Báo cáo Một số vấn đề về quản lý lao động tiền lương ở Công ty vận taỉ ô tô số 3

Chia sẻ: Sapthanh Danh | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:45

Thêm vào BST

Báo xấu

95
lượt xem 21
download

Báo cáo Một số vấn đề về quản lý lao động tiền lương ở Công ty vận taỉ ô tô số 3

Mô tả tài liệu

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'báo cáo một số vấn đề về quản lý lao động tiền lương ở công ty vận taỉ ô tô số 3', luận văn - báo cáo, tài chính - kế toán - ngân hàng phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo Một số vấn đề về quản lý lao động tiền lương ở Công ty vận taỉ ô tô số 3

Lêi më ®Çu Lao ®éng lµ ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn, cÇn thiÕt cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi, lµ yÕu tè c¬ b¶n cã t¸c dông quyÕt ®Þnh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Lao ®éng cña con ngêi trong ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cã tÝnh chÊt hai mÆt: Mét mÆt con ngêi lµ tiÒm lùc cña s¶n xuÊt, lµ yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, cßn mÆt kh¸c con ngêi ®îc hëng lîi Ých cña m×nh lµ tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n thu nhËp . TiÒn l¬ng lµ kho¶n tiÒn c«ng tr¶ cho ngêi lao ®éng t¬ng øng víi sè lîng , chÊt lîng vµ kÕt qu¶ lao ®éng . TiÒn l¬ng lµ nguån thu nhËp cña c«ng nh©n viªn chøc , ®ång thêi lµ nh÷ng yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt quan träng cÊu thµnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp . Qu¶n lý lao ®éng tiÒn l¬ng lµ mét yªu cÇu cÇn thiÕt vµ lu«n ®îc c¸c chñ doanh nghiÖp quan t©m nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý tõ c¬ chÕ bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ trêng. Qua thêi gian thùc tËp vµ nghiªn cøu t¹i C«ng ty vËn t¶i « t« sè 3 , t«i ®· nhËn thøc râ vÊn ®Ò nµy vµ lùa chän ®Ò tµi luËn v¨n tèt nghiÖp lµ: "Mét sè vÊn ®Ò vÒ qu¶n lý lao ®éng tiÒn l¬ng ë C«ng ty vËn taØ « t« sè 3". §Ò tµi gåm 3 phÇn: Ch¬ng I: Lý thuyÕt c¬ b¶n vÒ qu¶n lý lao ®éng tiÒn l¬ng. Ch¬ng II: Thùc tr¹ng vÒ qu¶n lý lao ®éng tiÒn l¬ng ë C«ng ty vËn t¶i « t« sè 3. Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng tiÒn l¬ng ë c«ng ty. 1
Ch¬ng I : Lý thuyÕt c¬ b¶n vÒ qu¶n lý lao ®éng tiÒn l¬ng I. VÞ trÝ , vai trß cña qu¶n lý lao ®éng tiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp . 1. B¶n chÊt cña tiÒn l¬ng. Lao ®éng cña con ngêi lµ yÕu tè trung t©m , gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt . ViÖc ®¸nh gi¸ ®óng vai trß cña ngêi lao ®éng , s¶n xuÊt sÏ t¹o ra kÕt qu¶ theo ý muèn . Hµng h¸o søc lao ®éng còng nh mäi hµng h¸o kh¸c ®Òu cã hai thuéc tÝnh , ®ã lµ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông. Gi¸ trÞ sö dông søc lao ®éng chÝnh lµ n¨ng lùc s¸ng t¹o ra nh÷ng gi¸ trÞ míi trong hµng ho¸ vµ trong tiªu dïng hay thùc hiÖn gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸ søc lao ®éng diÔn ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Gi¸ trÞ hµng ho¸ søc lao ®éng lµ chi phÝ ®µo t¹o , lµ nh÷ng t liÖu sinh ho¹t cÇn thiÕt ®Ó duy tr× ®êi sèng cña ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä , gióp hä kh«i phôc l¹i nh÷ng hao phÝ vÒ n¨ng lùc , thÓ chÊt vµ tinh thÇn sau qu¸ tr×nh lao ®éng. Gi¸ trÞ hµng ho¸ søc lao ®éng thay ®æi trong tõng giai ®o¹n vµ cã sù kh¸c nhau gi÷a c¸c vïng vµ gi÷a c¸c quèc gia do tiªu chuÈn ®êi sèng cña mçi ngêi vµ mçi tÇng líp d©n c kh¸c nhau . Tiªu chuÈn cña ®êi sèng con ngêi liªn quan mËt thiÕt víi thu nhËp , khi thu nhËp t¨ng th× tiªu chuÈn sèng còng ®îc n©ng cao vµ ngîc l¹i . V× vËy , khi chuyÓn sang c¬ chÕ qu¶n lý míi th× b¶n chÊt tiÒn l¬ng còng cã sù thay ®æi hoµn toµn so víi c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp . Trong c¬ chÕ cò , ho¹t ®éng cu¶ c¸c xÝ nghiÖp hoµn toµn tr«ng chê vµo chØ tiªu cña nhµ níc vµ cÊp trªn nh chê chØ tiªu kÕ ho¹ch s¶n xuÊt , chê vËt t, chê lao ®éng. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng phô thuéc vµo n¨ng suÊt chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt mµ chØ cÇn thùc hiÖn tèt chØ tiªu nhµ níc giao cho vµ nép ®ñ nhìng kho¶n Nhµ níc qui ®Þnh . Do vËy , g©y ra sù lÉn lén gi÷a tiÒn l¬ng cña ngêi lao ®éng lµm viÖc cã hiÖu qu¶ vµ ngêi lµm viÖc kh«ng hiÖu qu¶ , dÉn ®Õn t×nh tr¹ng bÊt b×nh , kh«ng yªn t©m trong c«ng viÖc . T×nh tr¹ng tiÒn l¬ng nh vËy kh«ng ®ñ ®Ó ngêi lao ®éng t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng, lµm triÖt tiªu tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o cña mçi ngêi lao ®éng, kh«ng 2
khuyÕn khÝch hä n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô, tr×nh ®é tay nghÒ. Cßn rong nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù tham gia cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ ®· thõa nhËn søc lao ®éng lµ mét hµng ho¸. V× vËy, thÞ trêng søc lao ®éng ®îc h×nh thµnh lµ mét tÊt yÕu, ngêi ta cã quyÒn tù do lùa chän c«ng viÖc , ngêi lµm viÖc , do ®ã gi¸ c¶ lao ®éng lu«n biÕn ®æi. Trong c¬ chÕ thÞ trêng, tiÒn c«ng chØ tr¶ cho nh÷ng ho¹t ®éng cã Ých, nh÷ng ho¹t ®éng mang l¹i gi¸ trÞ vËt chÊt hoÆc tinh thÇn cho x· héi . Song tiÒn c«ng mµ ngêi sö dông lao ®éng tr¶ l¹i c¨n cø vµo thêi gian lao ®éng vµ tr×nh ®é nghÒ nghiÖp cña mçi ngêi hoÆc cã thÓ c¨n cø vµo sè lîng, chÊt lîng s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra . Nh vËy , ai