Báo cáo thí nghiệm: Máy điện một chiều

ệ

ệ

ộ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

Ộ Ủ Ấ Ạ Ệ Ề BÀI 1. C U T O C A MÁY ĐI N M T CHI U

ụ ầ I. M c đích, yêu c u.

ệ ề ộ

c c u t o c a máy đi n m t chi u. ệ ượ ấ ạ ủ ề ộ

ậ c c u t o c a máy đi n m t chi u. ộ ệ ượ ấ ạ ủ ệ ề ạ ớ c c u t o c a máy đi n m t chi u v i các lo i t đ

ượ ấ ạ ủ ắ ­ N m đ ắ ể ­ Tìm hi u và n m đ ạ ­ Nh n d ng và phân bi ệ máy đi n khác.

ộ ệ

N i dung thí nghi m. ủ ộ ệ ề ạ II. 1. Hình d ng bên ngoài c a máy đi n m t chi u :

ỳ ớ ạ ấ ệ ề ữ ụ ừ

ỡ

ể ỉ ằ ơ

ơ ọ ặ ộ ế ị ụ ư ộ t b  làm mát trong các

ẻ t b  khác,…

ể

ặ ộ   c s  d ng r ng rãi nh t, có th  là máy phát ho c đ ng ề ượ ử ụ ụ ư ơ ề ấ ộ ệ ộ

ử ụ

ộ ề ổ ữ ạ ớ ườ ệ ng dùng trong công nghi p, ví d  nh  máy

ụ ư ầ ườ ủ ệ ng là nh ng máy phát đi n còn nhu c u dùng

ơ ệ ự ớ ừ ơ ấ ữ ề ử ụ ­ Tu  theo t ng m c đích s  d ng mà có r t nhi u lo i máy đi n v i nh ng  kích c  và hình dáng khác nhau. ỏ ­ Máy nh  có th  ch  n m g n trong lòng bàng tay. Ví d  nh  đ ng c  trong các  ồ ơ ủ đ  ch i c a tr  em, ho c đ ng c  trong máy caset, thi ế ị thi ộ ạ ớ ­ Máy lo i l n là máy đ ụ ơ ệ c  đi n dân d ng. Ví d  nh  : máy phát đi n m t chi u, đ ng c  đ  trong các  xe có s  d ng b  đ  n , … ­ Máy lo i l n là nh ng máy th phát c a dùng Tuabin, .. th nh ng đ ng c  đi n c c l n thì it h n r t nhi u.

ộ

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

1

ạ ớ ạ ấ ớ H2. Máy lo i l n. H3. Máy lo i r t l n. ạ ỏ H1. Máy lo i nh .

ệ

ệ

ộ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

2. C u t o c a ph n c m (stato) :

ầ ả ự ự ộ ỏ v  máy, c c chính, cu n dây c c chính,

ng đ

ả

ấ ạ ủ ặ m t bích,… ườ  : th ễ ố ớ ạ

ậ ườ ớ ả

ớ

ượ

ầ i ta không c n quan tâm t ữ ế ạ ả t đ

ớ ng đ

ề ề c ch  t o có nhi u rãnh trên b   ỏ t h n. V   ậ ộ c đúc li n v i các b  ph n  ị

ằ ượ ỏ c làm b ng Gang  ­ V  máy ộ ứ ả ặ ho c thép, mi n sao đ m b o đ  c ng khi  ỏ ữ va đ p. Đ i v i nh ng lo i máy nh  thì  ệ t,  i t n nhi ng ỏ ấ ớ tuy nhiên v i nh ng máy công su t l n v   máy đ ệ ượ ố ơ ặ ể m t đ  giúp t n nhi c t ượ ề ườ th ằ ỏ ố ị nh m c  đ nh máy kh i rung và xê d ch khi  ạ ộ ho t đ ng.

ặ

ỏ ủ ộ ạ

ộ  H4. V  c a m t máy, m t bích ỏ  ệ ủ c a m t máy đi n lo i nh v a.ừ

ự ậ ụ  là b  ộ ủ    thông chính c a

ậ

ỏ ằ

ơ ủ ự

ấ

ộ ể ộ ệ ự ộ ệ H5. M t máy đi n có 4 c c chính

ể ặ ườ ộ . i ta th ng

ng làm các rãnh đ  đ t thêm các cu n bù).                     ầ ư ầ ụ cũng t ng t

ụ ể ấ ỏ ơ  nh  c c chính nh ng nh  h n và ph n đ u quay vào  c qu n các cu n dây kích thích đ  cho

ự ẽ ộ

ề ự ộ ề đ

ồ c làm băng đ ng, có nhi u ti ợ ệ ạ

ự ạ ắ ộ ữ ỳ ệ t di n khác nhua tu   ề ượ ơ c s n cách đi n b   ng ng n m ch. Trên H5 cu n dây c c chính đã

ặ

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

2

ể ễ ự ­ C c chính (c c ph  ): ừ ể ạ ph n đ  t o ra t ỹ ồ máy, g m các lá thép k  thu t  ạ ớ i v i nhau b ng đinh   m ng ghép l ề  ầ ứ tán. Phía quay vào ph n  ng có b ằ ơ ặ ả ộ m t tr i r ng h n nh m giúp cho  ở ừ  thông đi vào khe h  không khí  t ễ d  dàng h n. Trên lõi c a c c  chính có qu n các cu n dây kích  ề thích đ  cho dòng đi n m t chi u  ữ ớ đi qua ( v i nh ng máy có công  ấ ớ su t  l n  ườ ự ư ự ươ ­ C c phự ự ể ộ ượ ọ ầ ứ ph n  ng thì đ  nh n. C c ph  cũng đ ự ượ ặ c đ t xen k  váo gi a các c c chính. dòng m t chi u đi qua. C c chính đ ượ ế ­ Cu n dây c c chính ộ ệ ử ụ thu c vào lo i máy đi n s  d ng. Các s i dây này cũng đ ệ ượ ấ ặ ể m t đ  khi qu n tránh hi n t ỏ ả ệ ượ ọ ớ c b c l p v  b o v . đ ậ ộ ườ ặ ng là b  ph n   Th ­ M t bích: ủ ệ ả b o v  phía sau c a máy, m t  ắ bích có th  tháo l p d  dàng khi

ớ

ặ

ệ ệ ộ ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u ả ưỡ ữ ầ ử ng ( trên  c n s a ch a, b o d ở ả ặ  phía  hình H4 có c  m t bích  ỏ ạ ữ sau). V i nh ng máy lo i nh   ể ố ị m t bích còn dùng đ  c  đ nh  ậ ộ máy đi n v i nh ng b  ph n  khác.

ữ ệ ớ

ạ ớ ủ ệ ặ ỏ H6. M t bích c a máy đi n lo i l n và nh

ụ ệ H p đ u c c : các đ u đ u dây, t đi n.

ắ ợ ộ ầ ự 3. ơ ố ­ Là n i n i các dây l ườ thông th ng  m c thêm các t ầ ấ ạ ớ i v i nhau, ấ ự ở ộ  h p đ u c c có  ụ ệ  đi n thích h p.

ệ ộ ấ ự ủ H7. H p đ u c c c a máy đi n

ộ ầ ứ ấ ạ

ng đ

ệ ấ ệ

ầ ứ ầ ứ 4. C u t o ph n  ng (Rôto) : lõi thép, cu n dây ph n  ng.  ủ ầ ­ Lõi thép c a ph n  ượ ứ ừ  các c ghép t   ệ ậ ỹ lá thép k  thu t đi n,  ượ ơ c s n cách  chúng đ ớ đi n v i nhau, dùng  gi y cách đi n hay  ộ ớ dùng m t l p ôxy hoá  ở ữ ể  gi a đ  làm cách  ệ đi n. Trong các máy  ấ ớ công su t l n thì  làm  các rãnh thông gió  ề theo chi u bán kính.       Ph n  ng quay liên ệ ộ ề ủ               H8. Lõi thép c a máy đi n m t chi u

ụ ớ ậ ố ấ ớ ẽ ấ ụ

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

3

ầ ứ t c v i v n t c r t l n s  r t nóng, các rãnh thông gió này có tác d ng làm mát              lõi thép ph n  ng.

ộ

ủ ệ   ồ t ượ ặ c đ t vào các rãnh c a lõi thép

ộ ề ệ ệ Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u ầ ứ ế ạ ượ c ch  t o  ­ Cu n dây ph n  ng đ ặ ữ ằ b ng đ ng trên nh ng khuôn đ c bi và đ ph n  ng, chúng đ ề theo nhi u cách khác nhau.

ựơ ố ớ ầ ứ c n i v i nhau

ầ ứ ộ H9. cu n dây ph n  ng

ế ượ ế ạ ừ ượ ệ ệ ớ ấ ạ ổ  đ ổ  phi n đ ng, đ C u t o c  góp và ch i than : ồ c ch  t o t c cách đi n v i nhau và cách đi n

ể ư ệ ạ ặ ẫ ổ

ớ ộ ồ ừ ộ ạ ổ b t grafit tr n v i b t đ ng và ép l

dùng đ  đ a đi n ra m ch ngoài ho c là d n đi n vào máy. Ch i  i thành khuôn. Ch i than  ờ ượ ộ ứ ệ ộ ị ẽ ị ầ ổ

c làm t ừ ệ ủ

5. ­ C  gópổ ớ ụ v i tr c. ổ ­ Ch i than than đ ổ ả ể có đ  c ng v a ph i đ  khi b  ép vào c  góp, ch i than s  b  mòn d n theo th i  gian làm vi c c a máy.

ổ ổ H10. C  góp H11. Ch i than

ề

ệ ệ ố ặ ề ỗ ộ

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

4

ố ộ ư ế ộ ố ộ ế ủ 6. Các thông s  h  chi u c a Máy đi n m t chi u. ế ị ộ ­ M i m it thi t b  nói chung, n t máy đi n nói riêng đ u có các thông s  đ c  ọ tr ng g i là thông s  h  chi u.

ộ

ệ ố ộ

ộ ệ

ề ớ c tính năng làm vi c. V i m t máy đi n m t  ế ượ t đ

ộ ệ   c kh  năng làm vi c ứ ủ ị ườ ử ụ t là bi

ể ừ ệ ả i s  d ng bi ặ ị ế ượ c các giá tr  đ nh m c c a áp  t đ ả ệ  đó có cách s  d ng an toàn hi u qu .

ộ ệ ố có các thông s  sau :

ứ ị

ệ

ị ấ ị

ố ộ ứ ị

ậ ả

ứ ề ệ ế ệ

ệ ạ ộ ụ ờ ố ề c ph m vi  ng d ng c a các máy đi n m t chi u trong đ i s ng.

