®éng rÊt cã hiÖu qu¶. Mét trong nh÷ng thµnh phÇn kinh tÕ ®ã lµ lo¹i h×nh c«ng ty Tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n (TNHH), lo¹i h×nh c«ng ty nµy ®· vµ ®ang ph¸t triÓn rÊt m¹nh mÏ c¶ vÒ sè lîng còng nh lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh. Hµng n¨m ®ãng gãp vµo ng©n s¸ch Nhµ níc mét lîng tiÒn rÊt lín. Song ®Ó tån t¹i trong c¬ chÕ thÞ trêng víi sù c¹nh tranh m¹nh mÏ gi÷a c¸c doanh nghiÖp nh hiÖn nay ®ßi hái tríc hÕt ph¶i lµm tèt c«ng t¸c s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh nh»m tríc hÕt ®¹t ®îc môc ®Ých kinh doanh lµ s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i cã l·i vµ sau ®ã thùc hiÖn nghÜa vô víi Nhµ níc. Nh chóng ta ®· biÕt kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp bÞ chi phèi bëi rÊt nhiÒu c¸c yÕu tè nh: C«ng t¸c qu¶n lý l·nh ®¹o; gi¸ c¶ hµng ho¸ mua vµo, b¸n ra; m«i trêng s¶n xuÊt kinh doanh; nhu cÇu cña thÞ trêng ; c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n v.v... HiÖu qu¶ kinh doanh lµ vÊn ®Ò ®Æt ra cho mäi doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng. C¸c nhµ ®Çu t, c¸c chñ doanh nghiÖp tríc khi ra quyÕt ®Þnh bá vèn ®Çu t vµo mét nghµnh, mét s¶n phÈm dÞch vô nµo ®ã ngoµi viÖc tr¶ lêi c¸c c©u hái s¶n xuÊt caÝ g×? S¶n xuÊt nh thÕ nµo? S¶n xuÊt cho ai? cßn ph¶i biÕt chi phÝ bá ra vµ lîi Ých thu ®îc. DÜ nhiªn r»ng, lîi Ých thu ®îc ph¶i lín h¬n chi phÝ bá ra míi mong thu ®îc lîi nhuËn. Hay nãi c¸ch kh¸c, c¸c nhµ ®Çu t, c¸c chñ doanh nghiÖp bao giê còng mong muèn ®îc lîi nhuËn tèi ®a víi mét chi phÝ thÊp nhÊt cã thÓ. Së dÜ nãi nh vËy th× lîi Ých (lîi nhuËn) mµ nãi réng ra lµ hiÖu 1
qu¶ kinh doanh võa lµ ®éng lùc, võa lµ tiÒn ®Ò ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®îc trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh v« cïng kh¾c nghiÖt, mäi rñi ro, bÊt tr¾c lu«n cã thÓ x¶y ra, nguy c¬ ph¸ s¶n lu«n r×nh rËp... Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay hiÖu qu¶ kinh doanh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®îc quan t©m hµng ®Çu. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ®©y lµ vÊn ®Ò khã kh¨n cha ®îc gi¶i quyÕt triÖt ®Ó. §Ó gi¶i quyÕt nã kh«ng nh÷ng ph¶i cã kiÕn thøc n¨ng lùc mµ cÇn cã n¨ng lùc thùc tÕ, ®ã lµ kinh nghiÖm sù nh¹y bÐn víi thÞ trêng... Tríc yªu cÇu thùc tÕ ®ã, ®îc sù ®ång ý cña Ban chñ nhiÖm khoa QTKDCN & XDCB trêng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n vµ Ban l·nh ®¹o C«ng ty TNHH ViÖt Trung. T«i tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi "Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh t¹i C«ng ty TNHH ViÖt - Trung tØnh L¹ng S¬n" Néi dung ®Ò tµi ®îc tr×nh bµy theo kÕt cÊu sau: -PhÇn mét : Lý luËn chung vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh -PhÇn hai : Ph©n tÝch thùc tr¹ng hiÖu qu¶ kinh doanh cña C«ng ty TNHH ViÖt Trung -PhÇn ba : Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña C«ng ty TNHH ViÖt Trung. Trong qu¸ tr×nh thùc tËp vµ hoµn thµnh bµi viÕt nµy, do thêi gian cã h¹n nªn kh«ng tr¸nh khái sai sãt rÊt mong ®îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c¸c c« vµ b¹n ®äc ®Ó bµi viÕt nµy cña t«i ®îc hoµn thiÖn h¬n. Sv: Ng« V¨n Th×n Líp: C«ng nghiÖp K10 2
PhÇn mét Lý luËn chung vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh I- Quan niÖm vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. 1- C¸c quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh b¶n chÊt cña hiÖu qu¶ kinh doanh trong doanh nghiÖp. 1.1. C¸c quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh. HiÖu qu¶ kinh doanh lµ mét ph¹m trï kinh tÕ ph¶n ¸nh tr×nh ®é sö dông c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp nh»m thu ®îc kÕt qu¶ cao nhÊt víi mét chi phÝ thÊp nhÊt. HiÖu qu¶ kinh doanh kh«ng chØ lµ thíc ®o tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý kinh doanh mµ hiÖu qu¶ kinh doanh lµ vÊn ®Ò sèng cßn ®èi víi mçi doanh nghiÖp. HiÖn nay cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh. Tuú theo tõng lÜnh vùc nghiªn cøu mµ ngêi ta ®a ra c¸c quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh. Díi ®©y lµ mét sè quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh: Nhµ kinh tÕ häc ngêi Anh, Adam Smith, cho r»ng: "HiÖu qu¶ lµ kÕt qu¶ ®¹t ®îc trong ho¹t ®éng kinh tÕ, doanh thu tiªu thô hµng ho¸" (Kinh tÕ th¬ng m¹i dÞch vô- Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª 1998). Theo quan ®iÓm nµy cña Adam Smith ®· ®ång nhÊt hiÖu qu¶ víi chØ tiªu ph¶n ¸nh kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. H¹n chÕ cña quan ®iÓm nµy lµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cã thÓ t¨ng lªn do chi phÝ s¶n xuÊt t¨ng hay do më réng sö dông c¸c nguån lùc s¶n xuÊt. NÕu víi cïng mét kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cã hai møc chi phÝ kh¸c nhau th× theo quan ®iÓm nµy còng cã hiÖu qu¶. Quan ®iÓm nµy chØ ®óng khi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh t¨ng víi tèc ®é nhanh h¬n tèc ®é t¨ng cña chi phÝ ®Çu vµo cña s¶n xuÊt. 3
