QU N LÍ CH T TH I R NẢ Ấ Ả Ắ
L I M Đ UỜ Ở Ầ
Hi n t i ch t th i b nh vi n đang tr thành v n đ môi tr ng và xã h i c pệ ạ ấ ả ệ ệ ở ấ ề ườ ộ ấ
bách n c ta, nhi u b nh vi n tr thành ngu n gây ô nhi m cho khu dân c xungở ướ ề ệ ệ ở ồ ễ ư
quanh, gây d lu n cho c ng đ ng. Các ch t th i y t có ch a đ ng các y u t truy nư ậ ộ ồ ấ ả ế ứ ự ế ố ề
nhi m là ch t đ c h i có trong rác y t , các lo i hoá ch t và d c ph m nguy hi m, cácễ ấ ộ ạ ế ạ ấ ượ ẩ ể
ch t th i phóng x , các v t s c nh n, v.v. nh ng ng i ti p xúc v i ch t th i y t nguyấ ả ạ ậ ắ ọ ữ ườ ế ớ ấ ả ế
h i đ u có nguy c nhi m b nh ti m tàng, bao g m nh ng ng i làm vi c trong các cạ ề ơ ễ ệ ề ồ ữ ườ ệ ơ
S Y T , nh ng ng i bên ngoài làm vi c thu gom ch t th i y t và nh ng ng i trongở ế ữ ườ ệ ấ ả ế ữ ườ
c ng đ ng b ph i nhi m v i ch t th i do s sai sót trong khâu qu n lý ch t th i.Cácộ ồ ị ơ ễ ớ ấ ả ự ả ấ ả
ch t th i y t này có ch a các ch t h u c nhi m m m b nh ô gây nhi m, b nh t tấ ả ế ứ ấ ữ ơ ễ ầ ệ ễ ệ ậ
nghiêm tr ng cho môi tr ng xung quanh b nh vi n nh h ng x u đ n s c khoọ ườ ệ ệ ả ưở ấ ế ứ ẻ
ng i dân.ườ
Gia Lai là m t t nh mi n núi phía b c Tây Nguyên. Dân s ch y u là đ ng bàoộ ỉ ề ắ ố ủ ế ồ
dân t c, l ng dân nh p c vào t nh ngày càng nhi u. Khí h u 2 mùa, mùa m a kéo dài,ộ ượ ậ ư ỉ ề ậ ư
l ng m a nhi u, đ m cao, th ng x y ra các v d ch b nh đ t bi t là trong cácượ ư ề ộ ẩ ườ ả ụ ị ệ ặ ệ
huy n vùng sâu, vùng xa gây áp l c cho ngành y t c a t nh. Đi u ki n k thu t, c sệ ự ế ủ ỉ ề ệ ỹ ậ ơ ở
v t ch t c a t nh còn g p nhi u khó khăn. Ph n l n các b nh vi n trong t nh hi n nayậ ấ ủ ỉ ặ ề ầ ớ ệ ệ ỉ ệ
đ u ti p qu n l i c s c a ch đ cũ, ch a đ c xây d ng l i. H t ng c s khôngề ế ả ạ ơ ở ủ ế ộ ư ượ ự ạ ạ ầ ơ ở
có gì, không gian ki n trúc còn nhi u h n ch . Ph i đ i đ u v i nh ng thách th c vế ề ạ ế ả ố ầ ớ ữ ứ ề
m i m t nh v n đ thu gom và x lý rác th i y t ch a đ t tiêu chu n, không đúng quiọ ặ ư ấ ề ử ả ế ư ạ ẩ
đ nh, ch a có h th ng x lý. Hi n tr ng vi c x lý ch t th i b nh vi n kém hi u quị ư ệ ố ử ệ ạ ệ ử ấ ả ệ ệ ệ ả
gây d lu n trong c ng đ ng và đ t ra nhi u thách th đ i v i nhi u c p, ngành, đ cư ậ ộ ồ ặ ề ứ ố ớ ề ấ ặ
bi t là ngành môi tr ng và y t . Tuy nhiên gi i quy t v n đ này không ph i m t s mệ ườ ế ả ế ấ ề ả ộ ớ
m t chi u vì có r t nhi u khó khăn. Ngu n kinh phí đ u t cho x lý ch t th i y t làộ ề ấ ề ồ ầ ư ử ấ ả ế
r t l n, ch a k chi phí cho s dung đ t, ph ng ti n thu gom, v n chuy n, kinh phíấ ớ ư ể ử ấ ươ ệ ậ ể
