Các chỉ số tài chính trong phân tích cơ bản chứng khoán

CÁC CHỈ SỐ TÀI CHÍNH TRONG<br /> PHÂN TÍCH CƠ BẢN CHỨNG KHOÁN<br /> <br /> Phân tích chỉ  số tài chính là một phần quan trọng của phân tích cơ  bản. Phân tích tỷ  số  liên <br /> quan đến việc so sánh các con số  với nhau để  tạo nên các tỷ  số  và từ  đó dựa vào các tỷ  số <br /> này để đánh giá xem hoạt động của công ty đang trong tình trạng suy giảm hay tăng trưởng.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Các tỷ số cần phải được so sánh giữa các thời kỳ trong cùng một công ty để thấy được công  <br /> ty đang tăng trưởng hay suy giảm, và với các công ty trong cùng ngành để  thấy công ty đó <br /> hoạt động tốt hay xấu so với mức trung bình ngành.<br /> Chỉ số tài chính giúp nhà phân tích chỉ cần nhìn lướt qua các báo cáo tài chính cũng có thể tìm  <br /> ra được xu hướng phát triển của doanh nghiệp cũng như  giúp nhà đầu tư, các chủ  nợ  kiểm <br /> tra được tình hình sức khỏe tài chính của doanh nghiệp.<br /> 1. Tỷ số thanh toán hiện hành (Current ratio)<br /> <br /> a. Ý nghĩa:<br /> Cho biết khả năng của một công ty trong việc dùng các tài sản ngắn hạn như tiền mặt, hàng <br /> tồn kho hay các khoản phải thu để chi trả cho các khoản nợ ngắn hạn của mình. Tỷ  số này  <br /> càng cao chứng tỏ công ty càng có nhiều khả năng sẽ hoàn trả được hết các khoản nợ. Tỷ số <br /> thanh toán hiện hành nhỏ hơn 1 cho thấy công ty đang ở trong tình trạng tài chính tiêu cực, có <br /> khả  năng không trả  được các khoản nợ  khi đáo hạn. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là  <br /> công ty sẽ phá sản bởi vì có rất nhiều cách để huy động thêm vốn. Mặt khác, nếu tỷ số này  <br /> quá cao cũng không phải là một dấu hiệu tốt bởi vì nó cho thấy doanh nghiệp đang sử dụng  <br /> tài sản chưa được hiệu quả.<br /> ̣ ́ ̣<br /> b. Đinh nghia/Cach xac đinh:<br /> ̃ ́<br /> Tỷ số thanh toán hiện hành = (Tài sản ngắn hạn)/(Nợ ngắn hạn)<br /> 2. Tỷ số thanh toán nhanh (Quick ratio)<br /> <br /> a. Ý nghĩa:<br /> Tỷ số thanh toán nhanh cho biết liệu công ty có đủ các tài sản ngắn hạn để trả cho các khoản  <br /> nợ ngắn hạn mà không cần phải bán hàng tồn kho hay không. Tỷ số này phản ánh chính xác  <br /> hơn tỷ số thanh toán hiện hành. Một công ty có tỷ số thanh toán nhanh nhỏ  hơn 1 sẽ khó có <br /> khả năng hoàn trả các khoản nợ ngắn hạn và phải được xem xét cẩn thận. Ngoài ra, nếu tỷ <br /> số  này nhỏ  hơn hẳn so với tỷ số thanh toán hiện hành thì điều đó có nghĩa là tài sản ngắn  <br /> hạn của doanh nghiệp phụ thuộc quá nhiều vào hàng tồn kho. Các cửa hàng bán lẻ là những  <br /> ví dụ điển hình của trường hợp này.