Quan ®iÓm thø hai cho r»ng: "HiÖu qu¶ kinh doanh lµ quan hÖ tØ lÖ gi÷a phÇn t¨ng thªm cña phÇn kÕt qu¶ vµ phÇn t¨ng thªm cña chi phÝ", (Kinh tÕ th¬ng m¹i dÞch vô - Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª 1998). Quan ®iÓm nµy ®· x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ trªn c¬ së so s¸nh t¬ng ®èi gi÷a kÕt qu¶ ®¹t ®îc víi phÇn chi phÝ bá ra ®Ó cã ®îc kÕt qu¶ ®ã. Nhng xÐt trªn quan niÖm cña triÕt häc M¸c-Lªnin th× sù vËt hiÖn tîng ®Òu cã quan hÖ rµng buéc cã t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau chø kh«ng tån t¹i mét c¸c riªng lÎ. H¬n n÷a s¶n xuÊt kinh doanh lµ mét qu¸ tr×nh t¨ng thªm cã sù liªn hÖ mËt thiÕt víi c¸c yÕu tè cã s½n. Chóng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp t¸c ®éng lµm kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh thay ®æi. H¹n chÕ cña quan ®iÓm nµy lµ nã chØ xem xÐt hiÖu qu¶ trªn c¬ së so s¸nh phÇn t¨ng thªm cña kÕt qu¶ vµ phÇn t¨ng thªm cña chi phÝ, vµ nã kh«ng xem xÐt ®Õn phÇn chi phÝ vµ phÇn kÕt qu¶ ban ®Çu. Do ®ã theo quan ®iÓm nµy chØ ®¸nh gi¸ ®îc hiÖu qu¶ cña phÇn kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh mµ kh«ng ®¸nh gi¸ ®îc toµn bé hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Quan ®iÓm thø ba cho r»ng: "HiÖu qu¶ kinh doanh ®îc ®o b»ng hiÖu sè gi÷a kÕt qu¶ vµ chi phÝ bá ra ®Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ ®ã", (Kinh tÕ th- ¬ng m¹i dÞch vô- Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª 1998). Quan niÖm nµy cã u ®iÓm lµ ph¶n ¸nh ®îc mèi quan hÖ b¶n chÊt cña hiÖu qu¶ kinh tÕ. Nã g¾n ®îc kÕt qu¶ víi toµn bé chi phÝ, coi hiÖu qu¶ lµ sù ph¶n ¸nh tr×nh ®é sö dông c¸c yÕu tè s¶n xuÊt kin doanh. Tuy nhiªn quan ®iÓm nµy cha ph¶n ¸nh ®îc t¬ng quan vÒ lîng vµ chÊt gi÷a kÕt qu¶ vµ chi phÝ. §Ó ph¶n ¸nh tr×nh ®é sö dông c¸c nguån lùc chóng ta ph¶i cè ®Þnh mét trong hai yÕu tè hoÆc kÕt qu¶ ®Çu ra hoÆc chi phÝ bá ra, nhng trªn thùc tÕ th× c¸c yÕu tè nµy kh«ng ë tr¹nh th¸i tÜnh mµ lu«n biÕn ®æi vµ vËn ®éng. Quan ®iÓm thø t cho r»ng: "HiÖu qu¶ kinh doanh lµ møc ®é tho¶ m·n yªu cÇu quy luËt c¬ b¶n cña chñ nghÜa x· héi, cho r»ng quü tiªu dïng víi t c¸ch lµ chØ tiªu ®¹i diÖn cho møc sèng cña mäi ngêi trong doanh nghiÖp", (Kinh tÕ th¬ng m¹i dÞch vô-Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª 1998). Quan ®iÓm nµy cã u ®iÓm lµ b¸m s¸t môc tiªu tinh thÇn cña nh©n d©n. Nhng khã kh¨n ë ®©y lµ ph¬ng tiÖn ®ã nãi chung vµ møc sèng nãi riªng lµ rÊt ®a d¹ng vµ phong phó, nhiÒu h×nh nhiÒu vÎ ph¶n ¸nh trong c¸c chØ tiªu møc ®é tho¶ m·n nhu cÇu hay møc ®é n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n. Quan ®iÓm thø n¨m cho r»ng: "HiÖu qu¶ kinh doanh lµ chØ tiªu kinh tÕ-x· héi tæng hîp ®Ó lùa chän c¸c ph¬ng ¸n hoÆc c¸c quyÕt ®Þnh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng thùc tiÔn ë mäi lÜnh vùc kinh doanh vµ t¹i mäi thêi 4
®iÓm. BÊt kú c¸c quyÕt ®Þnh cÇn ®¹t ®îc ph¬ng ¸n tèt nhÊt trong ®iÒu kiÖn cho phÐp, gi¶i ph¸p thùc hiÖn cã tÝnh c©n nh¾c, tÝnh to¸n chÝnh x¸c phï hîp víi sù tÊt yÕu cña quy luËt kh¸ch quan trong tõng ®iÒu kiÖn cô thÓ", (GS §ç Hoµng Toµn-Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña qu¶n trÞ doanh nghiÖp- Nhµ XuÊt B¶n Thèng kª,1994). Theo quan ®iÓm nµy hiÖu qu¶ ë ®©y hiÓu trªn mét sè néi dung sau: + HiÖu qu¶ lµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ngêi + BiÓu hiÖn cña kÕt qu¶ ho¹t ®éng nµy lµ c¸c ph¬ng ¸n quyÕt ®Þnh. + KÕt qu¶ tèt nhÊt trong ®iÒu kiÖn cô thÓ §Ó lµm s¸ng tá b¶n chÊt vµ ®i ®Õn mét kh¸i niÖm hiÖu qu¶ kinh doanh hoµn chØnh chóng ta ph¶i xuÊt ph¸t t luËn ®iÓm cña triÕt häc M¸c - Lªnin vµ nh÷ng luËn ®iÓm cña lý thuyÕt hÖ thèng. HiÖu qu¶ kinh doanh, chñ yÕu ®îc thÈm ®Þnh bëi thÞ trêng, lµ tiªu chuÈn x¸c ®Þnh ph¬ng híng ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Nh vËy hiÖu qu¶ kinh doanh ph¶n ¸nh tr×nh ®é sö dông c¸c nguån lùc (bao gåm nh©n lùc, tµi lùc vµ vËt lùc) vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó cã ®îc kÕt qu¶ cao nhÊt víi chi phÝ thÊp nhÊt. Tõ kh¸i niÖm nµycã thÓ ®a ra c«ng thøc chung ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh lµ: K E= (1) C hay C E= (2) K *E : HiÖu qu¶ kinh doanh *C : Chi phÝ yÕu tè ®Çu vµo *K : KÕt qu¶ nhËn ®îc KÕt qu¶ ®Çu ra cã thÓ ®o b»ng c¸c chØ tiªu nh: gi¸ trÞ tæng s¶n l- îng, doanh thu thuÇn, lîi nhuËn thuÇn, lîi tøc gép... Cßn yÕu tè ®Çu vµo bao gåm: lao ®éng ®èi tîng lao ®éng, vèn chñ së h÷u vµ vèn vay. C«ng thøc (1) ph¶n ¸nh søc s¶n xuÊt (møc sinh lêi) cña c¸c yÕu tè ®Çu vµo ®îc tÝnh cho tæng sè vµ riªng cho gi¸ trÞ gia t¨ng. C«ng thøc nµy 5
cho biÕt cø mét ®¬n vÞ ®Çu vµo ®îc sö dông th× cho ra bao nhiªu kÕt qu¶ ®Çu ra. C«ng thøc (2) ®îc tÝnh nghÞch ®¶o cña c«ng thøc (1) ph¶n ¸nh suÊt hao phÝ c¸c chØ tiªu ®Çu vµo, nghÜa lµ ®Ó cã mét ®¬n vÞ kÕt qu¶ ®Çu ra th× cÇn cã bao nhiªu ®¬n vÞ yÕu tè ®Çu vµo. 1.2. B¶n chÊt ®Æc ®iÓm vµ vµ c¸ch ph©n lo¹i hiÖu qu¶ kinh doanh. 1.2.1. B¶n chÊt cña hiÖu qu¶ kinh doanh. Tõ kh¸i niÖm vÒ hiÖu qu¶ nªu ë trªn ®· kh¼ng ®Þnh b¶n chÊt cña hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ho¹t ®éng kinh doanh ph¶n ¸nh ®îc t×nh h×nh sö dông c¸c nguÇn lùc cña doanh nghiÖp ®Ó ®¹t môc tiªu cuèi cïng cña mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña mäi doanh nghiÖp lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. 1.2.2. §Æc ®iÓm cña ph¹m trï hiÖu qu¶ kinh doanh. HiÖu qu¶ kinh doanh lµ ph¹m trï phøc t¹p vµ khã ®¸nh gi¸. Së dÜ nh vËy v× ë kh¸i niÖm nµy cho ta thÊy hiÖu qu¶ s¶n suÊt kinh doanh ®îc x¸c ®Þnh bëi mèi t¬ng quan gi÷a hai ®¹i lîng lµ kÕt qu¶ ®Çu ra vµ chi phÝ bá ra ®Ó cã ®îc kÕt qu¶ ®ã mµ hai ®¹i lîng nµy ®Òu khã x¸c ®Þnh. VÒ kÕt qu¶, chóng ta Ýt x¸c ®Þnh ®îc chÝnh x¸c kÕt qu¶ mµ doanh nghiÖp thu ®îc. VÝ dô nh kÕt qu¶ thu ®îc cña ho¹t ®éng kinh doanh chÞu ¶nh hëng cña thíc ®o gi¸ trÞ ®ång tiÒn- víi nh÷ng thay ®æi trªn thÞ trêng cña nã. VÒ chi phÝ còng vËy viÖc x¸c ®Þnh ®¹i lîng nµy kh«ng dÔ dµng. V× chi phÝ còng chÞu ¶nh hëng cña ®ång tiÒn h¬n thÕ n÷a cã thÓ mét chi phÝ bá ra nhng nã liªn quan ®Õn nhiÒu qu¸ tr×nh trong ho¹t ®éng kinh doanh th× viÖc bæ xung chi phÝ cho tõng ®èi tîng chØ lµ t¬ng ®èi, vµ cã khi kh«ng ph¶i chØ lµ chi phÝ trùc tiÕp mang l¹i kÕt qu¶ cho doanh nghiÖp mµ cßn rÊt nhiÒu chi phÝ gi¸n tiÕp nh: gi¸o dôc, c¶i t¹o m«i trêng, søc khoÎ... cã t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp, c¸c chi phÝ ®ã rÊt khã tÝnh to¸n trong qu¸ tr×nh xem xÐt hiÖu qu¶ kinh tÕ. 2. Ph©n lo¹i cña hiÖu qu¶ kinh doanh. Trong c«ng t¸c qu¶n lý, ph¹m trï hiÖu qu¶ kinh doanh ®îc biÓu hiÖn díc c¸c d¹ng kh¸c nhau. Mçi d¹ng cã nh÷ng ®Æc trng vµ ý nghÜa cô thÓ hiÖu qu¶ theo híng nµo ®ã. ViÖc ph©n chia hiÖu qu¶ kinh doanh theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau cã t¸c dông thiÕt thùc cho c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh. 6
