Câu hỏi độc ác từ những đứa trẻ
Câu hỏi xấc xược và độc ác ấy của những đứa trẻ đã minh chứng một
cách hãi hùng về một thế giới mà con người bắt đầu không dùng tình yêu
thương để xây dựng nó mà dùng bạo lực để thống trị nó. Sức mạnh để
điều hành thế giới này đã và đang không còn là chủ nghĩa nhân văn nữa
mà là bạo lực. Bạo lực của một kẻ mạnh (những đứa trẻ) đối với một kẻ
yếu (con chim) cũng giống như bạo lực của một quốc gia này với một
quốc gia khác. Những đứa trẻ hiện diện trước bà tiên tri mù chính là sự
hiện diện của độc ác trước một giá trị tinh thần của thế giới. Bà tiên tri mù
ấy, trong cách nhìn và suy ngẫm của tôi, chính là khát vọng, là trí tưởng
tượng kỳ diệu và ngập tràn tính nhân văn và đó cũng là vẻ đẹp huyền ảo
của đời sống thế gian. Và tất cả những điều tốt đẹp này đang càng ngày
càng bị đe dọa, thách thức và nhạo báng một cách công khai.
Sự xuất hiện của những đứa trẻ với một câu hỏi xấc xược và độc ác đã
gửi cho chúng ta một thông điệp cấp bách: thời đại của bạo lực đã công
khai hóa và đang trở thành chiếc gậy điều khiển xã hội loài người. Bạo lực
ấy cho đến ngày nay, chúng ta có thể hiểu rộng hơn các phía của nó. Một
phía của nó được thể hiện bằng vũ khí và phía khác thể hiện bằng sự áp
đặt xã hội con người và đe dọa xã hội con người phải tuân theo những
luật lệ có lợi cho một nhóm người hay một quốc gia nào đó.
ây giờ, nếu chúng ta khoanh sự lý giải của chúng ta vào những đứa trẻ đã
cất lên câu hỏi xấc xược và độc ác kia, chúng ta nhận thấy, nền giáo dục
của xã hội loài người chúng ta đã và đang đổ vỡ thảm hại. Có một đặc
điểm khác biệt giữa những đứa trẻ trong thế kỷ 21 này và những đứa trẻ
của mấy chục năm trước. Đó là sự rời bỏ tuổi thơ của những đứa trẻ bây
giờ quá nhanh. Chúng đã không sống đủ và sống hết tuổi thơ của chúng.
Đấy chính là điều nguy hiểm nhất khi mà những đứa trẻ kia lớn lên thành
những chủ nhân của thế giới.
Thế giới đang từng ngày ăn cướp một cách trắng trợn tuổi thơ của những
đứa trẻ. Trẻ em đang trở thành mục đích thương mại hóa của người lớn.
Người lớn bóc lột sức lao động trẻ em trong các hầm mỏ, các công
xưởng... và bóc lột sức lao động chúng ngay trong ngôi nhà của mình.
Người lớn đang kinh doanh tình dục trẻ em. Người lớn dùng chiêu bài trẻ
em để kinh doanh tiền bạc và chính trị. Chúng ta áp đặt những phương
pháp giáo dục trẻ em từ gia đình đến nhà trường một cách quá nguyên
tắc. Chúng ta quên lãng tuổi thơ của chính con cái mình. Chúng ta sống
với một cuộc sống đầy tham vọng và mưu mô, chúng ta thực sự đang trẻ
em hóa những dục vọng của chúng ta.
Một đứa trẻ hiện nay trong một ngày được tiếp cận bao nhiêu phần trăm
những điều tốt đẹp so với những gì thuộc về một đời sống bạo lực? Thực
tế cho thấy rất ít. Các thông tin về bạo lực và xung đột trên các phương
tiện thông tin đại chúng của thế giới đã lấn át những thông tin văn hóa và
nhân văn. Cùng lúc đó, một khoảng trống quá lớn đã bày ra trước những
đứa trẻ mà chúng phải tự quyết định lấy những vấn đề vô cùng quan trọng
để hình thành nhân tính. Đó là khoảng trống tạo nên bởi sự vô trách nhiệm
và bỏ mặc của người lớn.
