Bước đầu ứng dụng siêu âm xuyên sọ đánh giá co thắt mạch não ở bệnh nhân chảy máu dưới nhện do chấn thương

TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2014 - KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHƢƠNG TRÌNH KHCN KC.10/11-15<br /> <br /> BƢỚC ĐẦU ỨNG DỤNG SIÊU ÂM XUYÊN SỌ<br /> ĐÁNH GIÁ CO THẮT MẠCH NÃO Ở BỆNH NHÂN<br /> CHẢY MÁU DƢỚI NHỆN DO CHẤN THƢƠNG<br /> Lưu Quang Thuỳ*; Nguyễn Quốc Kính*<br /> TãM T¾T<br /> Nghiên cứu nhằm phân tích một số yếu tố nguy cơ, giá trị các triệu chứng lâm sàng và siêu âm<br /> Doppler xuyên sọ (TCD) trong chẩn đoán co thắt mạch ở bệnh nhân (BN) chảy máu dưới nhện<br /> (CMDN). BN ít nhất được làm 03 lần TCD ở 03 thời điểm khác nhau. Đánh giá tình trạng co thắt<br /> mạch trên TCD, tốc độ trung bình và chỉ số mạch đập, so sánh co thắt giữa TCD và chụp cắt lớp<br /> 64 dãy, mối liên quan giữa co thắt mạch não và độ WFNS. Kết quả: tỷ lệ co thắt mạch ở BN chấn<br /> thương sọ não (CTSN) nặng chiếm 59,8%, trong đó, co thắt nặng-vừa-nhẹ tương ứng 7,0%, 9,5%;<br /> 43,3%. Tốc độ trung bình của động mạch não giữa ở nhóm co thắt mạch cao nhất (182,6 ± 58,5).<br /> Mức độ phù hợp trong chẩn đoán co thắt mạch của TCD và chụp cắt lớp vi tính 64 dãy rất cao<br /> (hệ số Kappa = 0,94). Kết luận: CMDN do CTSN nặng hay gặp ở lứa tuổi trẻ (18 - 30 tuổi). TCD là<br /> phương pháp không xâm lấn chẩn đoán co thắt mạch não tương đối chính xác, an toàn, hiệu quả.<br /> * Từ khoá: Chảy máu dưới nhện; Co thắt mạch não; Doppler xuyên sọ.<br /> <br /> INITIAL APPLICATION OF TRANSCRANIAL DOPPLER IN<br /> ASSESSING CEREBRAL VASOSPASM IN PATIENTS WITH<br /> SUBARACHNOID HEMORRHAGE AFTER INJURY<br /> SUMMARY<br /> Subarachnoid hemorrhage (SAH) is the most common after severe traumatic brain injury,<br /> transcranial Doppler (TCD) is a non-harmful method and can proceed continuously, every day at the<br /> bedside to diagnose, monitor cerebral vasospasm complications. Risk factors, the value of clinical<br /> symptoms and TCD in the diagnosis of vasospasm after SAH were analyzed. 30 patients eligible<br /> to be included in the study. Patients were done at least 03 times TCD at different times, the page<br /> on TCD vasospasm, average speed and pulse indicator, compare TCD spasm and 64 suites<br /> tomography, focal associated with cerebral vasospasm and the WFNS have been recorded. Results:<br /> the rate of vasospasm in patients with severe traumatic brain injury accounted for 59.8% of the<br /> severe contraction corresponding to heavy - medium - light 7.0% - 9.5% - 43.3%. Mean flow<br /> velocities of the middle cerebral artery vasospasm is among the highest (182.6 ± 58.5). Appropriate<br /> levels in the diagnosis of TCD vasospasm and computerized tomography 64 range is very high<br /> (Kappa coefficient = 0.94). Subarachnoid hemorrhage due to severe brain injuries common in kids<br /> aged 18 - 30 years old. TCD is non-invasive method of diagnosing cerebral vasospasm relatively<br /> accurate, safe, effective and consistent with the level of MSCT is very high.