Luận văn Thạc sĩ Khoa học lâm nghiệp: Đa dạng hệ thực vật khu vảo tồn thiên nhiên Đakrông, Quảng Trị

Chia sẻ: Tri Lễ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:80

Thêm vào BST

Báo xấu

11
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài nghiên cứu là xây dựng bản danh lục các loài thực vật bậc cao có mạch cho KBTTN Đakrông, trên cơ sở đó đánh giá tính đa dạng của hệ thực vật: Về phân loại, về dạng sống, về cấu trúc địa lý thực vật, về nguồn tài nguyên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học lâm nghiệp: Đa dạng hệ thực vật khu vảo tồn thiên nhiên Đakrông, Quảng Trị

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Bé n«ng nghiÖp vµ ptnt Trêng ®¹i häc l©m nghiÖp NguyÔn long §a d¹ng hÖ thùc vËt Khu b¶o tån thiªn nhiªn §akr«ng, Qu¶ng TrÞ LuËn v¨n th¹c sü khoa häc l©m nghiÖp Hµ T©y - N¨m 2007
Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Bé n«ng nghiÖp vµ ptnt Trêng ®¹i häc l©m nghiÖp NguyÔn long §a d¹ng hÖ thùc vËt Khu b¶o tån thiªn nhiªn §akr«ng, Qu¶ng TrÞ Chuyªn ngµnh: L©m häc M· sè: 60 - 62 - 60 LuËn v¨n th¹c sü khoa häc l©m nghiÖp C¸n bé híng dÉn khoa häc: GS.TSKH. NguyÔn NghÜa Th×n Hµ T©y - N¨m 2007
danh s¸ch c¸c tõ viÕt t¾t CITES ..... Convention of International Trade of Endangered species ........... (C«ng íc Quèc tÕ vÒ bu«n b¸n ®éng vËt hoang d· nguy cÊp) §DSH........................................................................ ®a d¹ng sinh häc KBT................................................................................... khu b¶o tån HTV.................................................................................... hÖ thùc vËt IUCN......... International Union for the Conservation of Nature and Nature Resources ................................................ (hiÖp héi b¶o tån thiªn nhiªn thÕ giíi) Q§ ...................................................................................... QuyÕt ®Þnh S VN ....................................................................... S¸ch ®á ViÖt Nam SL............................................................................................ sè lîng UNEP..................................United Nations Enviroment Programme .......................................... (Ch¬ng tr×nh m«i trêng Liªn hîp quèc) VQG ..............................................................................Vên Quèc gia WWF ............................. World Wild Fund (Quü b¶o tån thiªn nhiªn)
Danh lôc c¸c b¶ng 2.1: Sè liÖu quan tr¾c t¹i Khe Sanh ... Error! Bookmark not defined. 2.2: DiÖn tÝch c¸c th¶m thùc vËt rõng khu b¶o tån §akr«ng .................Error! Bookmark not defined. 4.1. Sù ph©n bè c¸c taxon trong c¸c ngµnh .......... Error! Bookmark not defined. 4.2. So s¸nh c¸c chØ sè ®a d¹ng cña HTV §akr«ng víi c¸c HTV kh¸c ............................................................... Error! Bookmark not defined. 4.3: C¸c hä thùc vËt ®a d¹ng nhÊt kbttn §akr«ng ......................Error! Bookmark not defined. 4.4: C¸c Chi thùc vËt ®a d¹ng nhÊt kbttn §akr«ng ....................Error! Bookmark not defined. 4.5. Sù ph©n bè c¸c loµi TuyÕn .......... Error! Bookmark not defined. 4.6. C¸c yÕu tè ®Þa lý thùc vËt ë §akr«ng ............ Error! Bookmark not defined. 4.7. C¸c sè liÖu c¸c nhãm d¹ng sèng cña hÖ thùc vËt KBTTN §akr«ng ............................................................... Error! Bookmark not defined. 4.9. Gi¸ trÞ sö dông cña c¸c loµi thùc vËt ë KBTTN §akr«ng ...............Error! Bookmark not defined. 4.10. C¸c loµi thùc vËt quÝ hiÕm cña KBTTN §akr«ng Error! Bookmark not defined. Danh lôc c¸c h×nh 2.1: BiÓu ®å Gauusel-Walter ........Error! Bookmark not defined.
4.1. BiÓu ®å so s¸nh sè lîng c¸c bËc taxoon gi÷a c¸c ngµnh............ Error! Bookmark not defined. 4.2. BiÓu ®æ tû träng hai líp trong ngµnh Méc lan ë hÖ thùc vËt KBTTN §akr«ng........................................Error! Bookmark not defined. 4.3. BiÓu ®å tû träng cña 10 hä ®a d¹ng nhÊt cña hÖ thùc vËt §akr«ng ......................................................Error! Bookmark not defined. 4.4. BiÓu ®å c¸c chi ®a d¹ng nhÊt.Error! Bookmark not defined. 4.5. BiÓu ®å sù ph©n bè c¸c loµi theo ®Þa ®iÓm trong Khu b¶o tån..... Error! Bookmark not defined. 4.7. BiÓu ®å c¸c kiÓu d¹ng sèng chÝnh ë §akr«ng.... Error! Bookmark not defined. 4.8. BiÓu ®å c¸c kiÓu d¹ng sèng cña nhãm chåi trªn Error! Bookmark not defined. 4.9. BiÓu ®å c¸c nhãm c«ng dông cña hÖ thùc vËt §akr«ng ............... Error! Bookmark not defined. Môc lôc Trang Lêi c¸m ¬n Danh s¸ch c¸c tõ viÕt t¾t Danh môc c¸c b¶ng Danh môc c¸c h×nh ®Æt vÊn ®Ò ....................................... Error! Bookmark not defined. CH¦¥NG 1: TæNG QUAN ................. Error! Bookmark not defined. 1.1. Lîc sö nghiªn cøu ®a d¹ng sinh häc trªn thÕ giíiError! Bookmark not defined.
