28(4): 40-42 T¹p chÝ Sinh häc 12-2006<br />
<br />
<br />
<br />
Bæ sung mét loµi thuéc chi strobilanthes Blume<br />
(acanthaceae) cho hÖ thùc vËt viÖt nam<br />
<br />
§ç ThÞ XuyÕn, §ç V¨n Hµi<br />
<br />
ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt<br />
<br />
Trªn thÕ giíi, chi Strobilanthes Blume Hsieh C. F. & Huang T. F. 1988. Fl. Taiw. 4: 677.<br />
(Acanthaceae) cã kho¶ng 250 loµi, ph©n bè ë - Semnostachya longespicata (Hayata) C. F.<br />
c¸c vïng nhiÖt ®íi vµ ¸ nhiÖt ®íi. ë ViÖt Nam, Hsieh & T. C. Huang 1974. Taiwanice, 19(1): 22.<br />
Benoist R. [4] ®· c«ng bè vµ m« t¶ 38 loµi thuéc<br />
C©y bôi hay bôi nhá, cao tíi 2 m. Th©n<br />
chi nµy ë §«ng D−¬ng vµ Th¸i Lan, trong ®ã<br />
th−êng cã c¹nh hay h×nh trô, khi non cã l«ng vÒ<br />
ViÖt Nam cã 28 loµi. Theo TrÇn Kim Liªn [3],<br />
sau nh½n. L¸ h×nh bÇu dôc thu«n hay thu«n mòi<br />
chi nµy cã 33 loµi vµ chóng ph©n bè réng r·i tõ<br />
B¾c vµo Nam. gi¸o; kÝch th−íc 10-30 × 3-9 cm; chãp l¸ nhän<br />
hay cã mòi nhän; gèc l¸ h×nh nªm hay nhän; mÐp<br />
Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu c¸c tµi liÖu vµ so xÎ r¨ng th−a, to; nh½n c¶ 2 mÆt; g©n phô 8-10<br />
s¸nh c¸c mÉu vËt cña chi Strobilanthes Blume cÆp; cuèng l¸ dµi 2-4 cm. Côm hoa mäc thµnh<br />
®−îc l−u tr÷ ë c¸c phßng tiªu b¶n thùc vËt cña chïm ë n¸ch l¸ hay ®Ønh cµnh, dµi 10-14 cm,<br />
ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt (HN), ViÖn th−êng mang Ýt hoa. Hoa th−êng mäc ®èi nhau<br />
D−îc liÖu (HNPM), ViÖn Sinh häc nhiÖt ®íi trªn chïm; cuèng ng¾n; l¸ b¾c h×nh mòi gi¸o hay<br />
thµnh phè Hå ChÝ Minh (HM), Tr−êng ®¹i häc mòi gi¸o hÑp, sím rông; l¸ b¾c con h×nh mòi gi¸o<br />
Khoa häc tù nhiªn - §¹i häc Quèc gia Hµ Néi hÑp hay h×nh ®−êng, dµi 1-1,2 cm; ®µi xÎ 5 thïy<br />
(HNU), Tr−êng ®¹i häc D−îc Hµ Néi (HNIP), gÇn tíi gèc, thïy b»ng nhau, kÝch th−íc 1-1,2 ×<br />
ViÖn §iÒu tra Quy ho¹ch rõng (HNF) cïng tham 0,2-0,3 cm; trµng mµu hång nh¹t hay tr¾ng, dµi<br />
kh¶o c¸c mÉu vËt thuéc hä « r« (Acanthaceae) 2,5-3 cm; èng trµng dµi, häng trµng réng, 5 thïy<br />
®−îc l−u gi÷ t¹i c¸c Phßng tiªu b¶n thùc vËt cña h×nh tam gi¸c gÇn trßn kh«ng b»ng nhau; nhÞ 4, 2<br />
ViÖn Thùc vËt C«n Minh, Trung Quèc (KUN) vµ ng¾n, 2 dµi; chØ nhÞ dµi tíi 0,8 cm, cã l«ng ë gèc;<br />
ViÖn Thùc vËt Qu¶ng T©y, Trung Quèc (KIB).... bÇu h×nh trô thu«n, cã l«ng m¶nh ë phÝa trªn; vßi<br />
LÇn ®Çu tiªn chóng t«i ®· ph¸t hiÖn ®−îc loµi dµi tíi 3,2 cm, cã l«ng dµy. Qu¶ nang, h×nh bÇu<br />
Strobilanthes longespicatus Hayata cã ë ViÖt dôc thu«n, kÝch th−íc 1,8-2 × 0,2-0,3 cm. H¹t<br />
Nam. C¸c mÉu vËt ®−îc Lª §ång TÊn vµ céng sù h×nh bÇu dôc, cã l«ng.<br />
thu t¹i huyÖn §¹i Tõ, tØnh Th¸i Nguyªn vµo<br />
th¸ng 10 n¨m 2005 vµ hiÖn ®−îc l−u tr÷ t¹i Loc. class.: Taiwan, Kobayashi.<br />
phßng tiªu b¶n thùc vËt cña ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi Isotypus: Y. Tsiang 6011 (Taito).<br />
nguyªn sinh vËt (HN). Sinh häc vµ sinh th¸i: c©y ra hoa vµo c¸c<br />
Trong bµi b¸o nµy, chóng t«i bæ sung loµi th¸ng 1-3; qu¶ chÝn vµo c¸c th¸ng 3-5. GÆp mäc<br />
míi nµy cho hÖ thùc vËt ViÖt Nam, ®−a tæng sè r¶i r¸c trong rõng, ë nh÷ng n¬i Èm, ë ®é cao tíi<br />
loµi cña chi Strobilanthes Blume ®· biÕt ë ViÖt 500 m so víi mÆt n−íc biÓn.<br />
Nam lªn 34 loµi. Ph©n bè: Th¸i Nguyªn (§¹i Tõ). Cßn cã ë<br />