<br /> * Key words: Subarachnoid hemorrhage; Transcranial Doppler; Vasospasm.<br /> * Bệnh viện Việt Đức<br /> Người phản hồi: (Corresponding): Nguyễn Quốc Kính (nguyenquockinh@yahoo.com)<br /> Ngày nhận bài: 25/12/2013; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 17/1/2014<br /> Ngày bài báo được đăng: 21/1/2014<br /> <br /> 205<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2014 - KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHƢƠNG TRÌNH KHCN KC.10/11-15<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Chảy máu dưới nhện hay gặp nhất sau<br /> CTSN nặng, nguyên nhân thứ hai là túi<br /> phình mạch não vỡ, các nguyên nhân khác<br /> ít gặp hơn. Trên thực tế, ở Hoa Kỳ có<br /> khoảng 30.000 người mắc bệnh mỗi năm<br /> và tỷ lệ mới mắc hàng năm khoảng 8 - 10<br /> người/100.000 dân. Co thắt mạch não là<br /> một trong những biến chứng thường gặp,<br /> chiếm khoảng 30 - 70%, là nguyên nhân<br /> gây tử vong cao, để lại di chứng nặng nề<br /> cho BN, đồng thời là gánh nặng về kinh tế,<br /> tinh thần cho gia đình và xã hội.<br /> Siêu âm Doppler xuyên sọ là một phương<br /> pháp không gây nguy hại, có thể tiến hành<br /> liên tục, hàng ngày tại giường bệnh để chẩn<br /> đoán, theo dõi biến chứng co thắt mạch<br /> não. Gần đây, chụp cắt lớp vi tính nhiều<br /> dãy đầu dò độ phân giải cao mạch não là<br /> phương pháp ít biến chứng, tiến hành nhanh<br /> và khắc phục được một số nhược điểm của<br /> chụp mạch số hoá xoá nền. Do đó, chụp cắt<br /> lớp vi tính nhiều dãy và TCD có thể khắc<br /> phục được những nhược điểm trong chẩn<br /> đoán co thắt mạch não, có thể coi là<br /> phương pháp thay thế không xâm hại cho<br /> chụp mạch não số hoá xoá nền.<br /> Ở Việt Nam, chưa có công trình nghiên<br /> cứu nào về giá trị triệu chứng lâm sàng và<br /> TCD so với cắt lớp vi tính 64 dãy trong chẩn<br /> đoán co thắt mạch não ở BN CMDN. Vì vậy,<br /> chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài này<br /> nhằm: Phân tích một số yếu tố nguy cơ,<br /> giá trị các triệu chứng lâm sàng và TCD<br /> trong chẩn đoán co thắt mạch sau CMDN.<br /> ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> 1. Đối tƣợng nghiên cứu.<br /> - Tiêu chuẩn chọn BN: BN chẩn đoán<br /> xác định CMDN sau CTSN nặng (Glasgow<br /> < 8 điểm), không có chỉ định mổ, có hình<br /> ảnh CMDN trên CT-scanner.<br /> <br /> - Tiêu chuẩn loại trừ: những BN CMDN<br /> nhưng chưa làm đủ ba lần TCD và chưa<br /> MSCT. CMDN có kèm theo rối loạn đông<br /> máu, thiếu máu (hemoglobin < 80 g/l), bệnh<br /> van tim, giang mai, HIV, u não…<br /> 2. Phƣơng pháp nghiên cứu.