1.2. Lîc sö nghiªn cøu ®a d¹ng sinh häc ë ViÖt Nam Error! Bookmark not defined. 1.2.1. Nghiªn cøu ®a d¹ng thùc vËt ë ViÖt Nam.........Error! Bookmark not defined. 1.2.2. Nghiªn cøu vÒ yÕu tè ®Þa lý thùc vËt .. Error! Bookmark not defined. 1.2.3. Nghiªn cøu ®a d¹ng thùc vËt ë §akr«ng ..........Error! Bookmark not defined. Ch¬ng 2. §iÒu kiÖn tù nhiªn vµ x· héi KBTTN §akr«ng Error! Bookmark not defined. 2.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn ........................................... Error! Bookmark not defined. 2.1.1. VÞ trÝ ®Þa lý ................................................ Error! Bookmark not defined. 2.1.2. §Þa h×nh ®Þa m¹o...................................... Error! Bookmark not defined. 2.1.3. KhÝ hËu ....................................................... Error! Bookmark not defined. 2.1.4. Thuû v¨n .................................................... Error! Bookmark not defined. 2.1.5. §Þa chÊt ...................................................... Error! Bookmark not defined. 2.1.6. Thæ nhìng ............................................... Error! Bookmark not defined. 2.1.7. Rõng vµ thùc vËt rõng............................. Error! Bookmark not defined. 2.1.7.1. Th¶m thùc vËt rõng:......................... Error! Bookmark not defined. 2.1.7.2. HÖ thùc vËt rõng: .............................. Error! Bookmark not defined. 2.1.8. Khu hÖ ®éng vËt ....................................... Error! Bookmark not defined. 2.1.8.1. Khu hÖ thó: ........................................ Error! Bookmark not defined. 2.1.8.2. Khu hÖ chim: ..................................... Error! Bookmark not defined. 2.1.8.3. Khu hÖ bß s¸t, Õch nh¸i: ................. Error! Bookmark not defined. 2.1.8.4. Khu hÖ bím:.................................... Error! Bookmark not defined. 2.2. §iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi.............................. Error! Bookmark not defined. 2.2.1. D©n sè, d©n téc ......................................... Error! Bookmark not defined. 2.2.2. Lao ®éng vµ sù ph©n bè lao ®éng trong khu vùc .. Error! Bookmark not defined. 2.2.3. C¸c ho¹t ®éng kinh tÕ trong khu vùc .. Error! Bookmark not defined. 2.2.5. C¬ së h¹ tÇng ............................................ Error! Bookmark not defined. 2.2.6. Y tÕ, gi¸o dôc............................................ Error! Bookmark not defined. 2.3. NhËn xÐt vµ ®¸nh gi¸ chung ......................... Error! Bookmark not defined. 2.3.1. ThuËn lîi .................................................... Error! Bookmark not defined. 2.3.2. Khã kh¨n.................................................... Error! Bookmark not defined. Ch¬ng 3 : môc tiªu, Néi dung vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu ............................................................... Error! Bookmark not defined. 3.1. Môc tiªu............................................................. Error! Bookmark not defined. 3.2. Néi dung ............................................................ Error! Bookmark not defined. 3.3. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu ............................... Error! Bookmark not defined. 3.3.1. Ph¬ng ph¸p thùc ®Þa ............................. Error! Bookmark not defined.
3.3.2. Ph¬ng ph¸p phßng thÝ nghiÖm ........... Error! Bookmark not defined. 3.3.2.1. Xö lý mÉu sau thùc ®Þa ................... Error! Bookmark not defined. 3.3.2.2. X¸c ®Þnh vµ kiÓm tra tªn khoa häc .............Error! Bookmark not defined. 3.3.2.3. X©y dùng b¶ng danh lôc thùc vËt . Error! Bookmark not defined. 3.4. §¸nh gi¸ ®a d¹ng ............................................ Error! Bookmark not defined. 3.4.1. §¸nh gi¸ ®a d¹ng hÖ thùc vËt ............... Error! Bookmark not defined. 3.4.2. §¸nh gi¸ tÝnh ®a d¹ng hÖ thùc vËt vÒ d¹ng sèng .. Error! Bookmark not defined. 3.4.3. §¸nh gi¸ ®a d¹ng hÖ thùc vËt vÒ mÆt ®Þa lý .....Error! Bookmark not defined. 3.4.3. §¸nh gi¸ ®a d¹ng nguån tµi nguyªn cña hÖ thùc vËt ...............Error! Bookmark not defined. 3.4.3.1. VÒ c¸c loµi cã gi¸ trÞ sö dông ........ Error! Bookmark not defined. 3.4.3.2. VÒ c¸c loµi quý hiÕm cÇn ®îc b¶o vÖ ......Error! Bookmark not defined. Ch¬ng IV. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn .....................Error! Bookmark not defined. 4.1. X©y dùng danh lôc thùc vËt KBTTN §akr«ng .......Error! Bookmark not defined. 4.2. §¸nh gi¸ tÝnh ®a d¹ng thùc vËt .................... Error! Bookmark not defined. 4.2.1. §¸nh gi¸ tÝnh ®a d¹ng bËc ngµnh ........ Error! Bookmark not defined. 4.2.2. C¸c chØ sè ®a d¹ng ................................... Error! Bookmark not defined. 4.2.3. Tû träng hai líp trong ngµnh Méc lan Error! Bookmark not defined. 4.2.4. §¸nh gi¸ ®a d¹ng c¸c taxon díi ngµnh ...........Error! Bookmark not defined. 4.2.4.1. C¸c hä ®a d¹ng nhÊt ........................ Error! Bookmark not defined. 4.2.4.2. §a d¹ng møc ®é chi ......................... Error! Bookmark not defined. 4.3. §a d¹ng vÒ c¸c yÕu tè ®Þa lý thùc vËt ........ Error! Bookmark not defined. 4.3.1. Sù ph©n bè c¸c loµi theo c¸c tuyÕn...... Error! Bookmark not defined. 4.3.2. C¸c yÕu tè ®Þa lý thùc vËt ë §akr«ng . Error! Bookmark not defined. 4.4. §a d¹ng vÒ d¹ng sèng .................................... Error! Bookmark not defined. 4.5. §a d¹ng gi¸ trÞ sö dông.................................. Error! Bookmark not defined. 4.6. §a d¹ng vÒ nguån tµi nguyªn quÝ hiÕm ..... Error! Bookmark not defined. KÕt luËn...................................................................... Error! Bookmark not defined. Tµi liÖu tham kh¶o Phô lôc