<br /> ̣ ́ ̣<br /> b. Đinh nghia/Cach xac đinh:<br /> ̃ ́<br /> Tỷ  số  thanh toán nhanh = (Tiền và các khoản tương đương tiền+các khoản phải thu+các  <br /> khoản đầu tư ngắn hạn)/(Nợ ngắn hạn)<br /> 3. Tỷ số thanh toán tiền mặt (Cash Ratio)<br /> <br /> a. Ý nghĩa:<br /> Tỷ  số  thanh toán tiền mặt cho biết một công ty có thể  trả  được các khoản nợ  của mình <br /> nhanh đến đâu, vì tiền và các khoản tương đương tiền là những tài sản có tính thanh khoản <br /> cao nhất.<br /> ̣ ́ ̣<br /> b. Đinh nghia/Cach xac đinh:<br /> ̃ ́<br /> Tỷ số thanh toán tiền mặt = (Các khoản tiền và tương đương tiền)/(Nợ ngắn hạn)<br /> 4. Thu nhập trên cổ phần (EPS)<br /> <br /> a. Ý nghĩa:<br /> EPS đóng vai trò như một chỉ số về hiệu quả hoạt động của công ty. Khi tính EPS, người ta  <br /> thường dùng khối lượng cổ phiếu lưu hành bình quân trong suốt kỳ  báo cáo để  có kết quả <br /> chính xác hơn, bởi vì số lượng cổ phiếu lưu hành có thể  thay đổi theo thời gian. Tuy nhiên,  <br /> các nguồn dữ  liệu đôi khi sẽ  đơn giản hóa quá trình tính toán bằng cách dùng số  lượng cổ <br /> phiếu đang lưu hành vào cuối kỳ. EPS pha loãng khác EPS cơ  bản  ở  chỗ  EPS pha loãng  <br /> thường cộng thêm số  lượng trái phiếu có thể  chuyển đổi hay trái quyền vào số  lượng cổ <br /> phiếu đang lưu hành. EPS thường được xem là chỉ số quan trọng nhất trong việc xác định giá  <br /> của cổ  phiếu. Đây cũng là thành phần chính dùng để  tính toán chỉ  số  P/E. Một điểm quan <br /> trọng nữa thường bị bỏ qua là việc tính toán lượng vốn dùng để tạo ra lợi nhuận. Hai công ty <br /> có thể có cùng EPS, nhưng một công ty có thể sử dụng vốn ít hơn – tức là công ty đó có hiệu  <br /> quả  cao hơn trong việc sử  dụng vốn của mình để  tạo ra lợi nhuận và, nếu những yếu tố <br /> khác là tương thì đây là công ty tốt hơn.<br /> ̣ ́ ̣<br /> b. Đinh nghia/Cach xac đinh:<br /> ̃ ́<br /> EPS = (LNST­cổ tức của cổ phiếu ưu đãi) / (KLCP lưu hành bình quân trong kỳ)<br /> 5. P/E<br /> <br /> a. Ý nghĩa:<br /> P/E đo lường mối quan hệ giữa giá thị trường và thu nhập cùa mỗi cổ phiếu. Trong đó, giá thị <br /> trường của là giá mà tại đó cổ phiếu đang được mua bán ở thời điểm hiện tại; thu nhập của  <br /> mỗi cổ phiếu EPS là phần lợi nhuận sau thuế mà công ty chia cho các cổ đông thường trong  <br /> năm tài chính gần nhất. P/E cho thấy giá cổ phiếu hiện tại cao hơn thu nhập từ cổ phiếu đó  <br /> bao nhiêu lần, hay nhà đầu tư phải trả giá cho một đồng thu nhập bao nhiêu. Nếu hệ số P/E  <br /> cao thì điều đó có nghĩa là người đầu tư dự kiến tốc độ  tăng cổ  tức cao trong tương lai; cổ <br /> phiếu có rủi ro thấp nên người đầu tư thoả mãn với tỷ suất vốn hoá thị trường thấp; dự đoán  <br /> công ty có tốc độ tăng trưởng trung bình và sẽ trả cổ tức cao.