<br /> * Thiết kế nghiên cứu: nghiên cứu tiến cứu,<br /> cắt ngang mô tả.<br /> * Tiến hành nghiên cứu:<br /> - Nghiên cứu lâm sàng: theo một mẫu<br /> nghiên cứu thống nhất: BN bị CTSN nặng<br /> (Glasgow < 8 điểm). Hỏi kỹ tiền sử chấn<br /> thương. Đánh giá toàn trạng BN, huyết áp,<br /> mạch, thân nhiệt... Các triệu chứng: hôn<br /> mê, dấu hiệu thần kinh khu trú: liệt nửa<br /> người, giãn đồng tử, dấu hiệu Kernig, liệt<br /> dây thần kinh sọ-não, nôn và buồn nôn...<br /> Các biến chứng thường gặp: chảy máu tái<br /> phát, co thắt mạch não, nhồi máu não thứ<br /> phát, tràn dịch não, hạ natri máu.<br /> - Nghiên cứu cận lâm sàng: chụp cắt lớp<br /> vi tính sọ-não: tất cả được chụp cắt lớp vi tính<br /> sọ-não, chụp MSCT để chẩn đoán nguyên<br /> nhân và chẩn đoán co thắt mạch não. Xét<br /> nghiệm dịch não-tủy: chọc dò thắt lưng khi<br /> chụp cắt lớp vi tính sọ-não bình thường<br /> (fisher độ 1).<br /> - Nghiên cứu co thắt mạch não sau CMDN:<br /> + Lâm sàng co thắt mạch não thứ phát<br /> sau CMDN: BN hôn mê thở máy, tri giác<br /> xấu dần. Co thắt mạch nặng có thể liệt nửa<br /> người, liệt thần kinh sọ-não.<br /> + Nghiên cứu hình ảnh TCD: BN được<br /> làm TCD bằng máy SONATA (Hoa Kỳ), đầu<br /> dò tần số 2 MHz, của Phòng Hồi sức tích<br /> cực, Bệnh viện Việt Đức. Thông qua tốc độ<br /> dòng máu thì tâm thu, tốc độ dòng máu thì<br /> tâm trương, tốc độ trung bình dòng chảy và<br /> chỉ số sức đập mạch máu, chỉ số Lindegaard.<br /> - Chụp MSCT cho tất cả BN để chẩn<br /> đoán co thắt mạch.<br /> - Đánh giá nghiên cứu theo từng mục<br /> tiêu: đánh giá tình trạng co thắt mạch não<br /> <br /> 206<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2014 - KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHƢƠNG TRÌNH KHCN KC.10/11-15<br /> <br /> bằng lâm sàng, TCD (ít nhất tại ba thời<br /> điểm). Lấy kết quả chụp cắt lớp vi tính 64<br /> dãy làm tiêu chuẩn chẩn đoán, chia thành<br /> hai nhóm co thắt mạch và không co thắt<br /> mạch, từ đó phân tích: giá trị TCD trong<br /> chẩn đoán co thắt mạch, giá trị các triệu<br /> chứng lâm sàng trong chẩn đoán co thắt<br /> mạch. Các yếu tố nguy cơ dự báo co thắt<br /> mạch sau CMDN.<br /> - Xử lý số liệu bằng các thuật toán thích<br /> hợp, sử dụng phần mềm STATA 10 để so<br /> sánh hai tỷ lệ, tính tỷ lệ phần trăm (%), tính<br /> giá trị trung bình, tính độ lệch chuẩn. Có ý<br /> nghĩa thống kê khi p < 0,05.<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN<br /> <br /> để đánh giá tình trạng CMDN trên phim chụp<br /> cắt lớp vi tính sọ-não. Tuy nhiên, trong nghiên<br /> cứu của chúng tôi, nhóm BN chủ yếu liên<br /> quan đến chấn thương nên chúng tôi lựa<br /> chọn phân loại WFNS để đánh giá.