v n hành và bào trì. Bên c nh đó nh n th c v th c hành x lý ch t th i trong các b yậ ạ ậ ứ ề ự ử ấ ả ộ
t , nhân viên làm công tác x lý ch t th i và b nh nhân còn ch a cao. S quan tâm c aế ử ấ ả ệ ư ự ủ
m t s lãnh đ o còn ch a đ c đ y đ , các gi i pháp v x lý ch t th i còn ch a đ cộ ố ạ ư ượ ầ ủ ả ề ử ấ ả ư ượ
đ ng b và tuy đã có lu t b o v môi tr ng, qui ch qu n lý ch t th i nguy h i do thồ ộ ậ ả ệ ườ ế ả ấ ả ạ ủ
t ng chính ph ban hành, qui ch ch t th i y t do B tr ng B Y T ban hànhướ ủ ế ấ ả ế ộ ưở ộ ế
nh ng các văn b n pháp qui v n ch a thâm sâu vào đ i s ng.ư ả ẫ ư ờ ố
GVHD:Trân Văn Dũng 1 SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
QU N LÍ CH T TH I R NẢ Ấ Ả Ắ
Ch ng 1ươ
GI I THI U CHUNGỚ Ệ
1.1. Tính c n thi t c a đ tàiầ ế ủ ề
T i Gia Lai hi n nay ô nhi m môi tr ng đang di n ra nhi u lĩnh v c v i m cạ ệ ễ ườ ễ ở ề ự ớ ứ
đ khác nhau trong đó có y t . Có th nói ô nhi m trong ngành Y T đang di n ra kháộ ế ể ễ ế ễ
tr m tr ng mà n i b t là các b nh vi n.ầ ọ ổ ậ ở ệ ệ
M ng l i y t ngày càng phát tri n đáp ng đ c nhu c u khám ch a b nh c aạ ướ ế ể ứ ượ ầ ữ ệ ủ
nhân dân bên c nh đó cũng đ t ra nhi u v n đ c n ph i gi i quy t, đ t bi t là trongạ ặ ề ấ ề ầ ả ả ế ặ ệ
v n đ qu n lý rác th i y t . ấ ề ả ả ế
Rác th i y t bao g m ch t th i nguy h i nh : kim tiêm, găng tay, cao su, bông,ả ế ồ ấ ả ạ ư
băng th m d ch ho c máu, các lo i thu c quá h n, b nh ph m và rác th i phóng x . Tuyấ ị ặ ạ ố ạ ệ ẩ ả ạ
ch chi m t l nh so v i ch t th i sinh ho t và ch t th i công nghi p nh ng ch t th iỉ ế ỷ ệ ỏ ớ ấ ả ạ ấ ả ệ ư ấ ả
r n y t và b nh ph m l i có nguy c gây ô nhi m môi tr ng và lây truy n d ch b nh,ắ ế ệ ẩ ạ ơ ễ ườ ề ị ệ
nh h ng đ n s c kho ng i dân n u không đ c x lý đúng m c.ả ưở ế ứ ẻ ườ ế ượ ử ứ
Do ch t th i b nh vi n nh h ng l n đ n s c kho c ng đ ng nên công tác thuấ ả ệ ệ ả ưở ớ ế ứ ẻ ộ ồ
gom và x lý ph i tri t đ .ử ả ệ ể
Nh ng, hi n nay khâu qu n lý rác th i c a các c s y t còn h t s c l ng l o.ư ệ ả ả ủ ơ ở ế ế ứ ỏ ẻ
H u h t rác th i y t , các b nh ph m ch a đ c phân lo i theo đúng chu n lo i, ch aầ ế ả ế ệ ẩ ư ượ ạ ẩ ạ ư
đ c kh khu n tr c khi th i b , không có nhà l u ch a ho c có nh ng không đúngượ ử ẩ ướ ả ỏ ư ứ ặ ư
tiêu chu n, không đ m b o v sinh và có nguy c lây nhi m cho c ng đ ng. ẩ ả ả ệ ơ ễ ộ ồ
1.2. M c tiêu c a đ tàiụ ủ ề
Đ tài t p trung vào 2 v n đ chính:ề ậ ấ ề
−Đánh giá hi n tr ng thu gom và x lý ch t th i r n t i m t s b nh vi n trênệ ạ ử ấ ả ắ ạ ộ ố ệ ệ