lµm nhiÒu , cã tr×nh ®é nghÒ nghiÖp cao , t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm ngêi ®ã sÏ nhËn ®îc nhiÒu tiÒn c«ng vµ ngîc l¹i . B¶n chÊt cña tiÒn c«ng trong c¬ chÕ thÞ trêng chÝnh lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së gi¸ trÞ søc lao ®éng th«ng qua sù tho¶ thuËn gi÷a ngêi cã søc lao ®éng vµ ngêi sö dông søc lao ®éng . §ång thêi chôi sù chi phèi cña c¸c qui luËt kinh tÕ nh qui luËt gi¸ trÞ , qui luËt cung cÇu . MÆt kh¸c, tiÒn c«ng ph¶i ®¶m b¶o lµ nguån thu nhËp , lµ nguån sèng chñ yÕu cña ng- êi lao ®éng vµ lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ngêi lao ®éng cã thÓ hoµ nhËp vµo x· héi. Nãi chung kh¸i niÖm vÒ tiÒn c«ng cã tÝnh phæ qu¸t h¬n vµ cïng víi nã lµ mét lo¹t c¸c kh¸i niÖm : TiÒn l¬ng danh nghÜa , tiÒn l¬ng thùc tÕ , tiÒn l¬ng tèi thiÓu, tiÒn l¬ng kinh tÕ , chÕ ®é tiÒn l¬ng , h×nh thøc tiÒn l¬ng ... + TiÒn l¬ng danh nghÜa : Lµ kh¸i niÖm chØ sè lîng tiÒn tÖ mµ ngêi sö dông søc lao ®éng tr¶ cho ngêi cung øng søc lao ®éng c¨n cø vµo hîp ®ång tho¶ thuËn gi÷a hai bªn trong viÖc thuª lao ®éng . Song b¶n th©n tiÒn l¬ng danh nghÜa cha cho ta mét nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ møc tr¶ c«ng thùc tÕ cho ngêi lao ®éng . Lîi Ých mµ ngêi cung øng søc lao ®éng nhËn ®îc ngoµi viÖc phô thuéc vµo møc l¬ng danh nghÜa cßn phô thuéc vµo gi¸ c¶ hµng ho¸ , dÞch vô vµ sè lîng thuÕ mµ ngêi lao ®éng sö dông tiÒn l¬ng ®ã ®Ó mua s¾m hoÆc ®ãng thuÕ . + TiÒn l¬ng thùc tÕ : Lµ tiÒn l¬ng mµ sè t liÖu sinh ho¹t vµ dÞch vô mµ ngêi lao ®éng cã thÓ mua b»ng tiÒn l¬ng cu¶ m×nh sau khi ®· ®ãng c¸c kho¶n thuÕ theo qui ®Þnh cña chÝnh phñ . ChØ sè tiÒn l¬ng tû lÖ nghÞch víi chØ sè gi¸ c¶ vµ tû lÖ thuËn víi chØ sè tiÒn l¬ng danh nghÜa t¹i thêi ®iÓm x¸c ®Þnh. C«ng thøc : ILDN 3
ILTT = ___________ IG Trong ®ã : ILTT : ChØ sè tiÒn l¬ng thùc tÕ . ILDN : ChØ sè tiÒn l¬ng danh nghÜa . IG : ChØ sè gi¸ . Víi møc tiÒn l¬ng nhÊt ®Þnh nÕu gi¸ c¶ hµng ho¸ thÞ trêng t¨ng th× chØ sè tiÒn l¬ng thùc tÕ gi¶m xuèng . Trêng hîp gi¸ c¶ trthÞ trêng æn ®Þnh , tiÒn l¬ng danh nghÜa t¨ng lªn chØ sè tiÒn l¬ng thùc tÕ còng t¨ng . NÕu cïng mét lóc , tiÒn l¬ng danh nghÜa vµ gi¸ c¶ hµng ho¸ thÞ trêng cïng t¨ng hoÆc cïng gi¶m lín h¬n th× sÏ quyÕt ®Þnh l¬ng thùc tÕ . + TiÒn l¬ng tèi thiÓu (Møc l¬ng tèi thiÓu) : Còng cã nh÷ng quan ®iÓm kh¸c nhau . Tõ tríc tíi nay møc l¬ng tèi thiÓu ®îc xem lµ " c¸i ng- ìng cuèi cïng " , ®Ó tõ ®ã x©y dùng c¸c møc l¬ng kh¸c t¹o thµnh hÖ thèng tiÒn l¬ng cña mét ngµnh nµo ®ã , hoÆc hÖ thèng tiÒn l¬ng chung thèng nhÊt cuar mét níc , lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng . Víi quan niÖm nh vËy , møc l¬ng tèi thiÓu ®îc coi lµ yÕu tè rÊt quan träng cña mét chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng nã liªn hÖ chÆt chÏ víi ba yÕu tè lµ : - Møc sèng trung b×nh cña d©n c mét níc . - ChØ sè gi¸ c¶ sinh ho¹t . - Lo¹i lao ®éng vµ ®Òu kÖn lao ®éng . Møc l¬ng tèi thiÓu nh»m h¹n chÕ sù gi·n c¸ch qu¸ lín gi÷a tiÒn l- ¬ng thùc tÕ vµ tiÒn l¬ng danh nghÜa , lµ h×nh thøc can thiÖp cña chÝnh phñ vµo chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng , trong ®iÒu kiÖn thÞ trêng lao ®éng lu«n cã sè cung lín h¬n cÇu. NhiÒu nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi vµ c¸c nhµ kinh tÕ ñng hé biÖn ph¸p b¶o hé cña chÝnh phñ ®èi víi møc l¬ng tèi thiÓu vµ c¬ chÕ tr¶ l¬ng ë c¸c thµnh phÇn kinh tÕ . §Æc biÖt , ®èi víi c¸c níc ®ang trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ l¹m ph¸t lu«n thêng trùc , nguån nh©n lùc t¨ng qu¸ nhanh so víi kh¶ n¨ng t¹o viÖc lµm cña nÇn kinh tÕ , sù x©m nhËp lín cña chñ nghÜa t b¶n níc ngoµi ®Ó tËn dông thÞ trêng vµ nguån nh©n lùc t¹i chç ... th× viÖc chÝnh phñ c«ng bè c¸c møc l¬ng tèi thiÓu ë mçi thêi kú lµ mét yªu cÇu b¾t buéc . Tuy vËy còng cã ý kiÕn cho r»ng møc l¬ng tèi thiÓu quy ®Þnh qu¸ " cøng vµ m¸y mãc" sÏ lµm mÊt ®i sù linh ho¹t trong c¬ chÕ tù 4
®iÒu tiÕt cña thÞ trêng lao ®éng , thËm chÝ cã ¶nh hëng ®Õn c¶ tÝnh hÊp dÉn tr«ng thu hót ®Çu t níc ngoµi vµo nÒn kinh tÕ . + TiÒn l¬ng kinh tÕ : Lµ mét kh¸i niÖm cña kinh tÕ häc . C¸c doanh nghiÖp muèn cã sù cung øng søc lao ®éng nh yªu cÇu , cÇn ph¶i tr¶ møc l¬ng cao h¬n so víi møc l¬ng tèi thiÓu . TiÒn tr¶ thªm vµo l¬ng tèi thiÓu ®¹t ®îc yªu cÇu cung øng søc lao ®éng gäi lµ tiÒn l¬ng kinh tÕ . V× vËy , cã ngêi quan niÖn tiÒn lng kinh tÕ gièng nh tiÒn th- ëng thuÇn tuý cho nh÷ng ngêi ®· hµi lßng cung øng søc lao ®éng ch« doanh nghiÖp ®ã , víi c¸c ®iÒu kiÖn mµ ngêi thuª lao ®éng yªu cÇu . + Thu nhËp : Khi nghiªn cøu ph¹m trï tiÒn l¬ng , chóng ta cÇn ph©n biÖt tiÒn l¬ng víi thu nhËp . Thu nhËp bao gåm ngoµi kho¶n tiÒn l¬ng cßn tiÒn thëng , phÇn tiÒn thëng , phÇn lîi nhuËn ®îc chia vµo c¸c kho¶n kh¸c. Thu nhËp ®îc chia ra : Thu nhËp trong doanh nghiÖp vµ thu nhËp ngoµi doanh nghiÖp , thu nhËp chÝnh ®¸ng vµ thu nhËp kh«ng chÝnh ®¸ng . HiÖn nay dï chÕ ®é tiÒn l¬ng ®· ®îc c¶i tiÕn nhng ë nhiÒu doanh nghiÖp , ngêi lao ®éng (kÓ c¶ Gi¸m ®èc) sèng kh«ng ph¶i chñ yÕu b»ng tiÒn l¬ng mµ b»ng nguån thu nhËp kh¸c tõ doanh nghiÖp vµ ph¹m vi doanh nghiÖp . Cã nh÷ng trêng hîp tiÒn thëng lín h¬n tiÒn l- ¬ng , thu nhËp ngoµi doanh nghiÖp lín h¬n thu nhËp trong doanh nghiÖp . §ã lµ nh÷ng bÊt hîp lý chóng ta ph¶i nghiªn cøu c¶i tiÕn sao cho trong thêi gian tíi , ngêi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp sèng chñ yÕu b»ng l¬ng . 