Nã lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu vµ ®Þnh møc hiÖu qu¶ kinh doanh ®Ó tõ ®ã cã biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. a) HiÖu qu¶ tµi chÝnh vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ quèc d©n. HiÖu qu¶ tµi chÝnh cßn gäi lµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh hay hiÖu qu¶ doanh nghiÖp lµ hiÖu qu¶ xem xÐt trong ph¹m vi doanh nghiÖp. HiÖu qu¶ tµi chÝnh ph¶n ¸nh mèi quan hÖ lîi Ých kinh tÕ mµ doanh nghiÖp nhËn ®îc vµ chi phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra ®Ó cã ®îc lîi Ých kinh tÕ ®ã. HiÖu qu¶ tµi chÝnh lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ ®Çu t. BiÓu hiÖn chung cña hiÖu qu¶ doanh nghiÖp lµ lîi nhuËn mµ mçi doanh nghiÖp ®¹t ®îc. Tiªu chuÈn c¬ b¶n cña hiÖu qu¶ nµy lµ lîi nhuËn cao nhÊt vµ æn ®Þnh. HiÖu qu¶ kinh tÕ quèc d©n hay cßn gäi lµ hiÖu kinh tÕ x· héi tæng hîp xÐt trong ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ. HiÖu qu¶ kinh tÕ quèc d©n mµ doanh nghiÖp mang l¹i cho nÒn kinh tÕ quèc d©n lµ sù ®ãng gãp cña doanh nghiÖp vµo ph¸t triÓn x· héi, tÝch luü ngo¹i tÖ, t¨ng thu ng©n s¸ch, gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¨ng thu nhËp, c¶i thiÖn ®êi sèng cho ngêi lao ®éng... HiÖu qu¶ tµi chÝnh lµ mèi quan t©m cña c¸c doanh nghiÖp hoÆc c¸c nhµ ®Çu t. HiÖu qu¶ kinh tÕ quèc d©n mèi quan t©m cña toµn x· héi mµ ®¹i diÖn lµ nhµ níc HiÖu qu¶ tµi chÝnh ®îc xem xÐt theo quan ®iÓm doanh nghiÖp, hiÖu qu¶ kinh tÕ quèc d©n xem xÐt theo quan ®iÓm toµn x· héi. Quan hÖ gi÷a hiÖu qu¶ tµi chÝnh vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ quèc d©n lµ mèi quan hÖ gi÷a lîi Ých bé phËn víi lîi Ých tæng thÓ, gi÷a lîi Ých c¸ nh©n víi lîi Ých tËp thÓ vµ toµn x· héi. §ã lµ quan hÖ thèng nhÊt cã m©u thuÉn. Trong qu¶n lý kinh doanh kh«ng nh÷ng cÇn tÝnh hiÖu qu¶ tµi chÝnh doanh nghiÖp mµ cßn ph¶i tÝnh ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña doanh nghiÖp ®em l¹i cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. HiÖu qu¶ kinh tÕ quèc d©n chØ ®¹t ®îc trªn c¬ së ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ. C¸c doanh nghiÖp ph¶i quan t©m ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi ®ã chÝnh lµ tiÒn ®Ò cho doanh nghiÖp kinh doanh cã hiÖu qu¶. §Ó doanh nghiÖp quan t©m ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi nhµ níc ph¶i cã chÝnh s¸ch ®¶m b¶o kÕt hîp hµi hoµ lîi Ých x· héi víi lîi Ých doanh nghiÖp vµ lîi Ých c¸ nh©n. b) HiÖu qu¶ chi phÝ x· héi Ho¹t ®éng cña bÊt kú doanh nghiÖp nµo còng g¾n víi m«i trêng vµ thÞ trêng kinh doanh cña nã. Doanh nghiÖp nµo còng c¨n cø vµo thÞ trêng ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò then chèt: S¶n xuÊt c¸i g×? S¶n xuÊt nh thÕ nµo? S¶n xuÊt cho ai? 7
Mçi doanh nghiÖp ®Òu tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh trong ®iÒu kiÖn cô thÓ vÒ tµi nguyªn tr×nh ®é trang thiÕt bÞ kü thuËt, tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý lao ®éng qu¶n lý kinh doanh. Hä ®a ra thÞ trêng s¶n phÈm víi chi phÝ c¸ biÖt nhÊt ®Þnh vµ ngêi nµo còng muèn tiªu thô hµng ho¸ cña m×nh víi gi¸ cao nhÊt. Tuy vËy khi ®a hµng ho¸ cña m×nh ra thÞ trêng, hä chØ cã thÓ b¸n s¶n phÈm cña m×nh theo gi¸ thÞ trêng nÕu chÊt lîng s¶n phÈm cña hä lµ t¬ng ®¬ng. Bëi v× thÞ trêng chØ chÊp nhËn møc hao phÝ x· héi cÇn thiÕt trung b×nh ®Ó s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ hµng ho¸. Quy luËt gi¸ trÞ ®Æt tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp víi mét møc chi phÝ kh¸c nhau trªn cïng mét mÆt b»ng trao ®æi, th«ng qua møc gi¸ c¶ thÞ trêng. Suy cho cïng chi phÝ bá ra lµ chi phÝ x· héi, nhng t¹i mçi doanh nghiÖp chóng ta cÇn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh, th× hao phÝ lao ®éng x· héi thÓ hiÖn díi d¹ng cô thÓ: - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt. - Chi phÝ s¶n xuÊt. B¶n th©n mçi lo¹i chi phÝ l¹i ®îc ph©n chia chi tiÕt h¬n. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh kh«ng thÓ kh«ng ®¸nh gi¸ tæng hîp c¸c chi phÝ trªn ®©y, vµ cÇn thiÕt ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña tõng lo¹i chi phÝ. c) HiÖu qu¶ tuyÖt ®èi vµ hiÖu qu¶ t¬ng ®èi. HiÖu qu¶ tuyÖt ®èi vµ hiÖu qu¶ t¬ng ®èi lµ hai h×nh thøc biÓu hiÖn mèi quan hÖ gi÷a kÕt qu¶ vµ chi phÝ. Trong ®ã hiÖu qu¶ tuyÖt ®èi ®îc ®o b»ng hiÖu sè gi÷a kÕt qu¶ vµ chi phÝ. HiÖu qu¶ t¬ng ®èi ®îc ®o b»ng tû sè gi÷a kÕt qu¶ vµ chi phÝ. Trong c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh viÖc x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ nh»m môc tiªu c¬ b¶n: + §Ó thÓ hiÖn vµ ®¸nh gi¸ tr×nh ®é sö dông c¸c nguån lùc trong ho¹t ®éng kinh doanh + Ph©n tÝch luËn chøng kinh tÕ cña c¸c ph¬ng ¸n kh¸c nhau trong viÖc thùc hiÖn mét nhiÖm vô cô thÓ ®ã ®Ó lùa chän ph¬ng ¸n tèi u nhÊt. Ngêi ta x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ tuyÖt ®èi khi ph¶i bá chi phÝ ra ®Ó thùc hiÖn mét ph¬ng ¸n quyÕt ®Þnh nµo ®ã. §Ó biÕt râ chi phÝ bá ra sÏ thu ®îc bao nhiªu lîi Ých cô thÓ vµ môc tiªu cô thÓ lµ g×, tõ ®ã quyÕt ®Þnh bá tiÒn ra thùc hiÖn ph¬ng ¸n hay quyÕt ®Þnh kinh doanh ph¬ng ¸n ®ã kh«ng. V× vËy, trong c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh, bÊt cø viÖc g× ®ßi hái chi phÝ, dï 8