ệ ườ ề ệ ộ

ề ệ Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u ế ế ượ t đ ­ Thông s  h  chi u cho bi ấ ố ẽ chi u các thông s  s  cung c p cho ng ệ ấ ố ộ ủ c a máy : Công su t, t c đ . Đ c bi ử ụ và dòng đ  t ệ ề Mã hi u 223964 ụ ­ Ví d  : Máy đi n m t chi u,  U = 220V  Đi n áp đ nh m c. ệ I = 13.7A  Dòng đi n đ nh m c. ứ P = 2,3KW  Công su t đ nh m c. ứ n = 1500 vòng / phút  T c đ  quay đ nh m c. ệ ế III. Nh n xét k t qu  thí nghi m. ề ề ẽ ộ ề ­ Qua thí nghi m v  máy đi n m t chi u s  có thêm ki n th c v  máy đi n, v   hình d ng và nguyên lý ho t đ ng. ủ ứ ­ Bi ng máy đi n m t chi u th ­ Bi

ạ ạ ế ượ t đ ả ưỡ ế t cách b o d ộ ng dùng.

Ủ Ạ Ấ Ế BÀI 2. C U T O C A MÁY BI N ÁP

ầ ụ

ộ

ủ ế

ể ế c c u t o c a máy bi n áp m t pha, ba pha. ộ c nguyên lý ho t đ ng c a máy bi n áp m t pha, ba pha. ạ ệ ệ ơ I. M c đích, yêu c u. ượ ấ ạ ủ ắ ­ N m đ ể ượ ­ Hi u đ ạ ậ ­ Nh n d ng đ  phân bi c máy đi n v í các lo i máy đi n khác. ạ ộ ệ ượ t đ

ệ II. N i dung thí nghi m.

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

5

ộ

ệ

ệ

ộ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

ạ ộ ủ ộ ơ

ơ ồ S  đ  nguyên lý ho t đ ng c a m t MBA đ n  gi n.ả

ớ ụ ệ ộ Gi i thi u m t MBA thông d ng.

ạ ể

ế ừ ạ ấ

ư ế

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

6

ề ấ ộ ố ụ ạ ữ ạ ấ ớ ế ằ ớ ỏ ắ 1. Tìm hi u hình d ng bên ngoài , v  máy, n p máy. ạ ớ ỏ ỡ ề ­ Máy bi n áp có r t nhi u lo i v i nhi u kích c  khác nhau. T  lo i r t nh   ạ ụ ắ ệ nh  trong m t s  c c s c Pin đi n tho i, c c n n dòng trong các chi c Radio  ế ấ cho đ n nh ng lo i r t l n v i công su t lên đ n h ng trăm KVA.

ệ

ệ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u ữ

ộ ế ệ ố

ố ớ ắ ọ

ệ

ữ ỏ i gi

ọ ạ ỏ ủ ậ

ườ ề ẫ ặ ố ng có r t nhi u rãnh xung quanh, ho c là các  ng d n làm

ỏ ệ ế ệ t cho máy bi n áp.

ỏ ỏ ­ Đ i v i nh ng máy bi n áp nh , v  ngoài không đóng vai trò quan tr ng l m  ậ ụ ả ngoài nhi m v  b o v  tr ng va đ p.  ế ứ   ạ ớ ấ ữ ớ  vai trò h t s c ­ Tuy nhiên v i nh ng máy công su t lo i l n thì v  ngoài l ệ ả ầ ỏ ệ ụ ả quan tr ng, nó làm nhi m v  b o v  kh i va đ p, còn là v  c a thùng d u b o  ệ ệ v  cho máy và cách đi n. ấ ­ V  ngoài th ụ ả nhi m v  t n nhi ­

ộ ố ạ ế ạ H11. M t s  lo i hình d ng máy bi n áp khác nhau

ộ ậ ứ ứ ắ ạ ầ 2. Các lo i thùng d u, s  vào, s  ra và các b  ph n chính trên n p thùng

d u.ầ

ấ ế ự

ớ ẳ ấ ạ ế ậ ấ

ố ạ ể ấ ừ

ố ầ ắ ầ ườ ng kính kho ng 50 mm g n vào vách thùng d u.

ầ ả ế

ố ạ ượ ệ ồ ấ ớ ự c làm l nh t

ộ ả ướ ỏ ộ ả  nhiên. B  t n nhi ố ầ ố

ỏ ể ồ ả t g m có 2  ng góp trên và d ề c vào kho ng 50mm. Trong lòng các

ố ố ặ ướ ậ ạ ầ ộ ố

ườ ườ ữ ầ ớ ế ạ i ta cũng ch  t o có các khe, ng ng

ế ỏ

ố ị ư ể ầ ậ ộ

ệ ổ ầ ắ

ượ ệ

ậ c thu n ti n. ỏ ấ ệ ả ả ầ c

ố ổ ỡ ả ể ẫ ả ế ườ ữ ế ị ượ ạ ứ ng, n u không có th  d n đ n n , v  hay d n n t

ầ ủ ầ ậ ắ ộ ọ là b  ph n quan tr ng c a thùng d u, trên n p thùng d u

ủ ữ ứ ế ạ

(cid:0) Thùng d u ầ th c ch t là b  ph n v  c a máy bi n áp. ỏ ủ ộ ữ ỏ ­ V i nh ng máy bi n áp công su t nh  ( < 30 KVA ) có d ng thùng d u ph ng. ế ­ Máy bi n áp có công su t t  trên 30 – 3.000 KVA có d ng ki u thùng  ng, đó  là các  ng d u có đ ế ­ Máy bi n áp có công su t l n đ n 10.000 KVA thì dùng thùng d u có b  t n  ệ nhi t và đ i  ượ ắ đ c g n vào vách thùng d u, các  ng góp có th  g m nhi u hàng  ng nh  song song nhau, các  ng nh  này có kích th ạ hàng  ng có đ t qu t gió làm b  ph n t o mát cho các  ng d u và làm mát thùng d u. ầ ­ Ngoài ra v i nh ng thùng d u thông th rãnh giúp làm mát cho v  máy bi n áp. ố ị ­ Trên thùng d u có các b  ph n giúp c  đ nh, di chuy n nh  giá c  đ nh, bánh  ấ ố lăn, quai móc. Trên thùng cũng có g n các  ng giúp cho vi c đ  d u và thay d u  ị đ nh kì đ ­ Ch t li u làm v  thùng d u cũng ph i đ m b o kh  năng ch ng ch u đ ậ nh ng va đ p thông th thùng d u.ầ (cid:0) N p thùng d u :  ầ ắ ấ ứ ặ có đ t các s  ra và s  vào c a dây qu n cao áp và h  áp. Nh ng máy bi n áp

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

7

ệ

ộ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

ặ ầ ữ

ắ ả

ầ ẫ ụ ượ ố ớ

ở ầ ầ ằ ể

ổ

ầ ả ụ ự ầ ệ ộ t đ  thay đ i. ng có màng b o v

ấ ệ ế ỏ ị ư ỏ ắ

ộ ỷ

ỡ ể ẩ ẽ ị ỷ

ớ ệ ị t b  bên trong. ự ộ ộ ệ ơ ọ ơ ề ệ đ ng đi u ki n làm vi c c  h c

ả

ơ

ứ ệ ệ

ứ

ể ả ặ ư ệ

ứ ể ư ứ ệ ạ

ể ỗ ề ạ ẫ ệ ư ấ ớ ả ệ ặ ứ ủ ậ ộ ộ

ệ ặ trên 100KVA có đ t bình dãn d u, còn nh ng máy trên 1000KVA thì có đ t các  ầ ệ ố ng có màng b o v  trên n p thùng d u. ộ ­ Bình dãn d uầ  là m t thùng hình tr , đ ầ c n i v i thùng d u b ng d n d u.  ể ể Bình dãn d u dùng đ  ki m tra d u trong thùng và giúp d u có th  dãn n  khi  nhi ả ệ có tác d ng b o v  thùng d u kh i b  h  h ng khi có s Ố ­ ả ạ Ố ầ tăng áp su t bên trong thùng d u do máy bi n áp x y ra ng n m ch.  ng này là  ộ ầ ượ ố ằ ộ ầ ượ ắ ộ ố c g n kín b ng m t đĩa thu  tinh, m t đ u đ c n i  m t  ng thép, m t đ u đ ầ ấ ầ ớ v i thùng d u. Khi áp su t quá l n đĩa thu  tinh s  b  phà v  đ  đ y d u ra  ư ỏ ngoài, tránh làm h  h ng các thi ơ  là thi ế ị ể t b  ki m soát m t cách t ­ R le h i ầ ủ ả ằ c a thùng d u nh m đ m b o an toàn. ể ố ớ ặ  dùng đ  n i v i máy b m chân không. ­ M t bích ể ả ề ẫ ầ ố ­ Các  ng d n trên thùng d u đ u có màng b o hi m. ậ ệ  : Đ  đ m b o an toàn cho ng ườ ử ụ ả i s  d ng, thu n ti n cho vi c  ­ S  cách đi n ứ ế ệ ấ l y đi n áp ra ho c đ a áp vào, trên máy bi n áp có làm các s  ra và s  vào. Đó  ể ạ ứ là lo i s  cách đi n bên trong đ  r ng có đ  các lõi thép làm ch c năng d n  ả ứ đi n. V i c  cao áp và h  áp đ u ph i dùng s  ra ho c s  vào đ  đ a đi n. s   ế cách đi n còn là b  ph n làm h n ch  các tác đ ng c a thiên nhiên nh  s m sét.

ứ ệ H12. S  cách đi n vào ra.

(cid:0) D u máy bi n áp :

ế ể

ủ ế ầ

ầ ấ ườ ộ ầ ượ ử ụ t h n, d u đ ạ ầ ụ ỏ ầ c s  d ng  ng là d u m  ( My – piranol, Nga – xaptol), là lo i d u không cháy và

ệ Dùng đ  làm cách đi n và làm ngu i lõi thép và dây  ượ ố ơ c t qu n ( ph n tác d ng ) c a máy bi n áp đ th không n .ổ

ế

ể ề ấ ạ ế ủ ế ệ ặ ủ  các lá thép máy bi n áp(đ c bi c ghép t t), só

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

8

ế ầ 3. Tìm hi u v  c u t o ph n lõi thép c a máy bi n áp. ượ ừ ­ Lõi thép c a máy bi n áp đ ạ ộ đ  dày 0.35 – 0.5mm. Có 2 lo i thép máy bi n áp, đó là thép dát nóng và thép dát

ệ

ộ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

ệ ộ

ộ ữ ặ ớ ấ ấ ừ ố ơ  t

ệ ặ ơ ớ t h n). Gi a các lá thép có đ t l p gi y  ệ i ta dùng chính l p ôxy

ể ấ

ệ ể ự ặ

ử ụ ể ế ạ ngu i( thép dát ngu i có tính ch t t ườ ộ ớ ơ cách đi n ho c s n m t l p s n cách đi n, đôi khi ng ấ ớ ữ hoá đ  làm cách đi n v i nh ng máy có công su t th p. ụ ề ­ D a theo đ c đi m v  cách ghép lõi thép tu  vào m c đích s  d ng mà có 2  lo i lõi thép khác nhau, đó là : lõi thép ki u v  và máy bi n áp ki u lõi.