<br /> ̣ ́ ̣<br /> b. Đinh nghia/Cach xac đinh:<br /> ̃ ́<br /> P/E = giá cổ phiếu / EPS<br /> 6. Gia tri sô sach (Book value)<br /> ́ ̣ ̉ ́<br /> <br /> a. Ý nghĩa:<br /> Giá trị  ghi sổ  cho biết giá trị  tài sản công ty còn lại thực sự  là bao nhiêu nếu ngay lập tức  <br /> công ty rút lui khỏi kinh doanh. Vì giá trị ghi sổ là một thước đo rất chính xác giá trị của công <br /> ty, yếu tố không biến đổi quá nhanh, tương đối ổn định, nên nó là số liệu thích hợp để phân  <br /> tích cho các nhà đầu tư, tức là mua cổ phiếu đúng giá trị  để  hưởng cổ  tức hàng năm hơn là <br /> cho các nhà đầu cơ, người mua cổ phiếu rồi bán đi với giá đỉnh điểm để ăn chênh lệch.<br /> ̣ ́ ̣<br /> b. Đinh nghia/Cach xac đinh:<br /> ̃ ́<br /> BV = Tổng tài sản – TSCĐ vô hình – Nợ<br /> 7. P/B<br /> <br /> a. Ý nghĩa:<br /> P/B được dùng để so sánh giá cổ phiếu với giá trị ghi sổ của nó. P/B là công cụ phân tích giúp  <br /> các nhà đầu tư tìm kiếm các cổ phiếu có giá rẻ mà thị trường ít quan tâm. P/B nhở hơn 1 có <br /> thể mang ý nghĩa là: DN đang bán cổ phần với mức giá thấp hơn giá trị ghi số của nó; giá trị <br /> tài sản của công ty đã bị  thổi phồng quá mức hoặc thu nhập trên tài sản của công ty là quá <br /> thấp. Nếu P/B lớn hơn 1 thì công ty đang làm ăn khá tốt và thu nhập trên tài sản cao. Chỉ số <br /> P/B chỉ thực sự hữu ích khi xem xét các công ty tài chính, hoặc công ty có giá trị tài sản tương <br /> đối lớn.<br /> ̣ ́ ̣<br /> b. Đinh nghia/Cach xac đinh:<br /> ̃ ́<br /> P/B= giá cổ phiếu/ (Book value/ số lượng cổ phiếu đang lưu hành bình quân)<br /> 8. Tỷ suất sinh lời trên tài sản (ROA)<br /> <br /> a. Ý nghĩa:<br /> Chỉ tiêu đo lường hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp mà không quan tâm đến cấu trúc tài  <br /> chính.<br /> Chỉ số này cho biết công ty tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận từ một đồng tài sản.<br /> ̣ ́ ̣<br /> b. Đinh nghia/Cach xac đinh:<br /> ̃ ́<br /> ROA = (Tổng LN sau thuế) / (Tổng tài sản)<br /> 9. Tỷ suất lợi nhuận thuần<br /> <br /> a. Ý nghĩa:<br /> – Chỉ tiêu này cho biết một đồng doanh thu thuần từ bán hàng hóa và cung cấp dịch vụ sẽ tạo <br /> ra bao nhiêu đồng lợi nhuận.<br /> – Tỷ suất này càng cao thì hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp càng cao.<br /> ̣ ́ ̣<br /> b. Đinh nghia/Cach xac đinh:<br /> ̃ ́<br /> TSLN thuần = (LN sau thuế) / (Doanh thu thuần)<br /> 10. Tỷ suất lợi nhuận gộp<br /> <br /> a. Ý nghĩa:<br /> Chỉ tiêu này cho biết một đồng doanh thu thuần từ bán hàng hóa và cung cấp dịch vụ sẽ tạo <br /> ra bao nhiêu đồng lợi nhuận nếu không tính đến chi phí tài chính, chi phí bán hàng, chi phí <br /> quản lý doanh nghiệp. Chỉ tiêu này sẽ phụ thuộc lớn vào đặc điểm của từng ngành.<br /> ̣ ́ ̣<br /> b. Đinh nghia/Cach xac đinh:<br /> ̃ ́<br /> TSLN gộp = (LN gộp) / (Doanh thu thuần) = (Doanh thu thuần – chi phí vốn hàng bán) /  <br /> Doanh thu thuần<br /> 11. Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE)<br /> <br /> a. Ý nghĩa:<br /> Cho biết cứ  1 đồng vốn chủ  sở  thì tạo ra được bao nhiêu đồng lợi nhuận. Tỷ  số  này phụ <br /> thuộc vào thời vụ kinh doanh. Ngoài ra, nó còn phụ thuộc vào quy mô và mức độ  rủi ro của  <br /> công ty. Để so sánh chính xác, cần so sánh tỷ số này của một công ty cổ phần với tỷ số bình  <br /> quân của toàn ngành, hoặc với tỷ số của công ty tương đương trong cùng ngành.<br /> ̣ ́ ̣<br /> b. Đinh nghia/Cach xac đinh:<br /> ̃ ́<br /> ROE = (lợi nhuận sau thuế)/(vốn chủ sở hữu)<br /> 12. Lợi nhuận biên từ hoạt động kinh doanh<br /> <br /> a. Ý nghĩa:<br /> Chỉ số này cho biết mỗi đồng doanh thu tạo ra bao nhiêu lợi nhuận. Biên sẽ đóng vai trò một  <br /> vùng đệm giữa doanh thu và chi phí. Về lý thuyết, những doanh nghiệp có biên lợinhuận cao  <br /> có thể tồn tại vững vàng trong bối cảnh chi phí leo thang. Ngược lại, những doanh nghiệp có <br /> biên lợi nhuận thấp chỉ có thể  tăng lợi nhuận bằng cách đẩy mạnh doanh thu. Khi gặp đợt <br /> gia tăng chi phí, những doanh nghiệp này sẽ  rất khó khăn. Như  vậy, việc theo dõi biên lợi  <br /> nhuận theo thời gian không chỉ giúp nhà quản lý chủ động ứng phó với cơ hội và nguy cơ từ <br /> thị  trường, mà còn giúp nhà đầu tư  tránh những nhận định cảm tính để  nhận diện được  <br /> những doanh nghiệp có tiềm lực trong cơn bão giá.<br /> ̣ ́ ̣<br /> b. Đinh nghia/Cach xac đinh:<br /> ̃ ́<br /> (Lợi nhuận sau thuế)/(Doanh thu)<br /> 13. EPS cơ bản (Earning per share)<br /> <br /> a. Ý nghĩa:<br /> Là phần lợi nhuận mà công ty phân bổ  cho mỗi cổ  phần thông thường đang được lưu hành <br /> trên thị  trường. EPS được sử  dụng như  một chỉ số  thể hiện khả năng kiếm lợi nhuận của  <br /> doanh nghiệp. EPS càng cao thì phản ánh năng lực kinh doanh của công ty càng mạnh, khả <br /> năng trả  cổ  tức càng cao và giá cổ  phiêu sẽ  có xu hướng tăng. Cần chú ý khi công ty thực  <br /> hiện chia tách cổ phiếu. Ví dụ khi công ty thực hiện chia tách 2:1 thì EPS sẽ giảm 1 nửa.<br /> ̣ ́ ̣<br /> b. Đinh nghia/Cach xac đinh:<br /> ̃ ́<br /> EPS = (Thu nhập ròng­cổ tức của cổ phiếu ưu đãi)/(Số cổ phiếu lưu hành bình quân)<br /> 14. Hệ số nợ<br /> <br /> a. Ý nghĩa:<br /> – Tổng số nợ ở đây bao gồm nợ ngắn hạn và nợ dài hạn phải trả. Chủ nợ thường thích công <br /> ty có tỷ số nợ thấp vì như vậy công ty có khả năng trả nợ cao hơn. Ngược lại, cổ đông muốn  <br /> có tỷ số nợ cao vì như vậy làm gia tăng khả năng sinh lợi cho cổ đông. Tuy nhiên muốn biết  <br /> tỷ số này cao hay thấp cần phải so sánh với tỷ số nợ của bình quân ngành.<br /> – Tỷ  số  nợ  càng thấp thì mức độ  bảo vệ  dành cho các chủ  nợ  càng cao trong trường hợp <br /> doanh nghiệp rơi vào tình trạng phá sản và phải thanh lý tài sản.<br /> – Tỷ số  nợ  phụ  thuộc rất nhiều yếu tố: loại hình doanh nghiệp, quy mô của doanh nghiệp,  <br /> lĩnh vực hoạt động, mục đích vay. Tuy nhiên thông thường, ở mức 60/40 là chấp nhận được. <br /> Có nghĩa Hệ số nợ là 60% (Tổng tài sản có 100 thì vốn vay là 60).