<br /> Qua nghiên cứu này chúng tôi thấy WFNS<br /> độ II, III, IV chiếm 95,3%, đặc biệt WFNS độ IV<br /> chiếm tỷ lệ cao nhất (55,0%). WFNS độ IV ở<br /> nhóm co thắt mạch (55,0%) cao hơn nhóm<br /> không co thắt mạch (44,4%) (p < 0,05). Kết<br /> quả này phù hợp với Adam HP: 90,5% có<br /> máu trong khoang dưới nhện; của Mayberg<br /> RM 92%. Hankey GJ gặp tỷ lệ phát hiện<br /> máu trong khoang dưới nhện 95%.<br /> Tỷ lệ %<br /> <br /> 1. Đặc điểm chung.<br /> Tổng số 30 BN (17 nam, 13 nữ), tuổi<br /> trung bình 22,97 ± 12,27, trong đó nhóm<br /> tuổi 18 - 30 chiếm 52,4%. Kết quả này phù<br /> hợp với nhiều nghiên cứu khác về CTSN ở<br /> nước ta do ý thức chấp hành luật lệ giao<br /> thông, không đội mũ bảo hiểm khi tham gia<br /> giao thông, thường xuất hiện ở nhóm tuổi<br /> trẻ (< 30 tuổi).<br /> Bảng 1: Phân loại lâm sàng WFNS (World<br /> Federation of Neurological Surgeons Scale).<br /> PHÂN LOẠI<br /> WFNS<br /> <br /> KHÔNG CÓ CÓ<br /> THẮT MẠCH<br /> <br /> CÓ CO THẮT<br /> MẠCH<br /> <br /> p<br /> <br /> n<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> <br /> n<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> <br /> Độ I<br /> <br /> 1<br /> <br /> 11,1<br /> <br /> 1<br /> <br /> 4,7<br /> <br /> > 0,05<br /> <br /> Độ II<br /> <br /> 2<br /> <br /> 22,2<br /> <br /> 2<br /> <br /> 9,5<br /> <br /> > 0,05<br /> <br /> Độ III<br /> <br /> 2<br /> <br /> 22,2<br /> <br /> 6<br /> <br /> 28.5<br /> <br /> > 0,05<br /> <br /> Độ IV<br /> <br /> 4<br /> <br /> 44,4<br /> <br /> 11<br /> <br /> 55,0<br /> <br /> < 0,05<br /> <br /> Tổng số<br /> <br /> 9<br /> <br /> 30,0<br /> <br /> 21<br /> <br /> 70,0<br /> <br /> WFNS độ IV ở nhóm co thắt mạch (55,0%)<br /> cao hơn không co thắt mạch (44,4%), sự<br /> khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,01).<br /> Trong thực hành lâm sàng, người ta thường<br /> dùng phân độ Fisher, phân loại Hunt - Hess<br /> <br /> Biểu đồ 1: Co thắt mạch trên TCD.<br /> TCD thấy co thắt mạch 59,8%, trong đó,<br /> co thắt mạch nhẹ 43,3%, co thắt mạch vừa<br /> 9,5%, co thắt mạch nặng 7,0%. Trước đây,<br /> chụp mạch não số hóa xóa nền là tiêu chuẩn<br /> vàng cho chẩn đoán co thắt mạch não sau<br /> CMDN, nhưng chính kỹ thuật này có thể<br /> gây co thắt mạch não hoặc làm cho co thắt<br /> mạch não nặng lên. Hiện nay, DSA chủ yếu<br /> được ứng dụng vào can thiệp nội mạch.<br /> Các nghiên cứu cho thấy TCD trong chẩn<br /> đoán co thắt mạch não có độ nhạy tương tự<br /> DSA và MSCT mạch não. Mặt khác, TCD là<br /> phương pháp không xâm hại, giá thành<br /> không cao, có thể làm tại giường nhiều lần<br /> hoặc theo dõi liên tục 24/24 giờ. Chúng tôi<br /> gặp 59,8% co thắt mạch trên TCD. Trong<br /> nhóm co thắt mạch, 4,8% nhồi máu não thứ<br /> phát, không co thắt mạch 40,2%. Mayer SA<br /> (2010) gặp khoảng 70% co thắt mạch não,<br /> của Sehba FA (2011): 70%.