Lêi c¶m ¬n LuËn v¨n nµy ®îc hoµn thµnh t¹i Trêng §¹i häc L©m nghiÖp theo ch¬ng tr×nh ®µo t¹o cao häc L©m nghiÖp, chuyªn ngµnh L©m häc, kho¸ XII (2004 - 2007). Trong qu¸ tr×nh häc tËp còng nh hoµn thµnh b¶n luËn v¨n th¹c sü. Tríc tiªn t«i xin c¶m ¬n GS.TSKH. NguyÔn NghÜa Th×n ngêi híng dÉn khoa häc, ®· tËn t×nh gióp ®ì, híng dÉn t«i trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn luËn v¨n nµy. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n Ban gi¸m hiÖu, Khoa Sau ®¹i häc vµ c¸c thÇy, c« gi¸o Trêng §¹i häc L©m nghiÖp ViÖt Nam ®· gi¶ng d¹y, cung cÊp kiÕn thøc vµ gióp ®ì t«i hoµn thµnh kho¸ häc. Xin c¸m ¬n Trung t©m nghiªn cøu tµi nguyªn m«i trêng §¹i häc Quèc gia Hµ Néi, Phßng b¶o tån thùc vËt §¹i häc khoa häc tù nhiªn, Phßng thùc vËt ViÖn sinh th¸i vµ tµi nguyªn sinh vËt Hµ Néi. T«i xin c¶m ¬n L·nh ®¹o Chi côc KiÓm l©m Qu¶ng TrÞ, BQL Khu b¶o tån thiªn nhiªn §aKr«ng n¬i t«i ®ang c«ng t¸c, c¸c b¹n bÌ ®ång nghiÖp vµ ®Þa ph¬ng n¬i t«i thùc hiÖn nghiªn cøu ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho t«i trong qu¸ tr×nh häc tËp còng nh hoµn thµnh luËn v¨n. Xin c¶m ¬n UBND huyÖn vµ c¸c phßng, ban cña huyÖn §aKr«ng, UBND c¸c x· thuéc huyÖn §aKr«ng ®· t¹o ®iÒu kiÖn, cung cÊp th«ng tin vµ sè liÖu gióp t«i hoµn thµnh b¶n luËn v¨n nµy. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Xu©n Mai, th¸ng 6 n¨m 2007 T¸c gi¶ NguyÔn Long
1 ®Æt vÊn ®Ò ViÖt Nam n»m trong vïng nhiÖt ®íi giã mïa, lµ mét trong 12 trung t©m c©y trång lín cña thÕ giíi vµ lµ c¸i n«i cña sù ph¸t sinh thùc vËt h¹t kÝn, do ®ã hÖ thùc vËt rÊt ®a d¹ng vµ phong phó. Tuy nhiªn do chiÕn tranh, n¹n gia t¨ng d©n sè, cïng víi sù khai th¸c qu¸ møc ®· dÈn ®Õn viÖc suy gi¶m diÖn tÝch c¸c khu rõng mét c¸ch nhanh chãng (N¨m 1943 diÖn tÝch rõng cña ViÖt Nam lµ 14,3 triÖu ha, tû lÖ che phñ kho¶ng 43%, th× ®Õn n¨m 1995 chØ cßn 9,3 triÖu ha ®é che phñ chØ cßn 28%) tÝnh ®a d¹ng sinh häc ngµy cµng suy gi¶m nghiªm träng, nhiÒu loµi thùc vËt, ®éng vËt quý hiÕm cã nguy c¬ bÞ tuyÖt chñng. V× vËy vÊn ®Ò cÊp thiÕt ®îc c¸c nhµ khoa häc vµ nh©n lo¹i ®Æt ra lµ h·y cïng nhau b¶o vÖ tr¸i ®Êt, b¶o vÖ tÝnh ®a d¹ng sinh häc. Do ®ã viÖc thµnh lËp c¸c Vên Quèc gia, c¸c khu b¶o tån ®Ó khoanh vïng b¶o vÖ lµ mét ®ßi hái cÊp b¸ch vµ tÊt yÕu. Khu b¶o tån thiªn nhiªn §akr«ng Thuéc khu vùc Trung Trêng S¬n næi tiÕng víi kiÓu rõng kÝn thêng xanh ma Èm nhiÖt ®íi nh mét vïng ®Êt giµu cã vÒ ®a d¹ng sinh vËt vµ cßn ®Çy bÝ Èn, cÇn ®îc tiÕp tôc kh¸m ph¸. Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ c¸c nhµ thùc vËt ®· nhËn ®Þnh §akr«ng lµ mét trong nh÷ng trung t©m ®a d¹ng sinh vËt cña ViÖt Nam. ViÖc nghiªn cøu tÝnh ®a d¹ng thùc vËt ë khu b¶o tån thiªn nhiªn §akr«ng cã mét ý nghÜa quan träng, lµ c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ tµi nguyªn sinh häc trong vïng, chØ ra ®îc quy luËt ph©n bè cña chóng còng nh mèi quan hÖ víi c¸c hÖ thùc vËt ë c¸c vïng l©n cËn, tõ ®ã x©y dùng c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý, b¶o vÖ vµ khai th¸c thÝch øng. BiÕt r»ng, mét hÖ sinh th¸i bÒn v÷ng ph¶i ®¶m b¶o ®îc tÝnh æn ®Þnh ë cÊu tróc, trong ®ã yÕu tè thùc vËt lµ rÊt quan träng. Thùc vËt cã vai trß quyÕt ®Þnh sù tån vong cña hÖ sinh th¸i. Thùc vËt võa lµ nguån cung cÊp dinh dìng vµ n¨ng lîng, cßn lµ l¸ phæi xanh cña tr¸i ®Êt, lµ n¬i tæ chøc nhiÒu ho¹t ®éng s¶n xuÊt l©m nghiÖp, nghiªn cøu khoa häc, du lÞch sinh th¸i… Cïng víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ - x· héi, con ngêi ®· l¹m dông qu¸ møc vµo tù nhiªn lµm cho nhiÒu
2 c¸nh rõng bÞ gi¶m sót c¶ diÖn tÝch vµ chÊt lîng. KBTTN §akr«ng tríc ®©y ®îc coi lµ c¸nh rõng ®Ñp vµ giµu cã ë khu vùc, khi hÖ sinh th¸i rõng bÞ tµn ph¸ qu¸ møc, tÝnh ®iÒu tiÕt cña nã mÊt ®i, b·o lò sÏ thêng xuyªn ®e däa céng ®ång d©n c ®Þa ph¬ng, thiÖt h¹i vÒ nh©n lùc vµ vËt chÊt sÏ kh«ng lêng hÕt. NhiÒu trËn lò quÐt, s¹t lë ®Êt lµ do thiªn tai trong ®ã mét phÇn lµ kÕt qu¶ cña viÖc ph¸ rõng. NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña viÖc b¶o tån c¸c hÖ sinh th¸i, ®Æc biÖt lµ hÖ sinh th¸i rõng, nh©n lo¹i ®· cïng lªn tiÕng vµ cïng hµnh ®éng. Trong ®ã, c«ng t¸c nghiªn cøu thùc vËt sÏ ®ãng mét vai trß quan träng, lµm c¬ së cho viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c chiÕn lîc b¶o tån ®a d¹ng sinh häc. Tõ nh÷ng nhËn thøc trªn, chóng t«i ®· thùc hiÖn ®Ò tµi "Nghiªn cøu tÝnh ®a d¹ng hÖ thùc vËt bËc cao cã m¹ch ë Khu b¶o tån thiªn nhiªn §akr«ng, tØnh Qu¶ng TrÞ ” lµm c¬ së cho c«ng t¸c b¶o tån.
