Cách suy nghĩ để thành đạt
Mọi suy nghĩ của chúng ta đều ảnh hưởng lên cư xử, hành động, rồi tính
cách và rồi số phận, chính vì vậy việc tập cho suy nghĩ tích cực để có cư
xử, hành động tốt hơn chính là bước đầu tiên giúp làm chủ số phận và
hướng nó theo con đường mà bạn muốn.
Trong hoạt động sống của mình, dần dà ta hình thành “nếp nghĩ”, tùy
vào cách thức giáo dục trong gia đình, nhà trường (trực tiếp từ người
thân, thầy cô, bạn bè tới các phương tiện truyền thông) ngay từ lúc nhỏ,
mà mỗi người có “nếp nghĩ” cứng nhắc hay “linh hoạt”. Đương nhiên,
những nếp nghĩ cứng nhắc thì khó thay đổi và thích nghi với hoàn cảnh
hơn là cách nghĩ linh hoạt. Thực ra nếp nghĩ cứng nhắc còn tệ hơn thế,
khi gặp khó khăn, nếu đầu óc kém linh hoạt thì người ta có xu hướng
trách cứ, đổ lỗi, nản lòng, nói dối, thậm chí sẽ sớm bỏ cuộc vì sợ gặp lại
thử thách và rủi ro ở những lần tiếp theo.
Ngược lại, với một nhận thức linh hoạt thì mỗi sự kiện xảy ra là một
cuộc đổi mới của nhận thức. Có nó, ta sẽ ý thức được rằng không có tài
năng nào là thiên phú và sự nỗ lực và học tập khiến ta thành tựu. Và với
nếp nghĩ linh hoạt thì “bản ngã” không còn là vấn đề lớn nữa, thất bại là
cơ hội hơn là sự nhục nhã, và khi gặp thử thách, trí óc sẽ dễ đánh giá,
điều chỉnh và thử lại hơn.
Loài người chúng ta có sẵn “nếp nghĩ linh hoạt” (nếu không thì chúng ta
đã không phát triển như bây giờ). Nhưng cha mẹ, thầy cô thường cố sắp
đặt “nếp nghĩ cứng nhắc” cho con em mình bằng cách thưởng sai cho
một số hành động của trẻ và khen ngợi không đúng, dẫn đến việc định
hình nhận thức cứng nhắc ở trẻ. Sau đây là vài chỉ dẫn đơn giản mà tiến
sỹ tâm lý Carol Dweck cung cấp và ta có thể áp dụng để tập cách suy
nghĩ tích cực và linh hoạt hơn cho con em và chính bản thân mình
Đối với trẻ em
Ở trường học:
Không được khen một đứa trẻ bằng cách nói “Con thông minh lắm”
hoặc “Con nhận thức rất nhanh”. Thay vào đó, khen nỗ lực hoặc chiến
lược mà trẻ vận dụng, như thế này: “Cách con tiến hành việc này rất
hay” hoặc “Thầy rất tự hào vì quyết tâm của con”.
Trong các môn thể thao
Thay vì nói “Con có tố chất trời cho” thì nói “Vì siêng năng tập luyện
nên con tiến bộ rất nhanh”. Thay vì hỏi “Thắng hay thua?” thì hỏi “Con
đã nỗ lực hết mình chưa?”
Tiến sỹ Dweck cho rằng tài năng không di truyền qua gene mà qua nhận
thức.
Ở bàn ăn
Thay vì hỏi câu hỏi chuẩn chung chung “Hôm nay mọi việc thế nào?”,
thì nên hỏi “Hôm nay con học được gì nào?”, “Con đang phải đương đầu
với việc gì?”.
Tiến sỹ Dweck khuyên nên khuyến khích đam mê học hỏi ở trẻ.
Khi hoạch định cho tương lai
Đừng chỉ nói về các mục tiêu; phải hỏi trẻ về kế hoạch, cách thức để đạt
được các mục tiêu đó.
Khi giận dữ
Đừng bao giờ gọi trẻ là kẻ thua cuộc, thất bại, ngốc hay chậm chạp. Tiến
sỹ Dweck nói “Không được ghán sự thất bại trong một hành động trở
thành một nhân cách thất bại”. Đừng dán nhãn con trẻ, rằng con là một
nghệ sỹ thực thụ, rằng con rất siêu với máy tính. Điều đó chỉ cô lập con
bạn khỏi sự phát triển tự do.
Khi thiếu tự tin
Khi trẻ còn nghi ngờ khả năng thành công của mình, hãy gợi ý cho trẻ
nghĩ về những lĩnh vực mà khi xưa còn kém và bây giờ thì giỏi, hoặc
cho trẻ thấy những tấm gương những người đã làm được những việc mà
ban đầu không chắc sẽ thành công.
Khó quá nhỉ?
Đối với chính bạn
Ở chỗ làm
Thay vì để lương, thưởng, và chức vụ định nghĩa sự hài lòng đối với
công việc, thì hãy tự hỏi mình xem mình có đang học tập được điều gì
không. Nếu câu trả lời là có, tức là bạn đang có công việc giúp bạn nâng
cao tư duy, nhận thức. Xem công việc đó như là cơ hội hơn là sự căng
thẳng. Nếu bạn không còn học được điều gì mới, thì nên cân nhắc hoặc
là tìm tòi điều gì mới hoặc tìm việc khác.
Trong các mối quan hệ