<br /> <br /> 207<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2014 - KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHƢƠNG TRÌNH KHCN KC.10/11-15<br /> <br /> Kết quả của chúng tôi cho thấy mức độ phù<br /> hợp trong chẩn đoán co thắt động mạch não<br /> trên TCD và MSCT rất cao (hệ số Kappa =<br /> 0,94) có ý nghĩa thống kê với p < 0,05. Qua<br /> nghiên cứu cho thấy giữa hai phương pháp<br /> TCD và MSCT trong chẩn đoán co thắt<br /> mạch có mức độ phù hợp cao.<br /> Bảng 2: Tốc độ trung bình và chỉ số sức đập<br /> mạch máu trên siêu âm.<br /> <br /> âm thứ hai tăng cao nhất (182,6 ± 58,5<br /> cm/giây).<br /> Theo Mayer SA, Bernardini GL, Solomon<br /> RA, co thắt mạch nhiều nhất từ ngày thứ<br /> 6 - 8 của bệnh.<br /> Bảng 3: So sánh co thắt mạch trên siêu<br /> âm và cắt lớp vi tính 64 dãy.<br /> CHỤP CẮT LỚP VI TÍNH 64<br /> DÃY<br /> TCD<br /> <br /> KHÔNG CO<br /> THẮT MẠCH<br /> <br /> Co thắt<br /> mạch<br /> <br /> Không co<br /> thắt mạch<br /> <br /> Tổng<br /> số<br /> <br /> Co thắt<br /> mạch<br /> <br /> 19<br /> <br /> 2<br /> <br /> 21<br /> <br /> Không co<br /> thắt mạch<br /> <br /> 2<br /> <br /> 7<br /> <br /> 9<br /> <br /> Tổng số<br /> <br /> 21<br /> <br /> 9<br /> <br /> 30<br /> <br /> CÓ CO THẮT<br /> MẠCH<br /> <br /> HỆ SỐ<br /> KAPPA<br /> <br /> p<br /> <br /> 0,94<br /> <br /> < 0,05<br /> <br /> ĐỘNG MẠCH<br /> <br /> Trung Độ lệch<br /> bình<br /> chuẩn<br /> Tốc độ<br /> Động<br /> trung bình<br /> mạch<br /> não<br /> giữa phải<br /> PI<br /> Động<br /> mạch<br /> não<br /> giữa trái<br /> <br /> Trung<br /> bình<br /> <br /> Độ lệch<br /> chuẩn<br /> <br /> 68,5<br /> <br /> 6,2<br /> <br /> 182,6<br /> <br /> 58,5<br /> <br /> 0,78<br /> <br /> 0,12<br /> <br /> 0,86<br /> <br /> 0,11<br /> <br /> Tốc độ<br /> trung bình<br /> <br /> 65,7<br /> <br /> 5,2<br /> <br /> 169,8<br /> <br /> 50,2<br /> <br /> PI<br /> <br /> 0,86<br /> <br /> 0,12<br /> <br /> 0,83<br /> <br /> 0,13<br /> <br /> 58,5<br /> <br /> 6,3<br /> <br /> 119,6<br /> <br /> 13,1<br /> <br /> 0,86<br /> <br /> 0,14<br /> <br /> 0,85<br /> <br /> 0,12<br /> <br /> 56,8<br /> <br /> 5,3<br /> <br /> 128,3<br /> <br /> 12,6<br /> <br /> 0,82<br /> <br /> 0,15<br /> <br /> 0,92<br /> <br /> 0,06<br /> <br /> Tốc độ<br /> Động<br /> trung bình<br /> mạch<br /> não<br /> trước phải<br /> PI<br /> Tốc độ<br /> Động<br /> trung bình<br /> mạch<br /> não<br /> trước trái<br /> PI<br /> <br /> Động<br /> Tốc độ<br /> mạch trung bình<br /> não sau<br /> phải<br /> PI<br /> Động<br /> Tốc độ<br /> mạch trung bình<br /> não sau<br /> trái<br /> PI<br /> <br /> 45,6<br /> 0,86<br /> <br /> 4,5<br /> 0,13<br /> <br /> 90,3<br /> 0,90<br /> <br /> 9,6<br /> <br /> Mức độ phù hợp trong chẩn đoán co thắt<br /> mạch của TCD và chụp cắt lớp vi tính 64<br /> dãy rất cao (hệ số Kappa = 0,94) có ý nghĩa<br /> thống kê với p < 0,05.