3 CH¦¥NG 1: TæNG QUAN 1.1. Lîc sö nghiªn cøu ®a d¹ng sinh häc trªn thÕ giíi VÊn ®Ò ®a d¹ng sinh häc vµ b¶o tån ®· trë thµnh mét chiÕn lîc trªn toµn thÕ giíi. NhiÒu tæ chøc quèc tÕ ®· ra ®êi ®Ó híng dÉn, gióp ®ì vµ tæ chøc viÖc ®¸nh gi¸, b¶o tån vµ ph¸t triÓn ®a d¹ng sinh häc, ®ã lµ HiÖp héi quèc tÕ b¶o vÖ thiªn nhiªn (IUCN), Ch¬ng tr×nh m«i trêng Liªn hîp quèc (UNEP), Quü quèc tÕ vÒ b¶o vÖ thiªn nhiªn (WWF), ViÖn Tµi nguyªn di truyÒn quèc tÕ (IPGRI),…Nhu cÇu c¬ b¶n vµ sù sèng cßn cña con ngêi phô thuéc vµo tµi nguyªn cña tr¸i ®Êt, nÕu nh÷ng tµi nguyªn ®ã bÞ gi¶m sót th× cuéc sèng cña chóng ta vµ con ch¸u cña chóng ta sÏ bÞ ®e do¹. V× vËy loµi ngêi muèn tån t¹i l©u dµi trªn tr¸i ®Êt nµy th× ph¶i cã mét d¹ng ph¸t triÓn míi vµ ph¶i cã c¸ch sèng míi, chóng ta ®· qu¸ l¹m dông tµi nguyªn cña tr¸i ®Êt mµ kh«ng nghÜ ®Õn t¬ng lai, nªn ngµy nay loµi ngêi ®ang ®øng tríc hiÓm ho¹. §Ó tr¸nh sù huû ho¹i tµi nguyªn chóng ta ph¶i t«n träng tr¸i ®Êt vµ sèng mét c¸ch bÒn v÷ng, dï muén cßn h¬n kh«ng. Héi nghÞ thîng ®Ønh bµn vÒ vÊn ®Ò m«i trêng vµ ®a d¹ng sinh häc ®· ®îc tæ chøc t¹i Rio de Janeiro (Brazil) th¸ng 6/1992, 150 níc ®· ký vµo C«ng íc vÒ ®a d¹ng sinh häc vµ b¶o vÖ chóng. Tõ ®ã nhiÒu héi th¶o ®îc tæ chøc ®Ó th¶o luËn vµ nhiÒu cuèn s¸ch mang tÝnh chÊt chØ dÉn ra ®êi. N¨m 1990 WWF ®· cho xuÊt b¶n cuèn s¸ch TÇm quan träng cña ®a d¹ng sinh häc (The importance of biological diversity) hay IUCN, UNEP vµ WWF ®a ra ChiÕn lîc b¶o tån toµn cÇu (World conservation strategy); Wri, IUCN vµ WWF ®a ra chiÕn lîc sinh vËt toµn cÇu (Global biological strategy). N¨m 1991 Wri, Wcu, WB, WWF xuÊt b¶n cuèn B¶o tån ®a d¹ng sinh häc toµn cÇu (Conserving the World's biological diversity) cßn IUCN, UNEP, WWF xuÊt b¶n cuèn H·y quan t©m tíi tr¸i ®Êt (Caring for the earth). Cïng n¨m, Wri, IUCN vµ UNEP xuÊt b¶n cuèn ChiÕn lîc ®a d¹ng sinh häc vµ ch¬ng tr×nh hµnh ®éng. TÊt c¶ c¸c cuèn s¸ch ®ã nh»m híng dÉn vµ ®Ò ra
4 c¸c ph¬ng ph¸p ®Ó b¶o tån ®a d¹ng sinh häc, lµm nÒn t¶ng cho c«ng t¸c b¶o tån vµ ph¸t triÓn trong t¬ng lai. N¨m 1992 - 1995 WCMC c«ng bè mét cuèn s¸ch tæng hîp §¸nh gi¸ ®a d¹ng sinh häc toµn cÇu (Global biodiversity assessment) víi c¸c t liÖu vÒ ®a d¹ng sinh häc cña c¸c nhãm sinh vËt kh¸c nhau ë c¸c vïng kh¸c nhau trªn toµn thÕ giíi lµm c¬ së cho viÖc b¶o tån chóng cã hiÖu qu¶. Bªn c¹nh ®ã, hµng ngµn nh÷ng c«ng tr×nh khoa häc vµ c¸c t¸c phÈm kh¸c lÇn lît ®îc ®êi vµ hµng ngµn cuéc héi th¶o kh¸c nhau ®îc tæ chøc nh»m th¶o luËn vÒ quan ®iÓm, vÒ ph¬ng ph¸p luËn còng nh th«ng b¸o c¸c kÕt qu¶ ®· ®¹t ®îc trong nghiªn cøu vÒ ®a d¹ng sinh häc vµ b¶o tån trªn toµn thÕ giíi. NhiÒu tæ chøc quèc tÕ hay khu vùc ®îc nhãm häp t¹o thµnh m¹ng líi phôc vô cho viÖc ®¸nh gi¸ b¶o tån vµ ph¸t triÓn ®a d¹ng sinh häc. 1.2. Lîc sö nghiªn cøu ®a d¹ng sinh häc ë ViÖt Nam 1.2.1. Nghiªn cøu ®a d¹ng thùc vËt ë ViÖt Nam ë ViÖt Nam, ngoµi c¸c c«ng tr×nh mang tÝnh chÊt c¬ b¶n vµ cæ ®iÓn nh»m thèng kª c¸c loµi thùc vËt ViÖt nam cña Loureiro (1790) vµ cña Pierre (1879- 1907) vµ ®Õn ®Çu thÕ kû XX Lecomte cïng c¸c t¸c gi¶ kh¸c ®· biªn so¹n bé Thùc vËt chÝ ®¹i c¬ng §«ng D¬ng gåm 7 tËp (1907 - 1952). §©y lµ mét c«ng tr×nh ®îc ®¸nh gi¸ lµ nÒn t¶ng c¬ së cho c¸c nghiªn cøu hÖ thùc vËt ViÖt Nam sau nµy. §Ó biªn so¹n bé s¸ch nµy, c¸c t¸c gi¶ ®· thu mÉu, ®Þnh tªn, lËp kho¸ m« t¶ c¸c loµi thùc vËt cã m¹ch trªn toµn bé l·nh thæ §«ng D¬ng lóc bÊy giê. Trªn c¬ së c«ng tr×nh nµy, Humbert ®· bæ sung, chØnh lý vµ hoµn thiÖn viÖc ®¸nh gi¸ thµnh phÇn loµi cho toµn vïng. Bªn c¹nh ®ã cßn cã c¸c bé s¸ch kh¸c nh bé Thùc vËt chÝ Campuchia, Lµo vµ ViÖt Nam do AubrÐville chñ biªn ®Õn nay ®· c«ng bè 29 tËp nhá gåm 74 hä thùc vËt cã m¹ch; bé C©y cá thêng thÊy ë ViÖt Nam gåm 6 tËp do Lª Kh¶ KÕ chñ biªn, bé C©y gç rõng ViÖt Nam (1971 - 1988) gåm 7 tËp vµ cuèn