ể ấ ầ

: có các dây qu n b c ph n lá thép. ầ ấ ộ ọ ỳ ỏ ể ọ ể ỏ : máy có m t ph n lá thép bao b c dây qu n. ế      +    Máy bi n áp ki u lõi ế      +    Máy bi n áp ki u v

ể ể ỏ ế ế H13a. Máy bi n áp ki u lõi H13b. Máy bi n áp ki u v

ấ ạ ế

ấ ủ ộ ế

ướ ậ ấ ấ ủ ế ạ ỳ ế ấ c dây qu n và cách qu n dây ng ấ   i ta ch  t o ra các máy bi n có công su t

4. C u t o dây qu n c a máy bi n áp. ọ ­    Dây qu nấ  cũng là b  ph n r t quan tr ng c a máy bi n áp, tu  theo kích  ườ th ụ và công d ng  khác nhau. ế ấ ủ ­    Dây qu n c a máy bi n áp ph i đ m b o nh ng yêu c u sau :  ấ ả ấ ả ế ư ữ ẫ ả ả ầ ệ ử ạ ả ả      +    Dây qu n ph i đ m b o tính kinh t nh ng v n đ t hi u su t cao khi s

ả ẩ ấ ạ ệ ề ả ả t c a d y qu n ph i đ m b o các đi u ki n tiêu chu n và

ệ

ấ ấ ề ặ ơ ọ ả ử ụ ệ ệ

ỳ ử ụ ả ả ả ố ườ ấ ạ i ta chia thành dây qu n

ấ

ỗ ế ữ ệ ấ ấ ồ t di n là nh ng vòng tròn đ ng

ẽ ấ ạ ấ

ấ ừ ổ ế ấ ớ

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

9

ộ ố ạ ấ ấ ồ ấ ắ ố ụ d ng.ụ ệ ủ ấ +    Tình tr ng nhi ấ hi u su t khi s  d ng.           ổ ị +    Dây qu n ph i có tính  n đ nh v  m t c  h c khi s  d ng. ị ả ổ +    Dây qu n ph i đ m b o  n đ nh đi n khi x y ra quá đi n áp. ấ ­ Tu  theo cách b  trí dây qu n cao áp và h  áp, ng ẽ ồ đ ng tâm và dây qu n xen k : ồ +    Dây qu n đ ng tâm : dây qu n có m i ti tâm. +    Dây qu n xen k  là dây qu n có cao áp và h  áp qu n đan xen vào nhau. ­    Có m t s  lo i dây qu n đ ng tâm ph  bi n sau : Dây qu n t ng l p hình  ụ tr ; Dây qu n xo n  c; Dây qu n liên t c.

ệ

ế ẽ ộ ọ ạ ẽ  Các cu n dây cao áp và h  áp x p xen k  nhau theo d c

ụ ủ

ề ệ ộ Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u ấ +    Dây qu n xen k : tr c c a MBA.

ấ ẽ H13b. Dây qu n xen k ấ ồ H13a. Dây qu n đ ng tâm

ế ủ

ố ộ ế ố ệ ọ

ế

ị ả ủ ế ế ả ố

i c a Máy bi n  ộ ừ ế ệ ườ ử ụ i s  d ng bi

ệ ả

ư ụ ộ ế 5. Thông s  h  chi u c a Máy bi n áp. ệ ữ ­ Trên Máy bi n áp cũng có ghi Mã hi u và nh ng thông s  đi n, g i là các  ấ ầ ố ố ộ thông s  h  chi u : Dòng, áp, Công su t, t n s ,… ả t kh  năng làm vi c và kh  năng ch u t ­ Các thông s  cho bi ố áp. T  các thông s  này mày ng t cách khai thác máy m t cách có hi u qu  và an toàn. ­ Ví d  các thông s  c a m t máy bi n áp nh  sau:

ố ủ ệ ạ

ứ

ầ

ầ ố ả ế Mã hi u : SE 2662­4Q.  Đây là máy h  áp nên : U = 115V ; I = 2,6A.  Là đi n áp và dòng đ u ra đ nh m c. ầ ệ ị U = 230V ; I = 1,3A.  Áp và dòng đ u vào đ nh m c. ứ ị f = 30 ­:­­ 60Hz  Kho ng t n s  làm vi c c a máy. ệ ủ

IV.

ậ ả ế

ế

ộ ố ạ ủ ệ Nh n xét k t qu  thí nghi m. ệ t phân bi

ệ ế ạ ệ ủ ể ậ ụ ừ ề ứ ố ớ ệ t hình d ng c a MBA v i m t s  lo i máy đi n khác. ệ ử  đó có th  v n d ng vào vi c s

ả ưỡ ế c nguyên lý làm vi c c a MBA, t ng các MBA trong đ i s ng.

ờ ố ạ ộ ế ạ

c cách th c t ạ ứ ổ ứ ế ể ừ ầ ố ớ ả ả ư ủ ủ  ch c, ho t đ ng c a các tr m bi n áp đ  t ườ ng c a tr m bi n áp đ i v i con ng đó gi m  ả i cũng nh  góp ph n b o qu n

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

10

­ Qua bài thí nghi m v  Máy bi n áp giúp cho m i sinh viên có thêm ki n th c  ề v  MBA, bi ể ượ ­ Hi u đ ụ d ng, b o d ế ượ t đ ­ Bi ưở ả nh h ả ố t tài s n. t

ệ

ệ

ộ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

Ộ Ậ Ộ Ệ Ề BÀI 3. MÁY ĐI N M T CHI U KÍCH THÍCH Đ C L P

ầ M c đích, yêu c u.

ộ ộ

ủ ệ ề ự ườ ộ ậ ặ ng đ c tính.

ệ ố ệ ề

ấ ệ ườ ộ ặ ủ ệ ề ộ ng đ c tính c a máy phát đi n m t chi u kích

ế ị ệ t b  thí nghi m.

ụ ụ ụ I. ắ ữ ­ N m v ng các n i dung c a Máy phát đi n m t chi u kích thích đ c l p. ế ươ ­ Bi ng pháp thí nghi m, l y các s  li u và d ng các đ t ph ể ơ ồ ố ­ Tìm hi u s  đ  n i máy phát đi n m t chi u. ự ệ ­ Làm thí nghi m và d ng các đ ộ ậ thích đ c l p. ụ ụ D ng c  đo, thi II. 1. D ng c  đo.

ụ ụ TT Tên d ng c  đo Mã hi uệ Số   ngượ l

ồ ồ ự ố ạ ươ Đ ng h  đo t ­ s  v n năng

1 SO 5127­1Z 02

ng t AD ( Analog – Digital )

ệ t b  thí nghi m.

ế ị ở

ề ộ

ệ

ệ

ệ ấ

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

11

ố ộ ấ ố 2. Thi (cid:0) Bi n tr  :  ế (cid:0) Máy phát đi n m t chi u :  ệ ­ Mã hi u : SE 2672­3D ­ Uđm = 220V ;  Iđm = 1 /1,2 A. ­ ­ P = 0,2 KW. ố ộ ­ T c đ : n = 2000 / 18000 / 20000 vòng /phút. (cid:0) Đ ng c  l ng sóc. ơ ồ ộ ệ ­ Mã hi u : SE 2672­3G ­ Đi n áp: U = 400 – 690 V. ­ Dòng đi n : I = 0,6 – 1,0 A. ­ Công su t : P = 0,37 KW. ­ T c đ  : n= 2.800 vòng/phút. ­ T n s  : 50 Hz .

ộ

ệ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

φ

ệ ố ế

ệ

ộ

ệ

ồ

ơ

ệ

ệ

ườ ở ệ ề

ị

ư ủ ừ ứ

ệ ­ H  s  Cos  = 0,83. (cid:0) Bi n tr  đa năng : ở ­ Mã hi u : SO 3212­6W. (cid:0) B  ngu n đa năng; ồ ­ Mã hi u : SO 3212­5U. (cid:0) Công t c b o v  đ ng c : ơ ắ ả ệ ộ ệ ­ Mã hi u : SO 3212­1J (cid:0) Đ ng h  đo A­D ồ ệ ­ Mã hi u : SO 3212­1Z. (cid:0) R  le b o v . ả ệ ộ III. N i dung thí nghi m. ơ ồ                                             S  đ  thí nghi m ả ặ 1. Đ ng đ c tính không t i. (cid:0) M  máy đ ng c  s  c p làm quay máy phát đi n 1 chi u. ơ ơ ấ ộ (cid:0) Aptômát đ  m , các bi n tr  đ  giá tr  max.  ế ể ở (cid:0) Quan sát vôlt k  ghi đ ượ ế

ở ể ị c giá tr  sđđ do t ớ    thông d  c a máy sinh ra  ng v i

i_kt = 0.