<br /> Bảng 4: Sự khác biệt hạ natri clorua máu<br /> giữa nhóm co thắt mạch và không co thắt<br /> mạch.<br /> <br /> MÁU<br /> <br /> KHÔNG CO THẮT<br /> MẠCH<br /> <br /> CÓ CO THẮT<br /> MẠCH<br /> <br /> n<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> <br /> n<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> <br /> Bình thường<br /> <br /> 6<br /> <br /> 66,7<br /> <br /> 13<br /> <br /> 61,9<br /> <br /> p<br /> <br /> 0,02<br /> <br /> 43,8<br /> <br /> 3,8<br /> <br /> 98,2<br /> <br /> 8,6<br /> <br /> Hạ natri máu<br /> <br /> 3<br /> <br /> 33,3<br /> <br /> 8<br /> <br /> 38,1<br /> <br /> 0,83<br /> <br /> 0,12<br /> <br /> 0,85<br /> <br /> 0,13<br /> <br /> Tổng số<br /> <br /> 9<br /> <br /> 30,0<br /> <br /> 21<br /> <br /> 70.0<br /> <br /> Qua ba lần siêu âm, động mạch não<br /> giữa co thắt nhiều nhất, tiếp đến động<br /> mạch não trước, động mạch não sau ít co<br /> thắt nhất. Giữa các lần làm siêu âm, lần thứ<br /> hai (tiến hành vào ngày thứ 6 - 8 của bệnh)<br /> có tỷ lệ co thắt nhiều nhất. Tốc độ trung<br /> bình động mạch não giữa ở lần làm siêu<br /> <br /> > 0,05<br /> <br /> Qua nghiên cứu cho thấy nhóm co thắt<br /> mạch có tỷ lệ hạ natri clorua máu cao hơn<br /> nhóm không co thắt mạch, nhưng khác<br /> biệt không có ý nghĩa thống kê (p > 0,05).<br /> Tuy nhiên, một số tác giả cho rằng hạ natri<br /> máu có thể làm tình trạng co thắt mạch<br /> nặng hơn.<br /> <br /> 208<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2014 - KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHƢƠNG TRÌNH KHCN KC.10/11-15<br /> <br /> Bảng 5: Sự khác biệt của tràn máu não<br /> thất giữa nhóm co thắt mạch và nhóm không<br /> co thắt mạch.<br /> TRÀN MÁU<br /> NÃO THẤT<br /> <br /> KHÔNG CO THẮT<br /> MẠCH<br /> <br /> CÓ CÓ THẮT<br /> MẠCH<br /> <br /> n<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> <br /> n<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> <br /> Không<br /> <br /> 8<br /> <br /> 88.8<br /> <br /> 14<br /> <br /> 66,7<br /> <br /> Có<br /> <br /> 1<br /> <br /> 11,1<br /> <br /> 7<br /> <br /> 33,3<br /> <br /> Tổng số<br /> <br /> 9<br /> <br /> 30,0<br /> <br /> 21<br /> <br /> 70,0<br /> <br /> p<br /> <br /> > 0,05<br /> <br /> Chúng tôi thấy nhóm tràn máu não thất<br /> có co thắt mạch nhiều hơn nhóm không tràn<br /> máu não thất, sự khác biệt chưa có ý nghĩa<br /> thống kê (p > 0,05). Như vậy, ở nghiên cứu<br /> này, chưa tìm thấy mối liên quan giữa co thắt<br /> mạch với tràn máu não thất.