mét ph¬ng ¸n lín hay mét ph¬ng ¸n nhá ®Òu cÇn ph¶i tÝnh hiÖu qu¶ tuyÖt ®èi. d) HiÖu qu¶ tríc m¾t vµ l©u dµi. C¨n cø vµo lîi Ých nhËn ®îc trong c¸c kho¶ng thêi gian dµi hay ng¾n mµ ngêi ta ®a ra xem xÐt ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ tríc m¾t vµ hiÖu qu¶ l©u dµi. Lîi Ých trong hiÖu qu¶ tríc m¾t lµ hiÖu qu¶ xem xÐt trong thêi gian ng¾n. HiÖu qu¶ l©u dµi lµ hiÖu qu¶ dîc xem xÐt ®¸nh gi¸ trong mét kho¶ng thêi gian dµi. doanh nghiÖp cÇn ph¶i xem xÐt thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh sao cho nã mang l¹i lîi Ých tríc m¾t còng nh l©u dµi cho doanh nghiÖp. Ph¶i kÕt hîp hµi hoµ lîi Ých tríc m¾t vµ lîi Ých l©u dµi, kh«ng ®îc chØ v× lîi Ých tríc m¾t mµ lµm thiÖt h¹i ®Õn lîi Ých l©u dµi cña doanh nghiÖp. 3. Vai trß cña n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. 3.1. HiÖu qu¶ kinh doanh lµ môc tiªu cña kinh doanh. Môc tiªu bao trïm vµ l©u dµi cña mäi doanh nghiÖp lµ t¹o ra lîi nhuËn , tèi u ho¸ lîi nhuËn trªn c¬ së nguån lùc s½n cã. §Ó ®¹t ®îc môc tiªu nµy doanh nghiÖp sö dông nhiÒu ph¬ng ph¸p kh¸c nhau. Trong ®ã hiÖu qu¶ kinh doanh lµ mét trong nh÷ng môc ®Ých mµ nhµ qu¶n lý kinh tÕ kinh doanh muèn v¬n tíi vµ ®¹t tíi. ViÖc xem xÐt, ®¸nh gi¸ tÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh doanh kh«ng chØ cho biÕt sö dông c¸c nguån lùc vµo c¸c ho¹t ®éng kinh doanh ë møc ®é nµo mµ cßn cho phÐp nhµ qu¶n trÞ ph©n tÝch t×m ra c¸c nh©n tè ®Ó ®a ra c¸c biÖn ph¸p qu¶n trÞ kinh doanh thÝch hîp trªn c¶ hai ph¬ng diÖn: t¨ng kÕt qu¶ vµ gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. B¶n chÊt cña hiÖu qu¶ kinh doanh chØ râ tr×nh ®é sö dông nguån lùc vµo kinh doanh: tr×nh ®é sö dông nguån lùc kinh doanh cµng cao, c¸c doanh nghiÖp cµng cã kh¶ n¨ng t¹o ra kÕt qu¶ cao trong cïng mét nguån lùc ®Çu vµo hoÆc tèc ®é t¨ng cña kÕt qu¶ lín h¬n so víi tèc ®é t¨ng cña viÖc sö dông nguån lùc ®Çu vµo. Do ®ã, trªn ph¬ng diÖn lý luËn vµ thùc tiÔn ph¹m trï hiÖu qu¶ kinh doanh ®ãng vai trß rÊt quan träng trong viÖc so s¸nh ®¸nh gi¸ ph©n tÝch kinh tÕ nh»m t×m ra mét gi¶i ph¸p tèi u nhÊt ®a ra ph¬ng ph¸p ®óng ®¾n nhÊt ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. Nh vËy, hiÖu qu¶ kinh doanh kh«ng nh÷ng lµ môc tiªu môc ®Ých cña c¸c nµ kinh tÕ, kinh doanh mµ cßn lµ mét ph¹m trï ®Ó ph©n tÝch ®¸nh gi¸ tr×nh ®é dông c¸c yÕu tè ®Çu vµo nãi trªn. 9
3.2. Sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao hiÖu kinh doanh. Kinh doanh c¸i g×? Kinh doanh nh thÕ nµo? Kinh doanh cho ai? chi phÝ bao nhiªu? C©u hái nµy sÏ kh«ng thµnh vÊn ®Ò nÕu nguån lùc ®Çu vµo cña s¶n xuÊt kinh doanh lµ kh«ng h¹n chÕ; ngêi ta sÏ kh«ng cÇn nghÜ tíi vÊn ®Ò sö dông tiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶ c¸c nguån ®Çu vµo... nÕu nguån lùc lµ v« tËn. Nhng nguån lùc kinh doanh lµ h÷u h¹n. Trong khi ®ã ph¹m trï nhu cÇu con ngêi lµ ph¹m trï v« h¹n: kh«ng cã giíi h¹n cña sù ph¸t triÓn c¸c nhu cÇu - hµng ho¸ dÞch vô cung cÊp cho con ngêi cµng nhiÒu, cµng phong phó, cµng cã chÊt lîng cµng cao cµng tèt. Do vËy, cña c¶i cµng khan hiÕm l¹i cµng khan hiÕm h¬n theo c¶ nghÜa tuyÖt ®èi vµ nghÜa t¬ng ®èi cña nã. Khan hiÕm nguån lùc ®ßi hái b¾t buéc con ngêi ph¶i nghÜ ®Õn viÖc lùa chän kinh tÕ, khan hiÕm cµng t¨ng nªn dÉn tíi vÊn ®Ò lùa chän tèi u ngµy cµng ®Æt ra nghiªm tóc vµ ngay g¾t. Thùc ra khan hiÕm míi chØ lµ ®iÒu kiÖn cÇn ®Ó lùa chän kinh tÕ, nã b¾t buéc lùa chän con ngêi ph¶i lùa chän kinh tÕ. Chóng ta biÕt r»ng lóc ®Çu d©n c cßn Ýt mµ cña c¶i trªn tr¸i ®Êt cßn phong phó, cha bÞ c¹n kiÖt v× khai th¸c vµ sö dông: lóc ®ã con ngêi chØ chó ý ph¸t triÓn theo chiÒu réng. §iÒu kiÖn ®ñ cho viÖc lùa chän kinh tÕ lµ cïng víi sù ph¸t triÓn nh©n lo¹i th× cµng ngµy ngêi ta cµng t×m ra nhiÒu ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy, cho phÐp cïng mét nguån lùc ®Çu vµo nhÊt ®Þnh ngêi ta lµm nhiÒu c«ng viÖc kh¸c nhau. §iÒu nµy cho phÐp c¸c doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng lùa chän kinh tÕ: lùa chän kinh tÕ tèi u. Sù lùa chän nµy sÏ mang l¹i cho doanh nghiÖp hiÖu qu¶ kinh doanh cao nhÊt, thu ®îc nhiÒu lîi Ých nhÊt. Giai ®o¹n ph¸t triÓn theo chiÒu réng nhêng chç cho ph¸t triÓn theo chiÒu s©u: sù ph¸t triÓn theo chiÒu s©u nhê vµo n©ng cao cña hiÖu qu¶ kinh doanh. Nh vËy, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh lµ n©ng cao kh¶ n¨ng sö dông c¸c nguån lùc cã s½n cña doanh nghiÖp ®Ó ®¹t ®îc sù lùa chän tèi u. Trong ®iÒu kiÖn khan hiÕm nguån lùc th× viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh lµ ®iÒu kiÖn sèng cßn ®Æt ra ®èi víi doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh. Tuy nhiªn, sù lùa chän kinh tÕ cña c¸c doanh nghiÖp trong c¬ chÕ kinh tÕ kh¸c nhau lµ kh«ng gièng nhau: Trong c¬ chÕ kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, viÖc lùa chän kinh tÕ thêng kh«ng ®Æt ra cho mäi cÊp xÝ nghiÖp mäi quyÕt ®Þnh kinh tÕ s¶n xuÊt c¸i g×?s¶n xuÊt nh thÕ nµo? s¶n xuÊt cho ai? ®Òu ®îc gi¶i quyÕt ë trung t©m duy nhÊt. C¸c ®¬n vÞ kinh doanh c¬ së tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng cña m×nh theo sù chØ ®¹o tõ mét 10