3  ta thu

(cid:0) Đóng ngu n m t chi u đ a đi n áp vào cu n kích t ư ệ ươ ứ

ề ộ ừ ả ầ , gi m d n R

ượ ả ng  ng , theo b ng sau: đ ộ ồ ị kt và Uo t c các giá tr  i

ả B ng 3.1

i_kt(A) Uo(V) 0 5 0.04 184 0.05 212 0.02 105.8

i_k(A) Uo(V) 0 8.27 0.04 200 0.05 212 Nhánh tăng 0.03 147 Nhánh gi mả 0.03 174 0.02 128

ừ ả ượ ể ẽ ượ ồ ị ể ệ ủ ặ c ta có th  v  đ c đ  th  th  hi n đ c tính c a 2

ư ố ệ T  b ng s  li u thu đ nhánh nh  sau :

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

12

ồ ị Đ  th  3.1

ệ

ệ

ộ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

Đường đặc tính không tải, Uo = f(i_kt)

250

200

)

V

150

( o U

,

p á

100

i

n ệ Đ

50

0

0

0.01

0.02

0.03

0.04

0.05

0.06

Dòng kích từ, i_kt(A)

ừ i ta th y r ng : Khi dòng kích t

ế ệ ấ ằ ệ ả ộ ượ

ề i t

ị ằ ế ư  = 0, I = 0 nh ng trong  ặ ớ ng hi u đi n th  là 5V ( v i nhánh tăng) ho c 8.27V  ư ồ ạ ừ  thông d , đây  ệ ư ớ ố ệ ượ ọ ế ố ượ ả c g i là Đi n áp d . Theo lý  c

ợ

ậ ươ ề ặ ẳ ằ ầ ạ ả ng đ i th ng, đi u đó ph n ánh r ng lúc đ u m ch t ng đ c tính t ừ ư    ch a

ồ ị ườ ặ

ư ủ ố

ơ ườ ộ ệ ộ ậ ớ ặ ­ V i đ c tính không t ẫ ồ ạ i m t l máy v n t n t ở ả ( nhánh gi m ). S  dĩ có đi u này là do trong máy có t n t ệ ấ chính là nguyên nhân xu t hi n Uo khi I = 0 và đ thuy t thì giá tr  này n m trong kho ng 2 – 3%, đ i chi u v i s  li u thu đ ể ấ thì có th  th y nó hoàn toàn h p lý. ạ ầ ủ Nh n xét: Đo n đ u c a  ố ườ ­ đ bão hoà. ủ ủ ừ ả ự  thông d  mà trên đ  th  đ ng đ c tính c a nhánh gi m  ­ Do s  tăng lên c a t ặ ế ề ớ ằ n m cao h n đ ng đ c tính c a nhánh tăng, hoàn toàn gi ng v i lý thuy t v   ề máy phát đi n m t chi u kích thích đ c l p.

ặ

ơ ả i.

ồ ừ ề ộ ỉ ể ệ , đi u ch nh Rkt đ  đi n

ứ ạ

i cho máy phát.

i U = f(i kt)  Khi cho n = nđm = const ,  I = const. ạ ề ư ị ị ể ố ả ớ ị ủ ượ ệ c cá giá tr  c a đi n áp U và

ị ố ệ ừ ụ ả 2. Đ c tính ph  t ộ ­ Đóng đ ng c  cho máy ch y không t ệ ộ ­ Đóng ngu n m t chi u đ a đi n áp vào cu n kích t áp máy phát đ t giá tr  đ nh m c. ­ Đóng aptômát đ  n i t ầ ả ­ Gi m d n R3 v i các giá tr  khác nhau ,ta thu đ ả dòng kích t ikt. Theo b ng s  li u sau :

ả

Lvs158@gmail.com

B ng 3.2 0.03 i_kt(A) 0 0.05 0.06

0.07       Laitiensinhvn 0.04 13

ệ

ệ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u 120

ộ 8

U(V) 135 174 190 215

ừ ả ượ ụ ộ ủ   c ta có th  v  đ  th  bi u di n s  ph  thu c c a

ố ệ T  b ng s  li u thu đ ừ ố ớ ệ ễ ự ư  đ i v i đi n áp trong máy đi n m t chi u nh  sau : dòng kích t

ể ẽ ồ ị ể ệ ề ộ ồ ị Đ  th  3.2

ụ ả

ườ

ặ

Đ ng đ c tính ph  t i, U = f(i_kt)

250

200

)

(

150

V U

,

p á

100

i

n ệ Đ

50

0

0

0.02

0.04

0.06

0.08

Dòng kích từ, i_kt(A)

ậ      Nh n xét :

ị ấ ệ ạ ả ạ i) thì đi n áp đ t giá tr  r t b ng không( máy ch y không t

ấ

ệ ừ ằ ề ơ ớ

ổ ổ ổ

­ Khi dòng kích t ở th p, s  dĩ  có đi u này là do 2 nguyên nhân chính sau :              +    Do đi n áp r i : U = Ea – Ia.Ra. V i : Ia.Ra = Ia.Rđ + Uch ầ ứ                                                                  Ia.Ra  ­ t n hao ph n  ng ồ                                                                  Ia.Rđ  ­ t n hao dây đ ng ổ                                                                  Uch    ­ t n hao trên ch i than.       +   Do ph n  ng ph n  ng.

ầ ứ ả ứ

ầ ệ ư ầ ủ ườ ồ ị ạ ng đ c

ẳ ề ệ

ữ ế

ng cong. ầ ứ ưở ế

ả ặ ế ộ ng đ n ch  đ   ộ ố   ầ ả ng đ c tính gi m d n đ  d c,

ề ệ ủ ư ế ệ ề ẽ ạ ặ ­ Do lúc đ u dòng đi n ch a bão hoà nên trên đ  th , đo n đ u c a đ tính là th ng. V  sau khi dòng trong máy đã bão hoà thì quan h  không còn là  ở ườ tuy n tính n a mà tr  thành đ ả ứ ẽ ­ Càng v  sau, khi ph n  ng ph n  ng tăng lên s  làm  nh h ườ ể ệ làm vi c c a máy. Th  hi n là càng v  sau thì đ nh  th  đi n áp mà máy phát t o ra s  không cao.

ặ

đm = const. ể ở i, Áptômát đ  m . ộ ệ

ả

ể ệ ừ ồ ỉ , đi u ch nh Rkt đ  đi n

3. Đ c tính ngoài. U = f(I), khi n = n ạ ­ Quay máy phát ch y không t ­ Đóng ngu n m t chi u đ a đi n áp vào cu n kích t áp máy phát đ t đ nh m c

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

14

ề ủ ặ ộ ạ ị ể ề ư ứ  đó chính là đi m đ u tiên c a đ c tính ngoài.  ầ

ệ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

ượ ị ủ ả nguyên. Ta thu đ ố c các giá tr  c a U, I theo b ng s

ộ ệ ữ ầ ả ­ Gi m d n R1 , Rkt gi li u sau:

ệ

I(A) U(V) 0 220 0.2 197 0.3 180 0.34 170 0.4 154 0.5 125 ả B ng 3.3 0.26 187

ố ệ ự ủ ệ ặ ộ   ng đ c tính ngoài c a Máy đi n m t

T  B ng s  li u  3.3 ta xây d ng đ ồ ị

ồ ị ượ ườ ừ ả c đ ộ ậ ề chi u kích thích đ c l p theo đ  th  sau :                                                             Đ  th  3.3

Đường đặc tính ngoài, U = f(I)

250

200

)

(

V U

150

,

100

i

p á n ệ Đ

50

0

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

Dòng điện, I(A)

ậ

ườ ủ ế ặ ng đ c tính ngoài c a

ộ ườ ơ

ng cong tr n.  ế ề ặ ể ệ ậ ả

ộ ố ả

Nh n xét :  ệ ữ ­ Do quan h  gi a U và I  không còn là tuy n tính nên đ ệ máy phát đi n là m t đ ­ Th  hi n v  m t lý thuy t thì : U = E – I.Ra do v y mà khi I tăng thì U ph i  gi m.ả ớ ặ ­ M t khác khi I tăng thì đ  d c càng l n, do khi I tăng thì làm tăng theo ph n  ứ ầ ng ph n ngang trong máy.

kt = f(U) , khi n = nđm = const , U = const.

ỉ ặ

ả ạ ể ở ạ i, áptômát đ  m  , ghi l ị ủ i các giá tr  c a  ikt khi I

ệ ồ ộ ừ ể ệ ề ỉ , đi u ch nh Rkt đ  đi n

ộ ạ ị

ệ ả i cho máy phát  đi n áp máy phát gi m.

ằ ỉ

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

15

ị ủ Ứ ớ ố ệ ả ề 4. Đ c tính đi u ch nh : i ­ Quay máy phát ch y không t = 0. ề ư ­ Đóng ngu n m t chi u đ a đi n áp vào cu n kích t ứ áp máy phát đ t đ nh m c. ể ố ả ­ Đóng aptômát đ  n i t ể ố ề ­ Đi u ch nh Rkt đ  cho U = h ng s . ượ ị ủ ng v i các giá tr  c a I, ta thu đ ­ c các giá tr  c a ikt theo b ng s  li u sau:

ệ

ệ

ộ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

ả B ng 3.4

0 0.04 0.2 0.05 0.4 0.06 0.53 0.07 0.62 0.08 0.7 0.09 I(A) ikt

ượ ể ườ ề   ặ c Đ ng đ c tính đi u

c ta có th  xây d ng đ ư ự ộ ậ ố ệ ệ ả ủ ộ ỉ ượ Theo B ng s  li u thu đ ề ch nh c a máy đi n m t chi u kích thích đ c l p nh  sau :

ồ ị Đ  th  3.4

Đường đặc tính điều chỉnh, i_kt = f(I)

0.1

0.09

0.08

)

A

0.07

( t k _

0.06

i ,

ừ

t

0.05

h c

í

k

0.04

0.03

g n ò D

0.02

0.01

0

0

0.2

0.4

0.6

0.8

Dòng điện, I(A)

ậ Nh n xét :

ẽ ả ệ ơ

ừ ể ả ổ ị đ  bù

­ Ta có : U = E – Ia.R   nên khi khi I tăng thì U s  gi m, do đi n áp r i trong  m ch. ạ ố ­ Mu n cho U  n đ nh thì khi dòng I tăng lên cũng ph i tăng dòng kích t ộ ơ vào đ  r i đi n áp và ph n  ng ph n  ng.

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

16

ả ứ ầ ứ ệ

ệ

ệ

ộ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

\

nm= f(ikt) khi n = nđm = const, U = 0. ắ

ặ ắ ạ

ạ ừ ộ ầ ứ ề ư ả ế ộ ồ i, đ a ngu n kích t m t chi u vào máy phát

ạ ể ả

5. Đ c tính ng n m ch : I ể ơ ồ ố ­ Chuy n s  đ  n i máy phát sang ch  đ  ng n m ch ph n  ng. ­ Quay máy phát ch y không t ả ( Ukt = 150V) đ  đ m b o an toàn cho máy phát. ạ i các s  li u c a I và ikt vào B ng 3.5 nh  sau :  ­ Đi u ch nh Rkt , ghi l

ố ệ ủ ư ề ả ỉ

1 B ng 3.5

ả 0 0.1 0.02 0.69 0.03 0.98 I_kt(A) Inm(A)

ả ủ ặ ạ ắ ng đ c tính ng n m ch c a máy phát

ượ ườ c đ ư ự ệ ề ộ ự D a vào B ng 3.5 ta xây d ng đ ộ ậ đi n m t chi u kích thích đ c l p nh  sau :

ồ ị Đ  th  3.5

Đường đặc tính ngắn mạch, I_nm = f(i_kt)

1.2

)

1

(

A m n

0.8

I ,

0.6

h c ạ m n ắ g n

0.4

g n ò D

0.2

0

0

0.005

0.01

0.015

0.02

0.025

0.03

0.035

Dòng kích từ, i_kt(A)

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

17

ộ

ệ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

ắ ẳ ừ ỏ nh  nên

ừ ế ế ộ ườ ng th ng. Do dòng kích t  không bão hoà d n đ n quan h  gi a chúng là tuy n tính.