2. Vai trß cña tiÒn l¬ng . Ch¾c h¼n ai còng thõa nhËn r»ng tiÒn l¬ng lµ bé phËn c¬ b¶n trong thu nhËp cña ngêi l¹o ®éng, quyÕt ®Þnh møc sèng vËt chÊt cña nh÷ng ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng trong c¸c doanh nghiÖp . V× vËy chØ khi nµo tiÒn l¬ng phï hîp víi søc lao ®éng, tøc lµ quyÒn lîi cña ngêi lao ®éng ®îc ®¶m b¶o th× hä míi yªn t©m lµm viÖc vµ dån hÕt t©m huyÕt cña m×nh trong c«ng viÖc . Cã thÓ nãi r»ng , sö dông ®óng ®¾n tiÒn l- ¬ng lµ ®ßn bÈy kinh tÕ quan träng ®Ó kÝch thÝch c¸c nh©n tè tÝch cùc trong mçi con ngêi , ph¸t huy tµi n¨ng , s¸ng kiÕn , tinh thÇn tr¸ch nhiÖm vµ nhiÖt t×nh cña ngêi lao ®éng , t¹o ra ®éng lùc quan träng cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ . Do vËy , tiÒn l¬ng cã hai vai trß lín sau : 2.1. Vai trß t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng . 5
Søc lao ®éng lµ c«ng n¨ng vÒ c¬ b¾p , b¾p thÞt vµ tinh thÇn cña ngêi lao ®éng . Trong qu¸ tr×nh lao ®éng , nã sÏ tiªu hao dÇn vµo qui tr×nh s¶n xuÊt. TiÒn l¬ng lóc nµy sÏ gi÷ vai trß kh«i phôc l¹i c«ng n¨ng ®ã , t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng . Nã lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu kh«ng phô thuéc vµo mét ®iÒu kiÖn kh¸ch quan nµo , lµ c¬ së tèi thiÓu ®Ó ®¶m b¶o t¸c ®éng trë l¹i ph©n phèi tíi s¶n xuÊt . TiÒn l¬ng ph¶i ®ñ ®Ó nu«i sèng ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä, ®¶m b¶o nh÷ng nhu cÇu tèi thiÓu trong cuéc sèng cña ngêi lao ®éng ®Ó tõ ®ã cã thÓ t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng vµ lùc lîng s¶n xuÊt . NÕu nh÷ng ®iÒu kiÖn trªn mµ kh«ng thùc hiÖn ®îc th× sÏ kh«ng ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng vµ qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi kh«ng ®¶m b¶o tiÕn hµnh b×nh thêng ngay c¶ t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n. TiÒn l¬ng ph¶i ®îc coi lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng , tiÕn hµnh tr¶ l¬ng theo viÖc, kh«ng tr¶ l¬ng theo ngêi . Tr¶ l¬ng kh«ng thÊp h¬n møc l¬ng tèi thiÓu vµ ph¶i phï hîp víi ®iÒu kiÖn x· héi , t©m sinh lý con ngêi , b¶o hiÓm tuæi giµ vµ nu«i con . X©y dùng hÖ thèng thang b¶ng l¬ng ph¶i phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ cña ®¬n vÞ , c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh . §ång thêi ph¶i ph¶n ¸nh møc hao phÝ vµ tiªu hao lao ®éng trªn c¬ së ®¸nh gi¸ møc ®é phøc t¹p lao ®éng vµ ph©n biÖt trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lao ®éng kh¸c nhau ghi÷a c¸c ngµnh nghÒ , c«ng viÖc ®Ó tõ ®ã cã thÓ ®¶m b¶o n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt còng nh tinh thÇn cho ngêi lao ®éng . 2.2 . Vai trß kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt Trong qu¸ tr×nh lao ®éng , lîi Ých kinh tÕ lµ ®éng lùc thóc ®Èy con ngêi, ®ång thêi thóc ®Èy nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi nhÊt ®Þnh . ChÝnh v× vËy, vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i gi¶i quyÕt tèt lîi Ých cho ngêi lao ®éng , cã nh vËy míi kÝch thÝch hä béc lé n¨ng lùc cña m×nh . Lîi Ých c¸ nh©n ngêi lao ®éng lµ ®éng lùc trùc tiÕp vµ quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ vµ hoµn thiÖn thªm sù ph¸t triÓn cña x· héi . Ngêi lao ®éng lµ bé phËn chñ yÕu cña guång m¸y s¶n xuÊt . VËy , gi¶i quyÕt ®óng ®¾n chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng sÏ ph¸t huy søc m¹nh cña mçi c¸ nh©n trong viÖc thùc hiÖn môc tiªu kinh tÕ x· héi cña mçi doanh nghiÖp . Bªn c¹nh ®ã , tæ chøc tiÒn l¬ng ph¶i ®¶m b¶o thóc ®Èy khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng ph¸t huy n¨ng lùc , ®¶m b¶o c«ng b»ng vµ b×nh ®¼ng x· héi . Më réng vµ ¸p dông linh ho¹t c¸c h×nh thøc tiÒn th- ëng ®Ó cïng víi tiÒn l¬ng gãp phÇn lµm ®éng lùc thóc ®Èy mçi ngêi lao 6
®éng ®em l¹i nhiÒu lîi Ých vµ sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp . Bªn c¹nh ®ã , c¶i tiÕn cã hÖ thèng c¸c ph¬ng ph¸p tæ chøc lao ®éng , sö dông t«t ngµy c«ng lao ®éng, tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu , ph¸t huy s¸ng kiÕn , n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸, tr×nh ®é nghiÖp vô cho ngêi lao ®éng , kh¾c phôc chñ nghÜa b×nh qu©n trong ph©n phèi , biÕn ph©n phèi trë thµnh mét ®éng lùc thùc sù cña s¶n xuÊt . Thùc hiÖn tèt tÊt c¶ c¸c h×nh thøc trªn th× tiÒn l¬ng ®· thùc sù trë thµnh ®éng lùc cña mçi ngêi lao ®éng . §ång thêi t¨ng cêng sù ph¸t triÓn vµ më réng s¶n xuÊt cña mçi doanh nghiÖp nãi riªng vµ toµn bé x· héi nãi chung . 3. Vai trß cña qu¶n lý lao ®éng . Vai trß cña tæ chøc vµ qu¶n lý lao ®éng lµ viÖc t×m kiÕm , lùa chän mét c¬ chÕ thÝch hîp c¸c biÖn ph¸p h÷u hiÖu cho viÖc thùc hiÖn tæ chøc vµ qu¶n lý lao ®éng mét c¸ch ®ång bé ®em l¹i hiÖu qu¶ cao . Ngµy nay trong lÜnh vùc s¶n xuÊt , nÕu ®Ó t¨ng thªm hiÖu qu¶ hay n¨ng lùc s¶n xuÊt th× sù tiÕn bé cña khoa häc c«ng nghÖ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh viÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ quyÐe ®Þnh kh¶ n¨ng c¹nh tranh . ë ®©y vai trß cña tæ chøc rÊt quan träng nã gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý tiÕt kiÖm ®îc lao ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh . Víi quan ®iÓm lao ®éng lµ nguån gèc s¸ng t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho x· héi , cßn t¨ng cêng tæ chøc qu¶n lý lao ®éng mét c¸ch hiÖu qña nhÊt , ®ång thêi c¶i thiÖn møc sèng cho ngêi lao ®éng . V× thÕ vÒ mÆt kinh tÕ lao ®éng lµ mét trong c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®ã lµ : Nguån vèn , lao ®éng , tµi nguyªn , khoa häc c«ng nghÖ . Cßn vÒ mÆt chÝnh trÞ : Tæ chøc lao ®éng cã vai trß thùc hiÖn chÝnh s¸ch chiÕn lîc con ngêi cña §¶ng vµ Nhµ níc . NÕu tæ chøc vµ qu¶n lý lao ®éng kh«ng biÕt ph¸t huy yÕu tè con ngêi ( chØ biÕt sö dông mµ kh«ng biÕt ®µo t¹o båi dìng søc lao ®éng) sÏ dÉn tíi lµm tha ho¸ ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n vµ mÊt ®i vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng .Bëi v× chØ cã nh÷ng con ngêi nµy míi ®¶m ®¬ng ®îc nhiÖm vô cña doanh nghiÖp - ®ã lµ lµm cho ®©n giµu , níc m¹nh , x· héi c«ng b»ng v¨n minh . VÒ mÆt x· héi : ë níc chËm ph¸t triÓn s½n cã cha ph¶i lµ mét ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn v× nÕu ngêi lao ®éng thiÕu kÜ n¨ng vÒ qu¶n lý ngµnh nghÒ trong qu¸ tr×nh lµm viÖc th× n¨ng lùc cña ngêi lao 7
®éng kh«ng ®îc sö dông hÕt ... vµ ë níc ta còng trong t×nh tr¹ng nh vËy . Tuy nhiªn ®Ó cã kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn lùc lîng lao ®éng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cÇn cã tõng bíc . Sè lîng vµ tû lÖ ng- êi tham gia vµo lùc lîng lao ®éng phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè : Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña gi¸o dôc ®µo t¹o ( nÕu ngêi lao ®éng cã ®iÒu kiÖn häc tËp th× khi ®ã tr×nh ®é n¨ng lùc cña ngêi lao ®éng sÏ cao nhng hä sÏ chËm tham gia vµo thÞ trêng lao ®éng , ®©y chÝnh lµ sù ®¸nh ®æi gi÷a sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng ) . Tæ chøc lao ®éng lµ lµm nh thÕ nµo ®Ó ®¶m b¶o cho ngêi lao ®éng cã viÖc lµm æn ®Þnh , b×nh ®¼ng , thu nhËp ph¶i phï hîp víi kh¶ n¨ng vµ cèng hiÕn cña mçi ngêi . * ý nghÜa cña c«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng . ViÖc qu¶n lý lao ®éng hîp lý , khoa häc , phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña xÝ nghiÖp sÏ gãp phÇn t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng , c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lµm viÖc vµ t¨ng thu nhËp cho ngêi lao ®éng . Tæ chøc lao ®éng tèt sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ngêi lao ®éng n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸ , chuyªn m«n , sö dông triÖt ®Ó thêi gian lao ®éng nhê ®ã t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm . Tæ chøc vµ qu¶n lý lao ®éng cã t¸c dông tèt h¬n ®èi víi viÖc sö dông hiÖu qu¶ yÕu tè vËt chÊt cu¶ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh tiÕn hµnh mét c¸ch hîp lý ¨n khíp nhÞp nhµng . 4. Mèi quan hÖ gi÷a lao ®éng vµ tiÒn l¬ng . Lao ®éng vµ tiÒn l¬ng cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau nh mét thÓ thèng nhÊt kh«ng thÓ t¸ch rêi vµ mèi quan hÖ chÆt chÏ nµy ®îc biÓu hiÖn nh sau : Trêng hîp ngêi lao ®éng lµ ngêi lµm thuª th× ngêi chñ cã thÓ trùc tiÕp ( hoÆc th«ng qua nh÷ng ngêi gióp viÖc ) ®¸nh gi¸ lao ®éng cña ng- êi lµm thuª vµ tho¶ thuËn vÒ tiÒn c«ng . Khi tån t¹i thÞ trêng tù do c¹nh tranh , c¶ chñ vµ thî ®Òu kh«ng thÓ g©y ¸p lùc cho nhau vµ tiÒn c«ng sÏ h×nh thµnh ¬r møc c©n b»ng cung - cÇu vÒ lao ®éng . Mét ®iÓm quan träng cÇn nhÊn m¹nh ë ®©y lµ sù kiÓm so¸t chÆt chÏ lao ®éng tõ phÝa chñ thuª lao ®éng . Hä lµ ngêi tr¶ tiÒn vµ hä t×m c¸ch kiÓm so¸t lao ®éng thuª . Ngêi lµm thuª còng thÊy cÇn cã tr¸ch nhiÖm lµm tèt c«ng viÖc ®îc giao . Hä hiÓu r»ng nÕu kh«ng lµm tèt , hä sÏ bÞ mÊt 8
viÖc lµm , hoÆc thay ®æi c«ng viÖc tåi h¬n , c¾t gi¶m l¬ng ... vµ nÕu lµ tèt , hä cã thÓ ®¸nh gi¸ tèt vµ cã thÓ ®îc tr¶ c«ng cao... Do ®ã, tiÒn l¬ng lµ mét yÕu tè ®Çu vµo cña s¶n xuÊt , nÕu donh nghiÖp ( chñ thuª lao ®éng ) sö dông kh«ng hîp lý sÏ l·ng phÝ lao ®éng , lµm gi¶m lîi nhuËn. Trong doanh nghiÖp th× ngêi qu¶n lý ph¶i ph©n c«ng lao ®éng hîp lý, ngêi nµo viÖc Êy , ®óng chuyªn m«n tr×nh ®é ®iÒu nµy sÏ lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ tiÕt kiÖm ®îc quÜ l¬ng . Cßn tiÒn c«ng ®îc tr¶ trªn c¬ së ngêi lao ®éng lµm ®îc g× , chø kh«ng ph¶i ngêi ®ã cã b»ng cÊp g× . II. Néi dung cña qu¶n lý lao ®éng tiÒn l¬ng . 1. VÒ qu¶n lý tiÒn l¬ng . TiÒn l¬ng lµ mét yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh , cã quan hÖ chÆt chÏ víi kÕt qu¶ kinh doanh . Khi kÕt qu¶ kinh doanh t¨ng th× chi phÝ tiÒn l¬ng còng t¨ng vµ ngîc l¹i. Tuy nhiªn ®· lµ doanh nghiÖp th× s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i cã l·i nghÜa lµ ph¶i giíi h¹n sù t¨ng " t¬ng ®èi " cña chi phÝ . Riªng chi phÝ tiÒn l¬ng, nÕu t¨ng qu¸ sÏ lµm gi¶m lîi nhuËn do ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp t¹o ra , nÕu gi¶m qu¸ sÏ ¶nh hëng ®Õn t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. ViÖc x¸c ®Þnh giíi h¹n t¨ng hoÆc gi¶m cña tiÒn l¬ng lµ néi dung lín cña qu¶n lý tiÒn l¬ng trong c¸c doanh nghiÖp. V× vËy, môc ®Ých cña qu¶n lý tiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp lµ võa ®¶m b¶o tiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng ®ñ møc t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng ®· hao phÝ võa ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp cã l·i ®Ó thùc hiÖn lîi Ých c¬ b¶n , l©u dµi . Víi môc ®Ých ®ã, ph¬ng ph¸p qu¶n lý tiÒn l¬ng trong c¬ chÕ thÞ trêng kh«ng dõng l¹i ë quÜ l¬ng (con sè tuyÖt ®èi) nh tríc ®©y, mµ ph¶i x¸c ®Þnh mét chØ tiªu t¬ng ®èi mang tÝnh ®Þnh møc. ChØ tiªu t¬ng ®èi nµy gäi lµ ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp , lµ c¨n cø ®Ó h×nh thµnh quÜ l¬ng thùc hiÖn cña doanh nghiÖp vµ lµ c¨n cø quyÕt to¸n tµi chÝnh cuèi n¨m vÒ tiÒn l¬ng. §¬n gi¸ tiÒn l¬ng do cÊp trªn xÐt duyÖt hµng n¨m . Mét trong nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña tiÒn l¬ng lµ tiÒn l¬ng ph¶i ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng tøc lµ tiÒn l¬ng ph¶i ®ñ ®Ó ng- êi lao ®éng nu«i sèng b¶n th©n vµ gia ®×nh . V× vËy , c«ng t¸c qu¶n lý tiÒn l¬ng ph¶i ®îc ®æi míi toµn diÖn , lµm sao ®Ó tiÒn l¬ng ®óng víi 9
