Câu chuyện về hai sàn
chứng khoán
Tại Mỹ, bất cứ khi nào người ta nói chuyện về thị trường chứng khoán, nơi mà cổ
phiếu được mua đi bán lại, điều đầu tiên xuất hiện trong đầu họ đó là một trong hai
cái tên : NYSE hoặc Nasdaq, và tất nhiên chẳng có ai cãi rằng điều này là không
đúng. Hai sàn chứng khoán này đóng vai trò quan trọng và chiếm một khối lượng
giao dịch lớn tại Bắc Mỹ cũng như trên phạm vi toàn cầu.
g khoán này đóng vai trò quan trọng và chiếm một khối lượng giao dịch lớn tại Bắc
Mỹ cũng như trên phạm vi toàn cầu.
Tuy nhiên, NYSE và Nasdaq lại rất khác nhau về cách thức hoạt động cũng như
loại hình cổ phiếu được giao dịch. Nếu bạn còn chút gì phân vân, mơ hồ về hai sàn
này, xin hãy đọc hết, biết đâu lại chẳng thu được chút thông tin cần thiết.
Địa điểm hay trụ sở của một sàn chứng khoán không nhằm đề cập nhiều lắm đến
số nhà, tên đường hay vị trí địa lý mà thay vào đó lại nhằm cung cấp thông tin về
nơi diễn ra các hoạt động giao dịch. Trên sàn NYSE, tất cả các giao dịch đều diễn
ra tại một địa điểm cụ thể, trên sàn chứng khoán NYSE. Vì thế khi bạn nhìn thấy
những tay buôn cổ phiếu huơ đôi tay của họ trên ti vi hay rung chuông trước khi
mở sàn, tức là bạn đang nhìn thấy những người mà qua họ chứng khoán đang được
trao đổi mua bán trên sàn NYSE.
Nasdaq mặt khác không phải đặt trên một địa điểm địa lý cụ thể mà được vận hành
thông qua mạng lưới viễn thông. Người ta không cần phải có mặt ở sàn mới có thể
đặt được lệnh mua và lệnh bán. Thay vào đó, các giao dịch diễn ra trực tiếp giữa
các nhà đầu tư, giữa người mua, người bán, và những người đóng vai trò là nhà tạo
lập thị trường, thông qua một hệ thống kết nối máy tính điện tử phức tạp.
Sự khác biệt cơ bản giữa sàn chứng khoán NYSE và Nasdaq đó là về cách thức mà
các chứng khoán được giao dịch giữa người mua và người bán. Nasdaq là sân chơi
của những tay buôn (dealer), trong đó những người tham gia vào thị trường không
mua hoặc bán trực tiếp với nhau mà phải tiến hành thông qua tay buôn(dealer) này,
trên sàn Nasdaq người ta gọi họ là những nhà tạo lập thị trường (market maker).
NYSE là một thị trường đấu giá, trong đó những người tham gia vào thị trường này
tiến hành mua bán với nhau dưới hình thức đấu giá, mức giá chào mua cao nhất sẽ
được khớp với mức giá chào bán thấp nhất.
Mỗi thị trường chứng khoán đều có các nhân viên điều phối, cũng tương tự như
cảnh sát giao thông vậy. Nghe có vẻ không liên quan gì tới nhau, nhưng trên thực
tế giống như khi chiếc đèn giao thông bị hỏng, cảnh sát phải đứng ra chỉ huy, mỗi
sàn chứng khoán cần có người đứng giữa "ngã tư đường", nơi người mua người
bán gặp nhau hay nơi mà họ đặt lệnh. Những tay cảnh sát giao thông ở các sàn
chứng khoán sẽ phải giải quyết các vấn đề giao thông đặc biệt, khiến cho nó có thể
vận hành êm ru. Trên sàn Nasdaq, nhân viên cảnh sát đó là các nhà tạo lập thị
trường (market maker) như đã nói ở trên, giao dịch với người mua và người bán để
giữ cho thị trường được lưu thông. Trên sàn chứng khoán NYSE, những người này
được gọi là các chuyên gia (specialist)_chịu trách nhiệm kết nối người mua và
người bán.