trung t©m v× vËy môc tiªu cao nhÊt cña c¸c ®¬n vÞ nµy lµ hoµn thµnh kÕ ho¹ch nhµ níc giao. Do h¹n chÕ nhÊt ®Þnh cña c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung cho nªn kh«ng nh÷ng c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së Ýt quan t©m ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ cña m×nh mµ trong nhiÒu trêng hîp c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ hoµn thµnh kÕ ho¹ch b»ng mäi gi¸. Ho¹t ®éng kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ trêng, m«i trêng c¹nh tranh gay g¾t, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh lµ ®iÒu kiÖn tån t¹i cña doanh nghiÖp. Trong c¬ chÕ thÞ trêng viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò: s¶n xuÊt c¸i g×? s¶n xuÊt nh thÕ nµo? s¶n xuÊt cho ai? ®îc dùa trªn c¬ së quan hÖ - cung cÇu, gi¸ c¶ thÞ trêng, c¹nh tranh vµ hîp t¸c... C¸c doanh nghiÖp ph¶i tù ®Æt ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh cña m×nh, tù h¹ch to¸n lç l·i, l·i nhiÒu hëng nhiÒu l·i Ýt hëng Ýt, kh«ng cã l·i sÏ ®i ®Õn ph¸ s¶n doanh nghiÖp. Do ®ã môc tiªu lîi nhuËn trë thµnh mét trong nh÷ng môc tiªu quan träng nhÊt, mang tÝnh sèng cßn cña doanh nghiÖp. MÆt kh¸c trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng c¸c doanh nghiÖp ph¶i c¹nh tranh ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn. M«i trêng c¹nh tranh cµng gay g¾t, trong cuéc c¹nh tranh ®ã cã nh÷ng doanh nghiÖp vÉn ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn, bªn c¹nh ®ã kh«ng Ýt doanh nghiÖp bÞ thua lç, gi¶i thÓ, ph¸ s¶n. §Ó ®øng v÷ng trªn thÞ trêng c¸c doanh nghiÖp lu«n ph¶i chó ý t×m mäi c¸ch gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, n©ng cao uy tÝn... cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr- êng nh»m tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. C¸c doanh nghiÖp thu ®îc lîi nhuËn cµng cao cµng tèt. Nh vËy, ®Ó ®¹t ®îc hiÖu qu¶ kinh doanh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh lu«n lµ vÊn ®Ò quan t©m hµng ®Çu cña c¸c doanh nghiÖp vµ trë thµnh vÊn ®Ò sèng cßn ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn. 4. C¸c nh©n tè ¶nh hëng viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp . 4.1. Nhãm nh©n tè chñ quan. 4.1.1. Lùc lîng lao ®éng. Trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, lùc lîng lao ®éng t¸c ®éng trùc tiÕp lªn hiÖu qu¶ kinh doanh theo c¸c híng sau: 11
- Tr×nh ®é lao ®éng: NÕu lùc lîng lao ®éng cña doanh nghiÖp cã tr×nh ®é t¬ng øng sÏ gãp phÇn quan träng vËn hµnh cã hiÖu qu¶ yÕu tè vËt chÊt trong qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp. - C¬ cÊu lao ®éng: nÕu doanh nghiÖp cã c¬ cÊu lao ®éng hîp lý phï hîp tríc hÕt nã gãp phÇn vµo sö dông cã hiÖu qu¶ b¶n th©n c¸c yÕu tè lao ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, mÆt kh¸c nã gãp phÇn t¹o lËp vµ thêng xuyªn ®iÒu chØnh mèi quan hÖ tû lÖ hîp lý, thÝch hîp gi÷a c¸c yÕu tè trong qu¸ tr×nh kinh doanh. - ý thøc, tinh thÇn, tr¸ch nhiÖm, kû luËt cña ngêi lao ®éng. §©y lµ yÕu tè c¬ b¶n quan träng ®Ó ph¸t huy nguån lao ®éng trong kinh doanh. V× vËy chóng ta chØ cã thÓ ®¹t ®îc hiÖu qu¶ kinh doanh trong doanh nghiÖp chõng nµo chóng ta t¹o ®îc ®éi ngò lao ®éng cã kû luËt, cã kü thuËt, cã n¨ng suÊt cao. 4.1.2. Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c¬ së vËt chÊt kü thuËt vµ øng dông cña tiÕn bé khoa häc kü thuËt. Nh©n tè nµy t¸c ®éng vµo hiÖu qu¶ kinh doanh theo c¸c híng sau: - Sù ph¸t triÓn cña c¬ së vËt chÊt kü thuËt t¹o ra c¬ héi ®Ó n¾m b¾t th«ng tin trong qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh kinh doanh còng nh trong qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh, ®Þnh híng l¹i hoÆc chuyÓn híng kinh doanh. - Kü thuËt vµ c«ng nghÖ sÏ t¸c ®éng ®Õn viÖc tiÕt kiÖm chi phÝ vËt chÊt trong qu¸ tr×nh kinh doanh lµm cho chóng ta sö dông mét c¸ch hîp lý, tiÕt kiÖm chi phÝ vËt chÊt trong qu¸ tr×nh kinh doanh. - C¬ së vËt chÊt vµ øng dông cña tiÕn bé khoa häc kü thuËt: C¬ së vËt chÊt vµ øng dông cña tiÕn bé khoa häc kü thuËt sÏ t¹o ra ®a ngµnh nghÒ kinh doanh. 4.1.3. HÖ thèng trao ®æi vµ sö lý th«ng tin cña doanh nghiÖp . Th«ng tin ngµy nay ®îc coi lµ ®èi tîng lao ®éng cña c¸c nhµ kinh doanh, vµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ kinh tÕ th«ng tin hµng ho¸. §Ó kinh doanh thµnh c«ng trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh trong níc vµ quèc tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn, c¸c doanh nghiÖp cÇn cã th«ng tin chÝnh x¸c vÒ thÞ trêng, ngêi mua , ngêi b¸n, ®èi thñ c¹nh tranh, t×nh h×nh cung-cÇu hµng ho¸, gi¸ c¶... Kh«ng nh÷ng thÕ, doanh nghiÖp rÊt cÇn hiÓu biÕt thµnh c«ng vµ thÊt b¹i cña c¸c doanh nghiÖp trong níc vµ quèc tÕ, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña nhµ níc vµ c¸c níc kh¸c cã liªn quan ®Õn thÞ trêng cña doanh nghiÖp. 12
Th«ng tin chÝnh x¸c kÞp thêi lµ c¬ së v÷ng ch¾c cho doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ph¬ng híng kinh doanh, x©y dùng chiÕn luîc kinh doanh dµi h¹n còng nh ho¹ch ®Þnh c¸c ch¬ng tr×nh kinh doanh ng¾n h¹n. NÕu doanh nghiÖp kh«ng quan t©m ®Õn th«ng tin, kh«ng thêng xuyªn l¾m b¾t th«ng tin kÞp thêi th× doanh nghiÖp dÔ ®i ®Õn thÊt b¹i. Trong kinh doanh nÕu biÕt m×nh biÕt ngêi, l¾m ®îc th«ng tin vÒ ®èi thñ c¹nh tranh... th× doanh nghiÖp míi cã nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó dµnh th¾ng lîi trong kinh doanh vµ thu lîi nhuËn cao b¶o ®¶m cho doanh nghiÖp tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Mét nhiÖm vô quan träng cña c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp hiÖn nay lµ lµm sao tæ chøc ®îc hÖ thèng th«ng tin cña doanh nghiÖp mét c¸ch hîp lý ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu th«ng tin. 4.1.4. Nh©n tè tæ chøc qu¶n lý doanh nghiÖp. Trong kinh doanh nh©n tè qu¶n trÞ kinh