đ a bàn t nh Gia Lai.ị ỉ
−Đ xu t các bi n pháp đ thu gom và x lý ch t th i r n b nh vi n phù h pề ấ ệ ể ử ấ ả ắ ệ ệ ợ
v i đi u ki n t nh. ớ ề ệ ỉ
1.3. N i dung đ tàiộ ề
Đ đ t đ c nh ng m c tiêu trên, n i dung đ tài bao g m:ể ạ ượ ữ ụ ộ ề ồ
−Tìm hi u đi u ki n t nhiên, kinh t , xã h i c a t nh.ể ề ệ ự ế ộ ủ ỉ
−Kh o sát th c t tình hình phân lo i, thu gom, v n chuy n và x lý ch t th iả ự ế ạ ậ ể ử ấ ả
r n t i m t s b nh vi n trên đ a bàn t nh.ắ ạ ộ ố ệ ệ ị ỉ
−Hi n tr ng h th ng qu n lý ch t th i r n c a t nh.ệ ạ ệ ố ả ấ ả ắ ủ ỉ
−Các v n đ còn t n t i trong h th ng qu n lý ch t th i b nh vi n c a t nh.ấ ề ồ ạ ệ ố ả ấ ả ệ ệ ủ ỉ
−Đ xu t m t s bi n pháp qu n lý ch t th i trên đ a bàn t nh:ề ấ ộ ố ệ ả ấ ả ị ỉ
GVHD:Trân Văn Dũng 2 SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
QU N LÍ CH T TH I R NẢ Ấ Ả Ắ
Ph ng án trong vi c phân lo i, thu gom, v n chuy n, tiêu hu ch t th i.ươ ệ ạ ậ ể ỷ ấ ả
Ph ng án c i thi n h th ng qu n lý rác th i trên đ a bàn t nh.ươ ả ệ ệ ố ả ả ị ỉ
M t s ph ng án kh thi khácộ ố ươ ả
1.4. Ph ng pháp nghiên c uươ ứ
−Ph ng pháp thu th p, k th a và t ng h p các tài li u liên quan đ n b nh vi nươ ậ ế ừ ổ ợ ệ ế ệ ệ
trên đ a bàn t nh (thu th p các tài li u, s li u có liên quan đ n n i dung đ tàiị ỉ ậ ệ ố ệ ế ộ ề
t các b nh vi n, S Y T , S Tài Nguyên và Môi Tr ng, t th y cô, t sáchừ ệ ệ ở ế ở ườ ừ ầ ừ
báo, thông tin trên m ng. v.v. Sau đó s l a ch n nh ng thông tin c n thi tạ ẽ ự ọ ữ ầ ế
nh t)ấ
−Ph ng pháp đi u tra, kh o sát (kh o sát tình hình th c t t i các b nh vi nươ ề ả ả ự ế ạ ệ ệ
trên đ a bàn t nh) b ng phi u đi u tra.ị ỉ ằ ế ề
−Ph ng pháp t ng h p phân tích và x lý các s li u (t các s li u thu th pươ ổ ợ ử ố ệ ừ ố ệ ậ
đ c, t ng h p l i và đ a ra 1 s li u th ng nh t, chính xác nh t làm c sượ ổ ợ ạ ư ố ệ ố ấ ấ ơ ở
đánh giá và gi i quy t các v n đ c n quan tâm)ả ế ấ ề ầ
−Ph ng pháp tham kh o ý ki n chuyên gia (c a th y cô, nh ng ng i có liênươ ả ế ủ ầ ữ ườ
quan, ý ki n đóng góp c a m t s nhân viên trong b nh vi n)ế ủ ộ ố ệ ệ
−Ph ng pháp so sánh.ươ
1.5. Ý nghĩa th c ti nự ễ
−Đánh giá đ c tình hình thu gom, x lý ch t th i r n b nh vi n trên đ a bànượ ử ấ ả ắ ệ ệ ị
t nh.ỉ
−Đ xu t nh ng bi n pháp kh thi nh m làm gi m thi u ô nhi m môi tr ngề ấ ữ ệ ả ằ ả ể ễ ườ
cho các b nh vi n trong t nh, m t trong nh ng v n đ c p bách hi n nay.ệ ệ ỉ ộ ữ ấ ề ấ ệ
1.6. Gi i h n nghiên c u c a đ tàiớ ạ ứ ủ ề
