CÁCH VIẾT MỞ BÀI MỘT BÀI VĂN NGHỊ LUẬN VÀ TUYỂN
TẬP NHỮNG MỞ BÀI THAM KHẢO
I/ Cách viết phần mở bài:
1. Mục đích :
Mục đích của phần mở bài là nhằm giới thiệu vấn đề mà mình sẽ viết, sẽ
trao đổi, bàn bạc trong bài. Vì thế, khi viết Mở bài thưc chất là trả lời
câu hỏi : Anh (chị ) định viết, định bàn bạc vấn đề gì ? Các cách mở bài
dễ viết nhất :
a. Mở bài trực tiếp : Tức là trả lời thẳng vào việc đó.
Ví dụ : Phân tích bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu.
Mở bài trực tiếp : Nói đến Chính Hữu không thể khong nói đến bài thơ
“Đồng chí”.Bài thơ như một điểm sáng trong tập “Đầu súng trăng treo”-
tập thơ viết về đề tài người lính của ông.
b. Mở bài gián tiếp: Tức là dẫn ra một ý khác có liên quan gần gũi, sau
đó, nêu vấn đề sẽ bàn trong bài. Để bài viết có không khí tự nhiên và có
chất văn, người ta thường mở bài theo kiểu gián tiếp. Có nhiều cách mở
bài gián tiếp này nhưng tựu trung có 4 cách cơ bản:
Cách 1: Diễn dịch (suy diễn )
Cách 2: Quy nạp
Cách 3: Tương liên (tương đồng )
Cách 4: Tương phản (đối lập )
Dù viết mở bài gián tiếp theo cách nào thì trong đó cũng cần làm rõ 3
vấn đề:
* Nêu ngắn gọn về tác giả, tác phẩm, xuất xứ.
* Nêu vấn đề (dựa vào gợi ý ở đề bài )
* Nêu cảm nhận của mình về vấn đề.
3. Một số vấn đề cần tránh :
- Tránh dẫn dắt vòng vo quá xa mãi mới gắn được vào việc nêu vấn đề.
- Tránh ý dẫn dắt không liên quan gì đến vấn đề sẽ nêu.
- Tránh nêu vấn đề quá dài dòng, chi tiết, có gì nói hết luôn rồi thân bài
lại lặp lại những điều đã nói ở phần Mở bài.
4. Một mở bài hay cần phải :
- Ngắn gọn: Dẫn dắt thường vài ba câu, nêu vấn đề một vài câu và giới
hạn vấn đề một câu.
- Đầy đủ: (đủ 3 vấn đề )
- Độc đáo : gây được sự chú ý của người đọc.
- Tự nhiên :Giản dị, tự nhiên, tránh vụng vềgượng ép tránh gây cho
người đọc khó chịu bởi sự giả tạo.
II. Một số Mở bài tham khảo :
Đề :Cảm nhận về bức tranh xuân trong đoạn trích “Cảnh ngày
xuân”.
Thời gian vẫn trôi đi và bốn mùa luôn luân chuyển. Con người chỉ xuất
hiện một lần trong đời và cũng chỉ một lần ra đi mãi mãi vào cõi vĩnh
hằng. Nhưng những gì là thơ, là văn, là nghệ thuật đích thực…thì vẫn
còn mãi mãi với thời gian. Truyện Kiều của Nguyễn Du là một tác phẩm
nghệ thuật như thế, đặc biệt là đoạn thơ viết về Cảnh ngày xuân – một
mùa xuân mới mẻ, tinh khôi và giàu sức sống.
Đề : Cảm nhận về người lính lái xe trong “Bài thơ về tiểu đội xe
không kính”
Có những tác phẩm đọc xong, gấp sách lại là ta quên ngay, cho đến lúc
xem lại ta mới chợt nhớ là mình đã đọc rồi. Nhưng cũng có những cuốn
sách như dòng sông chảy qua tâm hồn ta để lại những ấn tượng chạm
khắc trong tâm khảm.“Bài thơ về tiểu đội xe không kính” là một tác
phẩm như thế. Nhà thơ Phạm Tiến Duật đã xây dựng một tượng đài
bằng thơ về người chiến sĩ hồn nhiên, ngang tàng và ngạo nghễ thời đại
chống Mĩ.
Đề : Phân tích khổ thơ đầu của bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” của
Huy Cận.