5 Nh÷ng loµi thùc vËt rõng quý hiÕm cÇn b¶o vÖ ë ViÖt Nam do ViÖn ®iÒu tra quy ho¹ch rõng biªn so¹n. Trong c¸c t¸c phÈm nµy, c¸c t¸c gi¶ ®· giíi thiÖu vµ m« t¶ kh¸ chi tiÕt c¸c loµi cïng víi h×nh vÏ minh ho¹. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c nhµ thùc vËt ViÖt Nam vµ Liªn bang Nga ®· hîp t¸c nghiªn cøu vµ hÖ thèng l¹i hÖ thùc vËt ViÖt Nam. C¸c c«ng tr×nh khoa häc nµy ®îc ®¨ng trong Kû yÕu c©y cã m¹ch cña thùc vËt ViÖt Nam - Vascular Plants Synopsis of Vietnamese Flora tËp 1 - 2 (1996) vµ T¹p chÝ Sinh häc sè 4 (chuyªn ®Ò) 1994 vµ 1995. Trong sè c¸c tµi liÖu vÒ Thùc vËt häc ®îc xuÊt b¶n trong thêi gian gÇn ®©y, ®¸ng chó ý nhÊt ph¶i kÓ ®Õn bé C©y cá ViÖt Nam cña Ph¹m Hoµng Hé xuÊt b¶n t¹i Canada tõ n¨m 1991 ®Õn n¨m 1993 vµ ®· ®îc Nhµ xuÊt b¶n TrÎ t¸i b¶n, cã bæ sung vµ ph¸t hµnh t¹i ViÖt Nam n¨m 1999 -2000. §©y lµ bé s¸ch ®îc ®¸nh gi¸ lµ ®Çy ®ñ nhÊt, dÔ sö dông nhÊt vµ gãp phÇn quan träng trong viÖc nghiªn cøu thùc vËt ë ViÖt Nam. Trong bé s¸ch nµy, t¸c gi¶ ®· thèng kª cã m« t¶ vµ kÌm theo h×nh vÏ cña h¬n 11.600 loµi thùc vËt ViÖt Nam. GÇn ®©y, tËp thÓ c¸c Nhµ thùc vËt häc cã uy tÝn cña ViÖt Nam ®· cïng nhau biªn so¹n cuèn Danh lôc c¸c loµi thùc vËt ViÖt Nam xuÊt b¶n tËp I n¨m 2001, tËp II n¨m 2003 vµ tËp III n¨m 2005. Tuy kh«ng cã phÇn m« t¶ vµ h×nh vÏ nhng ®©y thùc sù lµ mét c«ng tr×nh cã gi¸ trÞ khoa häc cao thÓ hiÖn tÝnh ®a d¹ng, phong phó cña hÖ thùc vËt ViÖt Nam. Bªn c¹nh c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ hÖ thùc vËt nãi chung th× cßn cã mét sè tµi liÖu vÒ c¸c hä riªng biÖt ®· ®îc c«ng bè nh Orchidaceae §«ng D¬ng cña Seidenfaden (1992), Orchidaceae ViÖt Nam cña Leonid V. Averyanov (1994), Euphorbiaceae ViÖt Nam cña NguyÔn NghÜa Th×n (1999), Annonaceae cña NguyÔn TiÕn B©n (2000), Lamiaceae cña Vò Xu©n Ph¬ng (2000), Myrsinaceae cña TrÇn ThÞ Kim Liªn (2002), Cyperaceae cña NguyÔn Kh¾c Kh«i (2002),... Tuy chØ ®Ò cËp ®Õn mét hä nhÊt ®Þnh nhng ®©y lµ c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu chuyªn s©u, tr×nh bµy ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin cÇn thiÕt vÒ
6 c¸c loµi trong hä. §©y lµ nh÷ng tµi liÖu quan träng lµm c¬ së cho viÖc ®¸nh gi¸ vÒ ®a d¹ng ph©n lo¹i cña c¸c hä thùc vËt ViÖt Nam. C¸c tµi liÖu nghiªn cøu vÒ ®a d¹ng c¸c ®¬n vÞ ph©n lo¹i tõng vïng: N¨m 1965 Pãcs Tam¸s khi nghiªn cøu vÒ hÖ thùc vËt ë MiÒn B¾c ViÖt Nam ®· thèng kª ®îc ë miÒn B¾c cã 5196 loµi. N¨m 1969 Phan KÕ Léc ®· thèng kª l¹i vµ cã bæ sung n©ng sè loµi ë miÒn B¾c lªn 5609 loµi, 1660 chi vµ 140 hä xÕp theo hÖ thèng cña Engler. N¨m 1978, Th¸i V¨n Trõng ®· ph©n tÝch vµ cho r»ng hÖ thùc vËt ViÖt Nam gåm 7004 loµi, 1850 chi, 289 hä trong ®ã, ngµnh thùc vËt h¹t kÝn chiÕm u thÕ víi 6366 loµi, 1727 chi vµ 239 hä. Trªn ph¹m vi c¶ níc NguyÔn TiÕn B©n (1990) ®· thèng kª vµ ®i ®Õn kÕt luËn thùc vËt H¹t kÝn trong hÖ thùc vËt ViÖt Nam hiÖn biÕt 8500 loµi, 2050 chi trong ®ã líp Hai l¸ mÇm lµ 1590 chi víi trªn 6300 loµi vµ líp Mét l¸ mÇm lµ 460 chi víi 2200 loµi. Phan KÕ Léc (1996) ®· tæng kÕt hÖ thùc vËt ViÖt Nam cã 9628 loµi c©y hoang d¹i cã m¹ch, 2010 chi, 291 hä, 