ạ ạ ẫ  d  nên khi i ệ ữ kt = 0 thì Inm l

ạ ộ ự ố ắ

ẽ i khác 0. ệ ấ ắ ậ ng ng n m ch là m t s  c . Nh n th y r ng quan h   ẽ ế ự ố nm  s  tăng nhanh, n u s  c  kéo dài s

ệ ậ Nh n xét : ặ ườ ­ Đ ng đ c tính ng n m ch là m t đ ạ m ch t ừ ư ­ Do trong máy có t ự ế ệ ượ  hi n t ­ Trong th c t gi a iữ kt và Inm là tuy n tính nên dòng I ế ể ổ làm nóng và có th  h ng máy phát.

ệ ậ IV. Nh n xét bài thí nghi m :

ổ ệ

ị ộ ố ế ể ị ệ

ệ ườ ể ể ặ ề ộ

ệ ườ ng đ c tính c a máy phát đi n m t chi u kích thích đ c  ư ấ ạ ủ ề ệ

ộ ậ ượ ươ ế ệ ả ộ ố ố

c so v i lí thuy t là t ể ủ ộ ng đ i gi ng nhau. M t  ng đ c tính có đ  chính xác ch a cao có th  là do phép đo, do ch  quan

ớ ư ụ ệ ệ ể (cid:0) ể ấ ặ ậ ể Sau khi làm xong bài thí nghi m có th  rút ra m t s  nh n xét t ng th  :  (cid:0) Qua thí nghi m ta có th  ki m đ nh l ạ i lý thuy t thông qua vi c xác đ nh và  ộ ủ đánh giá các đ ng đ ữ ắ ừ ậ l p. T  đó n m v ng v  nguyên lí làm vi c, cũng nh  c u t o c a máy phát  ề ộ ệ đi n m t chi u kích thích đ c l p. (cid:0) K t qu  thí nghi m thu đ ế ườ ặ vài đ ụ ấ ố ệ khi l y s  li u, cũng có th  do d ng c  thí nghi m có s  sai l ch. Sau khi hoàn t

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

18

ườ ệ ượ ể ự ạ ủ ệ ể ệ ắ ắ t bài thí nghi m có th  d a vào đ ả ụ bi n pháp kh c ph c, gi m thi u tác h i c a hi n t ự ng đ c tính đ  tìm các  ạ ng ng n m ch gây ra.

ệ

ệ

ộ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

Ộ Ệ

Ợ Ề Ỗ BÀI 4.  MÁY ĐI N M T CHI U KÍCH THÍCH SONG SONG VÀ   H N H P

ầ M c đích, yêu c u.

ộ ộ ệ ề ủ

ườ ự ệ ng pháp thí nghi m, l y các s  li u và d ng các đ ặ ng đ c tính.

ố ệ ề

ấ ệ ườ ộ ặ ủ ề ệ ộ ng đ c tính c a máy phát đi n m t chi u kích

ỗ

ệ

ụ ụ ụ I. ữ ắ ­ N m v ng các n i dung c a Máy phát đi n m t chi u kích thích song song và  ợ ỗ h n h p. ế ươ ­ Bi t ph ể ơ ồ ố ­ Tìm hi u s  đ  n i máy phát đi n m t chi u. ự ệ ­ Làm thí nghi m và d ng các đ ợ thích song song và h n h p. ế ị ụ ụ II. t b  thí nghi m. D ng c  đo, thi 1. D ng c  đo.

ụ ụ TT Tên d ng c  đo Mã hi uệ Số   ngượ l

ồ ồ ươ Đ ng h  đo t ng t ­ s  v n năng AD 1 SO 5127­1Z 02 ự ố ạ ( Analog – Digital )

ệ t b  thí nghi m.

ế ị ở

ộ ề

ệ

ệ

ệ ấ

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

ố ộ φ ấ ố ệ ố

2. Thi (cid:0) Bi n tr  :  ế (cid:0) Máy phát đi n m t chi u :  ệ ­ Mã hi u : SE 2672­3D ­ Uđm = 220V ;  Iđm = 1 /1,2 A. ­ ­ P = 0,2 KW. ố ộ ­ T c đ : n = 2000 / 18000 / 20000 vòng /phút. (cid:0) Đ ng c  l ng sóc. ơ ồ ộ ệ ­ Mã hi u : SE 2672­3G ­ Đi n áp: U = 400 – 690 V. ­ Dòng đi n : I = 0,6 – 1,0 A. ­ Công su t : P = 0,37 KW ; T c đ  : n= 2.800 vòng/phút. ­ T n s  : 50 Hz ; H  s  Cos  = 0,83. 19

ệ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

ế

ệ

ộ

ệ

ồ

ơ

ệ ộ (cid:0) Bi n tr  đa năng : ở ­ Mã hi u : SO 3212­6W. (cid:0) B  ngu n đa năng; ồ ­ Mã hi u : SO 3212­5U. (cid:0) Công t c b o v  đ ng c : ơ ắ ả ệ ộ ệ ­ Mã hi u : SO 3212­1J (cid:0) Đ ng h  đo A­D ồ ệ ­ Mã hi u : SO 3212­1Z. (cid:0) R  le b o v . ả ệ

ộ ệ III. N i dung thí nghi m.

ơ ồ ệ S  đ  thí nghi m

ề ộ

ủ ệ ự kích thích kích c a máy phát đi n t

ề ơ ồ ộ

ả

ớ Ứ ng v i n đã cho : R < Rtn ho c v i R đã cho n > nth.

đm = const, Rkt = const.

ặ

ả i. ộ ừ ề ề ồ ể ệ ạ ỉ ị , đi u ch nh Rkt đ  đi n áp đ t giá tr

ứ

ả ượ i vào máy phát, khi R1 (t ổ i) thay đ i ta thu đ c các

ố ệ ị ủ ệ 1. Máy phát đi n m t chi u kích thích song song. ệ ự a. Đi u ki n t ­ S  đ  chính xác ề ơ ­ Đ ng c  quay đúng chi u ừ ư ­ Trong máy ph i có t  d . ặ ớ ­ b. Đ c tính ngoài : U = f(I) khi n = n ạ ­ Quay máy phát ch y không t ộ ư ­ Đ a ngu n m t chi u vào cu n kích t ị đ nh m c. ể ố ả ­ Đóng Áptomát đ  n i t ả giá tr  c a U và I theo B ng s  li u sau :

ả B ng 4.1

0.17 185 0.22 128 0.19 83 0.16 49 0.13 38 0.1 0.5

0 I(A) 220 U(V)

ự ự ể ả D a vào b ng s  li u thu đ ặ ng đ c tính

ượ ườ c đ ư ố ệ ệ ủ ộ ượ c ta có th  xây d ng đ ề ngoài c a máy phát đi n m t chi u kích thích song song nh  sau :

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

20

ồ ị Đ  th  4.1

ệ

ệ

ộ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

Đường đặc tính ngoài, U = f(I).

250

200

150

. ) V ( U

,

100

i

p á n ệ Đ

50

0

0

0.05

0.1

0.15

0.2

0.25

Dòng điện, I(A).

ậ

ẽ ả ố

ả ứ ệ ạ

ả ộ ụ ả ả Nh n xét :  ụ ả i) tăng lên thì U s  gi m xu ng. Do các nguyên nhân sau đây ­ Khi dòng I ( ph  t ầ ứ :   1. Do ph n  ng ph n  ng ngang. ơ                 2. Do đi n áp r i I.Ra trong m ch.                 3. Do dòng kích thích gi m khi U gi m. i tăng t i h n ( theo B ng là Ith = 0.22A) thì

ế ị ơ ớ i m t giá tr  t ữ ả ị ớ ạ ệ không bão hoà n a, lúc này các đi n áp r i đóng vai trò quy t đ nh nên I

ạ ừ ư ủ ở ả i Ro = 0 thì dòng đ t I = 0.1A hoàn toàn là do t thông d  c a

­ Khi dòng ph  t ừ ạ m ch t gi m.ả ệ ­ Khi đi n tr  t máy sinh ra.

kt = f(I) khi n = nđm = const; U = const.

ỉ ặ

ồ ề ả i. ộ ừ ề ỉ ạ ị ị ể , đi u ch nh Rkt đ  áp đ t giá tr  đ nh

ủ ệ  làm cho đi n áp c a máy phát thay

i vào máy phát  ể ể ố ả ỉ

ằ ượ ớ ị ủ ả c các giá tr  c a dòng t i và dòng

ố ệ ề c. Đ c tính đi u ch nh : i ạ ­ Quay máy phát ch y không t ộ ư ­ Đ a ngu n m t chi u vào cu n kích t m c.ứ ­ Đóng Áptômát đ  n i t đ i ổ  ti p t c đièu ch nh Rkt đ  cho U = h ng s . ố ế ụ ị ủ ữ ­ V i nh ng giá tr  c a R hác nhau ta thu đ ả kích thích ikt theo b ng s  li u sau :

0 0.07 0.2 0.08 ả B ng 4.2 0.35 0.09 0.48 0.1 0.56 0.11 0.62 0.12 I(A) ikt(A)

ố ệ ự ượ ự ể D a vào b ng s  li u  thu đ c ta có th  xây d ng đ ượ ườ c đ ặ ng đ c tính

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

21

ề ỉ ả ủ đi u ch nh c a máy phát kích thích song song :

ệ

ệ

ộ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

ồ ị Đ  th  4.2

Đường đặc tính điều chỉnh, i_kt = f(I).

0.14

0.12

)

A

0.1

( t k _

i ,

0.08

ừ

í

0.06

0.04

t h c k g n ò D

0.02

0

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

Dòng điện, I(A).

ậ      Nh n xét :

­ Quan h  gi a I và ikt không ph i là tuy n tính do :

ế ả

ả ế ệ ữ       ikt = Ukt / Rkt        Mà  Ukt = U = E – I.Ra    khi U gi m d n đ n Ukt cũng gi m ả  ikt.