doanh cã vai trß v« cïng quan träng: Qu¶n trÞ doanh nghiÖp cã vai trß ®Þnh híng cho doanh nghiÖp mét híng ®i ®óng trong ho¹t ®éng kinh doanh, x¸c ®Þnh chiÕn lîc kinh doanh, ph¸t triÓn doanh nghiÖp. ChiÕn lîc kinh doanh vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp lµ c¬ së ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ hoÆc thÊt b¹i phi hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp trong kinh tÕ thÞ trêng. Mäi nh©n tè ph©n tÝch ë trªn ®Òu cã t¸c ®éng tÝch cùc hoÆc tiªu cùc ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh th«ng qua ho¹t ®éng cña bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp vµ ®éi ngò c¸c c¸n bé qu¶n trÞ. Nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp ®Æc biÖt c¸c l·nh ®¹o doanh nghiÖp b»ng phÈm chÊt vµ tµi n¨ng cña m×nh cã vai trß quan träng bËc nhÊt vµ cã ý nghÜa duy tr× thµnh ®¹t cho mét tæ chøc kinh doanh. Trong c¸c nhiÖm vô ph¶i hoµn thµnh ngêi c¸n bé doanh nghiÖp ph¶i chó ý hai nhiÖm vô chñ yÕu lµ: - X©y dùng tËp thÓ thµnh mét hÖ thèng ®oµn kÕt, n¨ng ®éng víi chÊt lîng cao. - D×u d¾t tËp thÓ díi quyÒn hoµn thµnh môc ®Ých vµ môc tiªu mét c¸ch v÷ng ch¾c æn ®Þnh. ë bÊt k× doanh nghiÖp nµo hiÖu qu¶ kinh doanh ®Òu phô thuéc lín vµo c¬ cÊu tæ chøc bé m¸y qu¶n trÞ, nhËn thøc hiÓu biÕt, tr×nh ®é ®éi ngò c¸c nhµ qu¶n trÞ, kh¶ n¨ng x¸c ®Þnh môc tiªu vµ ph¬ng híng kinh doanh cña nh÷ng nhµ l·nh ®¹o doanh nghiÖp. 13
HiÖu qu¶ kinh doanh ®îc x¸c ®Þnh bëi t¬ng quan gi÷a hai ®¹i lîng kÕt qu¶ thu ®îc vµ chi phÝ bá ra. C¶ hai ®¹i lîng nµy phøc t¹p, khã tÝnh to¸n vµ ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc qu¶n trÞ kinh doanh cµng ngµy ngêi ta cµng t×m ra c¸c ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ vµ x¸c ®Þnh hai ®¹i lîng nµy gÇn víi gi¸ trÞ thùc cña nã h¬n. Trong c¶ hai ®¹i lîng nµy xem xÐt trªn ph¬ng diÖn gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông tiªu thøc lîi nhuËn lµm kÕt qu¶ th× kÕt qu¶ vµ chi phÝ ®Òu cã mèi quan hÖ biÖn chøng víi nhau. Cã thÓ biÓu diÔn mèi quan hÖ ®ã nh sau: Lîi nhuËn = Doanh thu - Chi phÝ Sù khã kh¨n tríc hÕt biÓu hiÖn ë hai quan niÖm vÒ hai yÕu tè nµy, vµ cÇn chó ý r»ng c¸i g× lµ lîi nhuËn sÏ kh«ng lµ chi phÝ vµ ngîc l¹i, c¸i g× coi lµ chi phÝ sÏ kh«ng lµ lîi nhuËn. Cã rÊt nhiÒu dÉn chøng chøng tá sù kh«ng thèng nhÊt trong quan ®iÓm nµy. VÝ dô nh tríc ®©y chóng ta quan niÖm r»ng thuÕ n»m trong ph¹m trï lîi nhuËn lµ mét phÇn lîi nhuËn. Ngµy nay quan niÖm nµy ®· dÇn thay ®æi: nhiÒu lo¹i thuÕ coi lµ yÕu tè cÊu thµnh chi phÝ chø kh«ng lµ lîi nhuËn. VËy ¶nh hëng tÝnh to¸n kinh tÕ ®Õn hiÖu qu¶ hiÖu qu¶ kinh doanh chÝnh lµ n»m ë sù phøc t¹p trong quan niÖm vÒ hai yÕu tè nµy. MÆt kh¸c viÖc ¸p dông to¸n kinh tÕ trong doanh nghiÖp ®èi víi viÖc x©y dùng m« h×nh ho¸ c¸c qu¸ tr×nh kinh doanh lµ cÇn thiÕt, nã lµ phÇn quan träng gióp cho doanh nghiÖp gi¶m ®îc chi phÝ vµ kh«ng l·ng phÝ nguån lùc lµm t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. 4.2.. Nhãm nh©n tè kh¸ch quan. BÊt cø doanh nghiÖp nµo trong lÜnh vùc nµo to hay nhá, suy cho cïng nã chØ lµ mét trong c¸c phÇn tö cÊu thµnh nÒn kinh tÕ quèc d©n hay trªn ph¬ng diÖn réng h¬n trong hoµn c¶nh quèc tÕ ho¸ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ th× doanh nghiÖp cã thÓ coi lµ bé phËn cÊu thµnh nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Do ®ã, ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp chÞu ¶nh hëng rÊt lín tõ m«i trêng bªn ngoµi. §ã lµ tæng hîp c¸c nh©n tè kh¸ch quan t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, vµ cô thÓ lµ t¸c ®éng ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. ë ®©y chóng ta ®i xem xÐt mét sè nh©n tè chñ yÕu sau: 14
4.2.1. M«i trêng ph¸p lý. M«i trêng ph¸p lý cã ¶nh hëng lín tíi hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. M«i trêng ph¸p lý lµnh m¹nh sÏ gióp cho doanh nghiÖp tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh thuËn lîi vµ ngîc l¹i nÕu m«i trêng ph¸p lý kh«ng æn ®Þnh sÏ g©y cho doanh nghiÖp nhiÒu khã kh¨n, trë ng¹i vµ nh÷ng rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. M«i trêng ph¸p lý gåm hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt do nhµ níc ®Æt ra - thÓ hiÖn vai trß qu¶n lý cña nhµ níc ®èi víi nÒn kinh tÕ vµ c¸c th«ng lÖ vµ luËt lÖ quèc tÕ - ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu. M«i trêng ph¸p lý t¹o ra hµnh lang ph¸p lý cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng, mäi doanh nghiÖp ®Òu n»m trong hµnh lang ®ã nÕu lÖch ra ngoµi lµ ph¹m luËt vµ bÞ sö lý. V× vËy, trong ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh doanh nghiÖp ph¶i chÊp hµnh mäi quy ®Þnh cña Nhµ níc vµ nÕu doanh nghiÖp ho¹t ®éng liªn quan ®Õn thÞ trêng níc ngoµi th× doanh nghiÖp kh«ng thÓ kh«ng n¾m ch¾c vµ tu©n thñ ph¸p luËt níc ®ã vµ th«ng lÖ quèc tÕ. 4.2.2. M«i trêng kinh tÕ. M«i trêng kinh tÕ lµ nh©n tè t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. M«i trêng kinh tÕ bao gåm c¸c yÕu tè nh tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ, tèc ®é t¨ng thu nhËp quèc d©n, l¹m ph¸t... C¸c yÕu tè nµy lu«n lµ c¸c nh©n tè t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. M«i trêng kinh tÕ tríc hÕt ph¶n ¸nh qua tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ vÒ c¬ cÊu ngµnh c¬ cÊu vïng. T×nh h×nh ®ã cã thÓ t¹o nªn sù hÊp dÉn cña thÞ trêng. NÕu tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ cña ®Êt níc cao vµ æn ®Þnh th× nã sÏ t¹o ra mét m«i trêng kinh doanh æn ®Þnh cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng vµ sö dông hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc cña m×nh. Cßn ngîc l¹i t¨ng trëng kinh tÕ cña ®Êt níc kh«ng æn ®Þnh vµ tr× trÖ kÐo dµi sÏ ¶nh hëng xÊu ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nh thÞ trêng cña doanh nghiÖp bÞ thu hÑp, nguån lùc sö dông bÞ l·ng phÝ do kh«ng hiÖu qu¶... Møc t¨ng thu nhËp quèc d©n còng ¶nh hëng tíi ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Møc t¨ng trëng kinh tÕ cña ®Êt níc cao vµ æn ®Þnh tøc lµ kh¶ n¨ng tiªu dïng thùc tÕ cña kh¸ch hµng doanh nghiÖp ngµy cµng t¨ng lµm cho thÞ trêng cña doanh nghiÖp ®îc më réng vµ vÊn ®Ò më réng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ®îc ®Æt ra. Ngîc l¹i thu nhËp quèc d©n thÊp sÏ lµm 15