733 loµi c©y trång, nh vËy tæng sè lªn tíi 10361 loµi, 2256 chi, 305 hä. NguyÔn NghÜa Th×n (1997) ®· tæng hîp, chØnh lý tªn c¸c loµi thùc vËt theo hÖ thèng Brummitt (1992) vµ ®· chØ ra hÖ thùc vËt ViÖt Nam hiÖn biÕt 11.178 loµi, 2.582 chi, 395 hä thùc vËt bËc cao. C¸c tµi liÖu nghiªn cøu vÒ ®a d¹ng quÇn x· thùc vËt trªn ph¹m vi c¶ níc: Khi nãi ®Õn nghiªn cøu th¶m thùc vËt ®Çu tiªn ph¶i kÓ ®Õn c«ng tr×nh næi tiÕng cña Th¸i V¨n Trõng vÒ th¶m thùc vËt rõng ViÖt Nam xuÊt b¶n lÇn ®Çu n¨m 1978 vµ ®îc chØnh lý, bæ sung t¸i b¶n n¨m 2000 víi tªn Nh÷ng hÖ sinh th¸i rõng nhiÖt ®íi ë ViÖt Nam. Dùa trªn quan ®iÓm sinh th¸i ph¸t sinh quÇn thÓ, t¸c gi¶ ®· ph©n chia th¶m thùc vËt ViÖt Nam thµnh c¸c kiÓu, kiÓu phô, kiÓu tr¸i vµ cuèi cïng lµ c¸c u hîp. Theo t¸c gi¶ trong c¸c yÕu tè ph¸t sinh, th× khÝ hËu lµ yÕu tè ph¸t sinh ra kiÓu thùc vËt, cßn c¸c yÕu tè ®Þa lý, ®Þa h×nh, ®Þa chÊt, thæ nhìng, khu hÖ thùc vËt vµ con ngêi lµ yÕu tè ph¸t sinh cña c¸c kiÓu phô, kiÓu tr¸i vµ u hîp. N¨m 1985, Phan KÕ Léc ®· vËn dông thang ph©n lo¹i cña UNESCO (1973) ®Ó x©y dùng thang ph©n lo¹i th¶m thùc
7 vËt ViÖt Nam thµnh 5 líp quÇn hÖ, 15 díi líp, 32 nhãm quÇn hÖ, 77 quÇn hÖ kh¸c nhau. §èi víi c¸c khu vùc kh¸c nhau còng cã c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu riªng nh ë miÒn Nam cã c«ng tr×nh Th¶m thùc vËt nam Trung Bé(1974) cña Schmid, ë miÒn B¾c cã c«ng tr×nh Th¶m thùc vËt (1970) cña TrÇn Ngò Ph¬ng. N¨m 1995, NguyÔn V¹n Thêng x©y dùng b¶n ®å th¶m thùc vËt B¾c Trung Bé ®· chia khu vùc thµnh 4 vïng sinh th¸i chÝnh c¨n cø vµo ®é cao so víi mÆt biÓn. Ngoµi c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ hÖ thùc vËt trªn ph¹m vi c¶ níc cßn cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu khu hÖ thùc vËt tõng vïng ®îc c«ng bè chÝnh thøc nh: HÖ thùc vËt T©y Nguyªn (1984) ®· c«ng bè 3754 loµi thùc vËt cã m¹ch do NguyÔn TiÕn B©n, TrÇn §×nh §¹i, Phan KÕ Léc chñ biªn ; Danh lôc thùc vËt Phó Quèc (1985) cña Ph¹m Hoµng Hé c«ng bè 793 loµi thùc vËt cã m¹ch. C«ng tr×nh §a d¹ng thùc vËt Cóc Ph¬ng (1992 - 1994) cña NguyÔn NghÜa Th×n, CÊu tróc hÖ thùc vËt Cóc Ph¬ng (1992), §a d¹ng hÖ thùc vËt L©m S¬n (Hoµ B×nh) (1994) cña Lª TrÇn ChÊn, Phan KÕ Léc, NguyÔn NghÜa Th×n, N«ng V¨n TiÕp c«ng bè 1261 loµi, 698 chi vµ 178 hä,… N¨m 1995 NguyÔn NghÜa Th×n, NguyÔn B¸ Thô vµ TrÇn V¨n Thuþ ®· nghiªn cøu c¸c quÇn x· thùc vËt, x©y dùng b¶n ®å th¶m thùc vËt vµ ®a d¹ng thµnh phÇn loµi ë vên quèc gia Cóc Ph¬ng, cïng n¨m ®ã cã nghiªn cøu cña NguyÔn §øc Ng¾n, Lª Xu©n ¸i vÒ c¸c kiÓu th¶m thùc vËt C«n §¶o, cña TrÇn Ngäc Bót vÒ c¸c kiÓu th¶m thùc vËt vên quèc gia C¸t Bµ, Lª §øc Giang vÒ c¸c kiÓu th¶m thùc vËt vên quèc gia BÕn En, cña Huúnh V¨n KÐo vÒ c¸c kiÓu th¶m thùc vËt vên quèc gia B¹ch M·, cña §Æng Huy Huúnh, NguyÔn Xu©n §Æng, Lª V¨n Chiªm vÒ c¸c kiÓu th¶m thùc vËt vên quèc gia Nam C¸t Tiªn, §ç Minh TiÕn vÒ c¸c kiÓu th¶m thùc vËt khu b¶o tån Tam §¶o, Bïi V¨n §Þnh, Cao V¨n Sung, Ph¹m §øc TiÕn vÒ c¸c kiÓu th¶m thùc vËt vên quèc gia Ba BÓ. Tõ 1992 – 2005, NguyÔn NghÜa Th×n vµ céng sù ®· nghiªn cøu ë nhiÒu Vên quèc gia vµ Khu b¶o tån nh Hoµng Liªn, Thang Hen, Na Hang, Ba BÓ,