Kh o sát t i 20 b nh vi n đi n hình trên đ a bàn t nh Gia Lai.ả ạ ệ ệ ể ị ỉ
GVHD:Trân Văn Dũng 3 SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
QU N LÍ CH T TH I R NẢ Ấ Ả Ắ
Ch ng 2ươ
T NG QUAN V RÁC TH I Y TỔ Ề Ả Ế
2.1. Đ C ĐI M C A CH T TH I Y TẶ Ể Ủ Ấ Ả Ế
2.1.1. Ngu n phát sinh ch t th i r n y tồ ấ ả ắ ế
2.1.1.1.Các đ nh nghĩaị
a/ Ch t th i y tấ ả ế
Là ch t th i phát sinh trong các c s y t , t các ho t đ ng khám ch a b nh, cácấ ả ơ ở ế ừ ạ ộ ữ ệ
d ch v chăm sóc s c kho , xét nghi m, chu n đoán, các ho t đ ng trong công tác phòngị ụ ứ ẻ ệ ẩ ạ ộ
b nh, các ho t đ ng nghiên c u và đào t o v y sinh h c. ệ ạ ộ ứ ạ ề ọ
Ch t th i y t có th d ng r n, l ng và khí. ấ ả ế ể ở ạ ắ ỏ
Ch t th i y t th ng bao g m c các lo i ch t th i có đ c tính và tác đ ng đ iấ ả ế ườ ồ ả ạ ấ ả ặ ộ ố
v i môi tr ng s c kho gi ng nh các ch t th i thông th ng khác.ớ ườ ứ ẻ ố ư ấ ả ườ
b/ Ch t th i nguy h iấ ả ạ
Là ch t th i có ch a các ch t ho c hoá ch t có m t trong các đ c tính gây nguyấ ả ứ ấ ặ ấ ộ ặ
h i tr c ti p (d cháy, d n , làm ng đ c, gây ăn mòn, d lây nhi m v i các đ c tínhạ ự ế ễ ễ ổ ộ ộ ễ ễ ớ ặ
nguy h i), ho c t ng tác v i các ch t khác gây nguy h i t i môi tr ng và s c khoạ ặ ươ ớ ấ ạ ớ ườ ứ ẻ
con ng i.ườ
Do có các đ c tính và ti m năng gây r i ro v môi tr ng và s c kho mà cácặ ề ủ ề ườ ứ ẻ
lo i ch t th i y t nguy h i đòi h i ph i đ c thu gom, phân l p và tiêu hu theo nh ngạ ấ ả ế ạ ỏ ả ượ ậ ỷ ữ
qui trình đ c bi t và đ m b o an toàn có áp d ng các công ngh ph c t p và th ng làặ ệ ả ả ụ ệ ứ ạ ườ
t n kém đ tránh thoát th i ra môi tr ng bên ngoài.ố ể ả ườ
c/ Ch t th i y t nguy h iấ ả ế ạ
Là ch t th i có m t trong các thành ph n nh : máu, d ch c th , ch t bài ti t, cácấ ả ộ ầ ư ị ơ ể ấ ế
b ph n ho c c quan con ng i, đ ng v t, b m, kim tiêm và các v t s c nh n, d cộ ậ ặ ơ ườ ộ ậ ơ ậ ắ ọ ượ
ph m, hoá ch t và các ch t phóng x dùng trong y t . N u nh ng ch t này không đ cẩ ấ ấ ạ ế ế ữ ấ ượ
hu s gây nguy h i cho môi tr ng và s c kho con ng i.ỷ ẽ ạ ườ ứ ẻ ườ
d/ Qu n lý ch t th i y t nguy h iả ấ ả ế ạ
Là các ho t đ ng ki m soát ch t th i trong su t quá trình t khi ch t th i phátạ ộ ể ấ ả ố ừ ấ ả
sinh đ n x lý b t đ u t khâu thu gom, v n chuy n, l u tr và tiêu hu ch t th i y tế ử ắ ầ ừ ậ ể ư ữ ỷ ấ ả ế
nguy h i.ạ
e/ Thu gom
Là vi c tách, phân lo i, t p h p, đóng gói và l u tr t m th i t i đi m t p trungệ ạ ậ ợ ư ữ ạ ờ ạ ể ậ
c a c s y t .ủ ơ ở ế
f/ V n chuy nậ ể
GVHD:Trân Văn Dũng 4 SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