ỉ ả ề ể

ư ề ậ

ặ

2 = f(Ra)

ườ

ả

ườ ng cong. ặ ng đ c tính U, I, P i. ộ ể ệ ừ ề ề ạ ồ ộ ỉ ị , đi u ch nh Rkt đ  đi n áp đ t giá tr

ứ

Ứ ủ ớ ị i vào máy phát.  ng v i các giá tr  khác nhau c a Ra

ể ồ ả ị ủ ượ ẫ  Đ  cho U = const thì ph i đi u ch nh  Rkt.  ikt =  (E – I.Ra) / Rkt  khi I tăng lên nhi u nh ng  ikt tăng ch m                     ế ườ ẫ d n đ n đ ng đ c tính là đ ự ấ d. L y và d ng các đ ạ ­ Cho máy phát ch y không t ư ­ Đ a ngu n m t chi u vào cu n kích t ị đ nh m c. ­ Đóng Áptômát đ  n i t (R1) ta thu đ c giá tr  c a U, I và P :

ả

1000 183 0.17 30.25 B ng 4.3 : 300 49 0.19 9 200 28.7 0.15 4.5 500 120 0.22 20.5 100 13.8 0.14 2 Ra U(V) I(A) P(W)

Lvs158@gmail.com

22

50 6.48 0.13 0.86       Laitiensinhvn

ệ

ệ

ộ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

ố ệ ả ượ ự ể ủ ặ Theo B ng s  li u thu đ c ta có th  xây d ng đ ượ ườ c đ ng đ c tính c a

ặ ư máy phát nh  sau :  (cid:0) Đ c tính áp, U = f(Ra).

ồ ị Đ  th  4.3.1

Đường đặc tính áp, U = f(Ra)

140

120

100

) V ( U

80

,

p á

60

i

n ệ Đ

40

20

0

0

100

200

300

400

500

600

Điện trở , Ra(Ohm)

ậ

ở ệ ệ ế ạ ả ừ    có

ể ề ượ ệ ế ằ ổ ỉ ở c đi n áp b ng cách thay đ i bi n tr .

Đường đặc tính dòng, I = f(Ra)

0.25

0.2

Nh n xét :  ệ ữ ­ Quan h  gi a đi n áp và đi n tr  không ph i là tuy n tính do trong m ch t ả ứ ầ ph n  ng ph n ngang. ớ ặ ­ V i đ c tính này có th  đi u ch nh đ (cid:0) Đ c tính ặ   dòng, I =  f(Ra).

)

A

Đ  thồ ị  4.3.2

( I ,

0.15

n ệ

i

0.1

đ g n ò D

0.05

0

Lvs158@gmail.com

0

23 400

200

600

800

1000

Laitiensinhvn 1200

Điện trở, Ra(Ohm)

ệ

ệ

ộ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

ậ

ệ

ả ộ ớ ữ ướ ế ị ớ ạ i m t giá tr  t i h n 500 thì I không tăng n a mà có xu h ng

ả Nh n xét :  ­ Quan h  không ph i là tuy n tính, do : I = U / Ra ­ Khi Ra tăng t ầ gi m d n.

ấ ặ (cid:0) Đ c tính công su t, P = f(Ra).

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

24

ồ ị Đ  th  4.3.3

ệ

ệ

ộ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

Đường đặc tính công suất, P = f(Ra)

25

20

)

W ( P

15

10

, t ấ u s g n ô C

5

0

0

100

200

300

400

500

600

Điện trở, Ra(Ohm)

ậ Nh n xét :

ế ấ ặ

ườ ặ ­ Khi Ra tăng thì công su t cũng tăng theo. ­ Do P = U.I = I2. Ra , m t khác quan h  gi a I và Ra là không tuy n tính nên  ườ đ ủ ng đ c tính c a P theo Ra là đ ệ ữ ng cong.

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

25

ỗ ợ ộ ề ệ 2. Máy phát đi n m t chi u kích thích h n h p:

ệ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

ố ế ằ

ộ ộ ườ ượ ữ ố ợ ng h p n i c 2 tr

ộ ệ ổ ơ ồ ố ừ ­ Thay đ i s  đ  n i t  kích thích song song sang kích thích n i ti p b ng cách  ố n i thêm cu n kích thích D1­ D3. ả ­ Khi đ o cu n kích thích gi a D1 và D3 cho nhau ta đ c. thu n và n i ng   a. Đ c tính ngoài :

ượ ậ ố

ằ ằ ố ố kt = h ng s .

b. Đ c tính đi u ch nh :

ề ỉ

ặ                U = f(I) khi n = nđm = h ng s ; R ặ                  ikt = f(I) khi n = nđm = const ; U = const.

ượ ố ệ ả ố ệ Các s  li u thu đ c theo B ng s  li u sau :

ả B ng 4.4

ậ

ặ Đ c tính

ố N i thu n 205 0.15 192 0.22 184 0.26 163 0.31 153 0.33 220 0 U(V) I(A)

ngoài ặ Đ c tính

0.09 0.06 0.22 0.05 0.38 0.04 0.68 0.03 0.75 0.03 0 0.07 I(A) Ikt(A) đ. ch nhỉ

ặ Đ  tính

ố N i ng 165 0.15 ượ c 115 0.17 46 0.12 25 0.1 220 0 U(V) I(A)

ngoài ặ Đ c tính

0.22 0.08 0.4 0.09 0.54 0.1 0.62 0.11 0.66 0.11 0 0.07 I(A) Ikt(A) đi u ề

ch nhỉ

ừ ố ệ ườ ự ể ặ ệ   ủ ng đ c tính c a máy đi n

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

26

ườ ộ ỗ ợ T  các s  li u thu đ ề m t chi u trong tr ượ c ta có th  xây d ng các đ ư ợ ng h p kích thích h n h p nh  sau :

ệ

ệ

ộ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

ặ (cid:0) Đ c tính ngoài :

ậ ố 222 ồ ị N i thu n Đ  th  4.4.1

Đường đặc tính ngoài, U = f(I)

250

200

)

(

V U

150

,

100

i

p á n ệ Đ

50

0

0

0.1

0.2

0.3

0.4

Dòng điện, I(A)

ạ ấ ệ ệ ụ ả ả i gi m i) tăng lên thì đi n áp l

ầ

ơ ạ ả ứ ệ

ả

ả ườ ủ ặ ỗ ng đ c tính c a máy phát kích thích h n

ườ ng cong.

kt gi m theo, m t khác i

ạ ặ ả

ả ế ứ ư ậ ả kt gi m l ớ ụ ệ ộ ơ

ả ộ ậ ệ ị ớ ạ ụ ả ế ặ ạ i tăng lên đ n m t giá tr  t ng đ c tính l i h n thì đ i

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

27

ườ ộ ậ ệ ạ ợ ậ Nh n xét : ừ ồ ị ậ ­ T  đ  th  ta nh n th y : khi dòng đi n ( ph  t ố xu ng. Do các nguyên nhân sau : +    Do ph n  ng ph n ngang. +    Do đi n áp r i trong m ch : I.Ra. +    Do dòng kích thích gi m khi U gi m. ­ Do ikt = Ukt / Rkt , mà Ukt = U nên đ ợ h p là đ ệ i  ­ Khi I tăng lên thì đi n áp U gi m làm cho i ệ   làm cho U gi m ti p c  nh  v y nó sinh ra m t đi n áp r i ph  so v i máy đi n kích thích đ c l p. ­ Khi dòng đi n ph  t ư ố có d ng gi ng nh  máy đi n trong tr ộ ườ ng h p kích thích đ c l p.

ệ

ệ

ộ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

ề ặ ỉ (cid:0) Đ c tính đi u ch nh :

ồ ị Đ  th  4.4.2

Đường đặc tính điều chỉnh, i_kt = f(I)

0.12

0.1

. )

A

0.08

( t k _

i ,

ừ

t

h c

0.06

í

k

g n ò D

0.04

0.02

0

0

0.2

0.4

0.6

0.8

Dòng điện, I(A).

ặ ợ ợ

ạ ườ ng đ c tính trong tr ọ ậ ướ ợ ộ ố ỗ ự ườ ng h p kích thích h n h p  ư ng h p hích thích đ c l p nh ng đ  d c thì có s  khác

kt. Nên khi U

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

28

nh  trong tr ứ ả ậ Nh n xét :  ấ ậ ­ Ta nh n th y hình d ng đ ươ ự ư t ệ bi ng t t. Do khi I tăng t c U gi m ( do U = E – I.Ra) mà Ukt = U = ikt.R

ệ

ệ

ộ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

ộ ố ợ ng h p

ợ ậ ề ả ơ ề

ỉ ả ứ ầ ứ

ệ ế ả ơ ườ ng cong. ậ  đ

gi m ả Ukt gi m ả  ikt gi m ả  làm cho đ  d c nhi u h n trong tr ườ ể máy phát kích thích đ c l p. Khi đó đ  U = const ph i đi u ch nh Rkt .  ư ­ Khi I tăng lên thì ikt cũng tăng theo nh ng ch m h n ( do ph n  ng ph n  ng  ngang)  quan h  không ph i là tuy n tính  ­ (cid:0) ơ ề ả ườ ợ ắ ng h p : m c

So sánh đ c tính đi u ch nh c a đ ng c  trong c  3 tr ượ ỗ ợ ặ ố ố ậ ỉ h n h p ( N i thu n, n i ng ủ ộ ắ c ), m c song song :

ồ ị Đ  th  4.4.2 + 4.2

Đường đặc tính điều chỉnh, i_kt = f(I)

0.14

0.12

)

A

0.1

( t k _

i ,

ừ

0.08

í

0.06

0.04

t h c k g n ò D

0.02

0

0

0.2

0.4

0.6

0.8

Dòng điện, I(A)

ườ ườ ợ ng h p ta đã thu ng đ c tính riêng r  c a t ng tr

ợ ự ả ổ

ặ ồ ị ễ ặ ề ề ệ ộ

ấ ủ ng Đ c tính đi u ch nh c a máy phát đi n m t chi u  ượ ợ

c. ề ố ặ ườ ủ ệ ề ộ ỉ

ộ ủ ướ ệ ề ặ ộ

ườ ủ ặ ợ ớ ng đ c tính hoàn toàn phù h p v i lý

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

29

ậ Nh n xét :  ẽ ủ ừ ừ ệ ­ T  vi c xây d ng các đ ậ ượ ế đ c k t qu  t ng h p, trên đ  th  d  dàng nh n th y : ỉ ườ +   Nhánh trên cùng là đ ỗ kích thích h n h p n i ng ứ +   Đ ng th  2 là đ c tính đi u ch nh c a máy phát đi n m t chi u kích thích  song song. ườ i cùng là Đ c tính m t c a máy phát đi n m t chi u kích thích  +   Đ ng d ố ợ ậ ỗ h n h p n i thu n. ấ ươ ậ ­ Nh n th y t ng quan c a các đ thuy t.ế

ệ

ộ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

ệ ườ

ộ ố ớ ợ ỗ

ằ ở ữ ặ ợ ­ Đ  d c trong tr song, nên Đ c tính kích thích song song n m ố ơ ng h p kích thích h n h p d c h n so v i kích thích song   gi a.