8 C¸t Bµ, Ba V×, BÕn En, Pï M¸t, Phong Nha - KÎ Bµng, B¹ch M·, C¸t Tiªn, York®«n. §Æc ®iÖt ®Ó phôc vô cho c«ng t¸c b¶o tån ®a d¹ng sinh vËt, NguyÔn NghÜa Th×n cïng c¸c céng sù ®· c«ng bè nhiÒu c«ng tr×nh nh: CÈm nang nghiªn cøu ®a d¹ng sinh vËt (1997), TÝnh ®a d¹ng thùc vËt Cóc Ph¬ng (1997), §a d¹ng thùc vËt cã m¹ch vïng nói cao Sa Pa - Phan Si Pan (1998) , §a d¹ng sinh häc khu hÖ NÊm vµ Thùc vËt ë Vên Quèc gia B¹ch M· (2003), §a d¹ng sinh häc (2002), §Þa lý sinh vËt (1999), HÖ thùc vËt vµ ®a d¹ng loµi (2004), HÖ sinh th¸i rõng nhiÖt ®íi (2004), §a d¹ng sinh häc vµ tµi nguyªn di truyÒn thùc vËt (2005),... §ã lµ nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu trong nhiÒu n¨m cña t¸c gi¶ vµ c¸c céng sù, nh»m phôc vô cho c«ng t¸c b¶o tån tÝnh ®a d¹ng sinh häc cña c¸c Vên Quèc gia vµ khu b¶o tån ë ViÖt Nam. §ång thêi, ®©y còng lµ c¸c tµi liÖu tham kh¶o cã gi¸ trÞ phôc vô cho viÖc häc tËp, nghiªn cøu cña c¸n bé còng nh sinh viªn. Ngoµi ra, TrÇn §×nh Lý vµ céng sù c«ng bè cuèn 1900 c©y cã Ých ë ViÖt Nam(1993), Vâ V¨n Chi c«ng bè Tõ ®iÓn c©y thuèc ViÖt Nam (1996), Vâ V¨n Chi vµ TrÇn hîp c«ng bè cuèn C©y cá cã Ých ë ViÖt Nam(1999), §ç TÊt Lîi giíi thiÖu Nh÷ng c©y thuèc vµ vÞ thuèc ViÖt Nam(t¸i b¶n 1999) vµ c¸c tµi liÖu do ViÖn dîc liÖu biªn so¹n nh C©y thuèc ViÖt Nam (1990), Tµi nguyªn c©y thuèc ViÖt Nam (1993), C©y thuèc vµ ®éng vËt lµm thuèc ë ViÖt Nam (2004)… §©y thùc sù lµ nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu cã ý nghÜa vÒ hÖ thùc vËt ViÖt Nam trong ®ã quan t©m ®Õn gi¸ trÞ kinh tÕ cña chóng mµ ®Æc biÖt lµ t¸c dông lµm thuèc. 1.2.2. Nghiªn cøu vÒ yÕu tè ®Þa lý thùc vËt Mçi hÖ thùc vËt bao gåm c¸c loµi gièng nhau vµ kh¸c nhau vÒ nguån gèc ph©n bè ®Þa lý do sù phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn m«i trêng vµ lÞch sö ph¸t sinh. ViÖc ph©n tÝch nguån gèc ph¸t sinh cña thùc vËt chñ yÕu ®Ó ph©n biÖt hai nhãm thùc vËt lµ b¶n ®Þa vµ di c. Do vËy, mét hÖ thùc vËt bao gåm nhiÒu yÕu
9 tè ®Þa lý thùc vËt kh¸c nhau, c¸c yÕu tè nµy cã thÓ lµ yÕu tè ®Æc h÷u hay yÕu tè di c. C¸c loµi thuéc yÕu tè ®Æc h÷u thÓ hiÖn sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c hÖ thùc vËt víi nhau, cßn c¸c loµi thuéc yÕu tè di c sÏ chØ ra sù liªn hÖ gi÷a c¸c hÖ thùc vËt ®ã. ChÝnh v× vËy khi nghiªn cøu tÝnh ®a d¹ng cña mét hÖ thùc vËt nµo ®ã th× viÖc nghiªn cøu vÒ phæ yÕu tè ®Þa lý lµ rÊt cÇn thiÕt. Nã cho phÐp x¸c ®Þnh khu vùc ph©n bè cña loµi còng nh c¸c bËc taxon trªn loµi tõ ®ã chóng ta cã thÓ hiÓu b¶n chÊt cÊu thµnh cña nã lµm c¬ së cho viÖc ®Þnh híng b¶o tån vµ dÉn gièng c©y trång. Gagnepain lµ ngêi ®Çu tiªn nghiªn cøu, ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ c¸c yÕu tè ®Þa lý thùc vËt cña hÖ thùc vËt ViÖt Nam, theo t¸c gi¶ hÖ thùc vËt ®«ng d¬ng bao gåm n¨m yÕu tè ®îc tr×nh bµy trong hai c«ng tr×nh lµ: Gãp phÇn nghiªn cøu hÖ thùc vËt §«ng D¬ng (1926 ) vµ Giíi thiÖu vÒ hÖ thùc vËt §«ng D¬ng (1944) cô thÓ nh sau: - YÕu tè Trung Quèc chiÕm 33,8% tæng sè loµi cña hÖ thùc vËt. - YÕu tè XÝch Kim - Himalaya chiÕm 18,5%. - YÕu tè Malaysia vµ nhiÖt ®íi kh¸c chiÕm 15,0%. - YÕu tè ®Æc h÷u chiÕm 11,9%. - YÕu tè nhËp néi vµ ph©n bè réng chiÕm 20,8%. Pãcs Tam¸s (1965) ®· ph©n tÝch vµ s¾p xÕp c¸c loµi thùc vËt ë B¾c ViÖt Nam thµnh nhãm c¸c yÕu tè trªn c¬ së khu ph©n bè hiÖn t¹i mµ kh«ng ph©n tÝch ®Õn nguån gèc ph¸t sinh cña chóng. Theo t¸c gi¶, hÖ thùc vËt B¾c ViÖt Nam bao gåm c¸c nhãm yÕu tè cÊu thµnh nh sau: - Nh©n tè b¶n ®Þa ®Æc h÷u 39,90 % Cña ViÖt Nam 32,55 % Cña §«ng D¬ng 7,35 % - Nh©n tè di c tõ c¸c vïng nhiÖt ®íi: 55,27 % Tõ Trung Quèc 12,89 % Tõ Ên §é vµ Himalaya 9,33 %