Strobilanthes longespicatus Hayata - ®¶o §µi Loan (Ping-tung, Tai-tung), Trung Quèc.<br />
Trµm ®µi loan MÉu nghiªn cøu: Th¸i Nguyªn, L. §. TÊn<br />
Hayata, 1920. Icon. Pl. Formosan. 9: 83; vµ cs., NY-HN 209 (HN).<br />
<br />
<br />
C«ng tr×nh ®−îc hç trî vÒ kinh phÝ cña Ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu c¬ b¶n.<br />
40<br />
Strobilanthes longespicatus Hayata<br />
1. cµnh mang hoa; 2. l¸ b¾c; 3. hoa (®· më trµng); 4. l¸ b¾c con vµ ®µi; 5. vßi nhôy<br />
(h×nh vÏ theo mÉu L. §. TÊn vµ cs., NY-HN 209-HN)<br />
<br />
Ghi chó: loµi nµy tõng ®−îc coi lµ ®Æc h÷u hiÕm khi cã c¹nh; l¸ b¾c con vµ ®µi th−êng nh½n<br />
cña quÇn ®¶o §µi Loan, Trung Quèc vµ th−êng hay cã l«ng mÒm nh−ng kh¸c S. cusia bëi S.<br />
ph©n bè ë c¸c khu rõng ë miÒn B¾c §µi Loan, cusia mang l¸ khi non mÆt d−íi cã l«ng mµu<br />
®Æc biÖt lµ vïng nói Hengchun cña quÇn ®¶o n©u trªn g©n; g©n phô 5-6 cÆp; l¸ b¾c to d¹ng l¸;<br />
nµy. Loµi S. longespicatus Hayata rÊt gÇn víi thïy ®µi kh«ng b»ng nhau; hoa th−êng mµu tÝm<br />
loµi S. cusia (Ness.) Kuntze bëi c¸c ®Æc ®iÓm hay tÝm hång; cßn S. longespicatus mang l¸ khi<br />
nh− hoa th−êng mäc ®èi diÖn víi nhau trªn non mÆt d−íi kh«ng cã l«ng mµu n©u trªn g©n;<br />
chïm; cµnh gÇn nh− h×nh trô hay h×nh trô, rÊt g©n phô 8-10 cÆp; l¸ b¾c hÑp h×nh mòi gi¸o;<br />
41<br />
thïy ®µi b»ng nhau; hoa th−êng mµu hång nh¹t nghiÖp, Hµ Néi.<br />
hay tr¾ng. 4. Benoist R., 1935: Flore GÐnÐrale de l'Indo-<br />
Chine (H. Lecomte), 4: 610-772. Paris.<br />
Tµi liÖu tham kh¶o<br />
5. Fu L. et al., 2004: Higher plants of China,<br />
1. Ph¹m Hoµng Hé, 2000: C©y cá ViÖt Nam, 10: 329-416. Qingdao Publishing House,<br />
3: 30-82. NXB TrÎ, tp. Hå ChÝ Minh. China (in Chinese).<br />
6. Hsieh C. F. & Huang T. F., 1988: Flora of<br />
2. TrÇn Kim Liªn, 1995: T¹p chÝ Sinh häc,<br />
Taiwan, 4: 648-687. Taiwan.<br />
17(4): 89-101. Hµ Néi.<br />
7. Hu C. et al., 2002: Flora Reipublicae<br />
3. TrÇn Kim Liªn, 2005: Danh lôc c¸c loµi Popularis Sinicae, 70: 24-308. Science Press,<br />
thùc vËt ViÖt Nam, 3: 251-281. Nxb. N«ng Pekin (in Chinese).<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
one new species of the genus strobilanthes Blume<br />
(Acanthaceae ) for the flora of Vietnam<br />
<br />
Do Thi Xuyen, Do Van Hai<br />
<br />
<br />
<br />
Summary<br />
<br />
Strobilanthes longespicatus Hayata (Acanthaceae) is a new record for the flora of Vietnam. It has some<br />
especial characters as shrub or undershrub; stems subquadrangular toward tip, glabrous; leaves oblong or<br />
oblong-lanceolate, 10-30 cm long, 3-9 cm wide; lateral veins 8-10 per side; petioles 2-4 cm long; flowers<br />
opposite in spikes, often branched at or near the base to form a loose panicle; bracteoles and calyx ciliate, rare<br />
glabrous; corolla pale purple or white, 5 subequal lobed; filaments up to 8 mm long, hirsute at base; style to<br />
3,2 cm long, densely hirsute. It closes to S. cusia (Ness.) Kuntze but only differs as lateral veins 8-10 per side;<br />
bracts lanceolate; calyx segments equal; corolla pale purple or white. The specimens were collected in the<br />
Thainguyen province (Daitu district), Vietnam by Le Dong Tan et al.<br />
<br />
<br />
Ngµy nhËn bµi: 31-7-2006<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
42<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