cho kh¶ n¨ng tiªu dïng gi¶m thÞ trêng cña doanh nghiÖp bÞ thu hÑp s¶n xuÊt tr× trÖ, hµng s¶n xuÊt ra kh«ng tiªu thô ®îc. L¹m ph¸t còng lµ nh©n tè ¶nh hëng trùc tiÕp vµ s©u s¾c ®Õn ®êi sèng kinh tÕ cña ®Êt níc nãi chung vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nãi riªng. Tèc ®é l¹m ph¸t cña ®Êt níc ®îc k×m chÕ thÊp vµ æn ®Þnh sÏ lµm cho gi¸ trÞ ®ång tiÒn trong níc æn ®Þnh c¸c doanh nghiÖp sÏ yªn t©m s¶n suÊt kinh doanh vµ ®Çu t më réng s¶n xuÊt. MÆt kh¸c gi¸ trÞ cña ®ång tiÒn trong níc æn ®Þnh còng lµ c¬ së quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Ngîc l¹i nÕu tèc ®é l¹m ph¸t cao sÏ lµm cho ngêi ta mÊt lßng tin vµo ®ång néi tÖ vµ ngêi ta kh«ng d¸m ®Çu t vµo s¶n xuÊt vµ t×m c¸c tho¸t li khái ®ång néi tÖ b»ng c¸ch mua ngo¹i tÖ m¹nh vµ mua nh÷ng tµi s¶n cã gi¸ trÞ kh¸c. C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi cña nhµ níc còng t¸c ®éng lín ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tríc hÕt c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña nhµ níc thÓ hiÖn vai trß cña Nhµ Níc trong qu¶n lý nÒn kinh tÕ quèc d©n. NÕu chÝnh s¸ch kinh tÕ cña nhµ níc ®a ra lµ phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn thùc tÕ th× sÏ gãp phÇn thóc ®Èy ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. 5. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. 1. C¸c quan ®iÓm c¬ b¶n. HiÖu qu¶ kinh doanh lµ mét chØ tiªu chÊt lîng tæng hîp nã liªn quan ®Õn nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau, vµ nã ph¶n ¸nh tr×nh ®é sö dông c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña doanh nghiÖp. Do ®ã, khi xem xÐt hiÖu qu¶ kinh doanh cÇn qu¸n triÖt mét sè quan ®iÓm sau: - §¶m b¶o thèng nhÊt gi÷a nhiÖm vô chÝnh trÞ vµ kinh doanh trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. Quan ®iÓm nµy ®ßi hái viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh ph¶i xuÊt ph¸t tõ môc tiªu chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña §¶ng vµ Nhµ n- íc, tríc hÕt thÓ hiÖn ë viÖc thùc hiÖn c¸c chØ tiªu ph¸p lÖnh hay ®¬n ®Æt hµng cña nhµ níc giao cho doanh nghiÖp hay lµ c¸c hîp ®ång kinh tÕ nhµ níc ®· ký kÕt víi doanh nghiÖp, v× ®ã lµ nhu cÇu vµ lµ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn c©n ®èi nÒn kinh tÕ quèc d©n, cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸. Nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ chÝnh trÞ mµ nhµ níc giao cho doanh nghiÖp trong ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸, ®ßi hái doanh 16
nghiÖp ph¶i quyÕt ®Þnh viÖc s¶n xuÊt vµ b¸n nh÷ng hµng ho¸ thÞ trêng cÇn, nÒn kinh tÕ cÇn, chø kh«ng ph¶i hµng ho¸ b¶n th©n doanh nghiÖp cã. - B¶o ®¶m tÝnh toµn diÖn vµ hÖ thèng trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. Quan ®iÓm nµy ®ßi hái n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh ph¶i xuÊt ph¸t vµ ®¶m b¶o yªu cÇu n©ng cao hiÖu qu¶ nÒn kinh tÕ x· héi, cña ngµnh, cña ®Þa ph¬ng vµ c¬ së. H¬n n÷a trong tõng ®¬n vÞ c¬ së khi xem xÐt ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh ph¶i coi trong tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng, c¸c lÜnh vùc, c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh kinh doanh vµ ph¶i xem xÐt ®Çy ®ñ c¸c mèi quan hÖ, c¸c t¸c ®éng qua l¹i cña c¸c tæ chøc, c¸c lÜnh vùc trong mét hÖ thèng theo môc tiªu ®· x¸c ®Þnh. - §¶m b¶o tÝnh thùc tiÔn trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh . Quan ®iÓm nµy ®ßi hái khi ®¸nh gi¸ vµ x¸c ®Þnh môc tiªu biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh ph¶i xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm, ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi cña ngµnh, cña ®Þa ph¬ng cña doanh nghiÖp trong tõng thêi k×. ChØ cã nh vËy, chØ tiªu hiÖu qu¶ kinh doanh, ph¬ng ¸n kinh doanh cña doanh nghiÖp míi cã ®ñ c¬ së khoa häc thùc hiÖn, ®¶m b¶o lßng tin cña ngêi lao ®éng, h¹n chÕ rñi ro, tæn thÊt. - Ph¶i c¨n cø vµo kÕt qu¶ cuèi cïng c¶ vÒ hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh. Quan ®iÓm nµy ®ßi hái khi tÝnh to¸n ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ mét mÆt ph¶i c¨n cø vµo sè lîng hµng ho¸ ®· tiªu thô vµ gi¸ trÞ thu nhËp cña nh÷ng hµng ho¸ ®ã theo gi¸ c¶ thÞ trêng, mÆt kh¸c ph¶i tÝnh to¸n ®ñ chi phÝ ®· chi ra ®Ó s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng ho¸ ®ã. C¨n cø vµo kÕt qu¶ cuèi cïng c¶ vÒ hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ ®ã lµ ®ßi hái tÊt yÕu cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Ngoµi ra cßn ®ßi hái c¸c nhµ kinh doanh ph¶i tÝnh to¸n ®óng ®¾n hîp lý l- îng hµng ho¸ mua vµo cho qu¸ tr×nh kinh doanh tiÕp theo. §iÒu ®ã cßn cho phÐp ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n kh¶ n¨ng tho¶ m·n nhu cÇu cña thÞ trêng vÒ hµng ho¸ vµ dÞch vô theo c¶ gi¸ trÞ vµ hiÖn vËt tøc lµ c¶ gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ hµng ho¸ mµ thÞ trêng cÇn. 2. HÖ thèng c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Dùa trªn nguyªn t¾c x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu b»ng c¸ch so s¸nh gi÷a kÕt qu¶ kinh tÕ vµ chi phÝ kinh tÕ, chóng ta cã thÓ lËp ®îc mét b¶ng hÖ thèng chØ tiªu ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Cã 17