ậ ệ

ệ ộ

ợ ộ

IV. Nh n xét bài thí nghi m : ề ệ ­ Qua bài thí nghi m v  máy phát đi n m t chi u kích thích song song và thích  ạ ượ ự ụ c s  ph  thu c qua l i nhau gi a dòng và áp. Cũng  ộ ủ ữ ố ớ ệ ệ ệ ở

ề ỗ ị h n h p. Ta xác đ nh đ ơ ự ụ ư nh  làm rõ h n s  ph  thu c c a dòng đi n và đi n áp đ i v i đi n tr  R. ­

Ố Ế Ơ Ệ Ộ Ộ Ề BÁI 5. Đ NG C  ĐI N M T CHI U KÍCH THÍCH N I TI P

M c đích, yêu c u:

ạ ộ

ủ ộ ổ ụ ể ấ ạ ươ ố ọ ủ ề ề ỉ

ườ ự

ủ ộ ầ

ệ ơ ng đ c tính c a đ ng c . ề ơ t b  thí nghi m.

ụ ụ ầ I. ơ ­ Tìm hi u c u t o và ho t đ ng c a đ ng c . ở ế t ph ­ Bi ng pháp m  máy, thay đ i chi u quay và đi u ch nh t c đ  quay c a  ơ ộ đ ng c . ấ ố ệ ặ ­ L y s  li u và d ng các đ ờ ộ ặ ự ­ D ng các đ c tính nh  đ ng c  SERVO và ph n m m ActiveDrive. ế ị ụ ụ D ng c  đo, thi II. 2. D ng c  đo.

ụ ố ượ ụ TT Tên d ng c  đo Mã hi uệ S  l ng

ồ ồ ươ Đ ng h  đo t ng t ­ s  v n năng AD 1 SO 5127­1Z 02 ự ố ạ ( Analog – Digital )

ệ t b  thí nghi m.

ế ị ở

ề ộ

ệ

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

30

ử ệ 3. Thi (cid:0) Bi n tr  :  ế (cid:0) Máy phát đi n m t chi u :  ệ ­ Mã hi u : SE 2672­3D ­ Uđm = 220V ;  Iđm = 1 /1,2 A. ­ ­ P = 0,2 KW. ố ộ ­ T c đ : n = 2000 / 18000 / 20000 vòng /phút. (cid:0) H  th ng th  máy đi n. ệ ố

ộ

ệ

ệ

ệ

ế

ệ

ộ

ệ

ồ

ơ

ươ ạ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u ­ Mã hi u : SO 3636­6U. (cid:0) Bi n tr  đa năng : ở ­ Mã hi u : SO 3212­6W. (cid:0) B  ngu n đa năng; ồ ­ Mã hi u : SO 3212­5U. (cid:0) Công t c b o v  đ ng c : ơ ắ ả ệ ộ ệ ­ Mã hi u : SO 3212­1J (cid:0) Đ ng h  đo A­D ồ ệ ­ Mã hi u : SO 3212­1Z. (cid:0) R  le b o v . ả ệ (cid:0) Máy vi tính có ch y ch

ng trình ActiveDrive.

ộ ệ III. N i dung thí nghi m :

ơ ồ ệ S  đ  thí nghi m

ả

ở ấ ở ể ế

ư ở ớ ơ ơ ạ ả ộ i.

ệ ộ đm.

ầ ứ ằ ộ

ầ ề ề ề ả ả ả ả ầ ứ ằ ố ế ả ề ả ậ ề ộ kt = b ng cách đ o chi u cu n d y kích thích n i ti p (D1,

H = PN ∕ ω N ;

ơ ệ ộ ề ị ề ộ ơ 1. M  máy và đ o chi u quay đ ng c : ở ị  v  trí đi n tr  l n nh t. ­ Đ  bi n tr  máy R1  ệ ­ Đóng Áptômát đ a đi n vào đ ng c , lúc náy đ ng c  ch y không t ể ­ Gi m d n Rmm đ  có n = n ơ ằ ộ ­ Đ o chi u quay đ ng c  b ng 2 cách: +  Đ o chi u dòng ph n  ng b ng cách đ o chi u cu n dây ph n  ng ( A1, A2) +  Đ o chi u dòng i D2). ứ ủ ộ 2. Tính mô men  đ nh m c c a đ ng c  đi n m t chi u : M

(Nm)

ấ ị ứ Trong đó :    PN – Công su t đ nh m c (W).

π ị ứ ω N = 2n  ∕ 60.

ậ ố ố ộ ị ứ ủ ộ ơ ωN ­ V n t c góc đ nh m c,                             N  ­  T c đ  đ nh m c c a đ ng c  ( vòng/phút).

3. L y và d ng các đ ố ệ ượ

ấ ng đ c tính U, I, n = f(Ra):

ả

(cid:0) Đ ng đ c tính t c đ  theo đi n tr  : n = f(Ra).

ự S  li u đ ặ ặ ườ c ghi theo B ng sau: ở ố ộ ườ ệ

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

31

ả B ng 5.1

ệ

ệ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

ộ 500 1050

1000 0 400 1500 300 2050 200 2800 100 3500 50 3950 30 4150 Ra n

ự ặ ươ ứ Ta xây d ng đ ượ ườ c đ ng đ c tính t ng  ng :

ồ ị Đ  th  5.1

Đường đặc tính tốc độ, n = f(Ra).

4500

4000

3500

3000

/

2500

. ) t ú h p g v ( n

,

2000

ộ đ c ố T

1500

1000

500

0

0

200

400

600

800

1000

1200

Điện trở, Ra(Ohm).

ậ Nh n xét :

ế ả ­ Quan h  không ph i là tuy n tính.

p/ư )

ệ ừ ươ ng trình Sđđ : U = Ea + Ia.(Ra + R

Φ + Ia.( Ra + R

ẽ ả ổ ố  đ c tính là  ặ Φ e , U không đ i khi ta tăng Ra thì n s  gi m xu ng

T  ph  U = Ce . n .  p/ư )   n = { U ­ Ia.( Ra + Rp/ư ) } / Ce .   ,  CΦớ V i  ườ đ ng cong.

ặ ng đ c tính U, I, n = f(M).

:

ự 4. L y và d ng các đ ướ ệ Th c hi n các b ơ ườ c sau ề ơ ế ả

ầ

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

32

ấ ự ở ộ ọ ọ ố ộ ộ ỉ ộ ­ Kh i đ ng đ ng c , đi u ch nh t c đ  đ ng c  đ n kho ng 4000 vòng/ phút. ề ­ Ch n ph n m m ActiveDrive  Mode  Torque Control. ­ Ch n Setting

ộ

ệ

ệ

ọ ọ

Ấ

ầ ượ ặ ư ả ọ ị  l n l t đ t các giá tr  Mômen đã ch n nh  trong B ng 2 

ố ệ ượ ả

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u  Measured .. ­ Ch n View  ố ầ ­ Ch n các thông s  c n đo ( M, n, U, I ). ­ n nút “Run” ọ ­ Ch n Start / Stop ọ ­ Ch n Setpoint  Enter ­ Các s  li u đ ườ ­ D ng các đ

c ghi vào B ng 5.2 ư ự ặ ố ệ ượ ng đ c tính theo nh ng s  li u ghi đ c .

ả B ng  5.2

0 3450 205 0.5 0.3 1850 201 0.9 0.5 1330 199 1.1 0.7 1030 197 1.3 0.8 898 196 1.4 M ( Nm) n (vg/ph) U (V) I (A)

ườ ặ (cid:0) Đ ng đ c tính t c đ  theo Mômen : n = f(M). ố ộ

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

33

ồ ị Đ  th  5.2.1

ệ

ệ

ộ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

Đường đặc tính tốc độ, n= f(M).

4000

3500

3000

2500

. ) t ú h p

/

2000

g v ( n

,

1500

ộ đ c ố T

1000

500

0

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

Mô men, M (Nm).

ậ Nh n xét :

­ T  M = P / 2n  π

π ả ượ  n =  P / 2 M. Nhìn chung khi M tăng thì n gi m và ng c

ừ i.ạ l

­ Tuy nhiên do trong máy còn có mômen quán tính khi quay nên quan h  s  không

ệ ẽ

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

34

ế ả ườ ph i là tuy n tính mà là đ ng cong.

ệ

ệ

ộ ệ

ườ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u (cid:0) Đ ng đ c tính đi n áp theo Mômen: U = f(M). ặ

ồ ị Đ  th  5.2.2

Đường đặc tính điện áp, U = f(M).

206

205

204

203

. )

202

(

V U

,

201

200

i

199

p á n ệ Đ

198

197

196

195

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

Mô men, M(Nm).

ậ

­ Do M = P /

Nh n xét :  ω π  U = 2n  .M / 60.I  Khi M tăng thì U cũng

ế = ( U.I / 2n  ).60  ư ẽ s  tăng theo. N u nh   2n   / 60.I  là không đ i trong su t quá trình.

ư ả ố ượ

π π ­ Nh ng do M  tăng cũng kéo theo làm gi m n  ( M, n ng ườ ổ ↓ ạ ế ặ ư ng đ c tính có d ng nh  hình v  : M tăng mà U l c nhau). Đây chính là   ạ ẽ i

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

35

↑ nguyên nhân khi n cho đ gi m.ả

ệ

ệ

ộ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

ườ ệ ặ (cid:0) Đ ng đ c tính dòng đi n theo Mômen: I = f(M).

ồ ị Đ  th  5.2.3

Đường đặc tính dòng, I = f(M).

1.6

1.4

1.2

. )

A

1

( I ,

i

0.8

0.6

n ệ đ g n ò D

0.4

0.2

0

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

Mô men, M(Nm).

ω π π  I = 2n  .M / 60.U .  Khi M tăng thì I s   ẽ

ậ ừ ả = ( U.I / 2n  ).60  ụ ữ ế ẽ ả ộ

i ph  thu c vào n n a, khi M tăng s  có tác đ ng c n khi n  ả ế ạ ộ ệ ố  Quan h  I = f(M) không ph i là tuy n tính mà có d ng

­ Do P = const nên khi M tăng thì  U gi m  ả   I tăng và ng

Nh n xét :  ­ T  M = P /  ạ gi m. Tuy nhiên I l ả cho n gi m xu ng.  cong.

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

36

ượ ạ c l i.