søc lao ®éng , ®¶m b¶o lµ thu nhËp chÝnh vµ thêng xuyªn cña ngêi lao ®éng , tr¸nh t×nh tr¹ng ngêi lao ®éng do møc l¬ng kh«ng ®ñ sèng ph¶i ®i lµm thªm ë nh÷ng n¬i kh¸c . VÊn ®Ò nµy ®ang lµ nçi lo cña rÊt nhiÒu doanh nghiÖp vµ lµ nçi lo cña toµn x· héi . NÕu c«ng t¸c qu¶n lý tiÒn l¬ng kh«ng ®¹t hiÖu qu¶ , kh«ng mang l¹i lîi Ých cho ngêi lao ®éng mét c¸ch ch©n chÝnh th× sÏ g©y nhiÒu hËu qu¶ xÊu ®èi v¬Ý x· héi . Do vËy , ®Ó tiÒn l¬ng trë thµnh c¬ b¶n trong thu nhËp cña ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng , kh«ng ®Ó x¶y ra t×nh tr¹ng thu nhËp ngoµi l¬ng cña ngêi lao ®éng lín gÊp hµng chôc lÇn tiÒn l¬ng - ®ã lµ nhiÖm vô c¬ b¶n cña c«ng t¸c qu¶n lý tiÒn l¬ng . 2. VÒ qu¶n lý lao ®éng . Theo c¸ch nãi cña F.Enghen : Lao ®éng ®· gãp phÇn s¸ng t¹o ra con ngêi. Lao ®éng lµ ho¹t ®éng chÝnh cña x· héi vµ sù ph¸t triÓn cña lao ®éng, s¶n xuÊt lµ nÒn t¶ng , lµ thíc ®o sù ph¸t triÓn cña x· héi . Lao ®éng lµ ho¹t ®éng cña con ngêi . Mçi ngêi tham gia lao ®éng ®Òu cã nh÷ng lý do vµ môc ®Ých nhÊt ®Þnh : - Lao ®éng ®Ó kiÕm sèng . - Lao ®éng ®Ó tù kh¼ng ®Þnh m×nh . - Lao ®éng ®Ó ®îc th¨ng chøc . - Lao ®éng v× bÞ b¾t buéc . Cho dï v× lý do nµo ®i ch¨ng n÷a th× lao ®éng lu«n lµ ho¹t ®éng cã môc ®Ých vµ sù nç lùc trong lao ®éng lu«n lµ ®éng lùc trhuc ®Èy x· héi ph¸t triÓn . ë mçi thêi kú ph¸t triÓn cu¶ x· héi , h×nh thµnh nh÷ng tæ chøc lao ®éng phï hîp mµ ë ®ã mçi ngêi ph¶i lu«n cè g¾ng , nç lùc. Khi ®iÒu kiÖn thay ®æi, h×nh thøc ®· cã trë nªn lçi thêi , mäi ngêi kh«ng cßn tÝch cùc lao ®éng n÷a, x· héi r¬i vµo t×nh tr¹ng bÕ t¾c vµ mét h×nh thøc míi , thÝch hîp sÏ ra ®êi. §ã lµ quy luËt ph¸t triÓn chung cña x· héi trong thêi ®¹i hiÖn nay, do møc ®é ph¸t triÓn cao cña tù do c¸ nh©n , h×nh thøc lao ®éng b¾t buéc kh«ng cßn thÝch hîp n÷a (trõ lao ®éng c¶i t¹o) . Mäi ngêi ®Òu cã thÓ tù quyÕt ®Þnh lµm g× vµ lµm nh thÕ nµo trong ®iÒu kÞªn cô thÓ . 10
Trong trêng hîp lao ®éng riªng biÖt , ngêi lao ®éng tù lµm vµ tù h- ëng thµnh qu¶ cu¶ m×nh . Trong trêng hîp lao ®éng tËp thÓ , lao ®éng lµm thuª , viÖc ®¸nh gi¸ lao ®éng vµ ph©n phèi , tr¶ c«ng trë thµnh mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng . Do vËy, qu¶n lý lao ®éng lµ nh©n tè quan träng ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn toµn diÖn cña con ngêi , c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lµm viÖc cho ngêi lao ®éng gãp phÇn biÕn lao ®éng thµnh nhu cÇu ®Çu tiªn cu¶ con ngêi . §ång thêi gióp cho viÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng trªn c¬ së sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c tiÒm n¨ng vÒ søc lao ®éng trong doanh nghiÖp, sö dông triÖt ®Ó søc lao ®éng kh«ng chØ lµ tËp trung hÕt thêi gian lao ®éng cña mçi ngêi mµ bªn c¹nh ®ã ph¶i ®¶m b¶o, båi dìng n©ng cao chÊt lîng lao ®éng, tr¸nh tiªu hao lao ®éng l·ng phÝ ®¶m b¶o t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng v× môc tiªu chÝnh lµ " t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng lµ thíc ®o tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lay lao ®éng" . ch¬ng II thùc tr¹ng vÒ qu¶n lý lao ®éng tiÒn l¬ng ë c«ng ty vËn t¶i « t« sè 3 I . Giíi thiÖu vÒ c«ng ty . 1. Sù ra ®êi. C«ng ty vËn t¶i « t« sè 3 lµ mét doanh nghiÖp nhµ níc. Tõ n¨m 1975 trë vÒ tríc, C«ng ty phôc vô chiÕn ®Êu, th¸ng 12- 1982 C«ng ty vËn t¶i « t« sè 3 ®îc thµnh lËp dùa trªn c¬ së s¸t nhËp 3 xÝ nghiÖp ®ã lµ : XÝ nghiÖp vËn t¶i hµng ho¸ sè 2. XÝ nghiÖp vËn t¶i « t« sè 20. XÝ nghiÖp vËn t¶i qu¶ c¶nh C1. Khi thµnh lËp C«ng ty cã kho¶ng 1000 xe vµ kho¶ng 2000 c«ng nh©n. Th¸ng 3-1983 C«ng ty vËn t¶i ®îc thµnh lËp l¹i th«ng qua NghÞ ®Þnh 388CP, víi qui ®Þnh s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp Nhµ níc . Ngµy 4-3- 1993 C«ng ty vËn t¶i « t« sè 3 ®îc thµnh lËp t¹i QuyÕt ®Þnh sè 11
315Q§/TCCB-L§ vµ ®Æt trô së t¹i sè 1 - Phè C¶m Héi - Phêng §èng M¸c - QuËn Hai Bµ Trng - Thµnh Phè Hµ Néi . 2. Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña C«ng ty. NhiÖm vô vÒ chÝnh trÞ : (VËn chuyÓn hµng ho¸) vËn t¶i d©n sinh cho c¸c tØnh phÝa B¾c trªn tuyÕn ®êng 6A vµ nhÊt lµ c¸c tØnh biªn giíi MiÒn nói T©y B¾c ; B¾c Lµo vµ níc Céng hoµ d©n chñ nh©n d©n Lµo . Lµ mét doanh nghiÖp quèc doanh thuéc Côc ®êng bé ViÖt nam - Bé giao th«ng vËn t¶i . §¶m b¶o nhiÖm vô vËn chuyÓn hµng h¸o trªn tuyÕn T©y B¾c phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ MiÒn nói - Sau khi cã NghÞ ®Þnh 388 , NhÊt lµ kú häp thø V n¨m 1990 §¶ng vµ Nhµ níc cã chñ tr¬ng ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm vµ ph©n phèi theo c¬ chÕ thÞ trêng , cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc . Do vËy, C«ng ty ph¶i hoµ nhËp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn c¶ níc. N¨m 1993 C«ng ty ®· më réng nhiÒu lo¹i h×nh míi cô thÓ : + VËn chuyÓn hµng ho¸ ®êng bé . + Söa ch÷a ph¬ng tiÖn vËn taØ ®êng bé . + §¹i lý vËn t¶i hµnh ho¸ . + Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp ph¬ng tiÖn vËt t ®- êng bé , hµng thñ c«ng mü nghÖ , l©m s¶n. + Garage tr«ng gi÷ xe , dÞch vô nhµ nghØ . + §¹i lý x¨ng dÇu. 3. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña C«ng ty. C«ng ty vËn t¶i « t« sè 3 trong thêi kú bao cÊp : Doanh nghiÖp ®¶m nhËn 100% khèi lîng hµng ho¸ vËn chuyÓn cho T©y B¾c . NÒn kinh tÕ trong thêi kú nµy lµ mét nÒn kinh tÕ kÐp kÝn tù cung - tù cÊp . C¬ chÕ qu¶n lý tËp trung quan liªu bao cÊp " cÊp ph¸t - giao nép " . §· dÉn ®Õn c«ng t¸c l·nh ®¹o trong c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh trë nªn bÞ ®éng . V× thÕ viÖc hoµn thµnh kÕ ho¹ch kh«ng tró träng ®Õn chÊt lîng c«ng viÖc . Trong thêi kú nµy sù ph©n chia c¸c bé phËn , c¸c phßng , ban trong xÝ nghiÖp lµ kh«ng râ rµng vÒ bè trÝ nh©n lùc vµ giao nhiÖm vô quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cho tõng c¸ nh©n , tõng bé phËn . 12
Do ®ã , t¹o ra nh÷ng m©u thuÉn thiÕu g¾n bã trong c«ng viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch môc tiªu chung cña xÝ nghiÖp ë mçi bé phËn . Víi phong c¸ch l·nh ®¹o tËp trung quan liªu bao cÊp chñ quan duy ý chÝ , lu«n lu«n chê ®îi ë cÊp díi , kh«ng kh¸ch quan trong qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh . §iÒu nµy gãp phÇn lµm cho c«ng viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch cña xÝ nghiÖp kÐm hiÖu qu¶ . Bªn c¹nh ®ã c«ng t¸c kiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hiÖn kÕ ho¹ch cña xÝ nghiÖp thiÕu chÝnh x¸c th- êng chØ quan t©m ®Õn sè lîng vËn chuyÓn chø Ýt quan t©m ®Õn chÊt lîng vËn chuyÓn , thiÕu sù thèng nhÊt trong viÖc x¸c lËp chØ tiªu vµ ®¬n vÞ ®o lêng kÕt qu¶ thùc hiÖn nhiÖm vô cña mét c¸ nh©n, mét tËp thÓ . ChØ tiªu chñ yÕu lµ "TÊn / km"; "TÊn" . Do nh÷ng tån t¹i thêng cã trong nh÷ng xÝ nghiÖp thêi kú bao cÊp dÉn ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh thÊp . ë thêi kú nµy doanh nghiÖp gÆp ph¶i mét sè khã kh¨n lµ : + Sè lîng lao ®éng qu¸ lín . +T¹i thêi ®iÓm 1990 tæng sè ph¬ng tiÖn vËn t¶i lµ trªn 600, cã ®Õn 130 xe Zin cò n¸t , hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh thÊp . TuyÕn ®- êng T©y B¾c lµ chÝnh , cã ®iÒu kiÖn khÝ hËu vµ ®Þa h×nh kh¾c nghiÖt. + Tõ chç vËn chuyÓn hµng ho¸ tËp trung lu«n cã hµng cung øng ®i vÒ, nay hµng ph©n t¸n vµ hµng ho¸ chØ vËn t¶i mét chiÒu. Lµ mét doanh nghiÖp Nhµ níc , C«ng ty võa qu¸n triÖt ®êng lèi cña §¶ng lµ chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng , võa ph¶i ®¸p øng yªu cÇu vËn chuyÓn cho c¸c tØnh MiÒn nói theo tinh thÇn NghÞ quyÕt 22 cña Bé chÝnh trÞ , NghÞ quyÕt 72 cña thñ tíng chÝnh phñ . Do ®ã qu¸ tr×nh ®æi míi diÔn ra hÕt søc phøc t¹p trªn lÜnh vùc kinh tÕ - x· héi . V× thÕ khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng th× c¬ cÊu tæ chøc bé m¸y qu¶n lý còng cã sù thay ®æi lín . Tríc sù thay ®æi toµn diÖn vÒ kinh tÕ - chÝnh trÞ - x· héi cña ®Êt níc , ®Æc biÖt lµ sù thay ®æi vÒ kinh tÕ ®îc ®Æt lªn hµng ®Çu , ®ång thêi æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ - x· héi nh»m ®¸p øng, phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña ®Êt níc . B¾t ®Çu tõ ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI (12/1986) víi tinh thÇn ®æi míi m¹nh mÏ , tríc hÕt lµ ®æi míi vÒ t duy, phong c¸ch lµm viÖc nh×n th¼ng vµo sù thËt , x¸c ®Þnh ®óng môc tiªu vµ nhiÖm vô cña ®Êt níc trong thêi kú ®æi míi . TiÕp ®ã lµ §¹i héi ®¹i biÓu lÇn thø VII vµ thø VIII tiÕp tôc qu¸ tr×nh ®æi míi , víi ph¬ng ch©m "c«ng 13
nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸" lµm kim chØ nam ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ . §øng tríc t×nh h×nh ®ã, C«ng ty vËn t¶i « t« sè 3 cÇn thiÕt ph¶i ®æi míi ®ång bé , toµn diÖn ®æi míi c¬ cÊu bé m¸y qu¶n lý , theo yªu cÇu ®Æt ra lµ ph¶i cã mét c¬ cÊu tæ chøc bé m¸y qu¶n lý lµm sao ®Ó võa gän nhÑ võa ®¶m b¶o ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶ nh»m hoµn thµnh tèt môc tiªu , kÕ ho¹ch cña C«ng ty ®Ò ra . Cô thÓ hiÖn nay c«ng ty cã 8 phßng ban , 10 ®éi xe , 4 tr¹m . 4. KÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty. B¶ng 1: Sè liÖu ®îc trÝch tõ b¸o c¸o kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty qua c¸c n¨m 1996, 1997, 1998, 1999. 14
ChØ tiªu ®¬n 1996 1997 1998 1999 vÞ tÝnh 1. Vèn kinh doanh TriÖu 3018 13796 1696 1959 ®ång 9 2. Lao ®éng- tiÒn l¬ng Ngêi 582 541 481 451 + Lao ®éng ®ang LV _ 450 406 409 416 + Lao ®éng nghØ viÖc _ 132 135 72 35 + Thu nhËp b×nh qu©n ngh×n 422 423 541 550 ®ång 3. KÕt qu¶ SXKD triÖu 38380 57724 4675 1962 ®ång 8 0 + Doanh thu thuÇn 37768 57431 4437 1930 + Lîi tøc tríc thuÕ 612 293 1 0 2387 320 4. Nép ng©n s¸ch triÖu 9917 16962 1206 1296 ®ång 7 4 + ThuÕ doanh thu 853 895 902 910 + ThuÕ lîi tøc 108 83 478 569 + thuÕ XNK 8746 15762 1049 1130 + ThuÕ m«n bµi+thuÕ ®Êt 87 213 1 4 + Thu sö dông vèn 51 9 193 179 3 2 Nh vËy, trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay vËn t¶i « t« bÞ c¹nh tranh quyÕt liÖt gi¸ cíc phÝ vËn t¶i thÊp , hµng ho¸ vËn chuyÓn Ýt, lÖ phÝ giao th«ng t¨ng, tiªu cùc trªn ®êng nhiÒu, dÉn ®Õn xe ho¹t ®éng gi¶m, lao ®éng d«i d nhiÒu. C«ng ty ®· ph¶i t×m kiÕm nhiÒu ngµnh nghÒ nhng còng chØ ®ñ c«ng viÖc lµm cho 416 ngêi víi møc l¬ng b×nh qu©n 500 ngh×n ®ång/ ngêi/ th¸ng. Tuy vËy vÉn cßn gÇn 40 ngêi kh«ng cã viÖc lµm . §Ó C«ng ty tån t¹i vµ ph¸t triÓn, b¶o ®¶m cuéc sèng cho ngêi lao ®éng, ®ång thêi hoµn thµnh nghÜa vô ®èi víi Nhµ níc. §ßi hái ban l·nh ®¹o C«ng ty ®Þnh ra chiÕn lîc s¶n xuÊt kinh doanh phï hîp nh»m æn ®Þnh lao ®éng vµ ngêi lao ®éng cã møc l¬ng ngµy cµng t¨ng. 15