Chàng Huy Cận khi xưa hay sầu lắm
Nỗi nhớ thương không biết đã tan chưa?
(Mai sau)
Trước cách mạng tháng Tám, thơ Huy Cận thường u sầu ảo não. Nhưng
từ khi cách mạng tháng Tám thành công đã tiếp thêm cho thơ ông một
luồng sinh khí mới, những trang thơ dạt dào niềm vui khi viết về cuộc
sống mới, con người mới. Bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” là một tác
phẩm mang cảm xúc như thế. Nó đã ghi lại hành trình đẹp đẽ của đoàn
thuyền: ra khơi lúc hoàng hôn, đánh cá lúc trăng lên và trở về lúc bình
minh. Nhưng có lẽ khung cảnh đẹp đẽ và hùng vĩ nhất là lúc đoàn
thuyền ra khơi được thể hiện rõ trong khổ thơ đầu.
Đề : Phân tích nhân vật Chí Phèo trong bài thơ cùng tên của Nam
Cao.
Khi “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố và “Bước đường cùng” của Nguyễn Công
Hoan ra đời, tôi chắc ít ai nghĩ rằng, thân phận người nông dân dưới ách
đế quốc phong kiến lại có thể có một nỗi khổ nào hơn những nỗi khổ của
chị Dậu, anh Pha. Nhưng khi Chí Phèo bước ra từ những trang sách của
Nam cao, thì người ta mới nhận ra rằng đây là hiện thân đầy đủ những gì
gọi là khốn khổ, tủi nhục nhất của người dân cùng ở một nước thuộc địa.
Bài tập : Cảm nhận về nhân vật Vũ Nương trong t/p “Chuyện người
con gái Nam Xương”
Mở bài 1: Thuý Kiều là nhân vật chính trong tác phẩm "Truyện Kiều"
của Nguyễn Du. Người đọc có thể cảm nhận được một phần số phận của
nhân vật qua các đoạn trích học trong sách giáo khoa Ngữ văn lớp 9. Đó
là các đoạn trích "Chị em Thuý Kiều"; "Mã Giám Sinh mua Kiều" và
"Kiều ở lầu Ngưng Bích".
Mở bài 2: Nguyễn Thành Long là một cây bút chuyên về truyện ngắn.
Ông đã rất thành công ở các tác phẩm khai thác đề tài về những con
người lao động mới trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội. Một
trong những tác phẩm tiêu biểu của ông là truyện ngắn "Lặng lẽ Sa Pa".
Tác phẩm không chỉ vẽ ra một bức tranh thiên nhiên đẹp và thơ mộng
mà còn là lời ca ngợi những con người đang ngày đêm miệt mài lao
động cống hiến cho Tổ quốc.
=> Đây là cách mở bài gián tiếp: Khái quát sự nghiệp sáng tác của tác
giả đến tác phẩm cụ thể.
Mở bài 3:
Được xây dựng theo một cốt truyện dân gian "Chuyện người con gái
Nam Xương" của Nguyễn Dữ có thể coi là một tác phẩm hay nhất trong
cuốn "Truyền kỳ mạn lục". Nhân vật chính của tác phẩm là Vũ Thị Thiết
(Vũ Nương) - một người con gái quê ở Nam Xương đẹp người đẹp nết.
Không chỉ có vậy, khi nhắc đến nhân vật này người đọc không thể quên
được nỗi oan khổ vô bờ mà nàng phải chịu vì người chồng đa nghi thô
bạo.
=> Đây là cách mở bài gián tiếp: Dẫn dắt vấn đề kèm theo sự đánh giá
của người viết.
4.Nguyễn Duy thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng
chiến chống Mĩ cứu nước. Nguyễn Duy nổi tiếng với các bài thơ như :
“Tre Việt Nam”, “Hơi ấm ổ rơm”, ... Hiện nay, Nguyễn Duy vẫn tiếp tục
sáng tác, ông viết đều những bài thơ tài hoa, đậm chất suy tư. “Ánh
trăng” (1978) là một trong những bài thơ của Nguyễn Duy được nhiều
người ưa thích bởi tình cảm chân thành, sâu sắc, tứ thơ bất ngờ, mới lạ :
5, Có một nhà văn đã nói rằng : "Không có câu chuyện cổ tích nào đẹp
bằng chính cuộc sống viết ra". Cuộc chiến tranh chống Mĩ của dân tộc ta