<br /> ̣ ́ ̣<br /> b. Đinh nghia/Cach xac đinh:<br /> ̃ ́<br /> Hệ số nợ = (Tổng nợ)/ (Tổng tài sản)<br /> 15. Tỷ số khả năng trả lãi<br /> <br /> a. Ý nghĩa:<br /> – Hệ số này cho biết một công ty có khả năng đáp ứng được nghĩa vụ trả nợ lãi của nó đến  <br /> mức nào. Hệ số thu nhập trả lãi định kỳ càng cao thì khả năng thanh toán lãi của công ty cho  <br /> các chủ  nợ  của mình càng lớn. Tỷ  lệ  trả  lãi thấp cho thấy một tình trạng nguy hiểm, suy  <br /> giảm trong hoạt động kinh tế có thể làm giảm EBIT xuống dưới mức nợ lãi mà công ty phải  <br /> trả, do đó dẫn tới mất khả năng thanh toán và vỡ nợ.<br /> – Tỷ số trên nếu lớn hơn 1 thì công ty hoàn toàn có khả năng trả lãi vay. Nếu nhỏ hơn 1 thì <br /> chứng tỏ hoặc công ty đã vay quá nhiều so với khả năng của mình, hoặc công ty kinh doanh <br /> kém đến mức lợi nhuận thu được không đủ trả lãi vay.<br /> ̣ ́ ̣<br /> b. Đinh nghia/Cach xac đinh:<br /> ̃ ́<br /> Tỷ số khả năng trả lãi = (Lợi nhuận trước thuế và lãi vay)/ (Chi phí lãi vay)<br /> 16. Tỷ số khả năng trả nợ<br /> <br /> a. Ý nghĩa:<br /> – Tỷ số này cho biết để chuẩn bị cho mỗi đồng trả nợ gốc và lãi, doanh nghiệp có bao nhiêu  <br /> đồng có thể sử dụng được.<br /> – Đây là chỉ tiêu mà các nhà đầu tư vào dự án của doanh nghiệp đặc biệt quan tâm. Nói chung  <br /> đến thời điểm trả  nợ, nếu K > 1 thì có thể nói là khả  năng trả  nợ  củacông ty là khá tốt, về <br /> mặt lý thuyết hệ  số  này càng cao cho thấy khả  năng trả  nợ  của doanh nghiệp các tốt. Tuy <br /> nhiên nếu hệ  số  này cao quá có thể  cho thấy thực trạng rằng việc quản lý và luân chuyển <br /> vốn lưu động của doanh nghiệp là chưa tốt.<br /> ̣ ́ ̣<br /> b. Đinh nghia/Cach xac đinh:<br /> ̃ ́<br /> Tỷ số khả năng trả nợ = (GVHB + Khấu hao + EBIT)/ (Nợ gốc + Chi phí lãi vay)<br /> 17. Tỷ suất tự tài trợ<br /> <br /> a. Ý nghĩa:<br /> – Hệ số này phản ánh tỷ trọng nguồn vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản của doanh nghiệp. Để <br /> xác định mức độ phù hợp về tỷ lệ vốn chủ sở hữu trong trong nguồn vốn của doanh nghiệp  <br /> sẽ  phụ  thuộc rất lớn vào hoạt động và chính sách của từng doanh nghiệp cũng như  từng  <br /> ngành.<br /> – Tỷ số này cao chứng tỏ khả năng tự chủ tài chính của doanh nghiệp, nhưng cũng cho thấy  <br /> doanh nghiệp chưa tận dụng đòn bẩy tài chính nhiều.<br /> ̣ ́ ̣<br /> b. Đinh nghia/Cach xac đinh:<br /> ̃ ́<br /> Tỷ suất tự tài trợ = (Nguồn vốn chủ sở hữu) / (Tổng tài sản)<br /> 18. Tỷ suất tự tài trợ TSCĐ<br /> <br /> a. Ý nghĩa:<br /> – Tỷ suất tự tài trợ TSCĐ phản ánh tỷ lệ tài sản cố định được đầu tư.<br /> – Tỷ suất này sẽ cung cấp dòng thông tin cho biết số vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp dùng  <br /> để trang bị TSCĐ và đầu tư dài hạn là bao nhiêu. Tỷ suất này nếu >1 thì chứng tỏ  khả năng <br /> tài chính vững vàng, lành mạnh. Khi tỷ suất