ệ

ệ

ộ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

ờ ộ ấ 5. L y các đ ng đ c tính U, I, M = f(n) và , Pη ơ 1 , P2 = f(n) nh  đ ng c

ườ ầ ặ ề Servo và ph n m m ActiveDrive:

ỉ ả ề ơ ế

ố ộ ụ ụ ụ  Properties  Axes : Tr c X là tr c T c đ ; tr c Y là tr c

ể ầ ặ ố ọ ị  Axis : Ch n các thông s  đo c n hi n th  và đ t các thang đo

Ấ

ẽ ọ ọ

ị ạ ườ i đ

 Start / Stop ( khi máy v  xong đ    Ch n Output ramp  ồ ặ ồ ọ ng đ c tính n = f(M).  Properties  Axes : Y g m Speed (n), Armature Voltage (U),

ạ ệ ồ ị ồ ỏ ớ i t p đ  th  đã có v i tên KTNT1 r i thoát kh i

ươ ặ a. Đ c tính U, I, M = f(n): ở ộ ố ộ ộ ơ ộ ­ Kh i đ ng đ ng c , đi u ch nh t c đ  đ ng c  đ n kho ng 4000 vòng/ phút. ọ ề ầ ở ộ ­ Ch n, kh i đ ng ph n m m ActiveDrive  Mode  Speed Control. ọ ­ Ch n Setting  ụ ọ ­ Ch n Chart  Mômen. ọ ­ Ch n Scale  ợ thích h p :  M ( 0 – 2.0 Nm) ; U ( 0 – 250V ); I (0 – 3A ). ­ n nút “Run” ­ Ch n Start / Stop  th  ). Sau khi máy tính đã ghi l ­ Ch n Chart  Armature Current (I). Ghi l ch ng trình.

ư ủ ạ ặ ượ ườ c đ ẽ ng đ c tính c a U, I, M = f(n) có d ng nh  hình v .

ậ

 Ta thu đ Nh n xét :  (cid:0) Đ c tính dòng I = f(n) :  ặ

ộ ố ả ệ ườ ng đ  dòng đi n gi m xu ng. Khi n = 0 thì

ơ ạ ố ộ ộ ộ

ệ ữ

Φ

ặ ố ộ ẽ ả ầ ứ   

ườ ặ

ệ ả ứ ư ệ ấ ộ

­ Khi t c đ  đ ng c  tăng thì thì c ệ ườ c ng đ  dòng đi n đ t max. ­ Quan h  gi a dòng và t c đ  : n = ( U – Ia.Ra) / Ce. Φ ố ộ ­  Khi dòng Ia tăng lên  Ia.Ra cũng tăng theo. M t khác khi Ia tăng lên  cũng tăng theo  ph n  ng ph n  ng tăng theo   t c đ  n s  gi m nhanh  ả ứ Đ c tính là đ ng cong. ầ ứ ­ Khi đ ng c  ch a quay thì trong ph n  ng ch a xu t hi n dòng đi n c m  ng  ố nên dòng Ia không b  dòng c m  ng ch ng l ề ­ Khi dòng d n t

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

37

ạ  đ t max. ạ ấ ầ ớ ể i  ố ộ  ∞. Đi u này r t nguy hi m. ơ ư ị ả ứ i 0 thì t c đ

ệ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u

ệ ộ ố ế

­ Máy kích thích n i ti p không đ

ượ ạ ộ ả c cho ho t đ ng khi không t i.

(cid:0) Đ c tính áp : U = f(n) :

ặ

ộ ượ ặ ộ ơ

ố ộ ổ ế ố ộ ỉ

­ Khi t c đ  n = 0 thì đã có m t l ng áp Uo đ t vào đ ng c . Khi t c đ  n tăng  lên thì U v n không tăng theo. Do t c đ  lúc này ch  làm cho dòng I bi n đ i theo  ố còn U là h ng s .

(cid:0) Đ c tính Mômen : M = f(n) :  ườ

ố ộ ẫ ắ

ả ng cong. Khi t c đ  tăng thì mômen có xu h

 Mômen t ướ ng gi m, khi n =  ơ  hoàn toàn h pợ    ngh ch v i t c đ  đ ng c

ớ ố ộ ộ ộ ầ ứ ụ

Φ ố ộ ị ỷ ệ  l ở ể  ( CM = const ).

ặ

Φ Φ ố ộ ả ầ ườ tăng  T c đ  gi m d n theo đ ng

ạ ự ạ ừ ấ ớ ặ ệ ­ Quan h  là đ ạ 0 thì mômen đ t max  ả ẫ lý do mômen đ  có tác d ng c n tr  chuy n đ ng ph n  ng.                               M = CM . Ia .                                M t khác  : n = (U – Ia. Ra) / Ce.              Khi M tăng thì  I tăng   cong. Khi t thông l n nh t thì Mômen cũng d t c c đ i.

1 , P2 = f(n) : ỉ ề

ả ơ ế

ồ ụ

ị ươ ố ộ ụ η ể ệ ng

ệ

ị ố ọ ặ ầ ể ấ ọ  Axis : Ch n các thông s  đo c n hi n th  và đ t các thang đo

Ấ

ọ ẽ ọ

ị ạ ườ i đ

 Ch n Output ramp   Start / Stop ( khi máy v  xong đ   ồ ặ ồ ọ ng đ c tính n = f(M).  Properties  Axes : Y g m Speed (n), Armature Voltage (U),

ạ ệ ồ ị ớ ồ ỏ i t p đ  th  đã có v i tên KTNT1 r i thoát kh i

ươ ng trình.

ủ ư ặ ạ ẽ ng đ c tính c a U, I, M = f(M) có d ng nh  hình v . ượ ườ c đ

ậ

, Pη ặ b. Đ c tính  ộ ố ộ ộ ơ ở ộ ­ Kh i đ ng đ ng c , đi u ch nh t c đ  đ ng c  đ n kho ng 4000 vòng/ phút. ọ ề ầ ở ộ ­ Ch n, kh i đ ng ph n m m ActiveDrive  Mode  Speed Control. ọ ­ Ch n Setting   Properties  Axes : Tr c X là tr c T c đ ; tr c Y g m :  ụ ọ ­ Ch n Chart  Mechanical Power (P2), Active powre (P1), Efficiency ( ) đ  hi n th  các đ ặ đ c tính P1, P2 và hi u su t. ­ Ch n Scale  ợ thích h p :  M ( 0 – 2.0 Nm) ; U ( 0 – 250V ); I (0 – 3A ). ­ n nút “Run” ­ Ch n Start / Stop  th  ). Sau khi máy tính đã ghi l ­ Ch n Chart  Armature Current (I). Ghi l ch  Ta thu đ Nh n xét :  (cid:0) Đ c tính công su t P1 = f(n) :  ặ

ả

ơ ư ệ  dòng đi n đ t giá tr  l n nh t  ạ

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

38

ộ ả ứ ụ ạ ố ấ                P = U. Ia . Cos ( U, Ia )  = U. Ia. Cos . φ                n = (U – Ia.Ra) / Ce.   khi n tăng lên  I gi m ả   ­ Khi đ ng c  ch a quay  dòng c m  ng có tác d ng ch ng l Φ Φ ả  Công su t P cũng gi m theo. ấ ấ  do ch a xu t hi n  ị ớ ấ ư ấ ơ  g y ậ ạ gi m  ệ i dòng trong m ch.­­> công su t l n

ộ

ệ ươ

ề Báo cáo Thí Nghi m Máy đi n m t chi u ở ộ

ế ế ả ở ệ  khi m  máy có công su t l n ph i m  gián ti p qua bi n  ấ ớ

ệ ụ ra s t áp l i đi n  tr  tránh dòng Ia tăng đ t ng t.

ở ộ

ặ ấ

ầ ớ ồ ạ ị ầ ả ộ i giá tr  max r i l ề i gi m d n v  min theo m t

ươ ự ư ố ớ ặ ủ (cid:0) Đ c tính công su t P2 :  ­ Khi n tăng lên  P2 tăng d n t ườ đ ­ Gi ng cong. ả i thích t ng t nh  đ i v i đ c tính c a P1.

ặ ệ ấ :η

ấ ủ ộ ị ự ạ ế ệ ầ ơ

ầ (cid:0) Đ c tính hi u su t   ­ Khi n tăng thì hi u su t c a đ ng c  cũng tăng d n theo đ n giá tr  c c đ i ,  ả ồ r i gi m d n.

­ Do:

η = {1 – (Po + Pkt + Ia2 Rđ ) / U( Ia + ikt ) + (Δch .Ia + P1) / U(Ia+ikt)}

ổ ệ ấ ạ ế ổ

ặ ổ ằ ổ ầ ổ

ố ộ ổ ế ố ộ ộ ổ ị ự ế ổ ệ ệ ả ấ ầ ạ ấ ố ơ  Hi u su t đ t max khi t n hao không đ i b ng các t n hao bi n đ i. ổ  Khi  M t khác khi t c đ  quay tăng d n thì các t n hao bi n đ i cũng tăng theo ạ ổ các t n hao bi n đ i ngang băng các t n hao không đ i thì hi u su t máy đ t giá   tr  c ac đ i. Khi t c đ  đ ng c  tăng lên làm cho hi u su t gi m d n xu ng.

ậ ệ

ộ ề ệ ề

ỗ ấ

ở ầ ứ ố ộ ộ ổ ơ ụ ể

ả

ằ

ượ ạ c l ể ế ỉ ươ ự ủ ườ ặ ng đ c tính n=f(Ra), M=f(n). ượ ườ ng đ c tính c a U, I =  c đ

ằ

ệ ặ ườ ế ệ ả ấ ng đ c có s  khác bi

ự ề ề ệ ầ

ủ ấ ố ệ ữ ấ ố

ượ ự ụ ề ổ ề ẫ

Lvs158@gmail.com

Laitiensinhvn

39

ự ế ố ớ ủ ộ ệ IV. Nh n xét bài thí nghi m : ệ      Sau khi làm xong làm thí nghi m v  máy đi n m t chi u kích thích song song ợ và h n h p, ta th y: ệ ổ ­ Khi ta thay đ i đi n tr  ph n  ng (Ra) thì t c đ  đ ng c  thay đ i theo, c  th là: khi Ra tăng thì n gi m và ng i. ề ­ B ng cách đi u ch nh Ra ta có th  rút ra các đ ự ặ  ta có th   xây d ng đ ng t ­ Cũng hoàn toàn t ố ộ ủ ỉ ề ế f(M) b ng cách gián ti p qua đi u  ch nh t c đ  c a máy đi n. ệ ủ ạ ­ K t qu  thí nghi m cho th y hình d ng c a các đ t  gi a làm thí nghi m th  công và dùng ph n m m ActiveDrive, đi u này cho  ọ th y trong khi l y s  li u đã có sai s . Tuy nhiên đi u quan tr ng là dù dùng các  ộ ủ   ầ phép đo tr c ti p hay dùng ph n m m thì v n làm n i rõ đ c s  ph  thu c c a ơ ở dòng áp đ i v i đi n tr  và Mômen c a đ ng c .