10 Tõ Malaysia - Indonesia 25,69 % Tõ c¸c vïng nhiÖt ®íi kh¸c 7,36 % - Nh©n tè kh¸c 4,83 % ¤n ®íi 3,27 % ThÕ giíi 1,56 % - Trong nh©n tè kh¸c th× nh©n tè nhËp néi, trång trät chiÕm 3,08 % Th¸i V¨n Trõng (1978) c¨n cø vµo b¶ng thèng kª c¸c loµi cña hÖ thùc vËt B¾c ViÖt Nam ®· cho r»ng ë ViÖt Nam cã 3 % sè chi vµ 27,5% sè loµi ®Æc h÷u. Tuy nhiªn sau ®ã c¨n cø vµo khu ph©n bè hiÖn t¹i còng nh nguån gèc ph¸t sinh cña c¸c loµi, t¸c gi¶ ®· gép c¸c nh©n tè ®i tõ Nam Trung Quèc vµo nh©n tè ®Æc h÷u b¶n ®Þa ViÖt Nam n©ng tû lÖ c¸c loµi ®Æc h÷u b¶n ®Þa lªn 50%, cßn yÕu tè di c chiÕm tû lÖ 39%, c¸c nh©n tè kh¸c chØ chiÕm 11% (7% yÕu tè nhiÖt ®íi, 3% yÕu tè «n ®íi vµ 1% yÕu tè toµn thÕ giíi), nh©n tè nhËp néi vÉn lµ 3,08%. C¨n cø c¸c khung ph©n lo¹i cña Pãcs Tam¸s (1965) vµ Ng« Chinh DËt (1993), Lª TrÇn ChÊn (1994) vµ trªn c¬ së c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cña m×nh, NguyÔn NghÜa Th×n (1999) ®· x©y dùng thang ph©n lo¹i c¸c yÕu tè ®Þa lý thùc vËt cho hÖ thùc vËt ViÖt Nam vµ ¸p dông cho viÖc s¾p xÕp c¸c chi thùc vËt ViÖt Nam vµo c¸c yÕu tè ®Þa lý. 1.2.3. Nghiªn cøu ®a d¹ng thùc vËt ë §akr«ng VÒ ®a d¹ng hÖ thùc vËt: KÓ tõ khi ngêi Ph¸p ®Æt ch©n tíi ViÖt nam cho ®Õn nay, §akr«ng lµ n¬i ®Õn cña nhiÒu nhµ khoa häc quèc tÕ vµ trong níc víi môc ®Ých t×m hiÓu bÝ Èn cña thÕ giíi sinh vËt. Nh÷ng nghiªn cøu ®ã chØ mang tÝnh thu thËp mÈu vËt lÎ tÎ, kh«ng mang tÝnh hÖ thèng. Nh÷ng nghiªn cøu cã tÝnh hÖ thèng t¹i khu vùc §akr«ng cã thÓ kÓ ®Õn lµ c¸c c«ng tr×nh cña tËp thÓ ViÖn ®iÒu tra quy ho¹ch rõng nh Vò V¨n Dòng 1998; ViÖn sinh th¸i tµi nguyªn sinh vËt nh TrÇn Huy Th¸i, Hµ V¨n TuÕ; NguyÔn Quang Hng 2003- 2004. KBTTN §akr«ng ®îc chÝnh thøc thµnh lËp tõ th¸ng 7 n¨m 2002 trªn
11 ph¹m vi huyÖn §akr«ng, tØnh Qu¶ng TrÞ, cho tíi nay ®· cã mét sè nghiªn cøu ®îc c«ng bè, ph¸t hiÖn loµi míi bæ sung cho hÖ thùc vËt cña KBT KÕt qu¶ nghiªn cøu trong luËn v¨n mét phÇn kÕ thõa c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc c¬ b¶n n¨m 1998 - 2000 do ViÖn ®iÒu tra quy ho¹ch rõng phèi hîp víi tæ chøc b¶o tån chim Quèc tÕ ( Birdlife ), n¨m 2003 - 2004 do Trung t©m nghiªn cøu tµi nguyªn m«i trêng - §¹i häc Quèc gia Hµ Néi, n¨m 2004- 2005 do Trung t©m m«i trêng vµ l©m sinh nhiÖt ®íi - Hµ Néi ®îc thùc hiÖn bëi sù tham gia cña tËp thÓ c¸n bé khoa häc c¸c ViÖn, c¸c Trêng c¸c Trung t©m nghiªn cøu vµ tËp thÓ CBCC cña Chi côc KiÓm L©m, BQL KBTTN §akr«ng, tØnh Qu¶ng TrÞ.
12 Ch¬ng 2. §iÒu kiÖn tù nhiªn vµ x· héi KBTTN §akr«ng 2.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn 2.1.1. VÞ trÝ ®Þa lý Khu b¶o tån thiªn nhiªn §akr«ng n»m vÒ phÝa Nam huyÖn §akr«ng tØnh Qu¶ng TrÞ, cã to¹ ®é ®Þa lý: 16023' - 16009 VÜ ®é B¾c. 106052' - 107009 Kinh ®é §«ng. - PhÝa B¾c gi¸p huyÖn Cam Lé vµ TriÖu Phong. - PhÝa Nam gi¸p huyÖn A Líi (Thõa Thiªn - HuÕ). - PhÝa T©y gi¸p s«ng §akr«ng vµ ®êng Hå ChÝ Minh. - PhÝa §«ng gi¸p huyÖn Phong §iÒn (Thõa Thiªn - HuÕ). Khu b¶o tån bao gåm mét phÇn diÖn tÝch cña 8 x· lµ: H¶i Phóc, Ba Lßng, TriÖu Nguyªn, Tµ Long, Hóc Ngh×, A Bung, §akr«ng vµ Ba Nang, ®Òu thuéc vïng nói huyÖn §akr«ng tØnh Qu¶ng TrÞ, tæng diÖn tÝch tù nhiªn 37.640 ha. 2.1.2. §Þa h×nh ®Þa m¹o Nh×n chung, ®Þa h×nh khu b¶o tån thiªn nhiªn §akr«ng bÞ chia c¾t kh¸ m¹nh, do lÞch sö kiÕn t¹o ®Þa chÊt vµ t¹o s¬n h×nh thµnh. Chóng cã ®Æc ®iÓm chung lµ: nói thÊp, dèc ng¾n, bÞ chia c¾t s©u vµ ®é dèc kh¸ lín. Cã 5 kiÓu ®Þa h×nh chÝnh nh sau: - KiÓu ®Þa h×nh nói trung b×nh (N2). - KiÓu ®Þa h×nh nói thÊp (N3). - KiÓu ®Þa h×nh ®åi (§). - §Þa h×nh thÊp tho¶i. - KiÓu ®Þa h×nh thung lòng vµ ®ång b»ng ven s«ng §akr«ng.