QUAN HỆ LAO ĐỘNG
BÁO CÁO 2017
BỘ LAO ĐỘNG - THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI
Hà Nội - năm 2018
Báo cáo Quan hệ lao động
II
Báo cáo Quan hệ lao động
LỜI TỰA
Chủ trương nhất quán của Đảng và Nhà nước là hoàn thiện hệ thống pháp
luật về lao động và quan hệ lao động, hướng tới xây dựng và phát triển quan hệ lao
động hài hòa, ổn định và tiến bộ, khơi dậy và phát huy các lợi thế về nguồn lực lao
động của Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất
nước. Thời gian qua, quan hệ lao động ở Việt Nam đã có những chuyển biến tích
cực, góp phần đảm bảo quyền và lợi ích của người lao động, cải thiện điều kiện
làm việc, nâng cao đời sống, thu nhập của người lao động, giảm thiểu tranh chấp
lao động và đình công, cải thiện môi trường đầu tư, thúc đẩy hoạt động sản xuất
kinh doanh của doanh nghiệp phát triển.
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng vào nền kinh tế khu
vực và thế giới, đặc biệt khi Việt Nam tham gia Hiệp định đối tác toàn diện và tiến
bộ xuyên Thái Bình Dương, hướng tới ký kết Hiệp định thương mại tự do Việt
Nam – Liên minh Châu Âu, nhằm cung cấp bức tranh toàn diện về quan hệ lao
động hiện nay cũng như đề xuất các định hướng để xây dựng và phát triển quan hệ
lao động phù hợp với xu thế phát triển, Ủy ban Quan hệ Lao động xây dựng và
phát hành Báo cáo về quan hệ lao động ở Việt Nam năm 2017.
Báo cáo Quan hệ lao động được xây dựng trên cơ sở đánh giá việc triển khai
trên thực tiễn các quan điểm chỉ đạo của Đảng và hệ thống chính sách pháp luật
hiện hành về lao động và quan hệ lao động, sử dụng các cơ sở dữ liệu quốc gia,
tổng hợp tình hình tổ chức thực hiện của các địa phương, sự hiện diện của tổ chức
công đoàn và đưa ra những nhận định, bài học kinh nghiệm từ thực tiễn, hướng tới
xây dựng và phát triển quan hệ lao động hài hòa trong thời gian tới.
Báo cáo được xây dựng và hoàn thiện trên cơ sở ý kiến tham vấn của Tổng
Liên đoàn Lao động Việt Nam, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam,
Liên minh Hợp tác xã Việt Nam, Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam, các
thành viên của Ủy ban Quan hệ lao động, các chuyên gia trong nước về lĩnh vực
lao động và quan hệ lao động và các chuyên gia của Tổ chức Lao động quốc tế
(ILO).
Ủy ban Quan hệ lao động xin chân thành cảm ơn sự hợp tác và tham gia góp
ý của quý cơ quan đơn vị và sự hỗ trợ của Dự án Khung khổ quan hệ lao động mới
(NIRF) của ILO do Bộ Lao động Hoa Kỳ (NIRF USDOL) và Chính phủ Canada
(NIRF Canada) tài trợ.
Trân trọng cảm ơn!
Doãn Mậu Diệp
Thứ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội
Phó chủ tịch Ủy ban Quan hệ lao động
Báo cáo Quan hệ lao động
IV
MỤC LỤC
I. TỔNG QUAN VỀ QUAN HỆ LAO ĐỘNG ..................................................... 3
1. Khái quát chung về quan hệ lao động ........................................................... 3
2. Mô hình quan hệ lao động ............................................................................. 4
3. Đặc trưng của quan hệ lao động ở Việt Nam ................................................ 4
II. TÌNH HÌNH KINH TẾ XÃ HỘI TÁC ĐỘNG ĐẾN QUAN HỆ LAO ĐỘNG
............................................................................................................................... 6
III. QUAN ĐIỂM CỦA ĐẢNG VÀ HỆ THỐNG PHÁP LUẬT VỀ QUAN HỆ
LAO ĐỘNG ........................................................................................................ 10
1. Quan điểm chỉ đạo của Đảng về quan hệ lao động ..................................... 10
2. Hệ thống pháp luật về quan hệ lao động ..................................................... 12
IV. THỰC TRẠNG QUAN HỆ LAO ĐỘNG Ở VIỆT NAM ........................... 14
1. Chủ thể quan hệ lao động ............................................................................ 14
2. Tương tác giữa các chủ thể về quan hệ lao động ........................................ 21
3. Giải quyết tranh chấp lao động ................................................................... 26
4. Đình công .................................................................................................... 30
5. Các tiêu chuẩn lao động tác động đến quan hệ lao động ............................ 32
6. Các yếu tố khác tác động đến quan hệ lao động ......................................... 36
V. NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ .............................................................................. 38
1. Kết quả đạt được ......................................................................................... 38
2. Tồn tại và nguyên nhân ............................................................................... 39
VI. BỐI CẢNH KINH TẾ XÃ HỘI TÁC ĐỘNG ĐẾN QUAN HỆ LAO ĐỘNG
THỜI GIAN TỚI ................................................................................................. 42
1. Các yếu tố trong nước ................................................................................. 42
2. Các yếu tố bên ngoài: .................................................................................. 43
3. Thời cơ và thách thức tác động đến quan hệ lao động. ............................... 43
VII. QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN QUAN HỆ LAO ĐỘNG THỜI
GIAN TỚI ........................................................................................................... 44
1. Quan điểm ................................................................................................... 44
2. Giải pháp trong thời gian tới ....................................................................... 45
3. Khuyến nghị ................................................................................................ 49
1
Báo cáo Quan hệ lao động
