®¹i häc cÇn th¬
®¹i häc cÇn th¬ ®¹i häc cÇn th¬
®¹i häc cÇn th¬ -
--
- khoa n«ng nghiÖp
khoa n«ng nghiÖp khoa n«ng nghiÖp
khoa n«ng nghiÖp
gi¸o tr×nh gi¶ng d¹y trùc tuyÕn
§−êng 3/2, Tp. CÇn Th¬. Tel: 84 71 831005, Fax: 84 71 830814
Website: http://www.ctu.edu.vn/knn email: dminh@ctu.edu.vn, vtanh@ctu.edu.vn
BÖNH CHUYªN KHOA
BÖNH CHUYªN KHOABÖNH CHUYªN KHOA
BÖNH CHUYªN KHOA
CH−¬NG 24:
BÖNH H¹I Cµ PHª
CHÖÔNG XXIV: BEÄNH HAÏI CAÂY CAØ PHEÂ
- - - *** - - -
BEÄNH RÆ
Ñaây laø beänh raát phoå bieán ôû caùc vuøng troàng caø pheâ. Beänh cung
raát quan troïng ñoái vôùi ngaønh troàng caø pheâ. Trong ba loaïi caø pheâ
[ caø pheâ cheø (!ICoffea arabica!i), caø pheâ voái (!ICoffea robusta!i), caø
pheâ mít (!ICoffea excelsa!i)], th loaïi caø pheâ cheø (arabica) raát
nhieåm beänh naày.
I. TRIEÄU CHÖÙNG BEÄNH.
Beänh thöôøng xaûy ra treân laù, ñoâi khi xaûy ra treân traùi, ngoïn,
caønh. Ñoám beänh troøn, nhoû, xuaát hieän ôû maët döôùi laù, coù ñöôøng kính:
1-2mm (coù theå leân ñeán 1cm), coù maøu vaøng nhaït roài maøu vaøng cam,
nhoâ cao khoûi beà maët cuûa laù, phaàn nhoâ leân chính laø caùc haï-baøo-töû
cuûa naám beänh.
Beänh phaùt trieån, ôû maët döôùi laù, ñoám beänh coù taâm vaøng xaùm,
chæ coøn laïi vieàn maøu vaøng cam; coøn ôû maët treân, moâ beänh coù maøu
vaøng roài naâu nhaït. Beänh naëng, caùc ñoám beänh keát hôïp laïi chaùy caû
laù, laù ruïng sôùm, caây coøi coïc, chæ coøn laïi ít laù ñoït ôû moi caønh,
naêng suaát giaûm ñaùng keå.
II. TAÙC NHAÂN GAÂY BEÄNH.
Beänh do hai loaøi naám: !IHemileia vastatrix!i vaø !IHemileia
coffeicola!i. Naámm beänh ôû daïng haï-baø-töû, laây lan nhôø gioù vaø löu
toàn nôi laù beänh, coù theå xaâm nhaäp tröïc tieáp hoaëc qua khí khoång.
III. CAÙCH PHOØNG TR BEÄNH.
- Troàng gioáng khaùng beänh: gioáng caø pheâ mít vaø caø pheâ voái töông
ñoái choáng chu ñöôïc beänh naày.
-Traùnh troàng quaù daøy, laøm saïch coû, giö cho vöôøn ñöôïc thoaùng.
- Caàn phaùt hieän beänh sôùm vaø phun thuoác tr beänh, nhö: Brestan
0,02%, Bordeaux 1% hoaëc Copper Zinc 0,3-0,4%. Phun ôû maët döôùi laù
ñnh kyø 15 ngaøy/laàn.
Khi beänh naëng, neân caét boû bôùt 1/3-1/2 soá laù beänh, ñem thieâu
huûy roài môùi phun thuoác.
!BBEÄNH ÑEÙN (Anthracnose)!b
I. TRIEÄU CHÖÙNG BEÄNH.
Ñaây laø moät trong nhöng beänh quan troïng treân caây caø pheâ vaø
laøm giaûm naêng suaát moät caùch ñaùng keå, neáu khoâng ñöôïc phoøng tr
beänh kp thôøi. Beänh xaûy ra treân laù, caønh vaø traùi:
- Treân laù: veát beänh hôi troøn hoaëc baát daïng; luùc ñaàu, veát beänh coù
maøu naâu, sau ñoù, coù maøu xaùm vôùi vieàn naâu, to khoaûng 2,5 cm. Vaøo
giai ñoaïn sau cuûa beänh, treân veát beänh coù caùc chaám nhoû maøu ñen, ñoù
laø caùc ñóa ñaøi cuûa naám beänh.
- Treân caønh: veát beänh coù maøu naâu, ôû giöa caùc chuøm traùi. Veát beänh
lan daàn khaép caønh, laøm laù ruïng vaø caønh b khoâ. Beänh naëng, caùc
caønh beân döôùi b khoâ cheát hay chæ coøn mang moät chuøm laù non ôû ngoïn
caønh. Beänh laøm caây cheát daàn moøn trong nhieàu naêm.
_ Treân traùi: veát beänh nhoû, maøu naâu. Traùi phaùt trieån khoâng ñeàu laøm
traùi b meùo moù vaø nhoû laïi.
II. TAÙC NHAÂN GAÂY BEÄNH.
Beänh do naám !IColletotrichum coffeanum!i var. !Ivirulans!i, giai