<br /> Bảng 6: Mối liên quan giữa co thắt mạch<br /> não và độ WFNS.<br /> (OR) TỶ SUẤT<br /> CHÊNH<br /> <br /> ĐỘ<br /> <br /> GIÁ TRỊ<br /> NHỎ NHẤT<br /> <br /> GIÁ TRỊ<br /> LỚN NHẤT<br /> <br /> Độ I<br /> <br /> 1<br /> <br /> Độ II<br /> <br /> 2,56<br /> <br /> 0,26<br /> <br /> 6,18<br /> <br /> Độ III<br /> <br /> 5,15<br /> <br /> 3,09<br /> <br /> 15,02<br /> <br /> Độ IV<br /> <br /> 8,05<br /> <br /> 3,95<br /> <br /> 18,06<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> - Tuổi thường gặp 18 - 30 (52,4%), nam<br /> 56,6%, nữ 43,4%.<br /> - Trên lâm sàng: WFNS độ IV nhiều nhất<br /> (55,5%).<br /> - Nhóm BN WFSN: độ III có tỷ lệ co thắt<br /> mạch não tăng gấp 3,59 lần so với nhóm<br /> BN WFSN độ I. Nhóm BN WFSN độ IV có<br /> tỷ lệ co thắt mạch não tăng gấp 5,68 lần so<br /> với nhóm BN WFSN độ I.<br /> - Mức độ phù hợp của TCD và MSCT<br /> trong chẩn đoán co thắt mạch não sau<br /> CMDN rất cao (hệ số Kappa = 0,94), có ý<br /> nghĩa thống kê (p < 0,05).<br /> KIẾN NGHỊ<br /> Siêu âm Doppler xuyên sọ là kỹ thuật dễ<br /> thực hiện, an toàn, không chảy máu, giá<br /> thành không cao, có thể tiến hành nhiều lần<br /> và có giá trị trong chẩn đoán sớm, theo dõi<br /> co thắt mạch não sau CMDN. Kỹ thuật siêu<br /> âm Doppler xuyên sọ có thể được chuyển<br /> giao và triển khai ở những bệnh viện tuyến<br /> trung ương, tuyến tỉnh, nhằm giúp theo dõi<br /> và phát hiện sớm biến chứng co thắt mạch<br /> não sau chảy máu dưới nhện.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> Phân tích hồi quy một biến về phân độ<br /> WFSN trên phim cắt lớp vi tính sọ-não với co<br /> thắt mạch não: thấy nhóm WFSN độ III có tỷ lệ<br /> co thắt mạch não tăng gấp 5,15 lần so với<br /> nhóm WFSN độ I, độ tin cậy 95% [3,09 15,02]. Nhóm WFSN độ IV có tỷ lệ co thắt<br /> mạch não tăng gấp 8,05 lần so với nhóm<br /> WFSN độ I, độ tin cậy 95% [3,95 - 18,06].<br /> Kết quả này phù hợp với nhận định của các<br /> tác giả: nguy cơ co thắt mạch cao hơn ở BN<br /> có phân độ WFSN cao (WFSN độ III, độ IV).<br /> <br /> 1. Đồng Văn Hệ. Chấn thương sọ não nặng.<br /> Cấp cứu Ngoại khoa thần kinh. Nhà xuất bản<br /> Y học. 2005.<br /> 2. Lê Văn Thính. Kỹ thuật Doppler xuyên sọ<br /> trong chẩn đoán bệnh lý mạch máu não. Tai biến<br /> mạch máu não, hướng dẫn chẩn đoán và xử trí.<br /> NXB Y học. 2007, tr.125-139.<br /> 3. Võ Hồng Khôi. Nghiên cứu đặc điểm lâm<br /> sàng, hình ảnh Doppler xuyên sọ và cắt lớp vi<br /> tính 64 dãy ở BN chảy máu dưới nhện. Luận án<br /> Tiến sỹ Y học. Viện Y học lâm sàng 108. 2011.<br /> 4. Alet Jacobs et al. Transcranial doppler<br /> ultrasonography. Practical ultrasound in anesthesia<br /> for critical care and pain management. 2008.<br /> <br /> 209<br /> <br />