Sự khác nhau về vai trò của các nhà tạo lập thị trường và các chuyên gia là ở chỗ:
nhà tạo lập thị trường tạo ra thị trường cho các loại chứng khoán, trong khi đó các
chuyên gia (specialist) thì chỉ đơn thuần là khiến cho thị trường đó lưu thông dễ
dàng hơn. Tuy nhiên một vai trò chung cho cả hai đó là đảm bảo cho thị trường
được thông suốt, có thứ tự. Nếu như có quá nhiều lệnh giao dịch, những người này
sẽ phải cố gắng khớp được càng nhiều lệnh càng tốt, nếu không muốn "giao thông"
bị tắc nghẽn. Nhưng nếu không có nhà đầu tư nào muốn mua hay muốn bán, các
market maker và các specialist này phải cố gắng tìm kiếm khách hàng, tìm kiếm
những người mua và bán, thậm chí có thể là họ phải mua hoặc bán từ chính tài
khoản của mình.
Một điều mà không ai có thể định lượng được nhưng lại có thể nhận thấy được đó
là cách thức mà các công ty trên sàn được các nhà đầu tư biết tới. Sàn Nasdaq
thường được biết tới như là một sàn giao dịch có sử dụng công nghệ cao, thu hút
nhiều công ty thực hiện giao dịch qua internet hoặc các phương tiện điện tử khác.
Chính vì thế mà chứng khoán trên sàn này có xu hướng biến động hơn và định
hướng tăng trưởng. Mặt khác, các công ty trên sàn NYSE thường là các công ty lâu
đời, có vị thế, có uy tín. Trong số các công ty niêm yết trên sàn này, có nhiều công
ty blue-chip và các công ty thuộc những ngành gạo cội, chứng khoán trên sàn này
thường ổn định hơn.
Việc xem xét lựa chọn đầu tư trên sàn Nasdaq hay trên sàn NYSE không nhất thiết
là vấn đề làm đau đầu các nhà đầu tư khi họ quyết định lựa chọn chứng khoán để
đầu tư.Tuy nhiên, vì hai sàn này có những điểm khác biệt nhất định nên lựa chọn
niêm yết trên sàn nào thật sự là một quyết định quan trọng đối với nhiều công ty,
và chịu ảnh hưởng lớn bởi chi phí cũng như các điều kiện niêm yết. Phí niêm yết
tối đa trên sàn NYSE là 250.000$ trong khi con số tương ứng trên sàn Nasdaq là
150.000. Tuy nhiên phí phải trả hàng năm để duy trì mới thực sự là vấn đề:
500.000 với NYSE và 60.000 với Nasdaq. Từ đó có thể hiểu được tại sao sàn
Nasdaq lại tập trung các công ty có xu hướng tăng trưởng.
Trước ngày 8 tháng 3 năm 2006, sự khác biệt quan trọng nhất về mặt tài chính đối
với hai sàn này đó là loại hình sở hữu. Sàn Nasdaq được niêm yết như là một công
ty đại chúng (public company), trong khi đó NYSE là một công ty tư nhân. Nhưng
kể từ sau ngày này, NYSE đã cổ phần hóa và trở thành công ty đại chúng sau 214
năm hoạt động không vì mục đích lợi nhuận. Phần lớn mọi người đều nghĩ rằng
Nasdaq hay NYSE là một sàn giao dịch hay là một thị trường chứng khoán tuy
nhiên, trên thực tế hai sàn này đều là các công ty cung cấp dịch vụ cho các cổ đông
kiếm lời. Cổ phiếu của hai sàn này cũng giống các công ty đại chúng khác đều có
thể được mua bán giao dịch trên sàn, và tất nhiên là hai công ty này cũng phải tuân
thủ theo các điều kiện niêm yết của ủy ban chứng khoán và sàn giao dịch quốc gia
nếu muốn được niêm yết trên sàn.