Tất cả những gì chúng ta đã và đang làm đã trực tiếp và gián tiếp cướp đi
những tơ non, những trong sáng, những tưởng tượng... của trẻ em. Chính
những điều ấy đã làm cho những đứa trẻ phải rời bỏ tuổi thơ của mình.
Những đứa trẻ ấy bước vào cuộc sống tự lập quá sớm và phải chống chọi
lại tất cả những điều tệ hại, xấu xa nhất đang hiển hiện trong xã hội.
Những đứa trẻ vô tình trở thành những con ngựa đua vô ý thức cho
những cuộc cá cược tài chính và cả chính trị của người lớn.
Thay vào sự chiêm ngưỡng đầy run rẩy và đầy tưởng tượng những tổ
chim hay những con chim là một thách thức giá lạnh đến hãi hùng. Trong
khi chờ câu trả lời của bà tiên tri mù, những ngón tay bé bỏng nhưng vô
cảm như những gọng kìm sắt của những đứa trẻ đang từ từ xiết chặt. Và
chỉ cần câu trả lời của bà tiên tri mù cất lên chạm vào sự thách thức độc
ác của chúng, những đứa trẻ sẽ xiết chặt những ngón tay ấy để bóp nát
trái tim bé bỏng như một hạt đỗ đang đập run rẩy và hoảng sợ của con
chim một cách không thương tiếc. Nhưng sự thật thì những bàn tay độc ác
trong tâm hồn đã giết chết con chim nhỏ bé kia một cách dửng dưng ngay
từ khi chúng có ý định đến trước nhà tiên tri mù để thách thức bà. Đó
chính là sự kiêu khích và đe dọa của một xã hội bạo lực. Nó kiêu khích và
đe dọa chủ nghĩa nhân văn của xã hội loài người.
Hình ảnh những đứa trẻ kia không còn là một hình ảnh của sự sáng tạo
mang tính cảnh báo của một nhà văn và cũng không phải là một hình ảnh
đơn biệt trong xã hội nữa. Nó là một hiện thực có ở quanh đời sống chúng
ta. Hiện thực đó đã và đang công khai cưỡng dâm một đứa bé, công khai
chém xối xả một bà già để cướp của, công khai xả súng như một trò chơi
vào một đám đông, công khai xúm vào đánh đập cho đến chết một sinh
viên ngoại quốc, công khai túm tóc một người mẹ sinh ra chúng, công khai
vừa đua xe vừa trêu chọc cảnh sát giao thông, công khai đánh hội đồng
một bạn học rồi quay clip đưa lên mạng như một trò tiêu khiển...
Tất cả những hành động đó cũng chính là hình ảnh những đứa trẻ, hiện
thân của cái ác đang thách thức chủ nghĩa nhân văn của toàn nhân loại,
mà nhà văn Toni Morison nói đến. Nó cho thấy một xã hội đang quá sợ hãi
cái ác và nhiều dấu hiệu của sự nhụt trí trong cuộc đấu tranh chống lại cái
ác. Nếu không muốn nói ở đâu đó và một lúc nào đó đã vô tình sống
chung với cái ác. Nó cho thấy những gía trị nhân văn đang bị lấn át và
đang bị dồn vào những phần đất hẹp. Nó cho thấy chúng ta đã mắc quá
nhiều sai lầm trong việc nhận thức những giá trị đích thực của đời sống và
trong việc làm cho cái đẹp lan tỏa vào đời sống.
Nếu chúng ta lùi sâu hơn nữa vào đời sống ngay sau bậc cửa ngôi nhà
của mình, chúng ta sẽ nghe được những câu nói của con cái chúng ta.
Những câu nói tưởng giản đơn nhưng là những dấu hiệu đầu tiên cho thấy
những đứa trẻ đó đang lớn lên trong một đời sống hưởng lạc và vô trách
nhiệm.