* M« h×nh trªn ®îc x©y dùng theo lo¹i h×nh c¬ cÊu tæ chøc: + §¶ng uû: Lµ c¬ quan l·nh ®¹o, tham mu cho C«ng ty, song viÖc l·nh ®¹o cña §¶ng uû chØ mang tÝnh chÊt ®Þnh híng chiÕn lîc cho C«ng ty. + Gi¸m ®èc : Thay mÆt Nhµ níc ®iÒu hµnh cao nhÊt mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña C«ng ty. Do vËy, mäi mÖnh lÖnh cña Gi¸m ®èc, ngêi lao ®éng ph¶i chÊp hµnh . Gióp viÖc cho Gi¸m ®èc cßn cã Phã Gi¸m ®èc kinh doanh vµ Phã Gi¸m ®èc kü thuËt. + Phßng tæ chøc -lao ®éng : Cã nhiÖm vô - X©y dùng bé m¸y qu¶n lý , ®¬n vÞ s¶n xuÊt, chøc danh viªn chøc, s¾p xÕp bè trÝ CNVC vµo c¸c vÞ trÝ s¶n xuÊt, c«ng t¸c phï hîp víi tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô n¨ng lùc, tay nghÒ nh»m ph¸t huy n¨ng lùc , së trêng cña CNVC trong s¶n xuÊt kinh doanh . X©y dùng båi dìng ®éi ngò CNVC cã phÈm chÊt ®¹o ®øc, gi¸c ngé chÝnh trÞ, cã chuyªn m«n, nghiÖp vô ®¸p øng SXKD trong c¬ chÕ thÞ trêng . - Lµm thñ tôc ký hîp ®ång lao ®éng, cho th«i viÖc, gi¶i quyÕt hu trÝ, thuyªn chuyÓn c«ng t¸c... cho CNVC. -Tæ chøc líp båi dìng kü thuËt, nghiÖp vô, tham quan, thùc tËp cho CNVC , ë trong níc vµ ngoµi níc, híng dÉn tham quan thùc tËp cña c¸c c¬ quan , trêng häc göi ®Õn. - Qu¶n lý hå s¬ , kÞp thêi bæ xung vµo hå s¬ thay ®æi vÒ b¶n th©n, gia ®×nh CNVC , lËp b¸o c¸o vÒ L§-TL. - LËp kÕ ho¹ch L§-TL theo kú s¶n xuÊt kinh doanh , tÝnh chi tr¶ tiÒn l¬ng theo tiÕn ®é s¶n xuÊt , hµng th¸ng x©y dùng qui chÕ tr¶ l¬ng, thëng, ph¹t, duyÖt c«ng, nghiªn cøu c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch, luËt lao ®éng, x©y dùng qui chÕ ®Ó ¸p dông vµo C«ng ty vµ phæ biÕn cho CNVC biÕt. + Phßng kÕ to¸n - tµi chÝnh: Cã nhiÖm vô. - Tæ chøc s¾p xÕp thËt hîp lý, khoa häc, tËp trung c¸c bé phËn kÕ to¸n, thèng kª trong phßng ®Ó hoµn thµnh xuÊt s¾c nhiÖm vô ®îc giao vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n - tµi chÝnh , thèng kª. - Ghi chÐp ph¶n ¸nh ®îc c¸c sè liÖu hiÖn cã vÒ t×nh h×nh vËn ®éng toµn bé tµi s¶n cña C«ng ty. Gi¸m s¸t viÖc sö dông b¶o qu¶n tµi s¶n cña c¸c ®¬n vÞ, ®Æc biÖt lµ ph¬ng tiÖn vËn t¶i , m¸y mãc thiÕt bÞ, nhµ xëng. 16
- Ph¶n ¸nh chÝnh x¸c tæng sè vèn hiÖn cã vµ c¸c nguån h×nh thµnh vèn. X¸c ®Þnh hiÖu qu¶ sö dông ®ång vèn ®a vµo s¶n xuÊt kinh doanh . Tham gia lËp c¸c dù to¸n ph¬ng ¸n kinh doanh xuÊt nhËp khÈu dÞch vô kinh doanh kh¸c, kiÓm tra chÆt chÏ c¸c chi phÝ trong x©y dùng kiÕn thiÕt c¬ b¶n. QuyÕt to¸n bãc t¸ch c¸c nguån thu vµ tæng chi phÝ cña tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kinh doanh. TÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh tÕ, lîi nhuËn ®em l¹i trong toµn C«ng ty. - Tæ chøc thùc hiÖn kiÓm tra kÕ to¸n ®Þnh kú viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch chØ tiªu giao nép kho¸n cña C«ng ty cho c¸c d¬n vÞ ®éi xe , xëng. Ph¸t hiÖn vµ ng¨n chÆn kÞp thêi nh÷ng hµnh ®éngvi ph¹m ph¸p luËt tham « l·ng phÝ lµm thÊt tho¸t tµi s¶n , vi ph¹m chÕ ®é kÕ to¸n tµi chÝnh. - Thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c néi dung qui ®Þnh cña ph¸p lÖnh kÕ to¸n thèng kª, chÕ ®é tµi chÝnh cña Nhµ níc . Thùc hiÖn ®óng yªu cÇu vÒ qui ®Þnh b¸o c¸o quyÕt to¸n thèng kª hµng th¸ng , quý , n¨m víi chÊt lîng cao, chÝnh x¸c, kÞp thêi , trung thùc. TrÝch nép ®Çy ®ñ nghÜa vô víi ng©n s¸ch Nhµ níc . - Tham mu ®¾c lùc cho l·nh ®¹o C«ng ty trong lÜnh vùc qu¶n lý kinh doanh , vËt t , tiÒn vèn , tËp hîp c¸c sè liÖu th«ng tin kinh tÕ kÞp thêi cho l·nh ®¹o C«ng ty ®iÒu hµnh chØ ®¹o s¶n xuÊt . - §Þnh kú ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh ®îc tæ chøc. Tham gia tÝch cùc trong kh©u lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, kÕ ho¹ch thu chi tµi chÝnh... C¸c kÕ ho¹ch ®Þnh híng l©u dµi cho c¸c n¨m sau. + Phßng kÕ ho¹ch ®iÒu ®é: Trªn c¬ së c¸c ®Þnh híng chiÕn lîc x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch dµi h¹n , trung h¹n vµ ng¾n h¹n cña C«ng ty. - X©y dùng hÖ thèng ®Þnh møc kinh tÕ, kü thuËt phï hîp víi tõng thêi ®iÓm cô thÓ cña c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt vËn t¶i, s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ c¸c ngµnh nghÒ dÞch vô kinh doanh ®îc giao , tr×nh Gi¸m ®èc C«ng ty phª duyÖt. - Tham mu cho Gi¸m ®èc trong C«ng ty qu¶n lý kinh doanh so¹n th¶o c¸c v¨n b¶n , ban hµnh bæ xung söa ®æi hoµn chØnh c¸c néi qui qui chÕ, qui ®Þnh trong ph¹m vi ®îc giao tr×nh Gi¸m ®èc phª duyÖt ban hµnh. + Phßng kü thuËt : 17