ñoaïn sinh saûn höu tính laø !IGlomerella cingulata!i.
III. CAÙCH PHOØNG TR BEÄNH.
- Giö cho vöôøn ñöôïc thoaùng, saïch coû, xeùn tæa thöôøng xuyeân, loaïi
boû bôùt caønh b nhieåm beänh.
- Khi môùi b beänh, phun thuoác ngaên chaän laây lan baèng Brestan
0,05% hoaëc Copper Zinc 0,4%, ñnh kyø 7-10 ngaøy/laàn cho ñeán khi
saïch beänh.
!BBEÄNH HEÙO CAÂY CON!b
I. TRIEÄU CHÖÙNG BEÄNH vaø TAÙC NHAÂN GAÂY BEÄNH.
Beänh thöôøng xaûy ra ôû caùc vöôøn öông caø pheâ. Caây con b heùo vaø
cheát nhanh töøng ñaùm. Caùc trieäu chöùng chi tieát thay ñoåi theo töøng
loaïi taùc nhaân:
- Beänh do naám !IBotryobasidium rolfsii!i: ôû goác caây con, veát beänh
daøi 2mm-2cm, coù maøu naâu, hôi maát nöôùc vaø nhaên nhuùm laïi. Veát beänh
xuaát hieän ngay saùt maët ñaát. Naám soáng trong ñaát vaø sinh ra nhieàu
haïch naám nhoû, daïng hnh caàu khoaûng 1mm, cöùng, maøu naâu, naèm treân
maët ñaát.
- Beänh do naám !IThanatephorus cucumeris!i, giai ñoaïn sinh saûn voâ tính
laø !IRhizoctonia solani!i: ôû goác caây con, veát beänh xuaát hieän cao hôn
maët ñaát, coù maøu naâu saäm. Caây heùo, ngoïn cong xuoáng, laù maàm coù theå
coù veát naâu vaø b cheát khoâ. caùc laù beänh khoâ nhöng van coøn treo
treân caây, ñoâi khi coù mang caùc haïch naám treân veát beänh.
II. CAÙCH PHOØNG TR BEÄNH.
- Duøng phaân chuoàng thaät hoai, ñöôïc uû thaät kyû. Ñaát cuûa vöôøn öông
ñöôïc troän vôùi tro traáu vaø phaân chuoàng theo tæ leä 1:1:1.
- Töôùi thuoác ngöøa vaø tr beänh ôû vöôøn öông: duøng Rovral 0,1%,
Copper Zinc 0,2% hoaëc Copper B 0,25-0,3%.
!BBEÄNH ÑOÁM NAÂU!b
I. TRIEÄU CHÖÙNG vaø TAÙC NHAÂN GAÂY BEÄNH.
Beänh gaây haïi laù,hoa vaø traùi. Treân laù, veát beänh troøn, kích
thöôùc khoaûng 4-7 mm, xuaát hieän rieâng leû, coù maøu naâu. Sau ñoù, giöa
veát beänh coù taâm maøu traéng xaùm, veát coù vieàn naâu vaø vieàn vaøng ôû
ngoaøi cuøng. Treân traùi, veát beänh cung troøn, kích thöôùc: 2-4 mm, coù
maøu naâu, hôi lom vaøo.
Beänh do naám !IMycosphaerella coffeicola!i, giai ñoaïn sinh saûn voâ
tính laø !ICercospora coffeicola!i.
II. CAÙCH PHOØNG TR BEÄNH.
Laøm saïch coû, caét xeùn cho thoaùng vöôøn caø pheâ. Phun ngöøa beänh
lan leân traùi, baèng thuoác Copper Zinc. Phun tr beänh baèng thuoác
Brestan.
!BBEÄNH BOÀ HOÙNG!b
I. TRIEÄU CHÖÙNG vaø TAÙC NHAÂN GAÂY BEÄNH.
Treân beà maët laù, thaân, caønh vaø traùi b phuû bôûi lôùp naám maøu
ñen nhö boà hoùng. Beänh laøm giaûm khaû naêng quang hôïp cuûa caây, caây
daàn daàn b suy yeáu. Beänh laây lan nhanh, nhaát laø ôû nhöng vöôøn caø
pheâ xen canh vôùi caùc loaïi caây aên traùi nhö cam quít, xoaøi, chuoái
... vaø döøa.
Beänh do naám !ICapnodium brasiliense!i, giai ñoaïn sinh saûn voâ
tính laø !ITorula!i sp.. Ñaây laø loaïi Naám Nang, ñöôïc laây lan nhôø
gioù vaø Kieán vaøng mang ñi, phaùt trieån ñöôïc nhôø chaát ngoït tieát ra
töø con reäp dính. Trong khi di chuyeån treân caây, Kieán vaøng coù theå
mang theo aáu truøng cuûa reäp dính vaø do ñoù, naám beänh se phaùt trieån
tieáp theo sau ñoù.
II. CAÙCH PHOØNG TR BEÄNH.
Phoøng tr reäp dính baèng thuoác saùt truøng. Beänh naëng, phun
nöôùc vôùi löïc maïnh leân hai maët laù vaø caû caây ñeå röûa troâi bôùt naám
beänh, sau ñoù, phun thuoác tr beänh, nhö Copper Zinc 0,2%.

ºw

ºÿÿ


VNI-
Times