thÓ ph©n c¸c chØ tiªu thµnh hai nhãm chØ tiªu ®ã lµ: nhãm c¸c chØ tiªu tæng hîp vµ nhãm c¸c chØ tiªu bé phËn. * ChØ tiªu doanh lîi. XÐt trªn ph¬ng diÖn lý thuyÕt vµ thùc tiÔn cña c¸c ho¹t ®éng kinh doanh, c¸c nhµ kinh tÕ còng nh c¸c nhµ qu¶n trÞ kinh doanh thùc tÕ ë c¸c doanh nghiÖp th× hä xem xÐt hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp th× hä ®Òu quan t©m ®Õn viÖc tÝnh to¸n vµ ®¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu chung ph¶n ¸nh doanh lîi cña toµn doanh nghiÖp. + ChØ tiªu doanh lîi vèn kinh doanh . HÖ sè doanh lîi Vèn kinh Lîi nhuËn = doanh Vèn kinh doanh ý nghÜa: chØ tiªu nµy cho biÕt mét ®ång vèn kinh doanh mang l¹i bao nhiªu ®ång lîi nhuËn. + ChØ tiªu doanh lîi doanh thu: HÖ sè doanh lîi cña doanh Lîi nhuËn = thu Doanh thu ý nghÜa: chØ tiªu nµy cho biÕt trong mét ®ång doanh thu cã bao nhiªu ®ång lîi nhuËn: + ChØ tiªu sö dông hiÖu qu¶ chi phÝ. Doanh thu HiÖu qu¶ sö dông chi phÝ = Chi phÝ thêng xuyªn ý nghÜa: chØ tiªu nµy cho biÕt mét ®ång chi phÝ bá ra sÏ mang vÒ bao nhiªu ®ång doanh thu. * Nhãm chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ kinh doanh bé phËn. + HiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh. Sè vßng quay cña toµn bé Doanh thu = vèn Vèn kinh doanh ý nghÜa: ChØ tiªu nµy cho biÕt mçi ®¬n vÞ vèn kinh doanh bá ra sÏ mang l¹i bao nhiªu ®ång doanh thu, hay ph¶n ¸nh tèc ®é quay cña toµn bé vèn kinh doanh. + HiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh. HiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n cè Lîi nhuËn = (1) ®Þnh Vèn cè ®Þnh Hay: SuÊt hao phÝ tµi s¶n cè = Vèn cè ®Þnh (2) 18
®Þnh Lîi nhuËn C«ng thøc (1) cho biÕt sè tiÒn l·i trªn mét ®ång vèn cè ®Þnh. C«ng thøc (2) cho biÕt ®Ó t¹o ra mét ®ång l·i th× cÇn cã bao nhiªu ®ång tµi s¶n cè ®Þnh. + HiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng. - HiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng: HiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n lu Lîi nhuËn = ®éng Vèn lu ®éng ChØ tiªu nµy cho biÕt mét ®ång vèn lu ®éng bá vµo kinh doanh trong mét n¨m th× sÏ t¹o ra bao nhiªu ®ång lîi nhuËn. - Sè vßng lu©n chuyÓn cña vèn lu ®éng. Sè vßng lu©n chuyÓn cña vèn lu Doanh thu = ®éng Vèn lu ®éng ChØ tiªu nµy cho biÕt vèn lu ®éng sÏ quay ®îc bao nhiªu vßng trong mét n¨m. + HiÖu qu¶ sö dông lao ®éng. - Møc sinh lêi cña mét lao ®éng. Lîi nhuËn Møc sinh lêi cña mét lao = Tæng sè lao ®éng ®éng ChØ tiªu nµy cho biÕt mét lao ®éng sö dông trong doanh nghiÖp sÏ t¹o ra bao nhiªu ®ång lîi nhuËn trong thêi k× ph©n tÝch. - ChØ tiªu doanh thu b×nh qu©n mét lao ®éng. Doanh thu Doanh thu b×nh qu©n mét lao = Tæng sè lao ®éng ®éng ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh mét lao ®éng cã thÓ t¹o ra bao nhiªu ®ång doanh thu trong mét thêi k× ph©n tÝch. 3. Ph¬ng ph¸p sö dông trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch. §Ó ph©n tÝch xu híng vµ møc ¶nh hëng cña tõng nh©n tè ®Õn tõng chØ tiªu hiÖu qu¶ cÇn ph©n tÝch. Trong cuèn luËn v¨n nµy em sö dông ph- ¬ng ph¸p so s¸nh vµ lo¹i trõ. 3.1. Ph¬ng ph¸p so s¸nh. Ph¬ng ph¸p nµy ®îc sö dông trong ph©n tÝch ®Ó x¸c ®Þnh xu híng, møc ®é biÕn ®éng cña tõng chØ tiªu. §Ó sö dông ph¬ng ph¸p nµy cÇn x¸c ®Þnh c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n sau: 19
- Khi nghiªn cøu nhÞp ®é biÕn ®éng cña tèc ®é t¨ng trëng cña c¸c chØ tiªu, sè gèc ®Ó so s¸nh lµ chØ tiªu thêi k× tríc. - Khi nghiªn cøu nhÞp ®iÖu thùc hiÖn nhiÖm vô kinh doanh trong tõng thêi gian mét n¨m thêng so s¸nh víi cïng k× n¨m tríc. - Khi ®¸nh gi¸ møc ®é biÕn ®éng so víi c¸c chØ tiªu ®· dù kiÕn, trÞ sè thùc tÕ sÏ so s¸nh víi môc tiªu. 3.2. Ph¬ng ph¸p lo¹i trõ. Ph¬ng ph¸p lo¹i trõ lµ ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh møc ®é ¶nh hëng cña tõng nh©n tè ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh b»ng c¸ch lo¹i trõ ¶nh hëng cña nh©n tè kh¸c. §Ó nghiªn cøu ¶nh hëng cña mét nh©n tè ph¶i lo¹i trõ ¶nh hëng cña nh©n tè kh¸c. Muèn vËy cã thÓ dùa trùc tiÕp vµo møc biÕn ®éng cña tõng nh©n tè hoÆc dùa vµo phÐp thay thÕ lÇn lît tõng nh©n tè. C¸ch thø nhÊt lµ "sè chªnh lÖch" c¸ch thø hai lµ thay thÕ liªn hoµn. Ph¬ng ph¸p thay thÕ liªn hoµn ®Ó x¸c ®Þnh ¶nh hëng cña c¸c nh©n tè qua thay thÕ lÇn lît vµ liªn tiÕp c¸c nh©n tè ®Ó x¸c ®Þnh chØ sè cña c¸c chØ tiªu khi nh©n tè ®ã thay ®æi. §Æc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn cña ph¬ng ph¸p thay thÕ liªn hoµn: - S¾p xÕp c¸c nh©n tè ¶nh hëng vµ x¸c ®Þnh ¶nh hëng cña chóng ®Õn chØ tiªu ph©n tÝch ph¶i theo thø tù tõ nh©n tè sè lîng ®Õn nh©n tè chÊt lîng. - Thay thÕ gi¸ trÞ cña tõng nh©n tè ¶nh hëng.Cã bao nhiªu nh©n tè th× thay thÕ bÊy nhiªu lÇn. Gi¸ trÞ cña nh©n tè ®· thay thÕ gi÷ nguyªn gi¸ trÞ thêi k× ph©n tÝch cho ®Õn lÇn thay thÕ cuèi cïng. - Tæng hîp ¶nh hëng cña c¸c nh©n tè vµ so s¸nh víi biÕn ®éng tuyÖt ®èi cña chØ tiªu (k× nghiªn cøu so víi k× gèc). Chóng ta cã thÓ kh¸i qu¸t m« h×nh chung cña phÐp thay thÕ liªn hoµn nh sau: NÕu cã: f(x,y,z...) = xyz... th× f(x0,y0,z0...) = x0 y0 z0 ... Vµ: f(x) = f(x1,y0,z0) - f(x0,y0,z0) = x1y0z0 - x0y0z0 f(y) = f(x1,y1,z0) - f(x1,y0,z0) = x1y1z0 - x1y0z0 f(z) = f(x1,y1,z1) - f(x1,y1,z0) = x1y0z0 - x1y1z0 Nh vËy ®iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy lµ: - C¸c nh©n tè quan hÖ víi nhau díi d¹ng tÝch. 20