- So¹n th¶o c¸c qui chÕ qu¶n lý xe m¸y cña C«ng ty vµ ®«n ®èc thùc hiÖn c¸c qui tr×nh, qui ph¹m kü thuËt cña ngµnh ®· ban hµnh . - Tæng hîp c¸c kiÕn nghÞ vÒ c«ng t¸c kü thuËt ë ®éi xe, xëng vµ c¸c héi nghÞ ®Ó b¸o c¸o ®Ò xuÊt l·nh ®¹o C«ng ty cã híng gi¶i quyÕt . LËp qui tr×nh c«ng nghÖ vµ phôc håi c¸ chi tiÕt, tæng thµnh xe « t« vµ may mãc thiÕt bÞ. - Qu¶n lý kü thuËt c¸c xëng söa ch÷a, kiÓm tu híng dÉn c«ng nghÖ vµ nghiÖm thu s¶n phÈm , lËp kÕ ho¹ch b¶o dìng söa ch÷a thiÕt bÞ . §¶m b¶o giÊy tê hîp ph¸p khi xe ho¹t ®éng , trùc tiÕp gi¶i quyÕt c¸c víng m¾c vÒ ®¨ng kiÓm, lu hµnh. - X©y dùng néi dung, ®µo t¹o thi n©ng bËc cho l¸i xe- thî söa ch÷a . Tæ chøc thi xe tèt theo chñ tr¬ng cña l·nh ®¹o C«ng ty. + Phßng cung øng dÞch vô vËt t - nhiªn liÖu : Tæ chøc hÖ thèng cung øng, mua b¸n vËt t hîp lý phï hîp víi qui m« cña C«ng ty vµ ®¶m b¶o thu nhËp cho CNVC trong phßng . Më sæ s¸ch theo dâi c¸c ho¹t ®éng mua b¸n vËt t nhiªn liÖu vµ c¸c b¸o c¸o quyÕt to¸n víi C«ng ty kÞp thêi vµ chÝnh x¸c . + Phßng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu : - LËp kÕ ho¹ch kinh doanh XNK trùc tiÕp hµng thñ c«ng mü nghÖ, phô tïng thiÕt bÞ vËt t, xe, m¸y tõng kú kÕ ho¹ch ®Ó Gi¸m ®èc ®a vµo kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty . - Liªn hÖ víi bé th¬ng m¹i, h¶i quan vµ c¸c c¬ quan h÷u quan kh¸c lµm thñ tôc XNK nh»m thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®· lËp . - T×m kiÕm thÞ trêng trong níc vµ ngoµi níc ®Ó xuÊt, nhËp c¸c mÆt hµng ®· nghi trong giÊy phÐp kinh doanh, phôc vô ngµnh Giao th«ng vËn t¶i vµ s¶n xuÊt tiªu dïng cña nh©n d©n. ChÊp hµnh nghiªm chØnh chÝnh s¸ch ph¸p luËt cña Nhµ níc vµ c¸c qui ®Þnh cña luËt ph¸p quèc tÕ cã liªn quan ®Õn kinh doanh XNK. + Phßng hµnh chÝnh : Qu¶n lý hå s¬ ®Êt ®ai, nhµ ë, ... Tham mu cho l·nh ®¹o viÖc bè trÝ n¬i ¨n ë, sinh ho¹t lµm viÖc trong toµn bé C«ng ty. Theo dâi ®«n ®èc vµ thùc hiÖn c¸c nghÜa vô thuÕ ®Êt ®ai, nhµ ë, ®Þnh møc víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng. + Xëng b¶o dìng söa ch÷a : C¨n cø kÕ ho¹ch ®îc giao quan hÖ víi c¸c ®éi xe lËp lÞch tr×nh cho xe vµo BDSC . T×m kiÕm thªm c«ng viÖc nh»m ®¶m b¶o ®êi sèng cho CNVC. ChÊp hµnh nghiªm chØnh chÝnh s¸ch ph¸p luËt cña Nhµ níc vµ qui chÐ cña C«ng ty . Thay mÆt 18
l·nh ®¹o C«ng ty, ch¨m lo, th¨m hái ®êi sèng CNVC. Qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n ®îc giao ®óng ph¸p luËt. më sæ s¸ch h¹ch to¸n kinh tÕ n«Þ bé lµm trßn nghÜa vô víi C«ng ty. + §éi xe : N¾m vµ qu¶n lý ch¾c t×nh h×nh lao ®éng, ph¬ng tiÖn, hµng ngµy, hµng th¸ng. §«n ®èc c«ng nh©n l¸i xe thùc hiÖn nghjiªm chØnh kÕ ho¹ch vËn t¶i, kÕ ho¹ch BDSC, nép ®óng, ®ñ, møc kho¸n hµng th¸ng. + Tr¹m vËn t¶i ®¹i lý : N¾m v÷ng t×nh h×nh bÕn b·i , kho tµng, ®êng x¸ hµng ho¸... ®Ó th«ng b¸o kÞp thêi cho phßng kÕ ho¹ch ®iÒu ®é. Gióp cho viÖc vËn chuyÓn tthuËn lîi. ChÊp hµnh nghiªm chØnh luËt ph¸p Nhµ níc vµ c¸c qui ®Þnh cña chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng. Ch¨m lo ®êi sèng cña CNVC. + Ban thiÕt kÕ c¬ b¶n : LËp kÕ ho¹ch ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n vµ c¶i t¹o c«ng tr×nh ®a Gi¸m ®èc phª duyÖt. LËp luËn chøng kinh tÕ - kü thuËt c«ng tr×nh. ChÊp hµnh nghªm chØnh chÝnh s¸ch cña Nhµ n- íc . Thay mÆt l·nh ®¹o C«ng ty ch¨m lo ®êi sèng cña CNVC. II. thùc tr¹ng vÒ qu¶n lý lao ®éng tiÒn l¬ng ë c«ng ty vËn t¶i « t« sè 3. 1. §Æc ®iÓm vÒ lao ®éng ë C«ng ty. 1.1. VÊn ®Ò lao ®éng ë C«ng ty. + L¸i xe : §Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña C«ng ty vËn t¶i « t« sè 3 nãi chung vµ ®Æc ®iÓm vËn t¶i nãi riªng th× ®©y lµ mét lo¹i lao ®éng mang tÝnh ®Æc thï v×: TÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi cao , thÓ hiÖn ë chç hä ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ toµn bé qu¸ tr×nh vËn t¶i tõ kh©u khai th¸c nhu cÇu vËn chuyÓn ®Õn viÖc tæ chøc cËn chuyÓn vµ thanh to¸n víi kh¸ch hµng. MÆt kh¸c ho¹t ®éng vËn t¶i diÔn ra bªn ngoµi ph¹m vi doanh nghiÖp trong mét kh«ng gian réng lín . Tõ ®ã ®ßi hái ngêi l¸i xe ph¶i cã phÈm chÊt nh : Cã tÝnh ®éc lËp tù chñ vµ ý thøc tù gi¸c cao, cã kh¶ n¨ng s¸ng t¹o vµ xö lý linh ho¹t c¸c t×nh huèng n¶y sinh trªn ®êng, ph¶i cã tr×nh ®é hiÓu biÕt réng. HiÖn nay C«ng ty cã sè lîng lao ®éng ®ang lµm viÖc lµ 416 ngêi . Trong ®ã : + Lao ®éng chÝnh : 241 ngêi. - Lao ®éng qu¶n lý : 49 ngêi. 19
- Thî : 48 ngêi. - L¸i xe : 144 ngêi. + Lao ®éng phô : 175 ngêi. - Lao ®éng gi¸n tiÕp : 58 ngêi. - Thî : 67 ngêi. - L¸i xe : 15 ngêi. - Lao ®éng dù kiÕn gi¶i quyÕt lao ®éng theo chÕ ®é:35ngêi. 1.2. C¬ cÊu lao ®éng. §èi víi mçi doanh nghiÖp nãi chung vµ C«ng ty vËn t¶i « t« sè 3 nãi riªng , viÖc x¸c ®Þnh sè lao ®éng cÇn thiÕt ë tõng bé phËn trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp cã ý nghÜa rÊt quan träng trong vÊn ®Ò h×nh thµnh c¬ cÊu lao ®éng tèi u. NÕu thõa sÏ g©y khã kh¨n cho quü tiÒn l¬ng g©y l·ng phÝ lao ®éng, ngîc l¹i nÕu thiÕu sÏ kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh . VÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm thÕ nµo cho c¬ cÊu nµy hîp lý , ®iÒu nµy C«ng ty ®ang dÇn s¾p xÕp vµ tæ chøc l¹i . B¶ng 2 : BiÓu c¬ cÊu lao ®éng trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp. (§îc trÝch tõ b¶ng ph©n c«ng lao ®éng cña C«ng ty qua c¸c n¨m 1997, 1998, 1999). Bé phËn 1997 1998 1999 KH TH KH TH KH TH Lao ®éng trùc tiÕp% 78,2 75,2 82,4 77,89 78, 78,0 3 0 Lao ®éng gi¸n tiÕp% 21,8 24,7 17,6 22,1 22, 22,0 7 1 0 Σ 100 100 100 100 100 100 NhËn xÐt : Qua b¶ng sè liÖu trªn ta nhËn thÊy vÒ c¬ cÊu lao ®éng so víi kÕ ho¹ch th× nãi chung C«ng ty thùc hiÖn t¬ng ®èi tèt, C«ng ty chó träng bè trÝ lao ®éng hîp lý theo kÕ ho¹ch ®Ò ra. Tû lÖ lao ®éng gi¸n tiÕp cho ®Õn nay cã xu híng gi¶m râ rÖt do yªu cÇu cña c¬ chÕ thÞ trêng cÇn ph¶i gän nhÑ nhng ph¶i ®¶m b¶o cã hiÖu qu¶. §iÒu nµy cho thÊy viÖc qu¶n lý lao ®éng ë C«ng ty lµ rÊt chÆt chÏ vµ cã hiÖu qu¶. Bªn c¹nh ®ã ta thÊy bé phËn trùc tiÕp cã sè lao ®éng t¨ng 20