QU N LÍ CH T TH I R NẢ Ấ Ả Ắ
Là quá trình chuyên ch ch t th i t n i phát sinh đ n x lý ban đ u, l u tr , tiêuở ấ ả ừ ơ ế ử ầ ư ữ
hu .ỷ
g/ X lý ban đ uử ầ
Là quá trình kh khu n ho c ti t khu n các ch t th i có nguy c lây nhi m caoử ẩ ặ ế ẩ ấ ả ơ ễ
ngay g n n i phát sinh khi v n chuy n t i n i l u tr ho c tiêu hu .ầ ơ ậ ể ớ ơ ư ữ ặ ỷ
h/ Tiêu huỷ
Là quá trình s d ng công ngh nh m cô l p (bao g m c chôn l p) ch t th iử ụ ệ ằ ậ ồ ả ấ ấ ả
nguy h i làm m t kh năng nguy h i đ i v i môi tr ng và s c kho con ng i.ạ ấ ả ạ ố ớ ườ ứ ẻ ườ
2.1.1.2. Cách xác đ nh ch t th i y tị ấ ả ế
Đ xác đ nh ngu n phát th i, t i l ng c a ch t th i y t nói chung và t l ch tể ị ồ ả ả ượ ủ ấ ả ế ỷ ệ ấ
th i r n nguy h i nói riêng có r t nhi u cách đánh giá khác nhau và ch a th c s th ngả ắ ạ ấ ề ư ự ự ố
nh t.ấ
M t cách ti p c n thuy t ph c đ có th d báo, c l ng ch t th i y t nóiộ ế ậ ế ụ ể ể ự ướ ượ ấ ả ế
chung và s l ng hay t l ch t th i y t nguy h i nói riêng ph i d a vào các y u tố ượ ỷ ệ ấ ả ế ạ ả ự ế ố
sau:
S l ng, đ c đi m, ph m vi c u ch a, qui mô khám b nh, đi u tr c a t tố ượ ặ ể ạ ứ ữ ệ ề ị ủ ấ
c các c s y t .ả ơ ở ế
S l ng gi ng b nh t i b nh vi n và các c s y t có gi ng b nh tố ượ ườ ệ ạ ệ ệ ơ ở ế ườ ệ ừ
tuy n huy n và t ng đ ng tr lên bao g m c các b nh vi n do ngành y tế ệ ươ ươ ở ồ ả ệ ệ ế
qu n lý và do các ngành khác qu n lý.ả ả
L ng ch t th i y t phát th i m i ngày xác đ nh theo gi ng b nh (gi ngượ ấ ả ế ả ỗ ị ườ ệ ườ
b nh c a c p b nh vi n) m i ngày.ệ ủ ấ ệ ệ ỗ
T l ch t th i y t nguy h i trên t ng ch t th i y t chung c a gi ng b nhỷ ệ ấ ả ế ạ ổ ấ ả ế ủ ườ ệ
(gi ng b nh c p b nh vi n) m i ngày.ườ ệ ấ ệ ệ ỗ
Trên c s này, có th áp d ng c l ng kh i l ng ch t th i c a b nh vi nơ ở ể ụ ướ ượ ố ượ ấ ả ủ ệ ệ
c th c a khu v c, th m chí có th c l ng kh i l ng ch t th i r n cho ph m viụ ể ủ ự ậ ể ướ ượ ố ượ ấ ả ắ ạ
toàn qu c. Các c s y t Vi t Nam ch y u thu c ngành y t đ c t ch c phân bố ơ ở ế ở ệ ủ ế ộ ế ượ ổ ứ ố
theo 4 c p:ấ
Các c s y t tr c thu c B Y Tơ ở ế ự ộ ộ ế
Các c s y t tr c thu c t nh.ơ ở ế ự ộ ỉ
Các c s y t tuy n huy n.ơ ở ế ế ệ
Các c s y t tuy n xã và t ng đ ng.ơ ở ế ế ươ ươ
Trong đó, qui mô b nh vi n có t tuy n huy n g i là b nh vi n huy n, tuy nệ ệ ừ ế ệ ọ ệ ệ ệ ế
t nh g i là b nh vi n t nh và tuy n sau cùng là các b nh vi n tuy n Trung ng. Đa sỉ ọ ệ ệ ỉ ế ệ ệ ế Ươ ố
GVHD:Trân Văn Dũng 5 SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG